Morgunblaðið - 15.10.1995, Blaðsíða 9

<I<<<4<<<<<I<<<<<4<I<<<<<I
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 1995 B 9
Konungur
hryllings-
bókmenntanna
Bandaríski spennusagnahöfundur-
inn Stephen King sendir frá sér
hvem doðrantinn á fætur öðmm
og virðist lítið farinn að dala ef
marka má viðtökumar sem tvær
þær nýjustu, „Insomnia“ og „Rose
Madder“, hafa fengið, að sögn
Amaldar Indríðasonar. Afköst
Kings em með ólíkindum og hann
er sjálfsagt búinn að senda frá sér
enn nýja bók þegar þú lest þetta.
Stundum er eins og bandaríski rithöfundur-
inn Stephen King sendi frá sér þykka
skáldsögu á sex mánaða fresti. Hann er
án efa afkastamesti rithöfundur sam-
tímans, hefur nú sent frá sér tvær bækur með
stuttu millibili og sjálfsagt er stutt í þá þriðju.
Önnur þeirra heitir Svefnleysi eða „Insomnia" en
hin „Rose Madder", sem er nýjasta bókin hans,
og báðar hafa þær fengið ágætar umsagnir. King
er mistækur höfundur. Sumt sem hann gerir er
ekki upp á marga fiska en þegar honum tekst
vel upp standa honum fáir á sporði. Því þótt sög-
ur hans og frásagnarstíll sé ekkert sem „bók-
menntaheimurinn" viðurkennir annað en sjoppu-
drasl er King einstakur í sinni röð, fæddur sögu-
maður, hugmyndaríkur með afbrigðum og sérlega
hraðvirkur. Orðið færibandaiðnaður hefur löngum verið
notað til að bæði gera lítið úr skrifum hans og gysa með
framlag hans til bókmenntanna en hann virðist alltaf geta
komið á óvart með hinum fjölbreytilegasta hrolli.
Yfirnáttúrulegt svefnleysi
„Insomnia" ségir af Ralph Roberts, ekkjumanni á áttræð-
isaldri í bænum Derry í Maine, sem á í vandræðum með
svefn og vaknar fyrir allar aldir dag eftir dag. Því fylgir
að hin furðulegustu fyrirbæri taka sér bólfestu í huga
Ralphs. King kallar það „ofsaraunsæi" og það byrjar með
því að sá gamli sér undarlegar, ógnvekjandi og stundum
fallegar árur í kringum allar lifandi venir sem á vegi hans
verða og getur samstundis vitað allt um hugsanir þeirra,
heilsufar og örlög. Hann veit meira að segja um draum
sem kaupsýslumann í bænum dreymdi þegar hann var enn
í móðurkviði.
En það er aðeins byijunin. Brátt tekur hann eftir þrem-
ur sköllóttum læknum, ekki meira en svona metri á hæð
hver, sem enginn annar getur séð. Þeir ganga um með
skæri og hlutverk þeirra er að klippa á blöðrustrengi, sem
auðvitað enginn annar getur séð, er standa upp af höfðum
bæjarbúa og hundum og verða að fara í sundur
við dauðsfall. Dverglæknar þessir sýna Ralph
inn í ýmis ótrúleg svið tilverunnar, svið er hann
hefur ekki haft hugmynd um öll sín 70 ár eða
meir enda ekki trúað á annað en „kokteilinn
um miðnættið og þetta að þramma mílu eftir
Camel“. Á hinum nýju tilverusviðum kynnist
Ralph ýmsum hrollvekjandi og yfirnáttúrulegum
öflum. Þeir sem lesið hafa King þekkja sig á
þessum slóðum; ung stúlka í hvítum kjól sippar
í húsasundi og þylur ógnvekjandi vögguvísu og
kjóllin breytist í hvítan sjúkrahússlopp og hún
sjálf verður skyndilega einn af litlu skollóttu
dverglæknunum með gljáandi skæri í höndunum
og skelfilegt bros á vörum.
Sagt hefur verið um „Insomnia" að hún sé
sambland af öðrum Kingssögum, Hobbitt, Dr. Seuss og
Gamla og Nýja Testamentinu, en það síðarnefnda er varla
nema helmingurinn af lengd bókarinnar, sem er 781 blaðs-
íða. Allt kemur það saman í vísindaskáldskapartrylli sem
ætti að halda blöðrustrengjum lesandans strekktum, eins
og segir í „The Washington Post“.
Heimilisofbeldi
Þar er einnig að finna lofsamlegan ritdóm um nýjustu
Kingsöguna, „Rose Madder", sem er um heimilisofbeldi
öðrum þræði, og því er spáð að hún muni jafnvel geta
fengið menningarvitana til að hugsa hlýlegar til Kings.
„Þetta voru fjórtán ár í helvíti en hún vissi varla af því,“
skrifar King um aðalpersónu bókarinnar, Rose McClendon
Daniels. „Flest þessi ár hafði hún lifað í svo djúpum doða
að hann var eins og dauðinn sjálfur og oftar en einu sinni
hafði hún verið fullviss um að hún væri ekki að lifa þessu
lífi heldur mundi um síðir vakna, geispa og teygja úr sér
eins krúttlega og kvenhetja í teiknimynd frá Walt Disn-
ey... Hún steig inn í þetta helvíti þegar hún var átján ára
og vaknaði af doðanum mánuði eftir að hún varð þijátíu
og tveggja. Það sem vakti hana var einn einasti blóð-
dropi, ekki stærri en fimmeyringur."
Rose er gift Norman, sem í byijun sögunnar lemur hana
þar til hún missir meðvitund og fóstur. Norman er lögreglu-
maður sem þekkir vel til heimilisofbeldis og veit hvar hann
á að beija í Rose, ekki í andlitið, aðeins í bakið vegna þess
að ef þú „lemur einhvern - til dæmis eiginkonuna - of oft
í andlitið hætta sögurnar að virka um hvemig hún féll
niður stigann eða rakst í baðherbergishurðina um miðja
nótt eða steig á hrífu í garðinum."
Rose flýr Norman eftir mörg ár meira í svefni en vöku,
kaupir sér far með rútu og lendir í stórborg ein og peninga-
laus. Hún kemst í kvennaathvarf og þar fer ævintýrið um
Rose fyrst í gang. Þegar hún reynir að veðsetja giftinga-
hringinn í nærliggjandi veðlánarasjoppu dregst hún ósjálf-
rátt að undarlegu málverki á staðnum af ungri Ijóshærðri
konu undir þungbúnum skýjum. Aftan á myndina er skrif-
að„Rose Madder“. Rose skiptir á hringnum og myndinni
og næstum samstundis fer henni að vegna betur í lífinu,
fær vellaunað starf en óttast sífellt að lögreglumaðurinn
Norman muni hafa upp á henni. Og það reynist ekki ástæðu-
laus ótti; Norman fer eins og eldur um akur í leit að Rose
og skilur eftir sig blóðuga slóð. En hvaða ahrif hefúr
málverkið haft á Rose og hvemig munu samfundir þeirra
Normans verða?
Fjöldi kvikmynda
„Rose Madder" er sagan um ljóta andarungann sem
verður svanur með þolgæði sínu og vitsmunum og nokkrum
tæknibrellum. Oft hefur verið bent á að bækur Kings séu
skrifaðar eins og kvikmyndahandrit og víst er að framleið-
endur í Hollywood hafa einstakt dálæti á höfundinum.
Skiptir þá ekki máli hvort þeir kvikmynda gamlar eða
nýjar sögur hans, smásögur eða stórar skáldsögur, fyrir
sjónvarp eða myndband eða kvikmyndahús. Það er ekki
nóg með að hann skrifi risavaxnar bækur með sama hraða
og aðrir skrifa jólakort, kvikmyndaverin eru jafnfljót að
kvikmynda þær. Sjálfsagt er verið að kvikmynda einhveija
sögu hans einhverstaðar i Bandaríkjunum þegar þú lest
þetta en nú í ár hafa a.m.k. tvær myndir byggðar á sögum
hans borist hingað til lands, Rita Hayworth og Shawshank-
fangelsið og Dolores Claiborne.
Svo enginn er meira kvikmyndaður en Stephen King
og allir helstu leikstjórarnir hafa glímt við sögur hans með
misjöfnum árangri. Mestur og frægastur allra er Stanley
Kubrick sem gerði Jack Nicholson bijálaðan í „The Shin-
ing“. Aðrir eru David Cronenberg, sem gerði „The Dead
Zone“, Rob Reiner, sem gerði bæði „Stand by Me“ og
„Misery" og loks Brian DePalma, sem gerði fyrstu mynd-
ina, „Carrie“, árið 1976 en þetta eru bestu myndimar sem
gerðar hafa verið eftir sögum Kings. Sjálfur hefur höfund-
urinn reynt að kvikmynda sögu eftir sig, „Maximum
Overdrive", árið 1986, en það tókst illa. Alls hafa langt á
þriðja tug mynda verið gerðar eftir sögum hans.
Hvað sem segja má um ritsnilld Kings verður ekki af
honum skafið að þeir sem hægt er að bera hann saman
við standast honum ekki snúning hvorki í afköstum né
hryllingssögugerð. Hann hefur mótað seinni tíma hryllings-
bókmenntir meira en nokkur annar. Hann er konungurinn.
Hrollvekju-
meistari;
Stephen King.
<4<4<4<4<4<4<4<4<<<<<<<4
Hárkollur
• Dömuhárkollur
• Herrahárkollur
• Nýjar gerðir, fisléttar.
Hár:
(Ðpryi
V * y Sérvcrslun
Borgarkringlunni, s. 553-2347.1
<><><> <><><> <><><>• <><><>
Fylgstu meb í
Kaupmannahöfn
Morgunblabib
fæst á Kastrupflugvelli
og Rábhústorgku
fltargittiMðHb
kjami málsins!
Spennandi haust förðun
Laugardagana 21. og 28.10 kl: 16-20
Laugardaginn 4.11 kl: 16-20
Allar upplýsingar í sima 588-8677
tril!
Augnahára permanent
f OfibUIUHl
■
HflúLflSTU ÖlÖ
Kringian 3k. • Sími: 588-8677
MIKAEL KVÖLD
Þriðjudagskvöldið 17. október kl. 20.00 verður
opið MIKAEL KVÖLD í sal Carpe-diem í húsi
Hótel Lindar, Rauðarárstíg 18, Reykjavík.
Daeskrá:_____
- Hvað er Mikael? Stuttur inngangur. Jón Bjarni Bjarnason.
- Sigrún Sævarsdóttir Bouius dvaldi í sumar í Santa Fe, Nýju
Mexíkó, hjá dr. Jose Stevens, sálfræðingi, og Lenu konu hans,
en þau eru bæði Mikael kennarar og miðlar. Sigrún mun segja
frá kynnum sínum af Mikael og af þátttöku sinni i starfsemi
Jose og Lenu. M.a. mun hún segja frá 6 daga dvöl úti í nátt-
úrunni (retreat), „vision quest“ og „shamanic journey". Einnig
frá fyrirhuguðum ferðalögum með Jose, Lenu og MIKAEL.
- Spiluð verða brot úr viðtali við dr. Jose Stevens frá í sumar.
- Hvað segir MIKAEL um veðurfar innra með okkur núna.
Miðlaðar upplýsingar.
Nú er tækifæri fyrir alla þá sem áhuga hafa á
MIKAEL að koma saman, hitta gamla kunn-
ingja og eignast nýja. Aðgangseyrir kr. 1.000.
SIGRÚN SÆVARSDÓTTIR BOUIUS - KLASSÍK HF.,
sími 588-1710, bréfsími 588-1730.