Morgunblaðið - 18.02.1995, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
BREF TIL BLAÐSINS
LAUGARDAGUR 18. FEBRÚAR 1995 45
Þjóðvaki — Mann
gildið í öndvegi
Heimur stjómmála-
o g embættismanna
Frá Lúðvíg Thorberg:
ÞANN 27. nóvember 1994 kom úr
burðarliðnum nýr stjómmálaflokkur,
Þjóðvaki, eftir áfallalausan og
ánægjulegan meðgöngutíma. Þessi
flokkur var stofnaður þrátt fyrir til-
vist þeirra fimm
stjórnmálaflokka
sem fyrir eru, en
jafnframt og
ekki síður vegna
sívaxandi til-
vistarkreppu
þessara sömu
flokka. Má því
færa til þess
nokkur rök, að
fimmflokkamir séu með óbeinum
hætti einskonar foreldrar þessa nýja
stjómmálaafls. En af augljósum
ástæðum verður uppeldi þess og
þroski í annarra faðmi og á þeirra
ábyrgð.
Skipuleggjendur Þjóðvaka hafa átt
Frá Þór Jakobssyni:
17. FEBRÚAR 1995 eru liðin 395
ár frá lífláti mikils hugsuðar, Ital-
ans Gíordanós Brúnós. Hann var
fjölhæfur og hugrakkur fyrirlesari
og afkastamikill rithöfundur. Hann
er talinn helsti heimspekingur end-
urreisnartímans, þegar áhugi vakn-
aði á forngrískri menningararfleifð
og djarfir menn tóku að athuga
náttúruna á ný af óslökkvandi fróð-
leiksfýsn. Brúnó var jafnaldri Dan-
ans Tycho Brahe sem lagði með
stjörnuathugunum sínum á eyjunni
Hveðn gmndvöll að skilningi manna
á gangi reikistjama og lögmálum
um gang þeirra umhverfis sólu.
Brúnó hafði með skrifum sínum
áhrif á seinni tíma heimspekinga á
borð við Leibniz og Spínósa.
Gíordanó Brúnó aðhylltist nýjar,
byltingarkenndar kenningar Kóp-
ernikusar um gang jarðar um sólu
og hugmyndina um sólkerfi með sól
í miðju, sem jörð og reikistjörnur
hringsnerust um. Brúnó ályktaði
djarfmannlega og hélt því fram að
tindrandi ljósdeplar himinhvolfsins,
stjörnurnar, væm fjarlægar sólir.
Hann giskaði ennfremur á, að þær
sólir hlytu að vera miðjur sólkerfa,
m.ö.o. umhverfis sólirnar hlytu að
reika hnettir á borð við jörðina.
Brúnó lét ekki staðar numið í
ályktunum; á þessum jörðum í sól-
kerfum alheims hlytu grös að
spretta, dýr að lifa — og menn.
Brúnó sprengdi í kenningum sínum
öll ytri mörk alheims, sem hann
kvað óendanlegan, ríki guðs óend-
anlegt og guð sjálfan óendanlegan.
Gíordanó Brúnó var sókndjarfur
og fór svo að ráðamönnum þótti
nóg um, tóku hann fastan og
dæmdu til dauða fyrir guðlast.
Helstu æviatriði Gíordanos Brún-
ós eru sem hér segir:
Árið 1548: Fæddur í Nola á ítal-
íu, nálægt Napólí.
Árið 1562: Hélt til Napólí til
í óformlegum könnunarviðræðum við
forystumenn stjómarandstöðuflokk-
anna um samstarf og samstöðu í
einhverri mynd varðandi næstu al-
þingiskosningar, en þar á bæjum
hafa mönnum vafist tungur um tenn-
ur of lengi, sem m.a. birtist í undan-
genginni og yfírstandandi úlfúð og
óeiningu vegna prófkjörsmála og
uppstillingaævintýra. Sérkennilegust
vom viðbrögðin í forystu Kvennalist-
ans, en þar var nánast fyrirfram sleg-
ið á framrétta samstarfshönd. Hing-
að til hefur Kvennalistinn verið karl-
mannslaus, en nú er svo komið, að
hann er líka að verða kvenmanns-
laus. Framsóknarleiðtogar virðast
enn halda fast í sína fornu jájá-nei-
nei hugsjón og em galopnir í báða
enda sem fyrr. Helst var að finna í
forystusveit Alþýðubandalagsins
áhugavott um samstarf, en fljótlega
kom í Ijós að hugmyndir foringjanna
um samstöðu vom flestar í skötu-
líki. En Þjóðvakavagninn er kominn
náms í klassískum fræðum, rök-
fræði o.fl.
Árið 1565: Gekk í Dómíníkönsku
regluna í Napólí.
Árið 1572: Vígður prestur.
Árið 1575: Lauk framhaldsnámi
í guðfræði.
Árið 1576: Flýði í febrúar til
Rómar vegna skoðana sinna, flýði
í apríl sama ár frá Róm til Norður-
Ítalíu. Gekk úr Dómíníkönsku regl-
unni.
Árið 1578: Settist að í Genf í
Sviss. Rekinn þaðan fyrir gagnrýni
á kirkju mótmælenda.
Árið 1581: Fluttist til Parísar í
Frakklandi.
Árið 1583: Fluttist til Lundúna
í Englandi.
Árið 1584: Boðið tíl Oxford. Byij-
aði á ritsafni sínu „ítölsku samræð-
unum“.
Árið 1585: Fluttist í október til
baka til Parísar.
Árið 1586: Hrökklaðist vegna
deilna frá París til Þýskalands. Var
þar við ýmsa háskóla næstu ár.
Árið 1589: Rekinn úr lútersku
kirkjunni fyrir kenningar sínar.
Árið 1590: Fór til Frankfurt.
Dvalarbeiðni þar hafnað.
Árið 1591: Boðið til Feneyja
heima á Ítalíu til að halda fýrir-
lestra og stunda fræðistörf; reynd-
ist jgabb.
Arið 1592: Svikinn, gripinn og
dæmdur í maí af rannsóknarrétti
Feneyja.
Árið 1593: Rannsóknarrétturinn
í Róm heimtar Brúnó til sín. Stung-
ið í fangelsi rómversku hallarinnar.
Haldið þar til dauðadags.
Árið 1600: Páfinn, Klemens 8.,
fyrirskipar dóm fýrir villutrú,
dæmdur til dauða 8. febrúar.
Brenndur á báli með tungu í hafti
17. febrúar.
á ferð og mun auka hraðann á næstu
vikum og mánuðum.
Flokkar hafa unnið hver
gegn öðrum
Það er hryggileg staðreynd, að
vinstri- og miðflokkar á íslandi hafa
um langt árabil staðið í deilum og
stundum stríði hver gegn öðrum,
þrátt fyrir svipaðar grundvallarskoð-
anir á fjölmörgum sviðum. Á meðan
hefur Sjálfstæðisflokkurinn fitnað
eins og púki á fjósbita. Enn er mönn-
um í fersku minni hvað gerðist og
hvernig fór fyrir fjósbitapúkanum í
Reykjavík sl. vor í borgarstjórnar-
kosningunum. Þá urðu söguleg og
pólitísk kaflaskil, sem íslensku al-
þýðufólki er hollt að hafa bakvið
bæði eyru og á milli þeirra.
Sá hræðsluskjálfti sem nú þegar
hefur gert vart við sig í fremstu röð-
um fimmflokkanna vegna stofnunar
Þjóðvaka er síður en svo ástæðulaus.
Hér er mætt til starfa nýtt stjóm-
málaafl með gjörbreyttar áherslur í
eldri sem yngri málaflokkum, breið-
fylking fólks með manneskjulegra
gildismat en tíðkast hefur til þessa,
hafandi manngildið að leiðarljósi ofar
öðra.
Litblinda og lygar
Pólitískt litróf íslenskra stjóm-
málaflokka og forystumanna þeirra
hefur alltof lengi borið í sér einkenni
litblindu og lyga. Of lengi hefur of
mörgum stjórnmálamönnum liðist að
ljúga sig frá sannleikanum, oft með
hörmulegum og jafnvel hættulegum
afleiðingum. Þessu vill og ætlar Þjóð-
vaki að breyta.
Kjósendur ættu að hafa í huga,
þegar næst verður gengið til alþing-
iskosninga, að oft hefur lítil þúfa
velt þungu hlassi. Og þessi samlík-
ingarþúfa, Þjóðvaki, er bráðþroska
og hefur nú þegar öll helstu einkenni
fjöldahreyfingar.
Frá Albert Jensen:
EF ísland væri stjórnmála- og
embættislega á sömu siðferðisnót-
um og flest viðskiptalönd okkar,
væri búsældarlegra um að litast á
þeim stöðum sem skipa heildina.
Nokkrum einstaklingum hefur tek-
ist að leika þjóðina svo grátt, að
með ólíkindum er. Þeim hefur tek-
ist að gera allan almenning að fyr-
irvinnu sinni með þeim hætti að
næst er þrælahaldi. Þegar fólki er
boðið að vinna of mikið fyrir nán-
ast ekkert, eða fá enga vinnu,
morknar það niður andlega og lík-
amlega. Ef menn eru of þreyttir
til að hugsa, eða finnst þeir einskis
nýtir, hefur auðhyggjan náð völd-
um og gleðin rikir þar sem síst
skyldi.
Þegar einhver er kosinn á þing,
á hinn almenni þegn að geta treyst
því, að þar fari maður sem ætli að
vinna þjóð sinni gagn. Sjái um að
þjóðhagsleg verkefni hafi forgang
fyrir öllu. Líka þó þau felist í til-
lögu andstæðings. En er það svo?
Nei, eitthvað sem hinn almenni
borgari ekki skilur, fær margan
þingmanninn til að gera ótrúlega
margt, í andstöðu við hagsmuni
þjóðarinnar. Sumir eru skaðlausir,
eru alla sína þingsetu að hugsa um
að gera eitthvað og eru svo allt í
einu komnir út í kuldann og vita
ekki hvaðan á sig stendur veðrið.
Nokkrir vinna fyrir kaupinu sínu.
Fáir teljast góðir. Stjórnmálamann,
sem lítur í kringum sig og fínnst
allt með sæmilegasta móti, er ekki
hægt að taka alvarlega. Það eitt,
að tala meiningarlaust um hið sví-
virðilega launamisrétti, setur þá á
bekk með undirmálsmönnum.
Ef auðsafnarar álíta skjól í
ábyrgðarlausum vaðli manna á
borð við Hannes Hólmstein, eru
þeir í villu. Þeir eru ekki hátt metn-
ir sem kynda undir misréttinu.
Betra væri hinum sprenglærða
Hannesi að nýta menntun sína á
betri veg. Vonandi hefur hann til
þess skynsemi.
Umhverfisspjöll
Stórkostleg umhverfisspjöll í sjó
og á landi virðast koma þingmönn-
um spánskt fyrir sjónir. Það er
hægt að tala mikið um lítið og láta
hendur standa fram úr ermum við
ekkert. Það þarf ekki að vera svo.
Ef þingmaður sér þörf aðgerða
en þorir ekki, er hann verri en
gagnslaus. Verstir eru þeir sem
vinna þjóðinni tjón. Þeir hamast
móti vistvænum veiðum smábáta á
sama tíma og úthafstogurum er
leyft að rótast á hrygningarstöðv-
um með fyrirsjáanlegum eyðilegg-
ingarmætti.
Kokhraustir stjómmálamenn era
á hveiju strái, en enginn sem kann
að skammast sín.
Hið sérstæða val í tvíhöfðanefnd
var á sínum tíma eins og sett til
höfuðs skynsamlegri nýtingu sjáv-
ar. Bráðum kemur að kosningum
og þarf fólk því að læra að stroka
hina sérgóðu af listum, svo hægt
sé að kjósa.
ALBERT JENSEN,
Háaleitisbraut 129, Reykjavík.
ÞÓR JAKOBSSON,
veðurfræðingur,
Espigerði 2, Reykjavík.
DOIVIU5 IVIEDICA
Egilsgötu 3
160 fm húsnæði til sölu í Domus Medica á besta stað í húsinu.
Gengið er inn frá Egilsgötu. Mikil lofthæð, 2,70 m.
Hentar til margskonar reksturs.
Upplýsingar
hjá
Armúla 21,
s. 568-5009.
□an V.S. Wiium, lögg. fast.
LÚÐVÍG THORBERG,
verkamaður á Tálknafirði.
ítalinn Brúnó og
líf í alheimi