Morgunblaðið - 05.02.1995, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 5. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 29/1-4/2.
►EINAR Már Guðmunds-
son rithöfundur fær bók-
menntaverðiaun Norður-
Iandaráðs 1995 fyrir skáld-
söguna Englar alheimsins.
Tilkynnt var um niðurstöðu
dómnefndar í Helsinki en
verðlaunaafhendingin fer
fram á fundi Norðurianda-
ráðs í Reykjavík í febrúar.
Einar Már er fimmti íslend-
ingurinn sem hlýtur Bók-
menntaverðlaun Norður-
landaráðs.
►MIKILL meirihluti fé-
lagsmanna Kennarasam-
bands íslands og Hins ís-
lenska kennarafélags sam-
þykkti boðun verkfalls 17.
febrúar nk. Ef verkfall
skellur á fara um 4.600
kennarar i þessum félögum
í verkfall og vinnustöðvunin
næði til allra grunn- og
framhaldsskóla landsins þar
sem milli 50 og 60 þúsund
, nemendur stunda nám.
►FORMLEGAR viðræður
eru hafnar milli íslenskra
stjórnvalda og Alusuisse-
Lonza um stækkun áivers-
ins í Straumsvík. Ef af yrði
ykist álframleiðsla í
Straumsvík um 60% og áætl-
aður kostnaður við stækk-
unina er um 10 milljarðar
kr. Viðbótarstarfslið yrði
100-200 manns.
►HUNDRUÐ manna
þurftu að yfirgefa heimili
sín á Patreksfirði, Flateyri,
ísafirði, Hnífsdal og Súða-
vík vegna snjóflóðahættu á
mánudag. Hættuástandi var
síðan aflýst á Patreksfirði á
miðvikudag en þar féllu
snjóflóð ofan.byggðarinnar
við Sigtún sem var 70 metr-
ar þar sem það var breið-
ast. Það stöðvaðist 100
metrum ofan við efstu hús
við götuna.
Flóð á meginlandi
Evrópu
NÆR 300.000 manns þurftu í vik-
unni að yfírgefa heimiíi sín í Hol-
landi og tugþúsundir að auki í Frakk-
landi, Belgíu og Þýskalandi vegna
geysimikilla flóða. Um tíma var ótt-
ast að flóðgarðar í Hollandi brystu
en meira en helmingur landsins er
undir sjávarmáli og árfarvegir eru
víða treystir með miklum jarðvegs-
SH hafði betur
á Akureyri
ÞRIÐJUNGUR af starfsemi Sölúmið-
stöðvar hraðfrystihúsanna flyst til Ak-
ureyrar í sumar. Bæjarráð Akureyrar
tók tilboð SH fram yfir tilboð íslenskra
sjávarafurða og fer SH því áfram með
sölu á afurðum ÚA. Meirihluti Fram-
sóknarflokks og Alþýðuflokks náði
samkomulagi um málið eftir að fram-
sóknarmenn gáfu eftir en þeir voru
hlynntir því að_ÍS yrði fyrir valinu sem
sölufýrirtæki ÚA. Vestmannaeyjabær
hefur sent ÍS boð um aðstöðu í Vest-
mannaeyjum fýrir höfuðstöðvar sínar
og rekstur.
Skýrsla um stjórnun-
ar- og eignatengsl
í SKÝRSLU samkeppnisráðs um
stjómunar- og eignatengsl í íslensku
atvinnulífí segir að aðstæður á einstök-
um mörkuðum hér á landi gefi tilefni
til að samkeppnisyfírvöld séu á varð-
bergi. Helstu niðurstöður skýrslunnar
em að lítil tengsl séu á milli eignar
og valds í íslensku atvinnulífí þar sem
stjómarmenn og stjófnendur stærstu
fýrirtækjanna eigi sjálflr litinn eða
engan hlut í þeim. Úmsvif ríkisins í
atvinnulífínu séu mikil.
Sóknarstýring í stað
núverandi kerfis
FRAMBJÓÐENDUR Sjálfstæðis-
flokksins á Vesturlandi hafa lagt fram
tillögu um breytta fiskveiðistjómun
með flota- og sóknarstýringu. Einnig
telja þeir hugsanlegt að sett verði á
sóknargjald í samræmi við afkomu út-
gerðarinnar í heild. Gert er ráð fyrir
að kerfísbreytingamar fari fram í
skrefum á 5-10 ámm. í greinargerð
segja frambjóðendurnir að kvótakerfíð
hafi brugðist öllum þeim markmiðum
sem Iögð vom því tií grandvallar.
görðum auk þess sem garðar era við
sjóinn. Á fímmtudag virtist sem
mesta hættan væri liðin hjá en í
Hollandi var enn hætta á að garðar
gæfu sig vegna vatnsþungans.
Verulegt tjón varð er vatn flæddi
inn í kjallara og ekki gafst tóm til
að bjarga búpeningi og fiðurfé alls
staðar. Lögregla reyndi að hindra að
þjófar nýttu sér tækifærið og létu
greipar sópa í yfirgefnum húsum.
Aðalorsök flóðanna er mikil úr-
koma síðustu vikurnar en einnig er
rætt um að ýmsar breytingar sem
gerðar hafa verið á farvegi Rínar-
fljóts, framræsla mýrlendis og önnur
röskun sem fylgir aukinni þéttbýlis-
myndun hafi valdið því að vatnsmagn
í farvegi Rínar hafi stöðugt aukist,
þess vegna flæði hún yfir bakka sína
í mikilli rigningatíð. Rúmt ár er síðan
mikil flóð urðu á þessum slóðum.
Árið 1953 fórust rúmlega 1.800
manns í flóðum er varnargarðar rofn-
uðu í Hollandi og sjór flæddi yfir
mikinn hluta landsins.
► RÚSSAR hertu enn
árásir sínar á skæruliða
Tsjetsjena í höfuðborg
héraðsins, Grosní, á
fimmtudag en uppreisnar-
menn héldu enn veruleg-
um hluta borgarinnar.
Fulltrúar Öryggis- og sam-
vinnustofnunar Evrópu
(ÖSE) segja að eyðilegg-
ingin í Grosní sé skeifileg
og minni á þýskar borgir
eftir seinni heimsstyrjöld.
► GRÍSKIR fornleifa-
fræðingar segjast hafa
fundið gröf Alexanders
mikla í afskekktri eyð-
merkurvin í Egyptalandi.
► TIL átaka kom á landa-
mærum Perú og Ekvadors
á sunnudag en fréttum ber
ekki saman um mannfall.
Deiit er um svæðið þar sem
olía og gull er í jörðu.
Samningar tókust um
vopnahlé á þriðjudag.
► 38 manns týndu lífi og
yfir 250 slösuðust i
sprengjutilræði múslim-
skra öfgamanna í Algeirs-
borg á mánudag.
► BILL Clinton Banda-
ríkjaforseti ákvað á þriðju-
dag að beita forsetavaldi
til að tryggja Mexíkó láns-
ábyrgð er nemur 20 millj-
öðrum dollara til að
styrlqa pesóann.
► WILLY Claes, fram-
kvæmdasijóri Atlantshafs-
bandalagsins, sagði á
fimmtudag að íslamskir
ofsatrúarmenn væru jafn
mikil ógn við Vesturlönd
og siðmenningu þeirra og
kommúnisminn hefði ver-
ið.
FRETTIR
Afmælisfagnaður Vöku
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
VAKA, félag lýðræðissinnaðra
stúdenta, varð 60 ára í gær.
Afmælisins var minnst með
hófi í Þjóðleikhúskjallaranum
sl. föstudagskvöld. Eins og við
mátti búast voru menn þar
glaðir á góðri stund, f.v. Hann-
es Hólmsteinn Gissurarson,
Gísli Marteinn Baldursson,
Baldur Möller, heiðursgestur
kvöldsins, Davíð Oddsson og
Kjartan Gunnarsson.
Surís sækir um 256 kílóbita Internet-samband um sæstreng
Ekki útséð um að
gjaldskrá hækki
SURÍS, alþjóðlegur tengiliður Int-
ernets á íslandi, hefur sótt um 256
kílóbita Intemet-samband um sæ-
streng til Svíþjóðar. Maríus Ólafs-
son, rekstrarstjóri ísnets, segir ekki
útséð um að gjaldskrá Surís þurfi
að hækka. Könnun fýrirtækisins
hefði leitt í ljós að fjölgun notenda
stæði undir tvöfalt hærri kostnaði
vegna tengingarinnar.
Helgi Jónsson, framkvæmda-
stjóri Surís, segir að kostnaður við
256 kílóbita tengingu verði á bilinu
15 til 16 milljónir á ári. Hann seg-
ir ekki ólíklegt að 512 kílóbita teng-
ingu þurfi strax á þessu ári. Stefnt
er að því að 256 kílóbita tenging
fáist í mars. Núverandi Intemet-
samband fer um 128 kílóbita línu
um gervihnött til Stokkhólms og
þaðan um víða veröld.
Maríus útskýrði að Internet-sam-
band til útlanda væri rekið af Sur-
ís. „Surís er hluti af NORDUnet-
neti. NORDUnet er net af landsnet-
um í hveiju Norðurlandanna með
sameiginlega stjóm og innkaup á
línum sín á milli og til íslands.
Vandamálið við tengingar íslend-
inga við línuna felst í því að
NORDUnet hefur ekki viljað hafa
íslensku línuna inni í heildardæmin-
um enda er hún óskaplega dýr.
Ástæðan fyrir því er tvíþætt. Ann-
ars vegar erum við svo langt í burtu
og hins vegar eram við svo litlir
að Póstur og sími á Islandi og í
Svíþjóð taka hærri gjöld en ef um
innan hinna Norðurlandanna væri
að ræða.“
Dýrara en annars staðar
Maríus sagði að fyrirtækinu hefði
ekki orðið að von sinn um að Póst-
ur og sími lækkaði gjaldskrá sína
eftir að ljósleiðarasamband komst
á milli Kanada og Evrópu um ís-
land. Hann sagði að 256 kílóbita
lína til íslands kostaði álíka mikið
og hraðvirk Intemet-sambönd frá
Evrópu til Ameríku. „Tvær leiðir
em til að ná kostnaðinum niður;
annars vegar að reyna að fá Póst
og síma til að lækka gjöld sín og
hins vegar að fá aðila hérna á ís-
landi til að borga meira. Ef við
gerum ekkert í kostnaðinum til
Pósts og síma erum við að segja
að Internet-sambönd á íslandi,
bæði til fyrirtækja og í gegnum
fýrirtæki til almennings, verði alltaf
töluvert dýrari en annars staðar í
heiminum."
Maríus sagði að ekki væri útséð
um að gjaldskrá hækkaði enda
stæði hún í tengslum við notenda-
ijölda. „Surís er með ákveðna gjald-
skrá og er hún háð notendafjölda
hjá viðkomandi aðila, þ.e. hvað eru
margr með tengingu í gegnum
hann. Við erum núna að kanna
hvað margir era hjá hveijum og
margir aðilar hækka töluvert. Þar
með hækkar innkoma Surís og
hugsanlega þurfum við ekki, þrátt
fyrir að okkar gjöld hækki um
hundrað prósent, að hækka gjald-
skrána tvöfalt heldur dreifist þetta
á fleiri herðar," sagði Maríus.
Hann benti á að þrátt fyrir að
burðargeta hafi hækkað úr 9,6 kíló-
bitum í 56 og 128, hafi gjaldskrá
fyrirtækisins aldrei hækkað um
meira en 20% að meðaltali.
512 kílóbit á árinu
Helgi sagði að Surís þyrfti að
greiða á bilinu 15 til 16 milljónir
fyrir 256 kflóbita ljósleiðara teng-
ingu. „Og okkur sýnist, ef notkun-
araukningin heldur áfram, að við
þurfum aftur að uppfæra línuna og
þá upp í 512 kílóbit á þessu ári.
Kostnaðurinn yrði þar með um 28
milljónir. Þá kemur upp sú spurning
hvar við eigum að ná í mismuninn.
Stjórn Surís hefur þegar hafið um-
fjöllun um þennan fyrirsjánlega
vanda.“
GUNNAR Páll Pálsson, hagfræðing-
ur Verzlunarmannafélags Reykja-
víkur, er ósammála Friðriki Sophus-
syni fjármálaráðherra um að kröfur
lands- og svæðasambanda ASÍ á
hendur stjórnvöldum muni kosta rík-
issjóð a.m.k. 4 milljarða kr. Hann
bendir á að ef skattleysismörk yrðu
hækkuð til jafns við launahækkanir
í krónutölu í kjarasamningum fengi
ríkissjóður sömu upphæð til baka í
auknum tekjusköttum og sem nemur
hækkun skattleysismarkanna.
í kröfugerð landssambandsformn-
anna ASI er m.a. lagt til að launa-
fólki verði heimilt að draga 4% fram-
lag í lífeyrissjóði frá tekjum við
álagningu skatta í tveimur áföngum.
Við þetta myndu skattleysismörk
hækka í 59.500 á þessu ári og
60.700 á næsta ári. ÁSÍ áætlar að
þetta kosti ríkissjóð einn milljarð kr.
á þessu ári.
Hagfræðingur VR ósammála mati ráðherra
Meiri skatttekjur vegna
aukins kaupmáttar
Gunnar Páll bendir á að gera verði
ráð fyrir að tekjur ríkissjóðs aukist
á árinu þar sem spáð sé aukningu
þjóðartekna um 3% á yfirstandandi
ári.
Auknir veltuskattar
„Það má færa rök fyrir því að ef
skattleysismörkin hækka í takt við
launahækkanir þá ættu tekjur ríkis-
sjóðs af tekjuskatti að vera óbreytt-
ar en á móti kemur að ríkið fær
auknar tekjur af veltusköttum vegna
aukins kaupmáttar fólks,“ segir
hann. Þá segir Gunnar Páll að þó
reiknað sé með að útgjöld ríkissjóðs
myndu aukast við að opinberir
starfsmenn fengju sambærilegar
launahækkanir og greiddar yrðu
hærri tryggingabætur næðu auknar
tekjur ríkissjóðs af veltusköttum
hugsanlega að standa undir þeim
útgjaldaauka ríkisins.