Morgunblaðið - 29.10.1995, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 29. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
sér þjóðarbroti sínu
Upp undir 100 þúsund manns í N-Ameríku
-----------------------------■—---------
telja sig til Islendinga, segir Jón Sig. Guð-
mundsson, ræðismaður í Kentucky, í viðtali
við Elínu Pálmadóttur og skilur ekki hve
---,------------------------------_— ---
Islendingar eru tómlátir um að nýta þau
sambönd. Hann lét hefja skráningu þessa
fólks og hefur stofnað Þjóðræknisfélag i
Bandaríkjunum. Jón flutti vestur fyrir 45
árum og rekur nú eitt stærsta harðviðarfyrir-
tækið í Miðrílgunum.
JÓN Sigurð Guðmundsson
hittum við í íbúð hans á
fimmtu hæð í Grafarvogs-
hverfinu með útsýni yfír all-
an fjallahringinn og Sundin. En frá
því hann flutti vestur um haf hefur
hann alltaf átt hér íbúð og kemur
ásamt konu sinni, Sesselju Eggerts-
dóttur úr Reykjavík, á hveiju sumri.
Til laxveiða, segir hann. Veiðir í
Laxá í Aðaldal og kveðst ekki vilja
af því missa fyrir nokkum mun.
Að vísu var mjög kalt í sumar, en
hann veiddi átta laxa. Og þau hafa
kennt börnum sínum þremur,
tengdabörnum og barnabömunum
sex að meta ísland.
„Við höfum markvisst unnið að
því að tengja fjölskylduna við ís-
land. Við settum okkur það mark-
mið áður fyrr þegar bamabömin
yrðu tíu ára að taka þau þá með
okkur til íslands og stundum um
leið til meginlands Evrópu. Börnin
okkar tala öll íslensku og bama-
börnin eru að læra málið. Að tengja
fjölskylduna landinu var markmiðið
þegar við keyptum fyrir nokkrum
ámm stærri íbúð á íslandi, svo að
þau gætu dvalið hér með okkur.
Tengdasonur okkar, sem er nýlát-
inn, elskaði ísland og sótti í laxveið-
ina.“ Sjálf em þau hjónin farin að
vera hér 2-3 mánuði á sumri, leng-
ur nú vegna ræðismannaráðstefnu
utanríkisráðuneytisins. Og í þetta
sinn vom með í för dóttir þeirra
og tvær stálpaðar dótturdætur.
Tengslin við föðurlandið hafa því
ávallt verið vel ræktuð. Áhugi Jóns
á að viðhalda og nýta tengslin við
fólk af íslenskum ættum vestanhafs
er mikill og hefur hann beitt sér
því til framdráttar.
Stórverslun með harðvið
Þegar Jón flutti til Bandaríkj-
anna fyrir 45 árum hafði hann haft
af þeim kynni áður. Hann kvaðst
ættaður úr Skagfirði, fæddur í
Húnavatnssýslu en alinn upp í
Reykjavík og á Seltjarnarnesi. Ung-
ur að ámm fór hann að vinna í
fyrirtæki Jóns Loftssonar, móður-
bróður síns. En foreldrar hans vom
Jórunn Loftsdóttir og Guðmundur
Andrésson. Til Bandaríkjanna fór
hann fýrst til að læra ensku og
vann þá í sögunarmyllu í Oregon.
Það var ájður en bandaríski herinn
kom til íslands. Á stríðsárunum
hélt hann svo aftur til New York
og tók að stunda viðskipti með timb-
ur og aðrar byggingarvömr.
I fyrstu vann Jón hjá amerísku
fyrirtæki, en hætti þar 1964 til að
stofna sitt eigið fyrirtæki, North-
land Corporation, sem er alfarið
fjölskyldufyrirtæki með bækistöðv-
ar í La Grange í Kentucky. Nú em
synir hans tveir, Örn Eggert og Jón
Sigurður yngri, við stjórn fyrirtæk-
isins og einkadóttirin, Jórunn Hilda,
hefur líka starfað þar. Hann kveðst
alltaf hafa verið í timbrinu og nú
eingöngu í harðviðarviðskiptum.
Þeir kaupa timbur frá sögunarmyll-
um, þurrka það, flokka og vinna á
mismunandi hátt fyrir markaðinn
víðs vegar um heim. Selja við frá
Bandaríkjunum og Kanada og einn-
ig frá Suður-Asíulöndum og Suður-
Ameríku. Selja góðvið fyrir um 40
milljón dollara á ári.
„Það tekur tima og mikla vinnu,“
segir Jón þegar haft er orð á því
að að hann hafi aldeilis komist
áfram, enda er Northland Corpor-
ation eitt stærsta fýrirtækið í þess-
ari grein í miðhluta Bandaríkjanna.
Og þeir eru einu íslendingarnir sem
versla með harðvið í Bandaríkjun-
um, sem Jón segir að mörgum þyki
skrýtið þar sem rætur hans eru í
skóglausu landi.
„Það fæst ekkert auðveldlega.
Þetta er erfiður markaður. Hann
er svo opinn og fijáls. Hvergi í
heiminum er meiri samkeppni en í
Bandaríkjunum. Það eina sem dug-
ir er að vinna mikið.“
Jón bætir við að mikið hafi breyst
síðan hann byijaði. „Um 1955
keypti ég eik og birki frá Japan til
að selja í Kalifomíu. Nú seljum við
til þessara sömu fyrirtækja þar eik,
birki og aðrar viðartegundir frá
Kentucky. Viðskiptin eru komin í
hring. Japanir gerðu svo mikið af
því að höggva skógana hjá sér
meðan þeir voru í uppbyggingunni
eftir stríð.
Við víkjum talinu að viðarnotk-
uninni í heiminum og eyðingu skóg-
anna. Jón segir að í Kentucky vaxi
meiri skógur en höggvinn er niður.
„Þess hefur alltaf verið gætt að
planta tijám á móti. Og það sem
meira er, að þegar skógurinn þrosk-
ast þá em bestu trén látin standa
svo þau geti sáð út frá sér. Með
því fæst betri Viður þó það taki „
lengri tíma. Það þarf rétta notkun
fyrir hveija viðartegund fyrir sig
og við erum í harðviði. Nú er mikið
farið að rækta sérstaklega hrað-
vaxnar tegundir í mótatimbur,
pappírsvinnslu og aðrar ódýrar af-
urðir, til að þurfa ekki að _eyða
góðum skógum í þess háttar. í það
eru barrtrén notuð“.
Jón kveðst ekki hafa áhyggjur
af eyðingu skóganna, nema í fmm-
skógunum sem þróunin hefur ekki
náð til. Frumstætt fólk brenni þar
skógana til að fá ræktunarland og
ösku til áburðar í nokkur ár. Þetta
er aðferð sem náttúran sjálf notar
eðlilega til að fá betri tré. En þegar
maðurinn fer að nota sömu aðferð
í þeim tilgangi að fá land undir
ræktun, þá verður eyðingin. En um
þetta verður að hugsa, því skóg-
lendið geymir rakann og heldur við
lífi, segir hann.
Áhugasamur landkynnir
Jón er ræðismaður íslands í
Kentucky og sat því ræðismanna-
ráðstefnuna í Reykjavík, sem hann
segir að hafi gert geysimikið
gagn.„Okkur vom veittar svo mikl-
ar og gagnlegar upplýsingar um
viðskipti, sem maður nær annars
ekki í. Við fengum líka góða kvik-
mynd á spólu, sem maður getur
nýtt til að sýna í ýmiskonar klúbb-
um og ráðstefnum. Oft er beðið um
slíka kynningu og þá er mikil hjálp
í því að hafa eitthvert kynningar-
efni í höndunum. Það er mikill áhugi
á íslandi í kring um okkur í Banda-
ríkjunum. Fólk veit svó lítið um
ísland og íslendinga. Mér finnst
ekki hafa verið gert nóg til að kynna
sögu landsins. Landslagið er fal-
legt, en það er svo víða í heiminum
fallegt landslag. En ænginn á þá
sögu sem við eigum. Fólk er forvit-
ið og fróðleiksfúst og þarf að fá
að kynnast henni.“
Þau hjón bera sjálf með sér ís-
land þar sem þau em. Þau hafa
byggt sér eina burstahúsið sem til
er í Kentucky, segja þau. Völdu því
stað á víðsýnum stað uppi á hæð
skammt frá Ohioánni, þar sem heit-
ir Goshen. Þar blasa við fjórar
burstir fram á hlaðið.
Þegar spurt er um íslendinga á
þeim slóðum, segir Jón að þó nokk-
uð sé af íslendingum, einkum ís-
lenskum konum sem giftust þangað
á stríðsárunum. íslendingar þekki
Kentucky best vegna fisksölu þang-
að. Fyrirtækið Long John Silver,
sem lengi keypti mikinn fisk af ís-
lendingum, er þarna í nágrenni við
þau. Þó það sé nú breytt, koma
alltaf upp ýmsar spurningar til
ræðismannsins varðandi ýmiskonar
viðskipti. Þegar spurt er hvort ís-
lendinga í vandræðum reki á hans
fjörur svarar Jón einfaldlega: „Það
geta komið upp vandræði, sem
maður ræður þá bara fram úr.“
Hann bætir því við að fólk af ís-
lenskum ættum hafi mikinn áhuga
á að finna ættingja sína á Islandi
og hafi hann reynt að liðsinna því,
en um tíma hafi ríkt mikil deyfð
hér heima um að koma til móts við
þetta fólk, sem vill leita róta sinna
og vera íslendingar.
Nýtt Þjóðræknisfélag í
Bandaríkjunum
Jón lýsir furðu sinni á áhugaleys-
inu hér heima á Þjóðræknisfélagi
Islendinga, og finnst merkilegt hve
félagið í heimalandinu hefur átt
erfitt uppdráttar, þrátt fyrir góða
forustu formannsins Jóns Ásgeirs-
sonar. Svo lítil þáttaka takmarki
hvað hægt er að gera.
„í Norður Ameríku eru 80-100
þúsund manns, sem telja sig til ís-
lendinga. Eg byijaði að vinna að
því að fá íslendinga skrásetta árið
1992. Slík skráning kemur að ýmsu
gagni, t.d. koma upp erfðamál og