Morgunblaðið - 09.12.1994, Síða 26

26 FÖSTUDAGUR 9. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Allir myndatöku-
tímar að verða
upppantaðir.
Við myndum til 20.
des. og afgreiðum
allar myndir fyrir jól.
Hvar færðu mest
og best fyrir
peningana þína ?
I öllum okkar myndatökum eru
allar myndimar stækkaðar í
13 x 18 cm tilbúnar til að gefa, þar
að auki fylgja 2 stækkanir
20 x 25 cm og ein stækkun
30 x 40 cm í ramma
Ljósmyndastofan Mynd
súni: 65 42 07
Bama og fjölskylduljósmyndir
sími: 887 644
Ljósmyndstofa Kópavogs
sími: 4 30 20
3 Ódýrari
Þú getur bakað, steikt og
grillað að vild í nýja
BLÁSTURS - BORÐOFNINUM
Rúmgóður 12,5 lítra ofn, en
ytri mál aðeins 33x44x23 cm.
4 valmöguleikar: Affrysting,
yfir- og undirhiti, blástur og
grill.
Hitaval 60-2302C, 120 mín.
tímarofi með hljóðmerki, sjálf-
hreinsihúðun og Ijós.
JÓLATILBOÐSVERÐ
kr. 12.990,- stgr.
Þú setur valið um 6 aðrar
gerðir(jGE1l|ll,|"*l borðofna.
iFonix
HÁTÚNI6A REYKJAVÍK SlMI (91)24420
- kjarni málsins!
1
________LISTIR ___
KANNSKI
SNJÓAR ENGLUM
BOKMENNTIR
L jóð
ENGILL í SNJÓNUM
eftir Nínu Björk Árnadóttur
Útgefandi: Iðunn 1994. Prent-
verk: Prentbær hf. 60 síður.
2.480 kr.
MYNDIR af ólíkum heimum, and-
stæðum, skilin mílli þeirra og brýrn-
ar sem tengja þá eins og himneska
engla við kalda jörð, eru málaðar
sterkum litum í þessari bók; skilin
eru skýr en ljóðmælandinn á aðgang
að báðum þessum heimum. Það eru
ekki heimar lifenda og dauðra, held-
ur heimur þess gildismats sem við
verðum að tileinka okkur til að kom-
ast af í mannlegu samfélagi - jarð-
bundið - annars vegar, og heimur
þess gildismats sem okkar hrein-
ræktaða sjálf hefur, hinsvegar. Það
er gildismatið sem reynt er að uppr-
æta. Togstreitan á milli þessara
þátta og óttinn við þá báða hefur
löngum örðið Nínu Björk að yrkis-
efni og víst er að enn örlar á ótta
í ljóðum hennar. En óttinn er dvín-
andi. Hann er að víkja, eins og kem-
ur fram í upphafi ljóðsins „Fjall
bemskunnar:“
Ég óttaðist oft fjall bernsku minnar
þar veinuðu löngum raddir svo reið-
ar svo sárar
En
stundum fékk ég vingjamlegt tiliit
fjailsins
á miðju sumri í lautinni
þar sem bláíjólan spratt
Erfiðar minningar hræða ekki leng-
ur. í stað þeirra eru góðar minning-
ar að ná yfirhöndinni.
Upphafsljóð bókarinnar, „Svartir
skór í grasi,“ taka strax af allan
vafa:
Svartir skór í grænu grasi
og ég bíð þess þeir gangi af stað
hlaupi burt
og ég veit að það munu þeir aldrei
gera
og mér sýnist grasið sviðna
og mér sýnist skórnir blóðstorknir
blóðstorknir í grænu grasi
Þetta em skórnir
sem ég bar
nóttina sem ég flúði
ást þína
ást þína sem var mér of stór
ég fer samt alltaf hingað aftur
gæti að skónum
gæti að grasinu
fer hingað
aftur og aftur
aftur og aftur
Ljóðmælandinn hefur flúið undan
of stórri ást. Of stór ást felur oftar
en ekki í sér of mikla umhyggju,
of mikla stjórnun og kæfir þann sem
verður fyrir henni. En á flóttanum
hafa skómir verið skildir eftir;
skórnir sem binda við jörðina og
þeir eru fastir. Þeir fara aldrei
lengra. Ljóðmælandinn hefur hins
vegar haldið vegferð sinni áfram og
minningin hefur stöðugt minna vald
yfir honum. Honum „sýnist“ grasið
sviðna. Honum „sýnist“ skórnir blóð-
storknir. Hann er farinn að horfa á
myndina hlutlaust, að utan. Getur
heimsótt þennan örlagaríka stað
þegar hann vill. Þarf ekki að óttast
að festast í minningunni.
Þótt vissulega megi segja að innri
heimur sá sem birtist í þessari ljóða-
bók, sé flótti frá raunveruleikanum,
er ljóst að flóttaþörfin á
sér sterkar forsendur. Á
einhveiju stigi hefur
vemleikinn orðið ljóð-
mælandanum um megn
og sá engill sem fyrir
innan býr, tekið völdin,
flúið. frá veröld sem vill
honum vel. Veröld sem
ljóðmælandinn' var
kannski einu sinni farinn
að treysta en finnst hann
hafa verið svikinn og
kemúr fram í ljóðinu
„Það var gluggi:“
Það var gluggi á hjarta
þínu ■
alltaf stóð hann opinn
og ég smeygði mér inn hverja nótt
En eitt sinn var hann lokaður
þá mölbraut ég hann
Þú smiðaðir járnplötu fyrir
svo harða
Auðvitað bijóta englar ekki glugga.
Englar stjóma ekki leiknum. Engill-
inn í bók Nínu Bjarkar er þiggj-
andi; hefur ekki leyfi til að taka það
sem hann vill. Og ef hann ætlar að
stjómast af eigin vilja, er smíðuð
hörð jámplata fyrir hjartað. Þannig
virka bara gjafir mannanna og góð-
mennska heimsins. Og engillinn flýr
inn í heim sem hefur engar hindran-
ir og krefst einskis í ljóðinu „Grös-
in,“ sem hún tileinkar Þorsteini
Gylfasyni:
Sléttan er opin - hún bíður okkar
í aliavega grænum Iitum sínum
óraunveruleg og undurfögur
Við skulum hlaupa saman
um sléttuna
hún hlær við okkur
hún grætur líka gleðitárum
Við munum hlaupa
kasta okkur líka niður
hvísla Ijóðum okkar að henni
hún mun geyma þau vel
En grös hennar munu dansa
og syngja Ijóð okkar
hvort fyrir annað
aðeins hvort fyrir annað
í heimi sem er óraunvemlegur,
ekki áþreifanlegur, hlaupa englamir,
náttúmbörnin sem eiga undir högg
að sækja. Þar em ekki smíðaðir hler-
ar fyrir glugga á hjarta. í óraunvem-
lega heiminum-er fagurt og allt þar
hefur allavega græna liti vonarinn-
ar. Þar er hægt að hreyfa sig óhindr-
að hvemig sem maður vill; hlaupa
og kasta sér niður. Þar er frelsi.
Frelsi til að gera hlutina saman og
fyrir hvort annað. Varnarkerfi
mannsins virkar ekki í þessu landi
grænna grasa. í næsta Ijóði, „Engill
í snjónum“ opnast svo græni liturinn
í orðum sem óska þess að engillinn
í snjónum fljúgi með óttann lengst
inn í jökulheima. Þar á hann jú heima
í þessum fyrri hluta bókarinnar
kallast skáldið líka á við önnur skáld,
lífs og líðin, sem hafa ort ljóð og
myndir, Hún byggir brú milli list-
greinanna, ritlist/myndlist, og hefur
í máli sínu aðgang að þeim báðum.
Ljóðin í þessum hluta em viðkvæm
og sterk og ægifögur; heimurinn -
sá óraunvemlegi, þar sem engillinn
býr - er hreinn og heillandi og í ljóð-
um Nínu Bjarkar verður hann eftir-
sóknarverður, um leið og hún gerir
lesandanum grein fyrir því að dansinn
á lífslínunni er hættulegur. Þú leikur
þér ekki þar.
Seinni hluti bókarinnar saman-
stendur af nokkmm Ijóðsögum. Þar
ræður íronían ferðinni. Þar bregður
Nína Björk upp myndum af konu
og ljóðsögumar verða
eins og birtingarmynd
af öllum þeim innri
veruleika sem hún lýs-
ir í fyrri hlutanum; það
er eins og lesandinn
hafi farið úm draum
konunnar í fyrri hiuta
en sé hér boðið inn í
vöku hennar. Og í vök-
unni lætur imyndunar-
aflið á sér kræla og
konan verður íjarlæg.
Ljóðin um hana eru í
3. persónu; það er eins
og „ég“ ljóðanna í fyrri
hluta bókarinnar verði
„hún“ og hórft er á
samskiptin æði hlut-
laust. Og þegar ímynunarafl vö-
kunnar og veruleikans lætur á sér
kræla, þarf að koma sér upp réttlæt-
ingu, afsökunum, gera Öðrum upp,
gera sjálfum sér upp:
Hún hugsaði með sér að kannski
gæti hún farið til Gússíar
í staðinn fyrir að tala ailtaf við hana
í síma.
Hún var ekki hrædd við Gússí.
En bæði var
að hún þorði ekki lengur í strætó
og svo var Gússí
áreiðanlega bæði illa upplögð
og upptekin.
Gússí þekkir svo marga
sem voru í vandræðum.
Hún reyndi að tala
sem minnst um þetta
við manninn sinn.
Maðurinn hennar var góður
hann var bara svo þreyttur.
Hún reyndi að láta hann sem mest
í friði
nóg var nú fyrir hann að þurfa að
vinna þessa líka skítavinnu
liggjandi alla daga í einhveijum
ræsum.
Hún reyndi að hugsa sem minnst
um það.
Kannski deyr hann bara
hvíslaði óvelkomin rödd í bijósti
hennar.
í þessum hluta em myndirnar dregn-
ar raunsæislegum dráttum; ljóðin
em næstum eins og kjaftasögur, því
íronían skapar svo mikla fjarlægð
við viðfangsefnið. Þau eru ákaflega
vel skrifuð, hnitmiðuð og ekki fer á
milli mála hvert skáldið er að fara;
vanmáttur konunnar, eins og hún
lýsir honum í þessum hluta er eins
og minning engilsins um streðið við
að reyna að brúa gjánna milli ytri
og innri heims. Áreynslan er orðin
nokkuð fjarlæg, jafnvel dálítið fynd-
in, þótt verið sé að lýsa erfiðleikum.
Ljóðmælandinn horfir á þá stöðu
sem konan er í, í nútíð og þátíð, í
tveimur lokaljóðum bókarinnar,
„Japönsk kona og kofi“ og „Ég fékk
að vera.“ Ljóðin em um ólíkar kon-
ur, á ólíkum tímum, á ólíkum stöðum
í heiminum. Samt em þau um sömu
konuna. Konuna sem er í eilífri tog-
streitu milli skyldu og löngunar, sætt-
ir sig síðan við hlutskipti sitt og er
þakklát fyrir að fá að vera þar sem
hún er.
Hér hefur aðeins verið drepið á
fáu einu í þeirri sögu sem Nína Björk
segir frá í þessari nýju Ijóðabók
sinni. Það er eins og hún hafi feng-
ið yfirsýn yfir allt sem er mannlegum
augum hulið. Það er heilsteypt mynd
sem hún dregur upp í „Engill í snjón-
um;“ mynd sem ekki er auðvelt að
gleypa í sig. Þetta er stór heimur
og það tekur langan tíma að kynn-
ast honum. Ég er þakklát fyrir að
hafa gefið mér tíma, því bók Nínu
Bjarkar er lítil perla sem hægt er
að hverfa inn í þegar kalt er í heimi.
Maður getur þá bara ímyndað sér
að það snjói englum.
Súsanna Svavarsdóttir
Nína Björk
Árnadóttir
Aðventu-
tónlist í
Gerðar-
safni
SKÓLAKÓR Kársness og
Sinfóníuhljómsveit áhuga-
manna flytja aðventutónlist í
Listasafni Kópavogs, Gerðar-
safni, sunnudaginn 11. desem-
ber kl. 16.30.
Stjórnendur eru Þórunn
Björnsdóttir og Ingvar Jónas-
son. Á efnisskránni eru meðal
annars þáttur úr konsert eftir
Corelli, þáttur úr kantötu
Bachs, „Sláþú hjartans hörpu-
strengi“, Maríuvers eftir Pál
ísólfsson og „Jól“ eftir Jórunni
Viðar. Þá verða sungin jólalög
og endað á almennum söng.
í Skólakór Kársness eru 50
börn á aldrinum 10-16 ára.
Kórinn hefur komið oft fram,
bæði hérlendis og erlendis.
Hann syngur nú í fyrsta sinn
með Sinfóníuhljómsveit
áhugamanna, sem var stofnuð
haustið 1990. Hún er skipuð
fólki sem stundar hljóðfæra-
leik í frístundum, auk nokk-
urra tónlistarkennara og nem-
enda. r
Byron lávarð-
ur í LÖgbergi
GUÐNI Elísson heldur fyrir-
lestur á vegum Félags áhuga-
manna um bókmenntir og
fjallar um enska skáldið Ge-
orge Gordon Byron, sem kall-
aði sig Lord Byron, laugardag-
inn 10. desember. Fyrirlestur-
inn verður haldinn í stofu 101
í Lögbergi, húsi lagadeildar
og hefst kl. 14.
í kynningu segir: „Byron
lávarður var með þekktustu
skáldum rómantísku stefnunn-
ar, skáldskapur hans hafði
mikil áhrif og þá ekki síður
persóna hans og ævi. Líf
skáldsins og list fléttaðist sam-
an á einstakan máta og f .fyrir-
lestri sínum mun Guðni lýsa
því hvernig ævisaga Byron
virðist listræn heild sem ekki
verður skilin frá höfundarverki
hans.“
• •
Friðrik Orn
sýnir ljós-
myndir
FRIÐRIK Örn Hjaltested opn-
ar ljósmyndasýningu í List-
munahúsi Ófeigs, Skólavörðu-
stíg 5, sunnudaginn 11. des-
ember. Á sýningunni eru 17
verk sem Friðrik Örn hefur
gert í Kalifomíu á síðastliðn-
um tveimur árum. Myndirnar
eru í svart/hvítu og fjalla um
fólk. Notaðar eru óhefðbundn-
ar aðferðir við framköllun
þeirra. Sýningin er opin frá
kl. 10-18 alla daga og lýkur
31. deseníber.
Friðrik Örn er 24 ára. Hann
lauk námi frá Verslunarskóla
íslands 1990 og hélt að því
loknu f ijósmyndanám til
Bandaríkjanna. Hann útskrif-
aðist frá Brooks Institute of
Photography í ágúst síðast-
liðnum með BA-gráðu í ljós-
myndun, þar sem hann lagði
aðaláherslu á útgáfu- og aug-
lýsingaljósmyndun.
Friðrik Örn hefur tekið þátt
í þremur samsýningum og
hlotið viðurkenningar og verð-
laun fyrir myndir sínar.
Friðrik Öm starfar nú hjá
bandarísku auglýsingafyrir-
tæki, auk þess að vinna að ljós-
myndum fyrir geisladiskaút-
gáfur og tímarit.