Morgunblaðið - 01.07.1995, Blaðsíða 16

16 LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
*
Islendingar taka þátt í tveimur
nýjum Evreka-verkefnum
Jarðhitaverkefni í
Rúmeníu íaugsýn
Morgunblaðið. Interlaken.
ISLENDINGAR eru í forystuhlut-
verki í tveimur nýjum rannsóknar-
verkefnum sem samþykkt voru í gær
á ráðherrafundi Evreka-vísindaáætl-
unarinnar í Interlaken í Sviss. Verk-
efnin lúta að þróun aðferða til að
nýta jarðhita í Rúmeníu og að þróun
á nýrri tækni til að endumýta vatn
og varma í lokuðu fískeldiskerfí.
Þátttakendur í jarðhitaverkefninu
í Rúmeníu em Rafhönnun hf., Verk-
fræðistofa Áma Gunnarssonar og
danska fyrirtækið Houe & Olsen.
Þessir aðilar hafa hafíð samvinnu
við háskólann í borginni Oradea um
að nýta jarðhita á háskólasvæðinu
um leið og byggð verður upp tækni-
þekking og kennsluaðstaða í skólan-
um. Stefnt er að því að byggja á
síðari stigum jarðhitavirkjun fyrir
Oradea-borg þar sem 250 þúsund
manns búa. I tengslum' við þetta
verkefni hafa tveir ungir Rúmenar
verið í þjálfun í Jarðhitaskóla Sam-
einuðu þjóðanna í Reykjavík. Rann-
sóknarráð hefur veitt 2,6 milljóna
króna styrk til þessa verkefnis, skv.
upplýsingum Vilhjálms Lúðvíksson-
ar, framkvæmdastjóra ráðsins.
Máki í samstarf við
norskt fyrirtæki
Þá hefur Máki hf. á Sauðárkróki
í félagi við ísaga hf. hafið samvinnu
við norska fyrirtækið Aquaoptima
í Noregi um þróun á nýrri tækni
til að endurnýta vatn og varma í
lokuðu fískeldiskerfi. Verkefnið
snýst um að stýra hitastigi og gæð-
um vatnsins til að skapa sem best
skilyrði í eldinu og auka vöxt fisks-
ins. Máki hefur gert tilraunir með
að ala barra sem er innflutt hlý-
sjávartegund. Aðferðin getur hins
vegar nýst í eldi annarra fískteg-
unda. Rannsóknarráð hefur sam-
þykkt að veija 1 milljón króna í
upphafshluta þessa verkefnis.
Evreka-áætluninni var hleypt af
stokkunum árið 1985 að frumkvæði
Frakka með það að markmiði að
bæta samkeppnistöðu Evrópulanda
gagnvart Japan og Bandaríkjunum.
fundinum í Interlaken sam-
þykktu ráðherrar vísindamála í 22
löndum samstarfsins 147 ný rann-
sóknarverkefni. Jafnframt var sam-
þykkt að veita Tékklandi og Pól-
landi aðild.
Af íslands hálfu sóttu fundinn
auk Vilhjálms þeir Finnur Ingólfs-
son, iðnaðarráðherra og Sveinn
Þorgrímsson, deildarstjóri í iðnaðar-
ráðuneytinu. Iðnaðarráðuneytið
hefur nýlega tekið við stjórnsýslu-
ábyrgð á aðild íslands að Evreka
af menntamálaráðuneytinu. Rann-
sóknarráð mun áfram hafa umsjón
með þátttöku íslendinga í samstarf-
inu og veita styrki til verkefna.
VIÐSKIPTI
r m ' m
hjarmunamynaun i nyggingum og mannviPKjum iaö/-iaaó Framreiknað með bygginparvísitölu til verðlags 1994, milljónir kr. ig87 1988 1989 1990 1991 1992 1993
ATVINNUVEGIRNIR 26.802 23.609 23.256 18.863 19.215 15.719 13.351
Landbúnaður 2.593 2.193 1.322 1.063 1.323 1.285 1.203
Fiskeldisstöðvar 1.517 1.613 1.184 406 344 73 51
Vinnsla siávarafurða 958 1.230 563 483 411 474 506
Álverksmiðja - - 201 255 - 39 152
Járnblendiverksmiðja 24 7 190 59 - 2 6
Annar iðnaður 3.461 3.258 3.440 1.891 2.211 1.995 1.680
Rafvirkianir oa rafveitur 2.349 3.185 4.296 5.670 6.080 2.462 2.105
Hita- oq vatnsveitur 1.856 2.792 3.239 1.911 1.560 1.575 1.499
Versiunar-, skrifstofu-, qistihús o.fl. 9.522 7.091 6.507 5.484 4.659 4.603 3.985
Samqönqur 4.064 1.983 1.985 1.510 2.434 3.075 2.054
Póstur oq sími, útv. oq siónv. (bvqqinqar) 457 256 329 131 193 135 109

ÍBUÐARHUS 18.570 21.301 22.062 21.682 20.554 19.796 18.686

BYGGINGAR 0G MANNV. HINS OPINBERA 11.747 14.403 14.250 14.897 15.897 15.249 17.477
Veqir oq brvr 2.050 2.601 2.392 2.662 2.799 2.764 4.558
Götur oq holræsi 2.908 3.295 3.075 2.977 3.629 3.305 3.377
Bvqqinqar hins opinbera 6.789 8.506 8.783 9.258 9.468 9.180 9.542

BYGGINGAR OG MANNVIRKIALLS 57.120 59.313 59.568 55.442 55.666 50.765 49.514

FJÁRMUNAMYNDUN ALLS 1) 85.022 85.473 81.306 81.317 81.834 72.853 65.847

BYGGINGAR OG MANNVIRKI í HLUTFALLIAF FJÁRM’JNAMYNDUN ALLS 67,2% 69,4% 73,3% 68,2% 68,0% 69,7% 75,2%
1) Mismunurinn á fjármunamyndun alls og byggingum og mannvirkjum alls felst ífjármunamyndun í vélum og tækjum þ.m.t. skip, flugvélar og bifreiðar til atvinnurekstrar.
ATVINNUVEGASKÝRSLA1992 er nýkomin út. Þar er meðal annars að finna töflu yfir fjármunamyndun í byggingum og mannvirkjum 1987-1993. Tölur í meðfylgjandi töflu eru teknar þaðan, en framreiknaðar með byggingarvísitölu til verðlags 1994. Eins og sést í töflunni dróst heildarfjármunamyndun í byggingum og mannvirkjum saman úr 57.120 milljónum króna í 49.514 milljónir eða um rúm 13% áárunum 1987-1993. Þegar litið ertil ákveðinna flokka sést að fjármunamyndun í byggingum og mannvirkjum hins opinbera hefur á þessu tímabili aukist um 49%, úr 11.747 milljónum í 17.477 milljónir. Á sama tíma dróst fjármunamyndun atvinnuveganna í byggingum og mannvirkjun saman um 50%, úr 26.802 milljónum í 13.351 milljónir. Fjármunamyndun í íbúðarhúsnæði var svipuð 1987 og 1993. í töflunni máeinnig sjá hlutfall bygginga og mannvirkja af vergri fjármunamyndun, en verg fjármunamyndun nær til útgjalda atvinnugreinanna og hins opinbera til kaupa eða framleiðslu á framleiðslufjármunum. Þó er sala á hiðstæðum fjármunum úr landi eða til einstaklinga utan atvinnurekstrar dregin frá. Bygging íbúðarhúsnæðis telst einnig til fjármunamyndunar.
Stækkun Járnblendiverksmiðjunnar í athugun og er ákvörðunar að vænta fyrir áramót
Fjárfesting
upp á 2,5-3,5
milljarða
Morgunblaðið/BJE
JÁRNBLENDIVERKSMIÐJAN á Grundartanga
FORSVARSMENN íslenska járn-
blendifélagsins íhuga nú möguleika
á stækkun verksmiðjunnar á Grund-
artanga og gætu framkvaémdir haf-
ist strax á næsta ári ef af stækkun
verður.
Að sögn Jóns Sigurðssonar, fram-
kvæmdastjóra jámblendifélagsins
eru stækkunarmöguleikar í skoðun
hjá fyrirtækinu og mun ákvörðun
væntanlega liggja fyrir á þessu ári
en enn sé þó ótímabært að segja
nákvæmlega hvenær það verði. Ver-
ið sé að kanna möguleika á því að
bæta við nýjum ofni með tilheyrandi
viðbyggingum og gæti tilkoma hans
aukið framleiðslugetu verksmiðj-
unnar um 40 til 45 þús. tonn eða
um 60%, ef af stækkun verður.
Mikil fjárfesting
Jón telur að fjármögnun á þessu
verkefni verði ekki vandamál. „Ég
held að það ætti að vera hægt að
fjármagna þetta verkefni án þess
að þurfi að koma til neinnar hluta-
fjáraukningar, því okkur berast
lánstilboð úr öllum áttum núna þeg-
ar við erum að greiða upp skuldir
okkar af fullum krafti." Hér mun
vera um að ræða íjárfestingu upp
á 2,5 til 3,5 milljarða króna og seg-
ir Jón að endanleg kostnaðaráætlun
muni ráða miklu um hvort af stækk-
un verði. „Ef við gætum byggt þetta
fyrir 2,5 milljarða þá erum við orðn-
ir svolítið heitir, en ef kostnaðurinn
fer upp í 3,5 milljarða þá kólnar
okkur dálítið á fótunum." Þess má
geta að Jón Sigurðsson, bankastjóri
Norræna Fjárfestingabankans, lýsti
því yfír á fréttamannafundi, sem
haldinn var á dögunum af bankan-
um og jámblendifélaginu, að bank-
inn væri reiðubúinn að bjóða fram
aðstoð við stækkun Járnblendiverk-
smiðjunnar, ef til hennar kæmi.
Hagstæður markaður
Að sögn Jóns er markaðurinn nú
að mörgu leyti hagstæður fyrir
þessa stækkun, þrátt fyrir að fram-
leiðslugeta á kísiljárni í heiminum
sé í raun of mikil. Þessi framleiðslu-
geta nýtist mjög illa vegna ónógrar
orku eða hás orkuverðs og í lýðveld-
um fyrrum Sovétríkja nýtist hún
einstaklega illa vegna óstöðugleika
þar. „Eins og sakir standa í dag er
því mjög gott jafnvægi á milli fram-
boðs og eftirspurnar og því er verð-
lagið prýðilega gott fyrir verksmiðj-
ur sem eru að mestu Ieyti afskrifað-
ar.“ Jón segir ennfremur að nær
óhugsandi væri að fara út í bygg-
ingu á nýrri verksmiðju alveg frá
grunni við núverandi markaðs-
aðstæður en hins vegar geti stækk-
un verið fýsilegur kostur
Aukin hagkvæmni
Rekstrarhagkvæmni verksmiðj-
unnar á Grundartanga mun aukast
verulega með stækkun af því tagi
sem hér um ræðir, að sögn Jóns.
Ef af stækkun verður getur það
þýtt u.þ.b. 30 til 40 ný störf til fram-
búðar við verksmiðjuna, auk þeirra
starfa sem skapast við stækkunar-
framkvæmdirnar sjálfar. Jón segir
þetta ekki vera mikinn fjölda starfa,
en þeim muni hins vegar fylgja
mikil aukning i framleiðni á hvern
starfsmann.
Jón segir að framkvæmdir myndu
taka rösklega tvö ár frá því að hönn-
un væri að fullu hafín. Því má gera
ráð fyrir að ofninn yrði kominn í
gagnið á árinu 1998 ef af þessari
stækkun verður í bráð.
New York. Reuter.
PAPPÍRSKOSTNAÐUR er nálægt
því að vera í hámarki í heiminum
og verður bandarískum dagblöðum
til trafala að minnsta kosti út öld-
ina að sögn framkvæmdastjóra
þeirra. I
Á þessu ári einu mun rekstrar-
kostnáður Gannett, New York tim-
és, - Knight-Riddpr, Washiijgton
'Ilost og fléstra aríita'rrav blalaút-
f' áfufyrirtgkja ' f^^Bandaríl^
jiktst ugi hundriíð njjlljóna d'
að því e'r ’fram kom á .Síndi’
• fésta. • hU > _
• rFrámkvæmdá4tjót*af’ ílalaút-
gáfufyrirtækja ’gögðu á fundfnum
að aukinn hagvöxtur í Rómönsku
Ameriku, töluverður uppgangur í
Evrópu og Bandaríkjunum og út-
breiðsla lýðræðis örvuðu eftirspurn
eftir dagblaðapappír.
Eftirspurn í heiminum er svo
Verð dagblaðapappírs
mikil að'.Rupejjt.Murdbch, fofstjári
News Caraoratipn, fóx.til FMÍands
í máí pess „að^grátbi^ja
urtv
pappir. .
• -V- ' %
130 millj. dala kostnaðaraukí
Douglas McCorkindale, fjár-
málastjóri Gannett, umsvifamestu
blaðaútgáfu Bandaríkjanna, sagði
að framboð mundi ekki fullnægja
eftirspurn fyrr en eftir rúmlega
þtjú til fjögur ár.
Á sama tíma og dagb’ldða-
RáVpír hækkar eru jauglýsjngjifýrir-
^táSki rekin með_ miklitln hagnaði í
'Bándaríkjunum og McGorkindale
',U?fur að kostnaðuVaf rekstri Gar-
nett-blaðanna muní aúkast um
130-159 milljónir dollara 1995
vegna hækkana á pappírsverði og
sennilega um jafnháa upphæð
1996.
Gannett og fleiri blaðaútgefend-
ur segja að hækkunin muni lítil
•’Áff
áhriFhafa á^tekjur 1995'og^mörg
blöð,_þ£f áTneðarblöð í eiga-Gah-
netts’ og Koights-Ridders,' muni
skila rjlegum bágnáði á árinu eins*
og sérfræðingar'í Wall Stree.t IfáTi
spáð.
Framboð verður með minna
móti í að minnsta kosti tvö ár að
sögn J. Stewart Bryans frá Media
General-blaðaútgáfunni, sem einn-
ig á pappírsverksmiðjur.
Hækkar úr 675 dollurum í 740
Thomas Hahn, forstöðumaður
pappírsdeildar Media General, sagði
að verð á dagblaðapappír mundi lík-
lega hækka í 740-745 dollara tonn-
ið L september úr úm 675 dollurum
nú. Snemma á síðasta ári var verð-
ið um 411 dollarar tonnið.
. Burton McArthur írá pappírs-
- frafnlejðan^ianum Ghampiorflnter-
■ riational sagði. í samtaji- að. bájida-
; rís^ blöð 'ætlu attk'-^^ss. í ’&m»
V.kqppni um dagblaðaþtjþþír Við.ettig-.
-■Jýséndur, útgefendúi-«vörú!ista og
bóÉaútgefendur.
McArthur sagði að svo að segja
engar fyrirætlanir væru uppi í heim-
inum um að koma á fót nýjum papp-
írsverksmiðjum. Smíði þeirra tekur
tvö til þrjú ár og þær eru ekki tald-
ar góð fjárfesting sem stendur.