Morgunblaðið - 17.06.1995, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 1995 39
Á MYNDINNI sjást fyrir miðju: Geir Sæmundsson vígslubiskup, Sveinbjörn Sveinbjörnsson tónskáld, Bryiýólfur Þorláksson söngstjóri, frú Ásta Einarsdóttir pianóleikari. - Meðal
söngmanna má þekkja: Jón Halldórsson söngstjóra KFUM, situr yst til vinstri, Pétur A. Jónsson óperusöngvari situr yst t.h. - Fjórði frá vinstri í efstu röð er Viggó Björnsson bankastjóri.
í sömu röð lengra t.h. er Einar Viðar (ath. hvað Drífa Viðar hefir líkst honum), Pétur Halldórsson borgarstjóri er lengst t.h. - Herbert Sigmundsson prentari er lengst t.h. (með yfirskegg).
ÞAR kom að því að þetta hús
væri notað til einhverra
nytsamlegra hluta,“ sagði
Ámi Pálsson þegar vinur
hans Jón Sigurðsson, skrifstofústjóri
Alþingis skenkti honum vín á skál
og lyfti glasi sínu í Alþingishúsinu.
Jón var þá „piparsveinn“ og bjó í
húsinu. Ég leyfi mér þó, í tilefni dags-
ins, að taka undir með Halldóri á
Kirkjubóli og Áma í Stykkishólmi að
„vatnið tæra, vatnið heima, vatn í lind
og á“ sé heilsusamlegri drykkur og
ekki hvað síst „daginn eftir“. En það
er önnur notkun Alþingishússins, sem
hér er til umræðu.
Árið 1907 gerast margir atburðir,
sem marka djúp spor í sögu lands
og þjóðar. Allt vorið er fjöldi manna
önnum kafinn við undirbúning kon-
ungskomunnar. Langt er liðið frá
heimsókn Danakonungs, Kristjáns 9.
á þjóðhátíð 1874. Þá var tilkvaddur
hljómlistarmaður, Sveinbjöm Svein-
bjömsson, tónskáld, að semja lag við
ljóð séra Matthíasar Jochumssonar.
Þjóðsöngur hefir það verk síðan verið
nefnt og hljómaði fyrst á hátíðar-
stundu við konungskomu. Nú er enn
brugðið á sama ráð. Sveinbjöm tekur
að sér að semja tónverk við texta
Þorsteins Gíslasonar skálds og rit-
stjóra. Áður hafði Þorsteinn Erlings-
son verið beðinn um ljóð. Sigurður
Nordal segir að það hafi þótt of rót-
tækt og talið ýfa sambúðarsár. M.a.
þóttu eftirfarandi hendingar eigi við
hæfi:
Fylkir vor! í öllum okkar sögum
er þeim kóngum feprst merki reist,
sem hinn sterka sveigðu fyrir lögum,
sem hinn smæsti gat að fullu treyst.
Sveinbjöm tónskáld kvartar undan
naumum tíma sem hann hafði til þess
að semja tónverk sitt við texta Þor-
steins Gíslasonar. Ljóð Þorsteins
Gíslasonar er helgað norrænum anda
og tengslum þjóðanna. Sveinbjöm er
nú kvaddur til starfa aldarþriðjungi
eftir drýgða dáð á þjóðhátíð.
Hér er við hæfí að minnast þess
manns er falin var stjóm hljómleik-
SUNGIÐ
í ALÞIN GISHÚ SI
Þegar söngfólkið flykkist út í Alþingishúsgarð-
inn, sárfegið að hafa lokið taugaraun sinni
roðnar margur meyjarvanginn af gleði, skrifar
Pétur Pétursson um þann atburð þegar sung-
ið var í Alþingishúsinu.
anna, semiram fóru í Alþingishúsinu
hinn 30. júlí 1907. Konungur var þá
nýkominn til Reykjavíkur. I fylgd með
honum er fjöldi háttsettra manna,
þingmenn Dana, hirðmenn, blaða-
menn og Ijósmyndarar. Bróðir leikar-
anna frægu Ádams og Jóhannesar
Poulsens, Sven Poulsen, síðar ritstjóri
Berlingske Tidende, er í fylgd kon-
ungs. Hann ritar síðar bók um ferð-
ina. En sá sem hefír veg og vanda
af flutningi hljómlistarinnar er Brynj-
ólfur Þorláksson söngstjóri og organ-
leikari Dómkirkjunnar. Samtíðar-
mönnum Brynjólfs ber saman um
hljómlistarhæfileika hans og prúð-
mennsku. En einn er ljóður á ráði
hans. Menn óttast að fylgispekt hans
við Bakkus konung kunni að leiða
hann afvega og glepja honum sýn í
súlnagöngum sönggyðjunnar svo
hann villist í öngstræti algleymis. Svo
varð þó ekki. Brynjólfur æfði söng-
fólk sitt af kappi. Hann hafði stofnað
söngflokk karla. Þeir nefndu sig Káta
pilta og gátu sér góðan orðstír. Einn-
ig fékk hann til liðs við sig kunnar
söngkonur sem getið höfðu sér gott
orð. Undirleikari var frændkona
Sveinbjöms tónskálds, frú Ásta Ein-
arsson, kona Magnúsar Einarssonar
dýralæknis. Var heimili þeirra hjóna
annálað hljómlistarhús. Állt það fólk
af Knudsenskyni, tengdafólk Magn-
úsar, var rómað fyrir söng sinn og
hljóðfæraleik. Er þar mikill óskráður
kafli í hljómlistarsögu Reykjavíkur.
Einsöngvari var fenginn Geir Sæ-
mundsson vígslubiskup, sem þótti í
hópi bestu söngmanna. (Honum fat-
aðist þó stundum dómgreind, t.d. er
hann sagði um rödd Stefáns Islandi
að hún væri „lítil og ljót“). Auk Geirs
sungu þeir Pétur A. Jónsson, Pétur
Halldórsson, síðar borgarstjóri, og
Herbert Sigmundsson prentari með
kómum. Elín Matthíasdóttir, kona
Jóns Laxdals tónskálds, söng einnig
einsöngshlutverk. Hér má segja frá
því að Sveinbjöm tónskáld fór
skömmu síðar á fund hins kunna
söngstjóra og tónskálds Friðriks Rung
og kom Pétri Á. Jónssyni á fram-
færi. Varð það til þess að hann lagði
stund á óperusöng.
Söngfólk Brynjólfs kom sér fyrir á
áheyrendapöllum Alþingis þar sem
„krókaleyfishafar" sátu á dögunum.
Þaðan hljómaði söngurinn og lét sætt
í eyrum. Friðrik konungur sat í há-
sæti í sjálfum aðalsalnum (neðri
deild). Athöfnin í Alþingishúsinu hófst
klukkan tvö.-Ræðustól var komið fyr-
ir gegnt hásætinu. í hliðarherbergjum
var fyöldi áheyrenda. Þegar kórinn
hefir flutt fyrri hluta kantötunnar er
gert hlé á söngnum. Hannes Hafstein
ávarpar konung og flytur þróttmikla
ræðu, af ýmsum talin besta ræða
Hannesar. Konungur þakkar móttök-
ur með hjartnæmum orðum. Svo er
seinni hluti kantötunnar fluttur og
konungur hylltur. Koriungur þakkar
höfundum kantötunnar Þorsteini og
Sveinbimi með handabandi.
Þegar söngfólkið flykkist út í Al-
þingishúsgarðinn, sárfegið að hafa
lokið taugaraun sinni roðnar margur
meyjarvanginn af gleði. Söngkonum-
ar pískra og hlæja. Þeim er fagnað
innilega og þykja kjömar ljósmynda-
fyrirsætur. Áuk Péturs Brynjólfsson-
ar og Áma Thorsteinssonar ljósmynd-
ara er fjöldi erlendra myndasmiða,
sem keppast við að festa bros stúlkn-
anna á filmur sínar. Illustreret Tid-
ende, danska tímaritið, er því miður
ekki til í Þjóðarbókhlöðunni. Þar er
heldur ekki að finna söngskrá, sem
eiga þó að vera varðveittar þar frá
þessum tíma.
Friðrik konungur 8. var íslending-
um vinveittur. Hann ræddi um ríkin
sín tvö. Konungur minntist jafnan
heimsóknar sinnar hingað til lands
með mikilli gleði.
Laufey Valdimarsdóttir segir
skemmtilega frá kynnum sínum af
Friðriki 8. Hún fær boð um að koma
á konungsfund í „au diens" í Kaup-
mannahöfn. „Ég gerði það, var á
peysufötum'. Kóngurinn tók mér
mætavel, rétti mér höndina þegar ég
kom, spurði mig hvort ég hefði verið
á íslandi þegar hann var þar. Sagðist
ég hafa verið á ballinu, sem haldið
var fyrir hann. Hann sagði það hefði
verið „en dejlig Tid“, móttökumar svo
„nydelige báde frá höje og lave“ og
væri sér ferðin ógleymanleg. Kóngur
spyr síðan um hagi Laufeyjar. „Svo
fékk hann mér 100 krónur“ og lofaði
síðan 4x25 krónum, og segir það
hafa verið sér „en meget stor Glæde
at göre mit Bekendtskab".
Þegar þetta gerist eru liðin íjögur
ár frá heimsókn Friðriks til íslands.
Ferðin er honum enn í fereku minni.
Laufey fékk fé úr hendi konungs,
en Garðvist hlaut hún eigi. Hún var
stúlka og galt fordóma sinnar tíðar.
Í tilefni konungskomunnar var
fjöldi vagna (lystikerrur) keyptur
hingað til lands. Hvar eru þessir vagn-
ar nú? (Væri ekki kjörið að hafa vagna
í ferðum Tjamarhringinn. Hvar er
lystikerra séra Ólafs fríkirkjuprests,
sem ók til Hafnarfjarðar að predika
þar?)
Friðrik konungur er alþýðlegur í
framkomu. Hann fær sér „spásser-
túr“ um bæinn og verður reikað á
slóðir sjómanna í grennd við Grófina.
Þar hittir hann Geir Zoéga útgerðar-
mann, sem býður honum að ganga í
hús sitt við Vesturgötu (Sjóbúð) og
þiggja þar veitingar.
Greinarhöfundur hefír stundum
varpað fram þeirri tilgátu að e.t.v.
ríktu Danakonungar enn á íslandi ef
þeir hefðu haft til þess framtak.
Höfundur er fyrrverandi þulur.
r' — “ “I
Félagar í lífeyrisþegnadeild |
- Starfsmannafélags ríkisstofnana
i
L
TILBOÐ
ÓSKAST
Brottför kl. 9.00 frá Grettisgötu 89.
Þátttökugjald er kr. 1.000 fyrir félagsmenn og gesti.
Skráning á skrifstofu SFR í síma 562 9644.
Stjórn LSFR
í Ford ExplorerXLT 4x4, árgerð ’93 (ekinn 13 þús. míl-
ur), GeoTracker LSi4x4, árgerð’93 (ekinn 13þús. míl-
ur), Lincoln Town Caþ, árgerð '85 og aðrar bifreiðar, er
verða sýndar á Grensásvegi 9, þriðjudaginn 20. júní
ki. 12-15.
Ennfremur óskast tilboð í I.H.C. strætisvagn, 36 farþega,
árgerð ’88 og J.l. Case hjólaskóflu W-141 cuyd. m/diesel-
vél, árgerð '79.
Tilboðin verða opnuð á sama stað kl. 16.
SALA VARNARLIÐSEIGNA