Morgunblaðið - 15.10.1995, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 1995 B 11
meira en í heilbrigðum. Dýratil-
raunir hafa verið gerðar í nokkur
ár með stöðugt betri árangri og nú
er einnig búið að gera nokkrar til-
raunir á sykursjúkum einstakling-
um. Talið er að unnt verði að bjóða
upp á þessa lækningu í stórum stíl
um eða fljótlega upp úr aldamótum.
Svipaðar aðferðir má sennilega
nota við ýmsum öðrum sjúkdómum
þar sem skortur er á efnum sem
líkaminn framleiðir í hæfílegu
magni hjá heilbrigðum og má þar
nefna Parkinsons sjúkdóm, dreyra-
sýki (s.k. blæðara), langvinnt blóð-
leysi, þá sem skortir vaxtarhormón
og margt fleira.
eru afar félagslynd og eru meira
fyrir góðar hugmyndir og samræður
heldur en mat og aðra „praktíska"
hluti. Tvíburinn er t.a.m. alltof upp-
tekinn af því sem er að gerast í
kringum hann til að hafa mikinn
tíma fyrir mat eða matarundirbún-
ing. Þetta tengist hinni almennu
andstyggð hans á rútínu. Hann hef-
ur t.d. illan bifur á stórmörkuðum
en kýs heldur að versla á markaði
eða hjá kaupmanninum á horninu.
Þeir tvíburar sem hafa áhuga á
matseld eru ætíð að finna upp sínar
eigin uppskriftir og síprófandi mis-
munandi veitingastaði eða matar-
venjur. Þeir endast hinsvegar ekki
lengi yfirleitt í því sama en eru sí-
fellt að breyta um fæðuval. Sem
dæmi um vinsælan tvíburamat má
nefna avocado (og þá helst í guaca-
mole), samlokur, aspas, pasta og
annar matur sem krefst ekki mikils
matarstúss, s.s. eggjakökur.
Að lokum eru það svo vatnsmerk-
in (krabbi, sporðdreki og fiskar). Þau
stýrast að miklu leyti af tilfinningum
og hjartanu frekar en höfðinu og
því sem þar er. Þau eru mjög næm
á umhverfi sitt og eins á tilfinningar
annarra. Matur er þeim mjög hjart-
fólginn bæði hvað vellíðan og bragð
snertir. Krabbar elska næstum því
hvaða mat sem er, þó svo margir
taki ijómalagaða rétti fram yfir ann-
að á vinsældalistanum. Matur sem
minnir þá á eigin barnæsku er oft
vinsæll og þá allt niður í brauðsúp-
una og gulrótasalatið með rúsínun-
um á leikskólanum forðum daga.
Þeir leggja meira upp úr gæðum og
hefðinni heldur en einhveijum tísku-
straumum og eru á varðbergi gagn-
vart hinu nýja. Sjávarréttir af ýmsu
tagi eru í miklu uppáhaldi hjá krab-
banum (og skyldi engan undra).
Rjómi, ijómaostar, jógúrt, avocado,
ijómalagaðar súpur og alls kyns
ídýfur eru og mikið eftirlæti krab-
bans sem og agúrkur, melónur,
blómkál og kartöflur (þá sérstaklega
í samblandi með ijóma í gratíni,
súpu eða einhveiju þess háttar).
MANIMLIFSSTRAUMAR
DANS/i/var er dansab í heiminum?
Dans erjqfhfjöl-
breyttur ogþjóð-
imar eru margar
DANS er fyrirbæri sem hægt er að finna í næstum hveiju einasta samfé-
lagi heimsins. Dans er jafn fjölbreyttur og þjóðirnar eru margar í heiminum,
og margir dansar eiga reglur sínar og undirstöðuatriði að rekja mörg hund-
ruð ár aftur í tímann. Aðrir dansar eru yngri, þeir geta verið sprottnir upp
úr eldri dansstílum, eða hafa þróast við vissar félagslegar aðstæður. Þó við
vitum öll hvað dans er, eru það færri sem vita hvaðan hann kemur eða
hvemig hann hefur þróast. Hvar og hvenær varð ballett til, hvaðan kemur
flamenco-danshefðin og var dansað í Grikklandi hinu forna? Spurningar sem
þessar væri gaman að fá svör við, enda er dans hluti af okkur öllum, innst inni.
MEÐLIMIR Asante-ættbálksins syrgja nýlátinn höfðingja sinn
með dansi, en dans gegnir stóru hlutverki í jarðarförum meðal
Asante-fólksins í Ghana í Vestur-Afríku.
IOKKARvestræna samfélagi tengist
dansinn helst skemmtun, þjálfun
eða list. I öðrum menningarsamfélög-
um, sem oft er talað um sem „frum-
stæð“ samfélög - þó það nafn endur-
spegli í raun ekki
samfélagsgerð
þeirra - þjónar
dansinn mikilvægu
hlutverki í trúarleg-
um og félagslegum
hefðum. í „frum-
stæðum" samfélög-
um er oft beint
samband á milli
eftir Rögnu
Jónsdóttur
andlegs og efnislegs veruleika, svo
dans, söngur og tónlist verða að „list“
án þess að list sé til fyrir þeim sjálf-
um. Það' er að segja, dansinn er svo
mikilvægur hluti af lífí þessara samfé-
laga að hann fylgir þeim í gegnum
hvert stig lífsins. Þar má nefna dansa
fæðingar, kynþroska, vígsluathafna,
frjósemi, kvonbiðlunar, hjónabands,
dauða og jörðunar. Það er athugavert
að í flestum tungumálum „frum-
stæðra" þjóða er ekki til hugtak sem
að jafngildir okkar vestræna hugtaki
„list“. Þetta segir okkur að það sem
telst til listar á okkar tungumáli er
svo samþætt lífi „frumstæðra“ þjóða
Hvort sem þetta er allt saman tóm
þvæla eður ei þá er smekkur mann-
anna misjafn, sumum finnst rnatur-
inn hennar mömmu alltaf bestur en
aðrir eru alltaf að prófa eitthvað
nýtt og flakka heimshornanna á
milli í eldhúsinu. Ég ætla að lokum
að bjóða hrútum og öðru fólki upp
á eina af uppáhaldsuppskriftum mín-
um, sem er allt í senn: einföld, fljót-
leg og umfram allt mjög ljúffeng.
Spínatpönnukökur með
parmesanhúð.
Uppskrift fyrir 4
12-14 pönnukökur
l pakki ferskt (eða djúpfryst) spínat
dós af rjómaosti
l dós af kotasælu
nokkrir stilkir af fersku basil
steinseljubúnt
pipqr oa salt
50 g rifinn parmesan
3 msk. ólífuolía
að þær hafa ekki þörf á að skilgreina
fyrirbærið.
Eins og sjá má getur dans í „frum-
stæðum“ samfélögum þjónað marg-
víslegu hlutverki, sem einnig er
breytilegt eftir því hvar samfélögin
er að fínna á hnettinum. í Ameríku
var algengt meðal þjóða indíána að
dýrka sólina. Þá voru dansaðir hring-
dansar sem fylgdu leið sólarinnar
yfir himininn. Notkun trommunnar
sem ásláttarhljóðfæris var algeng,
en taktur hennar jafngilti hjartslætti
mannsins á meðan dansinn var dæmi
um lífshlaup þeirra og samband við
guðina.
Meðal Kwakiutl-indíána í Norður-
Ameríku voru þolraunir ungra
drengja til að ganga í samfélag karl-
manna algengar. Drengimir voru
látnir fara út í skóg allslausir, og
gert að snúa ekki til baka fyrr en
andar höfðu vitjað þeirra. Einvera
þeirra í skóginum gat staðið í nokkra
sólarhringa, svo þegar þeir sneru
aftur einkenndist endurkoma þeirra
í þorpið af hamslausum dansi sem
linnti ekki fyrr en þeir féllu máttvana
niður.
Meðal þjóðflokka Mið-Afríku er
dans ekki síður algengur og mikil-
vægur en meðal indíána. Þegar mað-
ur úr ættbálki Bantu-þjóðarinnar
hittir mann úr öðrum ættbálki sömu
þjóðar, spyr hann eðlilega: „Hvað
dansar þú?“ í stað þess að segja:
„Hvaða ættbálki tilheyrir þú“? Hver
ættbálkur hefur sín sérkenni í dans-
inum, sem hjálpar hveijum manni
við að skilgreina hvaða flokki hann
tilheyrir, félagslega siði hans, og trú.
Mannfræðingurinn Livingstone vildi
orða það á eftirfarandi veg: „Frum-
stæður maður predikar ekki trú sína,
hann dansar hana.“
Dansar afrískra ættarsamfélaga
einkennast oft af látbragði, þar sem
dansarar herma eftir dýrum, guðum
eða náttúruöflum. Til dæmis þegar
veiðimenn undirbúa sig til veiða,
dansa þeir dans dýrsins, sem felst í
að stæla hreyfingar þess. Tilgangur-
inn er að auka veiðiafköst. Dans af
þessu tagi hefur löngum verið talinn
fyrsta afbrigði leiklistarinnar, þar
sem dansararnir leika til dæmis dýr
eða yfimáttúrulega anda.
Frumbyggjar Ástralíu dönsuðu fyr-
ir hamingju, fijósemi og hylli gagn-
stæða kynsins. Dans kvenþjóðarinnar
var mikilvægur. í leynifélögum sínum
dönsuðu yfírgefnar konur dansa sem
áttu að tryggja þeim að elskhugar
þeirra snem aftur. Ættbálkar gátu
selt eða skipst á dönsum, og sumir
fengu heimsóknir í draumum sínum
frá forfeðmm, sem vom komnir til
að kenna þeim ný spor og nýja dansa.
Dansstíll dansarans hveiju sinni fór
eftir tilfínningum hans til landsins og
jarðarinnar. Dansinn tók því á sig
ýmsar myndir, og endurspeglaði til-
fínningar dansarans.
Það að dans skuli hafa verið (og
sé reyndar enn) fastur þáttur í menn-
ingu „fmmstæðra" þjóða, hafði mik-
il áhrif á þróun dans seinna meir.
Meðal annars á tímum nýlendustefn-
unnar, þegar ýmsar Évrópuþjóðir
fluttu milljónir þræla frá Afríku yfir
til Ameríku. Þrælarnir héldu áfram
að dansa þegar komið var yfir í „nýja
heiminn", og þaðan er sprottin mest-
öll danshefð Bandaríkjanna í bland
við evrópska hirðdansa.
Eftir að hafa skoðað dans í „fmm-
stæðum" samfélögum vakna eflaust
fjölmargar spurningar um þátt dans
í okkar nútíma samfélagi. Af hveiju
dönsum við ekki í kirkju? Af hveiju
dansa íslenskir sjómenn ekki afla-
dans? Hvað er það í menningu okkar
sem hefur fært okkur frá þeirri fmm-
þörf mannsins að dansa? Spurning-
um sem þessum er ekki auðsvarað,
en öll umræða hlýtur að vera aðeins
til góðs.
Fyrsta íbúðin
á besta verðinu
Nýjar fullbúnar ibúðir við Berjarima Grafarvogi með öllum
innréttingum, gólfefnum, sérinngangi, þvottahúsi ogfiágenginni lóð.
2ja herb íbúð
lerjarima
1. Hitið spínatið í ólífuolíunni þar
til það er orðið að mauki.
2. Bætið þá saman við ijómaostin-
um, kotasælunni og kryddjurtunum.
3. Kryddið með pipar og salti og
hrærið maukið vel saman.
4. Setjið þvínæst fyllinguna í pönnu-
kökurnar (sem þið bakið áður en þið
búið til fyllinguna). Setjið vænan
skammt af fyllingu á annan helming
flatbakanna og bijótið í fernt.
5. Raðið þeim síðan smekklega í eld-
fast mót og stráið ostinum yfir.
6. Stingið inn í 250 gráðu heitan ofn
í smástund eða þar til osturinn er
orðinn stökkur og pönnukökurnar
heitar í gegn.
7. Mjög gott er að búa til parmesan-
ostasósu með kökunum. Þá bræðið
þið ijómaost og setjið vænan
skammt af rifnum parmesanosti út
í og þynnið með mjólk, ijóma eða
súrmjólk.
2ja herb 66 m
Kaupverð 5.780.000
Undirritun samnings 200.000
Húsbréf 70% 4.046.000
Lán seljanda* 1.000.000
Við afhendingu 534.000
Meðal greiðslubyrði á mán.
31.776
3ja herb ibúð í Berjarima
3ja herb 86 m:
Kaupverð 6.780.000
Undirritun samnings 200.000
Húsbréf 70% 4.746.000
Lán seljanda’ 1.000.000
Við afhendingu 834.000
Meöal greiðslubyrði á mán.
35.976
*Veitt gegn traustu fasteignaveði “Ekki tekið tillit til
vaxabóta sem geta numið allt að 10-15.000 kr á mán.
r
Komdu við á skrifstofu okkar að Funahöfða 19 Armannsfell hf.
eða hringdu í síma 587 3599 Funahðfðaia -6111115373599
^u*1.
Q- _____________ “L
1965-1995