Morgunblaðið - 07.07.1995, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 7. JÚLÍ 1995
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Steinsteypa hefur ekki for-
gang í heilbrigðisþjónustu
við núverandi aðstæður
Sjúklingum fækkar ekki en fleiri
vistast á göngum og í afkimum.
Líðan sjúklinga versnar og vinnuað-
staða starfsfólks versnar. Að vísu
fækkar þeim starfsmönnum sem
leysa af í sumarleyfum.
Annað sem þrengir stöðuna er
að eftir fækkun bráðsjúkrahúsa í
Reykjavík úr þremur í tvö hefur
álag á heilbrigðisstarfsfólk á bráða-
deildum stóraukist.
Stórauknar fjarvistir
starfsfólks á bráðadeildum
Þeir sem þarfnast
ráðleggingar þeim
geðjast síst að þeim
Hver er orsök óhóf-
lega mikilla bygginga-
framkvæmda á Is-
landi?
Dæmi sem nefnd
verða hér skýra líklega
málið að nokkru:
1. Áætlun um skurð-
stofuaðstöðu við Fæð-
ingarheimili Reykja-
víkurborgar 1983.
Svar landlæknis:
Ekki er þörf á að bæta
nýju sjúkrahúsi með
skurðstofuaðstöðu fyr-
ir fæðingar á Reykjavíkursvæðinu.
Ákvörðun: Skurðstofuaðstöðu
komið upp.
Niðurstaða: Reynslan sýnir að
ekki var þörf á aukinni skurðstofu-
aðstöðu fyrir fæðandi konur.
2. Sjúkrahús á landsbyggðinni.
Áætlun um stórt sjúkrahús.
Svar landlæknis: Lagt var til að
byggð væru helmingi færri sjúkra-
rúm.
Ákvörðun: Aðeins fækkað um
örfá rúm.
Niðurstaða: Auð rúm.
Minna leitað faglegrar ráðgjafar
eftir þennan atburð.
3. Sjúkrahús á landsbyggðinni.
Áætlun um nýja deild og skurð-
stofuaðstöðu.
Svar landlæknis: Lagst gegn
þessari byggingu.
Ákvörðun: Ný deild byggð.
Niðurstaða: Heilsugæslulæknar
óska eftir tillögum, hvernig unnt
sé að „losna“ við nýbygginguna.
4. Hjúkrunarheimili á lands-
byggðinni.
Hafin bygging á meðalstóru
hjúkrunarheimili.
Athugun landlæknisembættisins
og héraðslæknis: Aðeins tveir rúm-
liggjandi hjúkrunarsjúklingar í hér-
Ólafur Ólafsson
aðinu. Ekki þörf í bili.
Niðurstaða: Bygg-
ingu haldið áfram.
5. Sjúkrahús á
landsbyggðinni.
Heimamenn óskuðu
eftir nokkur hundruð
fermetra viðbyggingu.
Landlæknisembætt-
ið taldi að sú bygging
nægði og var þá tekið
tillit til þess að sjúkra-
húsið taki við aðgerð-
um frá nærliggjandi
minni sjúkrahúsum.
Niðurstaða: Heima-
mönnum boðin 5-6
sinnum stærri viðbygg-
Heildarfjöldi sjúkrarúma í Norður-Evrópu 1992 á 1000 íbúa
í skýrslu Landlæknisembættisins
í maí 1995 kemur fram að á sl. 2
árum hefur fjarvistum starfsfólks á
mörgum bráða.deildum fjölgað um
allt að 100%. Ástæðan er að sjúkl-
ingum hefur fjölgað og sjúklinga-
flæði er mun örara en áður.
Skammtímafjarvistir eru vinnuveit-
endum dýrari en aðrar fjarvistir því
að þær koma óvænt og kalla á
dýrar lausnir.
10
15
20
Við verðum að hemja
byggingargleðina
Landlæknisembættið 05/1995.
Heimild: OECD Health Data 1960-1990. Secretarial estimates 1991-1992.
ing! Bygging er nú hafin!
6. Tvær byggingar áætlaðar fyr-
ir elli- og hjúkrunarheimili á stöðum
úti á landsbyggðinni, þar sem engir
biðlistar voru og heimaþjónusta
rýr. Forsenda fyrir nýrri elli- og
hjúkrunarheimilisbyggingu er að
þörfin sé fyrir hendi þrátt fyrir vel
skipulagða heimaþjónustu.
7. Heilsugæslustöð 1974.
Áætlaðar 4.000 heimsóknir á ári.
Svar landlæknis: Lagt til að
byggt verði fyrir rúmlega 2.000
heimsóknir á ári.
Niðurstaða: Áætlað að byggja
fyrir 4.000 heimsóknir ári þrátt
fyrir að fjöldi heimsókna sé tæplega
2.000 á árunum 1986-87!
8. Stór viðbygging ásamt skurð-
stofuaðstöðu úti á landi.
Landlæknir lagðist gegn þessari
byggingu vegna fámennis á svæð-
inu og nálægðar stórs sjúkrahúss.
Niðurstaða: Lokið við byggingu.
Eins og oft áður stjórnast áætl-
unargerð og byggingarfram-.
kvæmdir af óskhyggju og fram-
kvæmdagleði á íslandi. Þar af leið-
andi er á stundum horft framhjá
faglegri ráðgjöf.
Ef fjármagn til heilbrigðismála
væri ríflegt mætti sjálfsagt láta
slíkt óátalið. En fjármálaráðherra
Fjöldi heilbrigðisstarfsmanna á 1000 íbúa.
Danmörk Finnland ísland Noregur Sviþjöö
Heimild: Health Statistics in the Nordic Countries 1966-1991.
Á íslandi eru
S2 Sjúkraþjálfar hlutfallslega
fleiri sjúkra-
■ Sjúkraliöar rúm en hlut
■ HjúkrfrVljósm. fallslega
færri heil-
brigðis-
starfsmenn
starfa hér en
í nágranna-
löndunum.
□ Tannlæknar
■ Læknar
Nágrannaþjóðir fækka nú
sjúkrarúmum á bráðasjúkrahúsum
um 30-40% m.a. vegna tækniþróun-
ar. Heilbrigðismálaráðherra Bret-
lands og skurðlæknar á Norður-
löndum spá því að innan fárra ára
verði allt að 70% allra skurðaðgerða
framkvæmdar á dagdeildum eða
utan sjúkrahúsa. Því miður virðast
sumir áætlunargerðamenn lítið
hafa frétt af þessum breytingum.
Sá þekkingarskortur getur orðið
okkur dýrkeyptur. Við verðum að
hemja byggingargleði okkar. Vand-
inn hefur verið kynntur fjármála-
og heilbrigðismálaráðherra sem
hafa látið þau orð falla, að nauðsyn-
legt sé að endurskoða allar bygg-
ingaráætlanir sjúkrastofnana hér
og nu.
Forgangsröðin á að ná
til allra verkefna í þjóð-
félaginu, segir Ólafur
Ólafsson, ekki ein-
göngu til heilbrigðis-
þjónustunnar.
og heilbrigðismálaráðherra hafa
skorinort skýrt frá því að fjármagn
til þessa málaflokks sé þrotið.
ingum með krabbamein tafarlaust
í aðgerð. Fjármálaráðherra tók
beiðni um meiri fjárframlög til
hjartaaðgerða til vinsamlegrar at-
hugunar.
Þjónusta við aðra sjúklingahópa
á höfuðborgarsvæðinu versnar. Þeir
sem minna mega sín, t.d. geðsjúkl-
ingar, eru útskrifaðir of fljótt og
búa síðan við illa líðan. Skortur er
á vel reknum sambýlum þar sem
vel er fylgst með, t.d. lyíjagjöf. Ein
algengasta orsök þess að þessir
sjúklingar tapa áttum er að lyfja-
gjöf fellur niður.
Forgangsröðun
Brestir í bráðáþjónustu
Sumarlokanir
Mér sýnist sem umræðan um
forgangsröðun í framtíðinni muni
líklega snúast mest um forgangs-
röðun verkefnaT þjóðfélaginu ekki
síður en forgangsröðun innan heil-
brigðisþjónustunnar. Heilbrigðis-
starfsfólk verður að taka þátt í
þeirri umræðu líkt og aðrir þjóðfé-
lagsþegnar.
Ef við getum ekki lengur veitt
bráðveiku fólki sómasamlega þjón-
ustu er tími til kominn til þess að
ræða fjárveitingar til ýmissa verk-
efna, ekki síst sk. „gæluverkefna"
í þjóðfélaginu.
IÐNAÐARHURÐIR - BÍLSKÚRSHURÐIR
ÞAK- OG VEGGSTÁL
Þessi grein er skrifuð m.a. til
þess að vekja athygli á að fjármagn
til nauðsynlegrar bráðaþjónustu
Sumarlokanir á sérgreinasjúkra-
húsum er misheppnað fyrirtæki.
Höfundur er landlæknir.

ÍSVAL-aORGA rllr
HÖFÐABAKKA 9-112 REYKJAVlK - SiMI: 587 8750 - FAX: 587 8751
skortir. I fyrsta sinn í langan tíma
fá sjúklingar með bráðasjúkdóma
ekki þjónustu fyrr en eftir verulega
bið. Sjúklingar með hjarta- og æða-
sjúkdóma bíða nú eftir aðgerð og
fyrir suma verður það síðasta biðin.
Biðlistar æða- og hjartasjúklinga
hættulegri öðrum biðlistum.
eru
Dánartíðni er þar allt að 4-5 sinnum
hærri en á öðrum biðlistum. Erfið-
leikar eru jafnvel á að koma sjúkl-
í tilefni dagsins
...........•...........................
LOKAUTKALL
UPPSELT
Upplýsingar ekki gefnar í síma!
Portúgal 12. júlí

4 *
QATXAS^
é^URVALITSYN
trygging fyrir gæðum
Lágmúlti 4.
í Hafnarfirði, i Keflavíh,
á Akureyri, á Selfossi
- og hjá umboðsmönnum um lancl allt.
OFTSINNIS fann
ég til megnrar blygð-
unarkenndar í vetur
þegar ég var að kenna
fjórða bekk framhalds-
skólans hér á ísafirði
svokallaða íslensku,
þ.e. íslenskar bók-
menntir.
Ég sá um námsefni
síðustu annar fyrir
stúdentspróf i þessari
grein, nútímabók-
menntir. Mönnum hef-
ur komið saman um
að þær hefjist um alda-
mótin síðustu. Mig hef-
ur löngum grunað að
stjómmálavit og skáld-
Þorsteinn
Antonsson
skapargáfa ættu sjaldan samleið
og höfundum sem byggju yfir
skáldskapargáfu umfram það sem
almennt gerist því best að halda
sig fjarri stjómmálum í skáldskap-
arskrifum sinum. En ef þeir ekki
gerðu það þá væri lesandans að
treysta fremur á skáldskapargáfu
höfundar en stjórnmálavit við lest-
urinn. í vetur stóð ég mig þá aftur
og aftur að því að vera farinn að
krafla mig fram úr stjórnmálafræði
í stað þess að kenna bókmenntir
en til þess er ég enn vanbúnari en
að skrafa um bókmenntir sem ég
álít eins og Guðni rektor að sé rövl
um rövl.
I von um að ís-
lenskukennurum í
framhaldsskólum
landsins verði í fram-
tíðinni gefinn kostur á
faglegri vinnubrögðum
þegar kemur að því að
greina á milli stjórn-
mála og bókmennta en
ég átti völ á í vetur vil
ég nú skýra mál mitt
enn frekar með eftir-
farandi hætti:
Þrennt bar til að ég
gat ómögulega leitt hjá
mér pólitíkina í
kennslustofunni þótt
mér væri tamt að gera
það hér á árunum þegar ég las sem
mest af nútímabókmenntum mér
til fróðleiks og yndis. í fyrsta lagi
er ekki að sjá annað af kennslubók-
unum en að höfundar hafi lengst
af þessa tímabils, það sem af er
öldinni, verið á kafi í pólitík. Og
ekki nóg með það heldur sérstak-
lega róttækri pólitík - kommún-
isma. í öðru lagi er á allra vitorði,
og hér fyrir vestan sem annars stað-
ar á byggðu bóli, að þessi stjórn-
málastefna, kommúnisminn, hefur
nú fyrir fáeinum árum beðið af-
hroð, nærfellt hið mesta sem sögur
fara af að yfir eina stjórnmála-