Morgunblaðið - 05.02.1995, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 5. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
The Economist
Evrópa
Major
að falli
Heinz Schimmelbusch, fyrrverandi forstjóri þýska stórfyrirtækisins Metallgesellschaft
„Líklega fyrstur til að beygja
ekki fyrir Deutsche Bank“
Hefur meðal annars komið að athugunum á sinkverksmiðju hér á landi
„ÉG hef yfirleitt ekkert tjáð mig
um þetta mál við fjölmiðla fyrr en
nú við Morgunblaðið en það snýst
ekki síst um það, að ég er líklega
fyrsti maðurinn í Þýskalandi eftir
stríð, sem dirfist að beygja mig
ekki fyrir Deutsche Bank. Þeim
hefði líkað best, að ég hefði látið
mig hverfa hljóðalaust en ég ætla
ekki að axla ábyrgð á því klúðri,
sem þeir eru sjálfir sekir um,“ sagði
Heinz Schimmelbusch, fýrrverandi
forstjóri hjá þýska stórfyrirtækinu
Metallgesellschaft, MG, í viðtali við
Morgunblaðið í gær. Schimmel-
busch hefur komið nokkuð að at-
hugunum á hugsanlegri sinkverk-
smiðju hér á landi en í fyrradag
lagði MG fram kæru á hendur hon-
um vegna gífurlegs taps á olíuvið-
skiptum í Bandaríkjunum 1993. Um
tíma leit út fyrir, að það áfall myndi
ríða MG að fullu.
Áföllin, sem Metallgesellschaft
varð fyrir 1993, stöfuðu af viðskipt-
um MG Refíning & Marketing,
MGRM, dótturfyrirtækis MG í
Bandaríkjunum, með svokallaða
framvirka samninga um olíu en
vegna þeirra var Schimmelbusch
og fyrrverandi fjármálastjóra MG,
Meinhard Forster, vikið úr starfi í
desember 1993. Deutsche Bank er
hluthafi í MG og fulltrúi hans, Ron-
aldo Schmitz, er formaður sérstakr-
ar eftirlitsstjómar innan fyrirtækis-
ins.
Margra ára málarekstur
„Schmitz tilkynnti mér snemma
á síðasta ári, að mál yrði höfðað á
hendur mér en um miðjan janúar
höfðaði ég mál á hendur honum í
New York. Deutsche Bank hefur
nú svarað þessari málshöfðun með
því að leggja fram kæru í Frank-
furt í Þýskalandi og tilgangurinn
er sá að gera mig ábyrgan fyrir
ýmsu, sem úrskeiðis fór á árinu
1993. Ég vísa þeim ásökunum á
bug. en býst við, að málareksturinn
geti staðið í mörg ár,“ sagði Schim-
melbusch.
Schimmelbusch sagði, að Deutsc-
he Bank og Schmitz hefðu haft
eftirlit með þeim ákvörðunum, sem
teknar voru varðandi olíumarkaðinn
1993, en síðan skellt skuldinni á
sig þegar illa fór. Ætti það til dæm-
is við um mjög stóra, framvirka
samninga, 100 milljónir olíufata,
sem gerðir hefðu verið í desember
1993 og þeir hefðu sjálfir borið
áburgð á.
„Þeim hefði líkað það best, að
ég hefði látið mig hverfa með ásak-
anir þeirra á bakinu en ég gerði
það ekki. Ætli ég sé ekki fyrsti
Heinz Schimmelbusch
maðurinn í Þýskalandi eftir stríð,
sem dirfíst að beygja mig ekki í
duftið fyrir Deutsche Bank og það
er því vissulega alveg nýtt,“ sagði
Schimmelbusch.
Hann vísar einnig til álits tveggja
bandarískra fræðimanna, Merton
Millers, nóbelsverðlaunahafa í hag-
fræði, og Christopher Culps, sam-
starfsmanns hans við háskólann í
Chicago. Þeir halda því fram, að
Deutsche Bank og nýir stjórnendur
MG hafi valdið fyrirtækinu mestum
skaða með því að loka ýmsum
samningum, sem hefðu annars skil-
að hagnaði í fyllingu tímans.
Mikíl og víðtæk þekking
Að sögn Benedikts Jóhannesson-
ar, sem hefur verið ráðgjafi varð-
andi athuganir á sinkverksmiðju
hér á landi, var upphaf málsins
það, að Áburðarverksmiðjan gekkst
fyrir könnun á áhuga erlendra fyrir-
tækja á rekstri hér á landi, til dæm-
is í efnaiðnaði einhvers konar, með
það fyrir augum, að unnt yrði að
nýta verksmiðjuna og fjárfestingar
hennar þegar áburðarframleiðslu
lyki. Var þá meðal annars haft sam-
band við ráðgjafar- og markaðsfyr-
irtæki, sem Schimmelbusch rekur í
Bandaríkjunum, og hann kom síðan
á sambandi við Zinc Corporation,
sem er stærsti sinkframleiðandi
vestra.
Benedikt kvað ekki ljóst enn hver
niðurstaðan yrði varðandi sink-
framleiðslu hér á landi en sagði um
kynni sín af Schimmelbusch, að þar
færi maður með mikla og víðtæka
þekkingu og óvenjulega hugmynda-
auðgi. Hann væri augljóslega öllum
hnútum kunnugur á þessum mark-
aði og hefði auk þess þekkt nokkuð
til íslands og aðstæðna hér.
London. Reuter.
BRESKA vikuritið The Economist
sagði á föstudag, að Evrópumálin
gætu orðið John Major, forsætisráð-
herra Bretlands, að falli „fyrr en
nokkum grunar". í leiðara blaðsins
segir, að svo mikilvægar sem viðræð-
umar um frið á Norður-írlandi séu,
þá muni þær engu breyta um fram-
tíð Majors og sljórnar hans.
The Economist segir, að stefna
bresku stjómarinnar gagnvart Evr-
ópu „verði æ neikvæðari" og geti
skaðað framtíðarhagsmuni landsins.
Er því spáð, að Evrópusinnamir í
stjóminni muni loks snúast öndverð-
ir gegn þessari þróun og þá sé stutt
í að stjómin falli. Segir blaðið, að
það sé betra en að halda áfram á
þessari braut.
„Litla England“
„Margir samstarfsmenn Majors
telja, að hann ætli að heyja næstu
kosningabaráttu undir kjörorðinu
„Litla England" - sem þjóðernissinn-
aður Ifyrópuandstæðingur og mót-
snúinn minnstu breytingum á stjórn-
arskránni. Ef þetta er stefnan þá
verða þeir flokksbræður hans, sem
líta öðruvísi á málin, að ráðfæra sig
við samvisku sína. Þeir eiga tveggja
kosta völ: Að halda stjóminni á lífi
eða gæta hagsmuna lands og þjóðar.
Þeir gerðu rétt í að fella slíka stjóm,“
sagði í leiðara The Economist.
Á valdi O.J.
Réttarhöldin yfir bandarísku íþróttastjömunni O.J. Simpson
eru helsta umræðuefni manna á meðal víða um heim. Ásgeir
Sverrísson hefur verið límdur við gervihnattarsjónvarpið
VERJANDINN er tungulipur
blökkumaður sem gætir þess að
koma aldrei fram í sömu fötun-
um tvo daga í röð. Sækjandinn
er örgeðja menntakona, hörkutól, persóna
klippt út úr framhaldsþætti og á vafalítið
eftir að fá tilboð um að taka þátt í einum
slíkum. Sakborningurinn er milljónamær-
ingur á niðurleið, íþróttastjarna og minnir
helst á grábjöm sem lokið hefur framhalds-
námi í þolfimi. Milljónir manna um allan
heim fylgjast grannt með því hver örlög
0. J. Simpsons verða, sjónvarpið varpar
Bandaríkjunum í hnotskurn inn á stofugólf-
ið. Réttarhöldin yfir 0. J. Simpson eru
framhaldsþáttur sem endurspeglar áhrif
fjölmiðlunar nú um stundir og leiðir múg-
hyggjuna á nýtt og áður óþekkt stig.
Ekki þarf að koma á óvart að réttarhöld-
in yfir íþróttastjömunni, sem ákærð er fyr-
ir að hafa myrt fyrrum eiginkonu sína og
ástmann hennar, þyki úrvals sjónvarpsefni
vestur í Bandaríkjunum. íslendingar fundu
að sönnu upp hugtakið „landkynning“ en
hvers má ekki vænta í landi þar sem hug-
takið „sjónvarps-kvöldverður“ er viðtekið
og viðurkennt?
Framlag til heimsmenningarinnar
Menningarvitar í Evrópu lýsa yfir
hneykslan sinni og í Frakklandi hefur mál
þetta gefið mönnum enn eitt kærkomið
tækifærið til að fordæma framlag Banda-
ríkjamanna til heimsmenningarinnar. En í
þessu efni eins og svo mörgum öðrum end-
urspegla einka- eða ríkisrekin menningarb-
lys ekki afstöðu almennings. Allt frá
Reykjavík austur til Peking fagna menn
þessari framrás fjöldamenningarinnar sem
gervihnattasjónvarpið veitir þátttöku í.
Aldrei áður hefur sakamál hlotið viðlíka
athygli. Mál 0. J. Simpsons býður að sönnu
upp á allt það sem prýtt getur spennandi
framhaldsmyndaflokk, það fjallar um mold-
ríka íþróttastjörnu, ameríska drauminn,
mann sem risið hefur til metorða og eign-
ast hefur óskiljanlegar fjárupphæðir sökum
hæfileika sinna og dugnaðar. Það íjallar
um siðspillingu í röðum hinna ríku, prýði-
lega frjálslegt kynlíf, ofbeldishneigð og
yfirráðahyggju karldýrsins og afbrýðisem-
ina, sem steypt getur öllum, líka hinum
ríku og fallegu, í glötun. Það tekur til kyn-
þáttafordóma, þessa undirtóns í bandarísku
þjóðlífí, sem oft er svo erfitt að festa hend-
ur á.
Það Q'allar um fólk sem æfði golf í
garðinum og fékk sér síðan sundsprett á
eftir, fólk sem bjó við allsnægtir í víggirtu
húsi og umgekkst annað fólk sem líka bjó
í víggirtum húsum þar sem vítt er til veggja
og „bókaskáparnir eru dvergvaxnir" eins
og fréttaritari Södeutsche Zeitung orðaði
það. Skyndilega eru framhaldsmyndaflokk-
arnir bandarísku ekki svo fjarstæðukennd-
ir.
í huga áhugamanna um bandaríska
menningu snertir O.J. Simpson-málið flest
alla þá þætti sem farið hafa úrskeiðis við
þróun samfélagsins þar.
Rétt og rangt?
Löglærðir sjónvarpsmenn lýsa atburða-
rásinni líkt og um kappleik væri að ræða
SPÓLAN er víst mun betri en bókin.
og áhorfandinn fær snimhendis tilfinningu
fyrir því hver er að vinna og hver að tapa.
Og það undarlega gerist; þrátt fyrir það
hversu „ágengur“ miðill sjónvarpið er dofn-
ar tilfínningin fyrir því að mál þetta snúist
um rétt og rangt og snerti á einhvern hátt
örlög raunverulegs fólks.
Áhorfandinn tekur að velta því fyrir sér
hvaða áhrif það hafi að dómarinn, hinn
yfirvegaði „Judge Ito“, hafi ákveðið að
ekki megi hreyfa myndavélina þegar verj-
andinn flytur ræðu sína gagnstætt því sem
við átti er saksóknarinn svipti O.J. Simpson
ærunni í eftirminnilegri ræðu. Og hinir
sérfróðu hjálpa áhorfandum að komast að
niðurstöðu. Áhorfandinn glottir við tönn
og ber lof á snilli veijandans þegar honum
tekst að fá samþykki dómarans fyrir því
að leiða íþróttahetjuna fyrir kviðdóminn til
að sýna þeim sem þar sitja ör þau sem
Simpson hlaut á glæstum ferli sínum. Til-
gangurinn er vitaskuld ekki sá að sýna
fram á að heljarmennið sé ófært um að
standa í viðlíka stórræðum og þeim að vippa
einni hvað þá tveimur mannverum yfir á
næsta tilverustig. Nei, snilldin felst í því
að leiða þennan fræga mann svo nærri
kviðdómnum þannig að nálægð hans og
persóna geti haft tilætluð, jákvæð áhrif.
Með því móti verður sjónvarpsímyndin
raunveruleg.
Áhorfandinn kann að undrast að veij-
andinn skuli halda því fram að Simpson
hafi verið að æfa golf í garðinum þegar
fyrrum eiginkona hans var myrt þar sem
hann hafði haldið því fram í upphafsræð-
unni að Simpson hafí verið svo illa haldinn
af gigt þennan dag að hann hafi tæpast
verið fær um að reiða fram peninga úr
veski sínu. En áhugamaður um bandaríska
réttvísi er snimhendis minntur á þau sann-
indi, sem leidd hafi yerið í ljós í könnunum,
að upphafsræður lögmanna séu mun
áhrifameiri en áður hafi verið talið, þannig
að líklegt megi heita að þær fyllyrðingar
sem þar komu fram festist fremur í huga
kviðdómenda. Áhorfandann langar að vita
hvemig gigtarsjúklingurinn hafí getað unn-
ið við gerð líkamsræktar-myndbands á
þessum tíma en fær engin svör. Sækjand-
inn hlýtur að vekja athygli á þessu síðar.
Getur verið að hér hafi veijandinn gerst
sekur um afdrifarík mistök? Laun hans og
aðstoðarmannanna em víst 30.000 dollarar
á dag. Geta slíkir afburðamenn í slíku sam-
keppnisþjóðfélagi hinna framúrskarandi
gert mistök?
Minnisverðir atburðir
Auður O.J. Simpsons, 14 milljónir doll-
ara, er á þrotum en víst er að bókin og
segulbandsspólan færa honum vemlegar
tekjur þannig að áhorfandinn hefur ekki
lengi áhyggjur af fjárhaghagslegri framtíð
hans. Verði Simpson fundinn sekur opnast
honum einnig margar leiðir, hann getur
t.a.m. sett upp símatorg eins og margir
af þekktustu fjöldamorðingjum Bandaríkj-
anna hafa gert við prýðilegar undirtektir.
Of snemmt er hins vegar að segja til um,
hver hlutur hans er í myndinni, sem nú
er byijað að sýna, „Saga O.J.Simpson“.
Bola- og merkjaframleiðendur munu
hafa hagnast ágætlega á framleiðslu sinni,
hér er á ferðinni einstæður atburður sem
ljúft verður að minnast síðar. Enn á ný
lofar áhorfandinn framtak einstaklingsins
og hugvit hans enda er honum kunnugt
um að slíkir munir eru pottþétt gróðavara,
það sýnir reynslan af svipaðri framleiðsfy
sem verið hefur á boðstólum við fangelsis-
hlið þar sem fjöldamorðingjar, sem slegið
hafa í gegn í Bandaríkjunum, bíða aftöku.
Slíka minjagripi er vísast erfitt að nálg-
ast hér í bæ en sjónvarpskvöldverðurinn
verður meðtekinn yfir SAy-fréttarásinni.