Morgunblaðið - 30.08.1995, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 30. ÁGÚST 1995 19
LISTIR
Hús García Lorca
Hringur
í Safnahúsi
Þing-
eyinga
Laxamýri. Morgunblaðið.
HRINGUR Jóhannesson list-
málari opnar málverkasýn-
ingu í Safnahúsi Þingeyinga
á Húsavík laugardaginn 2.
september kl. 14. Á sýning-
unni verða yfir þrjátíu ný
verk, olíumálverk og pastel-
myndir, sem máluð eru á
þessu sumri.
Hringur stækkaði nýlega
vinnustofu sína á æskuheim-
ili sínu í Haga, en hann hefur
haft málaralistina að aðalat-
vinnu í 25 ár og mjög sótt
myndefni sitt í Aðaldalinn.
Aðstaða til listiðkunar er góð
og fyrir utan ótal liti og
pensla hefur Hringur stillt
upp gömlum munum úr búi
foreldra sinna sem minna á
liðna tíma.
Þarna dvelst hinn þekkti
málari árlega frá því í maí
og fram í september, enda
verkefnin mörg og mikil, en
nú eru orðin átta ár frá því
að hann sýndi_ síðast í Þin-
geyjarsýslu. Á sýningunni
gefur að líta mörg eftirsótt
verk, s.s. Sólspeglun við Laxá
og Fífuna við lækinn.
Hringur er með 40 einka-
sýningar og 60 samsýningar
að baki og verk hans eru í
eigu helstu listasafna lands-
ins. Sýningin verður opin frá
kl. 14-19 um helgar en 15-19
virka daga til 10. september.
DEYI ég, hafið svaladyrnar opn-
ar, orti Federico García Lorca í
ljóði sínu Kveðja. Hendingin hef-
ur harmræna skírskotun sé hún
lesin með skelfilegan dauðdaga
Lorca í huga.
Svalirnar eru á annarri hæð
sumarhúss fjölskyldu Lorcas í
Granada, Huerta de San Vinc-
ente. „Það er svo mikið af ilm-
og náttskuggajurtum í garðinum
við húsið,“ segir hann í bréfi árið
1926, „að við vöknum öll með Ijóð-
rænan höfuðverk á morgnana."
Frænka hans Laura García Lorca
sem veitir García Lorca-stofnun-
inni forstöðu segir að hann myndi
sennilega hafa vaknað með ann-
ars konar höfuðverk núna en
húsið hefur nýlega verið opnað
fyrir almenningi.
Líflátinn
Lorca-fjölskyldan keypti húsið
árið 1925. Árið 1936 hittist fjöl-
skyldan eins og vanalega í húsinu
til að halda upp á dag heilags
Friðriks, 13. júlí. Fjórum dögum
síðar hófst borgarastyrjöld með
uppreisn gegn ríkisstjórn alþýðu-
fylkingarinnar á Spáni undir for-
ustu Francos. Næstu vikur komu
herflokkar Francos ítrekað að
leita Lorca í húsi fjölskyldunnar.
Að endingu fundu þeir hann 19.
ágúst og tóku af lífi. Fasistar gáfu
skáldinu að sök að hafa haft fjar-
skiptasamband við Moskvu úr
svefnherbergi sínu; aldrei voru
færðar sönnur á þær ásakanir.
Lorca var 38 ára er hann var líflát-
inn.
Minning skáldsins
Fjölskylduhúsið hefur lítið
breyst síðan Lorca féll frá. Þar
er nú lítill sýningarsalur með Ijós-
myndum og eiginhandarritum
Lorca. Umhveríl þess hefur hins
vegar breyst. Úr húsinu sést nú
yfir fremur tilkomulítinn garð.
Fjölbýlishús og hraðbrautir eru
handan garðsins og í fjarska glitt-
ir í tinda Sierra Nevada-fjallgarðs-
ins. Áður var hér ósnortið lands-
lag.
Borgaryfirvöld í Granada hafa
síðastliðin 50 ár verið yfirlætis-
full í afstöðu sinni til minningar
skáldsins. Lorca unni borg sinni
en hann glaptist eitt sinn til að
kalla íbúa hennar mestu smáborg-
ara heimsins og hefur það senni-
lega valdið undarlegu áhugaleysi
borgaryfirvaldanna. Það kann og
að hafa valdið sumum Granadabú-
um hugarangri að þessi kunnasti
borgari hennar var samkyn-
hneigður.
Skáld sem neitar að þagna
Fjölskylda Lorca var lengi vel
treg til að láta eignir og eiginhand-
arrit skáldsins í hendur opinberra
aðila. Garðurinn um húsið, sem
var reistur án samráðs við fjöl-
skylduna og hefur í raun ekkert
með Lorca að gera, er sagður
hafa stærsta rósagarð í Evrópu.
Fæstir borgarbúa eru þó ánægðir
með hann. Granadískt Ijóðskáld,
Javier Ejea, sem starfar sem leið-
sögumaður í garðinum segir að
hann sé afleitur einkum vegna
þess að hvergi sé hægt að finna
skugga í honum en það sé ófyrir-
gefanlegur galli á garði í Granada.
Frænka skáldsins ætlar hins
vegar að reyna að endurskapa þá
stemningu sem ríkti í garðinum á
tíma Lorca sjálfs. Bráðum mun
garðurinn ilma á ný, vínviður mun
umlykja gangstíga og fuglarnir
munu taka undir með niði umferð-
arinnar eins og skáld sem neitar
að þagna.
Tríó
Reykjavík-
ur í Hafn-
arborg
FYRSTU tónleikar vetrarins í
tónleikaröð sem Tríó Reykja-
víkur og Hafnarborg, menning-
ar- og listastofnun Hafnar-
íjarðar, standa að verða sunnu-
daginn 3. september kl. 20.
Þetta er sjötta árið sem tón-
leikaröð sem þessi er flutt og
verða flytjendur Edda Er-
lendsdóttir píanóleikari,
Guðný Guðmundsdóttir fiðlu-
leikari og Gunnar Kvaran
sellóleikari. Flutt verður pía-
nótríó í c-moll eftir Edvard
Grieg, sónata fyrir selló og
píanó Arpeggione eftir Franz
Schubert og píanótríó í d-moll
eftir Felix Mendelsohn.
Leir og
grafík í
Stykkis-
hólmi
ÞESSA dagana stendur yfir
sýning Helgu Jóhannesdóttur
leirlistakonu og Soffíu Sæ-
mundsdóttur grafíklistakonu í
Byggðasafninu, Stykkishólmi.
Á sýningunni eru grafík, mál-
verk og leirverk unnin á þessu
ári.
Byggðasafnið er opið frá
kl. 11-18 alla daga og sýning-
unni lýkur 23. september.
Sex við
sama borð
SÝNINGUM á grínleikriti
Kaffíleikhússins Sápu tvö: Sex
við sama borð lauk í vor. Því
hefur nú verið ákveðið að efna
til aukasýninga á verkinu í
september og verður sú fyrsta
laugardaginn 2. september og
hefst hún kl. 21. Boðið er upp
á kvöldverð fyrir sýinguna.
Sápa tvö er eftir Ingibjörgu
Hjartardóttur og Sigrúnu Ósk-
arsdóttur. Frumsamin sönglög
og textar eru eftir Valgeir
Skagfjörð og samdi hann þau
sérstaklega fyrir þessa sýn-
ingu.
Leikendur eru Bessi Bjarna-
son, Edda Björgvinsdóttir,
Eggert Þorleifsson, Margrét
Ákadóttir, Margrét Guð-
mundsdóttir og Valgeir Skag-
fjörð. Leikstjóri er Sigríður
Margrét Guðmundsdóttir.
Wallace
Roney
JAZZ
Geisladiskar
Crunchin’
Hljómsveit Wallace Roney. Flytj-
endur: Wallace Roney trompet,
Antonio Hart, altsaxófónn, Geri
Allen píanó, Ron Carter bassi og
Kenny Washington trommur. Út-
gefandi Muse, 1993.
BANDARÍSKI trompettleikarinn
Waliace Roney leikur á Hótel Sögu
8. september næstkomandi ásamt
hljómsveit sinni á fimmtu RúRek
djasshátíðinni sem hefst 3. septem-
ber. Með honum í för verða bróðir
hans Antoine Roney saxófón, Carlos
McKinney píanó, Clarence Seay
bassi og Eric Allen trommur.
Roney er eitt af stóru nöfnunum
í djassheiminum en honum skaut
fyrst eftirminnilega upp á stjörnu-
himininn þegar hann lék með Miles
Davis og stórsveit Quincey Jones á
Montreaux djasshátíðinni 1992.
Roney hefur einmitt verið líkt við
Miles og mörgum jafnvel þótt sem
ungi maðurinn væri fastur í stíl
meistarans. Vissulega má heyra
kaldan tón ættaðan frá Miles á
Crunchin’, einum af mörgum diskum
Roneys fyrir Muse útgáfuna. Ekki
síður heyrast áhrif, eða ætti maður
að segja tilvitnanir í meistarann, á
nýjum hipp-hopp-diski Herbie
Hancocks Dis is Da Drum, þar sem
Roney minnir óþyrmilega á Miles á
Doo Bop. En þetta skiptir engu
máli. Roney heldur uppi merki Miles
en blásturinn er kraftmeiri og fraser-
ingar allar nákvæmari. Hann fer
jafnframt sínar eigin leiðir í tónsköp-
uninni.
Roney gengur hreint til verks í
hefðinni og staðnæmist við það skeið
í djasssögunni þar sem sköpunar-
krafturinn er innan hins fijálsa
ramma bíbopps í sínum fjölmörgu
myndum. Sér til fulltingis hefur
Roney nokkra af heitustu djass-
mönnum Bandaríkjanna, Ron Cart-
er, Antonio Hart, Kenny Rogers og
píanistann snjalla Geri Allen. Gaman
er að heyra hvernig Allen snýr sig
út úr þeirri úlfakreppu að túlka
margtúlkaða söngva Monks, Misteri-
oso og We See sem hún spilar með
hæfilegri virðingu fyrir meistaranum
alveg eins og Roney spilar Swing
Spring sem er einn, hraður bíbopp-
spuni út í gegn. Allen tiplar léttstiga
í modal hljómum um ókunna stigu
harmóníunnar í What’s new en Ron-
ey sýnir á sér rómantískari hliðar í
fallegri sambaballöðu, Angel Eyes.
Það verður hátíð að heyra þennan
frábæra trompetleikara spila í
Súlnasal á Rúrek 1995.
Guðjón Guðmundsson
Hóll eða hæð?
Sögrir af
hinu yfir-
náttúrlega
NÝLEGA kom út bókin Incredible
Tales of the Paranormal sem fjallar
um yfímáttúrleg efni af ýmsu tagi.
í bókinni er m.a. kafli um Indriða
Indriðason miðil sem ritaður er af
dulsálarfræðingunum dr. Lofti R.
Gissurarsyni og dr. Erlendi Haralds-
syni. Lýst er hvemig hæfileikar Indr-
iða uppgötvuðust, eðli þeirra og þró-
un.
Sagt er frá ýmsum yfimáttúrlegum
viðburðum þar sem Indriði átti hlut
að máli í miðilsstarfí sínu, s.s. svif í
lausu lofti, birtingu ýmissa hluta og
fólks og hvarf. Loftur og Erlendur
færa ýmis rök að því að þessir við-
burðir hafi verið raunverulegir. Vísa
þeir m.a. til rannsókna dr. Guðmund-
ar Hannessonar læknaprófessors vet-
urinn 1908-1909 en hann fann engin
merki um blekkingar eða vélabrögð
í miðilsstörfum Indriða. Einnig benda
þeir á að fundir Indriða hafi verið
sóttir af fjölmörgum efasemdarmönn-
um, í þeim hópi voru sumir mest
menntuðu menn á íslandi. Allir höfðu
þessir menn sömu söguna að segja
af miðilsfundum Indriða. Auk þess
er bent á að sumir viðburðanna áttu
sér stað í björtu og án þess að Indr-
iði væri í miðilssvefni.
Meðal annars efnis í bókinni eru
kaflar um starfsemi miðla í Rúss-
landi og á Ítalíu og yfirnáttúrleg
fyrirbæri í Kína. Colin Wilson ritar
formála að bókinni.
KVIKMYNPIR
Bíóborgin
ENGLENDINGURINN SEM
FÓR UPP HÆÐINA EN
KOM NIÐUR AF FJALLI
(The englishman who went up a hill but
came down a mountain) ★ ★
Leikstjóri Christopher Monger.
Handrilshöfundur Christopher Mon-
ger, byggt á sögu eftir Igor Monger.
Aðalleikendur Hugh Grant, Tara
Fitzgerald, Colm Meaney, Kenneth
Griffith, Ian McNeice. Bresk. Miram-
ax 1995.
Á OFANVERÐUM tímum fyrra
heimsstríðs koma tveir kóngsins
mælingamenn (Hugh Grant, Ian
McNeice) til smábæjar í Wales.
Nú skal tekin hæð á bæjarfellinu
og mun þá koma í ljós hvort það
er hæð eða í'jall, 1.000 feta hæðar-
línan sker úr um það samkvæmt
kokkabókum konungs. Stolt og
prýði þorparanna reynist rétt undir
mörkunum en þeir taka til sinna
ráða. Hækka hæðina og tefja fyrir
mælingamönnunum á alla lund uns
markinu er náð og hæðin fær fjalls-
nafnbótina.
Notaleg mynd af þeirri stærð-
argráðu sem við eigum að venjast
á sjónvarpsskjánum og BBC gerir
allra stöðva best. Erindi Englend-
ingsins í kvikmyndahús fær maður
ekki skilið öðruvísi en framleiðend-
urnir hafi verið yfirmáta bjartsýn-
ir á að Hugh Grant gerði þessa
smámynd að klassastykki með
nærveru sinni einni saman. Það
er af og frá. Grant er með ofmetn-
ari leikurum um þessar mundir og
gerir lítið fyrir Englendinginn,
jafnvel þótt hann eigi að vera
hijáður stríðsmaður, sem hæfir
þessum pasturslitla leikara ágæt-
lega. Hinir eru mikið mun betri;
Ian McNeice sem hinn mælinga-
maðurinn, drykkfelldur, latur og
leiður; Kenneth Griffith sem þrum-
andi þorpsklerkurinn og Colm
Meaney stelur senunni sem kráar-
eigandinn sem vökvar blómin
þorpsfrúnna á meðan karlar þeirra
búa við vondan kost á vígstöðvun-
um í Frans. Þá er enn ógetið Töru
fögru Fitzgerald (sem segir líkt
og véfrétt við Grant: „Það þarf
bara að líta eftir þér...“) sem
prýðir myndrammana líkt og bú-
sældarlegt umhverfið. Þorpið og
íbúar þess eru hlýleg og oft fynd-
in mannlífsskoðun og tilbreyting
frá hversdagsréttum kvikmynda-
húsanna en tæpast nógu burðar-
mikil fyrir stóra tjaldið.
Sæbjörn Valdimarsson