Morgunblaðið - 12.11.1995, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1995 81
samferðamenn Magnúsar. Um leið
og við þökkum það vottum við fjöl-
skyldu hans og afkomendum dýpstu
samúð okkar.
Karl Arthursson, Guðmundur
Sighvatsson, Birgir Karlsson.
„Formaður minn og fóstri." Þann-
ig vitnaði ég oft til Magnúsar D.
Olafssonar verkstjóra hjá Hval hf.,
sem er látinn eftir stutt veikindi.
Þetta orðatiltæki varð fyrst til í
glettni en með árunum hvarf glettn-
in úr því og eftir stendur bara það
sem það segir. Ég starfaði undir
stjórn Magnúsar í Hvalstöðinni frá
árinu 1980 til ársins 1989 er hval-
veiðum lauk. Þessi ár voru bráð-
skemmtileg enda staðurinn og starf-
semin engu öðru lík og í Hvalnum
var Magnús fremstur meðal jafn-
ingja. Starfsferill Magnúsar hjá
Hval hf. var þó heldur lengri eða
frá 1948 til 1994. Auk þess vann
Magnús við byggingu hermanna-
braggahverfisins sem síðar varð
vistarvera hvalmanna. Þessi langa
viðvera á staðnum segir heilmikið
um manninn, tryggð hans við Hval-
ipn og hversu hann unni staðnum.
Án þess að vita það segir mér svo
hugur að Magnúsi hafí hvergi liðið
betur og þá sérstaklega þegar ver-
tíð stóð yfir, þá var líf og fjör, fullt
af mannskap og í mörg horn að líta.
Mér eru minnisstæð vorin þegar við
vorum að undirbúa komandi vertíð,
þá var Vírabragginn miðstöð for-
mannsins og þar var sko tekið á.
Við strákamir stóðum nú mest til
hliðar-og horfðum á Magnús splæsa
víra frá morgni til kvölds og hlust-
uðum á sögurnar af sjónum og
gamlar hvalmannasögur sém enginn
sagði betur en hann.
Verkstjórastarfið átti vél við
Magnús og hann naut virðingar
manna sinna þótt mörgum þætti
hann oft og tíðum strangur en eitt
er víst að í návist hans sátu menn
ekki auðum höndum. Magnús var
hreystimenni enda gamall togara-
jaxl. Mér fannst alltaf eins og hann
væri á ferðinni allt sumarið og það
fór fátt fram hjá honum. Hann var
stálminnugur og talnaglöggur með
afbrigðum svo menn rak í roga-
stans, hann mundi jafnvel símanúm-
er hjá mönnum sem höfðu unnið
hjá honum fyrir mörgum árum.
Magnús hafði gaman af- ljóðum
og átti létt með að selja saman
hvort heldur var stökur eða heilu
ljóðabálkana.
Magnús starfaði hjá Hval hf.
fram til loka síðasta árs þar sem
hann ásamt starfsfélögum sínum til
margra ára vann við viðhald og eft-
irlit á staðnum. Við strákamir,
„Magnúsarmenn" eins og vaktin var
kölluð, höfum haldið hópinn og hist
í gegnum árin og það er einmitt á
svona stundum sem manni finnst
að það hefði mátt vera oftar. Alltaf
mætti Magnús og tók þátt í gleð-
inni. Síðast hittist vaktin í tilefni
af sjötugsafmæli hans í janúar 1994
og var það gott kvöld og eftirminni-
legt.
Ég hitti Magnús í ágúst sl. í brúð-
kaupi Bjarna frænda hans upp á
Kjalarnesi. Formaður minn og fóstri
var hress og sjálfum sér líkur og
að vanda áttum við gott spjall þar
sem við ræddum mest um Hvalinn
og hvalmenn og hafði hann miklu
meiri fréttir af mönnum en ég sem
endranær, sem sýndi að hann fýlgd-
ist með okkur úr fjarlægð og er
gott til þess að vita.
Ég vil að lokum taka mér það
bessaleyfi að þakka Magnúsi fyrir
hönd „Magnúsarmanna" fyrir okkur
og votta fjölskyldu hans okkar
dýpstu samúð. Hans verður sárt
saknað en minningin um góðan
dreng lifir.
Halldór R. Lárusson.
Nú er skarð fyrir skildi. Magnús
verkstjóri vinur okkar er látinn. Við
systkinin viljum minnast hans fáein-
um orðum. Hann tengist bernsku
annars okkar og æsku hins með
óijúfanlegum hætti. í okkar augum
var líf hans giftusamt og hvarf hans
héðan gerir líf okkar fátækara.
Ein fyrsta minning lítillar stúlku
frá Hvalstöðinni er frá því hún var
á fjórða ári. Hún fékk að fara með
MINNINGAR
pabba sínum niður á plan að fylgj-
ast með þegar gríðarstór finnhvalur
var flensaður. Hávaði, ískur í vírum,
festing sem gaf sig er risaskepnan
var dregin upp úr dreyrrauðum sjón-
um, sérkennileg lykt og hlýjan úr
lófa pabba greyptu þessa minningu
í vitund stúlkunnar. Hún horfði á
eftir pabba sínum, þar sem hann
stiklaði á blankskóm milli slepjunnar
og víranná á planinu, í brúnum jakka
með brúnan hatt á höfði. Skepnan
var miklu hærri en pabbi og tæp
áttatíu fet á lengd. Hann og Per,
norskur læknastúdent, tóku sýni.
Hvalinn bar við himin og uppi á
honum var maður, nakinn að ofan,
kaffibrúnn og stæltur. Það gneistaði
á svitastorkinn líkama hans í sól-
inni. Groddalegar bússur virtust ná
upp að mitti og stóðu broddar neðan
úr þeim. Maðurinn glotti við tönn,
gekk fumlaust til verks, líkt og hann
væri á stofugólfinu heima hjá sér,
festi víra og tók til við að flensa.
„Þetta er hann Magnús flensari,“
sagði pabbinn við dóttur sína.
Líklega hefur þetta verið árið
1951, en þá hafði Magnús þegar
starfað fyrir Hval hf. í þijú ár. Eft-
ir þetta varð Magnús óijúfanlegur
hluti af björtum sumrum bemskunn-
ar. Hann vann starf sitt fumlaust,
staldraði sjaldan við til að þerra af
sér svitann, ekki einu sinni þegar
hópur ferðalanga gerði sig líklegan
til að festa hvert handtak hans á
filmu. Mynd hann skreytti bækur
um ísland og póstkort sem fóru víða
um heim. Hann stóð sína átta tíma
vakt en notaði sjaldan hina átta
tímana til svefns. Fyrst þurfti að
skvera sig upp, þrífa sig og gallann
og stöku sinnum spá örlítið í glas
með hinum hvalkörlunum eins og
þá var lenska á stöðinni. Hvar sem
Magnús fór á frívöktum var hlegið
og sögur sagðar. Hann hafði frá-.
bæra frásagnargáfu og einstakt lag
á því að draga fram hið spaugilega
í tilverunni og fylgdi kjamyrtum
sögunum smitandi hlátur.
Hann var natinn og hlýr við okk-
ur börnin í Hvalnum og talaði alltaf
við okkur sem jafningja. Eitt sinn
gekk hann fram á systur okkar, sem
þá var á öðru ári, þar sem hún sat
í dmllupolli, sló taktinn og söng
hástöfum „Monní dó“ sem var henn-
ar útgáfa af laginu vinsæla Dómínó,
milli þess sem hún fékk sér sopa
úr pollinum. Magnús bókstaflega
veltist um af niðurbældum hlátri svo
axlir hans kipptust til. Ekki hló hann
samt upphátt en þegar hann mátti
mæla tók hann blíðlega í hönd barns-
ins, reisti það við og sagði: „Þetta
er fallegt lag en nú skaltu fara upp
í bragga og biðja mömmu þína að
gefa þér mjólk að drekka. Svona
sull fer illa með magann á litlum
stúlkum."
Magnús var fljótt gerður að verk-
stjóra og vann það starf þar til hval-
veiðar lögðust af. Eftir að faðir okk-
ar varð fyrir slysi 1955 fækkaði
sumrum okkar í Hvalstöðinni.
Seinna kom stúlkan stundum við í
Hvalfirðinum til að rifja upp glaða
daga og hitti þá Magnús, sem heils-
aði alltaf með sömu glaðværu hlýj-
unni, sagði tíðindi af vertíðinni og
bað fyrir kveðjur til móður okkar.
Árin liðu og faðir stúlkunnar var
löngu látinn, en litli bróðir hennar
óx úr grasi og gerðist messi á hval-
bát en vann svo í kjöthúsinu undir
stjórn Magnúsar í þrjú sumur. Þetta
var þrælavinna, lítíll svefn á stund-
um og ekki auðvelt fyrir óharðnaðan
menntaskólastrák að laga sig að
samfélagi hvalkarlanna. Magnús lét
strák njóta föður síns, en þó þannig
að hvorki hann né aðrir áttuðu sig
á því. Þegar mikið var að gera í
þessu samfélagi gekk vinnan á
Magnúsarvakt eftir snúru enda van-
ir menn og vel vándir. Meira mæddi
á verkstjóranum í brælutíð. Hann
þoldi ekki hangs og var naskur á
að finna verk, sem þurfti að vinna,
þrífa vélar, mála eða dytta að svo
engum þyrfti að leiðast á vaktinni.
Eitt sinn sofnaði strákur á vaktinni,
hafði fundið sér afdrep og taldi sér
óhætt að fá sér kríu. Magnús var
fljótur á vettvang. Hann kom pilti
aftur til starfa með nokkrum vel
völdum orðum, en minntist svo ekki
á verksvikin framar enda lærði
strákur sína lexíu. í annað sinn voru
þeir að færa vaming út í einn hval-
bátinn og varð drengnum þá fóta-
skortur, steyptist fram af en kom
niður á rör sem fest voru við
bryggjusporðinn utanverðan. Hann
lenti á hökunni og sprakk fyrir svo
það þurfti að færa hann til læknis
á Akranesi. Þama hefði getað orðið
stórslys. Magnús greip pilt og gerði
viðeigandi ráðstafanir en seinna
sagði hann glettnislega: „Það varð
Inga til happs að hann kom fýrir sig
hökunni.“ Onnur orð vom ekki höfð
um þetta.
Þegar áfengisbann var loks sett
á stöðina 1978 varð Magnús að
framfylgja því og gerði hann það
dyggilega. Hann vissi sem var að
ekki vom allir jafn grandvarir og
hann sjálfur og varð sem verkstjóri
að framfylgja þessari reglu. Hann
gerði það með sóma, gekk ákveðnum
skrefum að svefnstofum strákanna,
ræskti sig hátt og snjallt og hóstaði
nokkrum sinnum, gekk svo inn og
tékkaði. Þið vitið að hér er áfengis-
bann. Þá var flaskan reyndar oftast
horfin á bak við skítugan kodda og
sakleysisleg andlit hvalstrákanna
litu til hans yfir bækur og blöð. Það
sá ekki á þeim.
Enn liðu mörg ár. Nú kom Magn-
ús enn inn í líf okkar. Stelpan litla
var orðin sjálfstæð móðir í eigin íbúð
og með bam sem þurfti mikils við.
Það var henni ókleift að mála loft,
þrífa veggi og dytta að því sem
þurfti viðhalds við með vinnu og
uppeldisstörfunum. Pyngjan var líka
stundum heldur í léttara lagi. Haug-
ar söfnuðu'st fyrir, málning tók að
flagna úr glugga. Nú var úr vöndu
að ráða. Þá frétti hún af tilviljun
að Magnús verkstjóri tæki stundum
að sér svona verk og hafði samband
við hann. Frá þeim degi hefur hann
unnið margt viðvikið á heimili henn-
ar og hjálpað til að halda því þokka-
lega f horfinu. Greiðslumar komu
svo þegar hún átti eitthvað aukreitis
í bankanum. Þegar hann hjálpaði
henni vann hann verk sín oftast um
helgar, því virka daga sá hann um
að halda öllu vel við í Hvalstöðinni.
„Allt er í besta lagi," sagði hann
mér eitt sinn. „Við getum hafið ver-
tíð með þriggja vikna fyrirvara hve-
nær sem er.“ Hann var dapur yfir
örlögum hvalveiða á íslandi og hafði
sterkar skoðanir á þeim málum. Að
öðm leyti var hann ótrúlega rögg-
samur, léttur á sér og léttur í lund.
Það vom hátíðisdagar þegar Magnús
kom til að mála eða dytta að. Oft
unnu þau lengi hlið við hlið, hann
kenndi henni að mála og skrapa og
í kaffihléum röbbuðu þau um alla
heima og geima. Þá nutu frásagnar-
hæfni hans og frábært minni sín
vel. Hann talaði sjaldan um sjálfan
sig, en þó bar við að hann nefndi
konu sína, böm og bamaböm og þá
ljómaði hann af væntumþykju og
stolti. Hann sagði henni hins vegar
frá því hvemig hann lenti í rysking-
um við ungan ólukkumann sem
reyndi að bijótast inn í húsið hans.
Honum tókst að halda kauða þar til
lögreglan kom á vettvang þrátt fýr-
ir meira en hálfrar aldar aldursmun.
Hann var ekkert að hreykja sér held-
ur gerði einfaldlega það sem þurfti
og sagan varð sem endra nær
sprenghlægileg í munni hans, þótt
hann hefði bæði fengið áverka og
brotin gleraugu fyrir vikið.
Blessuð sé minning þessa valin-
kunna sómamanns, sem hafði lag á
því að umgangast tilveruna með
reisn. Við vottum ástvinum Magn-
úsar samúð okkar og þökkum fyrir
að hafa fengið að eiga hann að vini.
Dóra S. Bjamason,
Ingp Þ. Bjarnason.
í byrjun aðventu, sunnudaginn 3. desember nk., kemur út hinn árlegi
jólablaðauki jólamatur, gjafir og föndur.Til að hafa blaðaukann sem
glæsilegastan verður hann sérprentaður á þykkan pappír og prentaður
í auknu upplagi, þar sem jólablaðaukar fyrri ára hafa selst upp.
I blaðaukanum verða birtar uppskriftir að jólamat, smákökum.tertum, konfekti
og fleira góðgæti sem er ómissandi um jólahátíðina. Þá verður fjallað um jólagjafir,
jólaföndur og jólaskraut. Farið verður í heimsókn til fólks, bæði hér heima og
erlendis, og forvitnast um jólasiði, mat og undirbúninginn fyrir jólin.
Nánari upplýsingar veita Dóra Guðný Sigurðardóttir, Agnes Erlingsdóttir
og Petrína Olafsdóttir, starfsmenn auglýsingadeildar,
í símum 569 1171 og 569 I 11 I eða með símbréfi 569 1110.
Þeim, sem áhuga hafa á að auglýsa í þessum blaðauka, er bent á
að tekið er við auglýsingapöntunum
til kl. 16.00 þriðjudaginn 21. nóvember.
- kjarni málsins!