Morgunblaðið - 24.01.1995, Side 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 24. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
í mínningu
Davíðs
lÓNIJST
Gerðuberg
LJÓÐATÓNLEIKAR í
MINNINGU DAVÍÐS
STEFÁNSSONAR
Ingveldur Ýr Jónsdóttír, mezzosópr-
an, Signý Sæmundsdóttir, sópran,
Þorgeir J. Andrésson, tenór, Jónas
Ingimundarson, píanó. Kynnir; Val-
gerður Benediktsdóttir. Laugardag-
inn 21. janúar.
HIÐ ástsæla skáld, Davíð Stef-
ánsson frá Fagraskógi, hefði orðið
hundrað ára í ár, hefði honum enzt
aldur til. í tilefni af því voru haldn-
ir ljóðatónleikar í menningarmið-
stöðinni Gerðubergi á laugardaginn
var á afmælisdegi skáldsins. Auk
Þorgeirs Andréssonar átti Elín Ósk
Óskarsdóttir að syngja, en í forföll-
um hennar hlupu þær Ingveldur
Ýr og Signý Sæmundsdóttir í skarð-
ið.
Aðsókn var góð og ágæt
stemmning ríkjandi í hofí íslenzkra
einsöngslagsins að Gerðubergi, ker-
taljós og prýðisgóðar kynningar
milli laga í samantekt og flutningi
Valgerðar Benediktsdóttur. Fjöll-
uðu þær um brot úr ævi skáldsins
og tilurð sumra þjóðkunnra kvæða
þess, allt á einkar aðgengilegan
hátt. Tilefnið bauð eðlilega ekki upp
á nánari úttekt á lögunum sem
smíðuð voru við ljóð Davíðs - á
tónleikunum voru alls flutt 15 söng-
lög við 12 ljóð - heldur var tónlist-
in látin tala sínu máli. Voru tón-
skáldin Páll ísólfsson og Karl 0.
Runólfsson þar fremst í flokki með
þrjú lög hvort. En eins og fyrrnefnd-
ar tölur gefa til kynna, þá gafst
hlustendum kostur á að bera saman
tvær útgáfur á sama ljóði í þrem
tilvikur: „Allar vildu meyjarnar eiga
hann“ í tónsetningu Jakobs Hall-
grímssonar/Karls 0. Runólfssonar,
„Til Unu“ (e. Sigfús Halldórsson/
Gunnar Sigurgeirsson) og „Sþngur
bláu nunnanna“ (Páll ísólfs-
son/Karl 0. Runólfsson), og sann-
aðist þar, að sjaldan verður góð
vísa of oft tónsett.
Víðast hvar er íjárhagslega
meira upp úr óperusöng að hafa
en úr ljóðasöng, enda lítið um
söngvara sem eru jafnvígir á hvort
tveggja, nema ef vera skyldi í
Þýzkalandi. Með tilliti til þess er
e.t.v. skiljanlegt, hversu lítið er um
fyrsta flokks ljóðasöngvara á ís-
landi, þrátt fyrir áberandi meiri al-
mennan áhuga á kveðskap hér en
í nágrannalöndunum. Það er sjald-
gæft að heyra dulúð nálægðar og
innileika hjá langskóluðum íslenzk-
um söngvurum, sem flestir hafa
lagt megináherzlu á óperusöng;
varla koma fleiri en 2-3 nöfn upp
í hugann sem tamið hafa sér þessi
ólíku tjáningarform til fullnustu.
LISTIR
Að vísu útheimta hvergi nærri
öll söngljóð þessa nálægð; erfitt
væri t.d. að hugsa sér „Sjá dagar
koma“ og Hamraborgina öðruvísi
en fýrir fullum útblæstri (bæði voru
tekin með trompi af Þorgeiri Andr-
éssyni í tónleikalok), en texti eins
og „Allar vildu meyjarnar" krefst
aftur á móti öllu „intímara" frá-
sagnarblæs og íbyggni en þess er
menn tengja venjulega við óperu-
stíl. Að minni hyggju komst Signý
Sæmundsdóttir einna næst því að
ná þessum anda, þegar hann átti
við. Allir söngvarar skiluðu textan-
um að öðru leyti vel, þ.e. þannig
að flest orð skildust lengst aftur í
sal (þar sem undirritaður sat), og
ekki skorti heldur kraftinn, en þó
var eins og vantaði fókus í rödd
Ingveldar Yrar til að brúa þessa
vegalengd; hvað sem kann að hafa
gilt í fremri enda salarins, þá barst
til hins aftari of lítið af bijósttóni
og of mikið af víbratói, er spillti
nokkuð fyrir annars metnaðarfullri
túlkun, einkum á viðkvæmum stöð-
um eins og í lagi Jórunnar Viðar
„Mamma ætlar að sofna“.
Páll ísólfsson var uppáhaldstón-
skáld Davíðs, og má vel vera, að
hann hafi allra manna bezt náð
inntaki kvæðanna, er hljóta að vera
draumaviðfangsefni góðra melód-
ista, eins og þau eru slétt kveðin
og blátt áfram. En hvað frumleika
í meðferð píanósins snertir, þá stóðu
þó upp úr tvö lög eftir Karl 0.
Runólfsson, „Hirðinginn" og hinn
allt að því impressjóníski „Söngur
bláu nunnanna", sem í frábærum
höndum Jónasar Ingimundarsonar
leiftruðu af ferskum innblæstri.
Ríkarður Ö. Pálsson
Morgunblaðið/Sverrir
INDRIÐI G. Þorsteinsson afhendir Gunnari Dal verðlaunin.
Gunnar Dal fékk
Davíðspennann
GUNNAR Dal skáld og heim-
spekingur fékk Davíðspennann,
bókmenntaverðlaun Félags ís-
lenskra rithöfunda, 1994. Verð-
launin voru afhent í Perlunni á
100 ára afmælisdegi Davíðs Stef-
ánssonar frá Fagraskógi 21. jan-
úar.
I greinargerð félagsins segir
að Gunnar Dal fái verðlaunin
fyrir bókina Að elska er að lifa,
verki sem sprottið sé af samræð-
um Gunnars við Hans Kristján
Árnason.
__ Ennfremur segir um bókina:
„I stuttu máli hefur bók þessi,
sem er allt í senn, heimspekilegs
eðlis, mat á samtíð og skilgrein-
ing fortíðar, náð til almennra
lesenda með þeim hætti, að fá-
gætt getur talist. Af þeim sökum,
en þó fyrst og fremst vegna efni-
sinnihalds, þykir hlýða að veita
verkinu viðurkenningu, enda
ekki á hveijum degi, sem fólk
virðist móttækilegt fyrir vits-
munalegum viðræðum. Bókin Að
elska er að lifa er í rauninni stór-
felld kynnisferð samtíðarmanns
um tíma og sögu. Hún gengur
þvert á kreddur og stíflyndi sam-
tíðar, sem hefur gert tilvist í ,
núinu að upphafi og endi lífsins."
Indriði G. Þorsteinsson rithöf-
undur sagði í ávarpi til Gunnars
að Félag íslenskra rithöfunda liti
á það sem sérstakan heiður að
geta á merkisdegi, afmælisdegi
Davíðs Stefánssonar, veitt Gunn-
ari Dal Davíðspennann.
Ovitar Guðrúnar Helgadóttur
fá góða dóma í Noregi
LEIKRITIÐ Óvitar eftir Guðrúnu
Helgadóttur hefur fengið einkar góða
dóma í norskum blöðum. Leikritið var
jólaverkefni Nör-Tröndelag-Teater-
værksted í Verdal, skammt fyrir utan
Þrándheim, i Noregi og var frumsýn-
ing 28. desember sl.
Leiklistargagnrýnandi Adresseav-
isen sem er stærsta dagblað í Þrænda-
lögum sagði að þetta væri einkar
áhugaverð sýning með skýrum boð-
skap til ungra og aldinna. Boðskapur-
inn væri þó ekki uppáþrengjandi held-
ur eðlilegur þáttur verksins sem væri
umfram allt skemmtilegt. Áhrifin af
hlutverkaskiptunum þar sem böm
léku fullorðna og öfugt væru síðan
óborganleg, sagði Martin Nordvik í
Adresseavisen.
Trönder Avisa vitnaði á forsíðu til
leikdóms inni í blaðinu undir fyrir-
sögninni: „Aðdáunarvert leikhús"
(Imponerende teater). Roar A. Fordal
sagði þar að sýningin væri efnismikil
og bæði tii skemmtunar og umhugs-
unar. „Niðurstaðan er aðdáunarverð,"
sagði hann.
Martin Amesen Veimo sagði í Inn-
herreds Folkeblad og Verdalingen að
þetta væri ekki skra'utsýning með
söng og glæsilegum búningum heldur
raunsönn lýsing á lífí margra bama,
sett fram á fyndinn hátt í heimi þar
sem hlutverkunum er snúið við.
Einn þekktasti leikstjóri Norð-
manna, Arnulf Haga, setur verkið
upp en hann er m.a. frægur fyrir
sýningar sínar undir bera lofti að
Stiklarstöðum um Ólaf helga Nor-
egskonung.
Sýningin hefur hlotið mjög góða
aðsókn.
KVIKMYNDIR
Iláskólabíó
PRISCILLA („Adventures
of Priscilla, Queen
of the Desert“) ★ ★ ★
Leikstjóri og handritshöfundur
Stephan Elliott. Tónlist Guy Gross.
Búningahönnuðir Lizzy Gardiner,
Tim Chappel. Aðalleikendur Terence
Stamp, Hugo Waving, Guy Pearce,
Bill Hunter. Aströlsk. Polygram
Filmed Entertainment 1994.
SUMIR karlmenn eru fæddir með
þeim ósköpum að vilja íklæðast
kvenmannsfötum og kallast af hinu
gagnkynhneigða þjóðfélagi klæð-
skiptinga. Þeir era tveir í þessari
spánnýju og skemmtilegu áströlsku
mynd; Tick/Mitzi (Hugo Weaving
og Adam/Felicia (Guy Pearce).
Þriðja aðalpersónan í Priscillu er svo
Berrnadette (Terence Stamp), þriðji
homminn, hann hefur farið „alla
leið“, gengist undir aðgerð og látið
breyta sér í kvenmann. Þetta maka-
lausa tríó hefur í sig og á með því
að tröða uppá vafasömum búllum
Sidney og annarra stórborga Ástral-
íu. En nú er hart á dalnum og þeg-
ar þeim félögum stendur til boða
nokkurra vikna vinna á næturklúbbi
Drottn-
ingar
í villu
í borg uppi á miðhálendi álfunnar,
taka þeir því frekar en ekki. Kaupa
langferðabílinn „Priscillu" og leggja
í hann. Þrír hommar á netsokkum
og háum hælum eru ekki til stórræð-
anna ef eitthvað fer úrskeiðis á lang-
ferðalögum, í guðsvolaðri eyðimörk-
inni í þokkabót. En einhvernveginn
slumpast þeir félagarnir áfram og
ná áfangastað að lokum.
PrisciIIu er óneitanlega hin óvenju-
legasta og framlegasta skemmtun
og leikstjórinn/handritshöfundurinn
Stephan Elliott er ekkert að þreyta
áorfandann á mærðarlegum vanga-
veltum um þann minnihlutahóp sem
hann hefur hér í aðalhlutverkum.
Öðra nær, tekur hann létt á persónum
og söguþræði, einbeitir sér að hinu
broslega við þessar fráleitu kringum-
stæður svo útkoman er hressileg
gamanmynd. Elliott setur söguhetj-
urnar sínar í hinar skondnustu uppá-
komur og kryddar söguna með
skemmtilegum aukapersónum.
Gleymir heldur ekki tilvistarkreppu
„drottninganna" sinna þriggja, sem
hann meðhöndlar einsog heiðurs-
manni sæmir. Þær fá sínar afsakanir
og enga meðaumkun.
Leikurinn gerir óhemju mikið fyr-
ir myndina, hefur hana á æðra plan.
Þar fer fremstur enginn annar en
eitt aðalkvennagull „Swinging Lond-
on“ á hinum óborganlega sjöunda
áratug, sjálfur Terence Stamp, sem
glæðir hlutverk sitt bæði skopskyni
og ríkum tilfínningum. Hugo Weav-
ing gefur honum lítið eftir og Bill
Hunter er óborganlegur sem bifvéla-
virki eitthversstaðar útá mörkinni
sem fær spark frá gleðikonunni sinni
og fínnur skjól og yl hjá Bernadettu.
Guy Pearce á líka hrós skilið fyrir
túlkun sína á Adam/Feliciu, þeim
yngsta og ráðvilltasta í hópnum.
Myndin er krydduð gömlum diskól-
ummum og hinum gjálífislegustu
búningum. Stephan Elliott gerir hér
mun betur en í sinni fyrstu mynd,
hörmunginni Freud, sem sýnd var
hérlendis í fyrra. Hann á sínar bestu
stundir með sínum jarðnesku
marsbúum úti á auðninni en missir
einstöku sinnum sjónar á stefnunni
í listrænum grautarköflum.
Sæbjörn Valdimarsson.