Morgunblaðið - 19.11.1995, Blaðsíða 8

8 SUNNUDAGUR 19 NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Heitar umræöur á landsfundi Kvennalistans:
Nenni ekki lengur að
hanga í lausu lofti
Ég húrra mér nú bara niður. Það nennir ekki orðið nokkur kjaftur
að líta upp til að kíkja hvað þá meira . . .
EDF240
kæliskápur
Rúmmál: 230 lítrar
Kælir: 185 lítrar
Frystir: 45 lítrar
2 hurðir,
frystir að ofan.
Kr. 47.900
AV 837 TX
þvottavél
Tekur 5 kg af þvotti
18 þvottakerfi:
Fyrir venjulegan þvott,
viðkvæman þvott
og ull.
Stiglaus hitastillir
Vindur 500/850
snúninga á mlnútu
Kr. 45.900
I verslun BYKO og Byggt og búið
bjóðast stór og smá heimilistæki
á hagstæðu verði.
Eldavél
G604 E 4W
Fjórar rafmagnshellur
Tímastillir
Grill og grilteinn
Færanlegt lok
Kr. 49.700
<3Z9ES!B!!!9'
Ariston uppþvottavél
LS 603
Tekur 12 manna stell
Tvö hitastig 55' og 65' c
6 þvottakerfi
Hraðþvottakerfi
Kr. 57.900

Skiptiborð 515 4000

Hólf og gólf, afgreiðsla 515 4030
Verslun, Oatshrauni 15, Hafnarfir 3»
Almenn afgreiðsla 556 4411
Verslun, Hringhraut 120, Rcykjavi
ARISTON
Falleg, sterk og vönduð
ítölsk heimilistækl
Almenn afgreiðsla 568 9400
Hrnnmmiii mhhíwiiþ
Grænt númer 800 4000

m
KRINGLUNNI
Umbæturnar á IMýja-Sjáland
Umboð kjós-
enda skorti
David Thorp
MARGIR fulltrúar
verkalýðshreyfing-
ar Nýja-Sjálands
gagnrýndu frá upphafi
umbótastefnuna sem m.a.
fól í sér niðurskurð ríkisút-
gjalda, einkavæðingu og
aukna fríverslun. Thorp
segir aðspurður að um
„svik“ við kjósendur
Verkamannaflokksins hafi
verið að ræða. Hægrimenn,
sem nú eru við völd, hafi
heldur ekki haft umboð til
að draga vígtennurnar úr
verkalýðshreyfingunni með
lögum frá 1990 sem stór-
auka möguleika á kjara-
samningum einstaklinga
við vinnuveitendur.
Thorp segir sumar
breytingarnar hafa verið til
bóta en að efnahagur
landsins hafi alls ekki verið
svo slæmur 1984 að þörf hafi ver-
ið á róttækum uppskurði sem leitt
hafi til versnandi lífskjara hjá al-
menningi og neyðar hjá þeim verst
stöddu. Velferðarkerfið hafi verið
rústað og atvinnuleysi aukist, það
sé enn mikið. Allt sé þetta gert í
nafni hugmyndafræði markaðs-
og ftjálshyggju sem ekki gangi
upp, geri það hvergi. Þróunin allra
síðustu árin á Nýja-Sjálandi sýni
það vel, hagvöxtur sé minni en í
mörgum þróunarlöndum, opinber-
ar skuldir aukist og atvinnuleysi
sé enn mikið vandamál.
„Ég held að stjórn hægrimanna
hefði aldrei getað komið þessu á,“
segir Thorp. „Stjóm Verkamanna-
flokksins gerði þetta af því að hún
treysti því að andstaðan meðal
kjósenda flokksins yrði ekki vel
skipuiögð.
Gjaldeyriskreppa var notuð sem
afsökun fyrir þessari róttæku koll-
steypu, félög okkar og almenning-
ur voru ekki spurð álits. Það var
hörð andstaða við það hvernig
breytingunum var komið á og enn
eru miklar efasemdir um að þær
beri þann árangur sem spáð var.“
-Opinberum starfsmönnum
fækkar, hlutfall opinbers reksturs
af þjóðarframleiðslu hefur minnk-
að á Nýja-Sjálandi. Hvað teiurðu
eðlilegt að hlutfailið sé?
„Hlutfallið hefur iækkað, er nú
um 30% en ríkisvaldið á enn veru-
legan hlut í framleiðslufyrirtækj-
um. Það er nauðsynlegt að skil-
greina vel hvert hlutverk ríkis-
valdsins á að vera. Raunveruleg
markmið umbótastefnunnar hafa
aldrei verið rædd og heldur ekki
hver árangurinn hefur
orðið.
Sjálfur tel ég að
markaðshyggja geti
aldrei sýnt þann árang-
ur sem stefnt er að fyr-
ir samfélagið. Stjórn-
völd eiga að gæta-hagsmuna alls
almennings og tryggja ákveðna
niðurstöðu. Þetta krefst ríkisaf-
skipta, að stjórnvöld annist
ákveðnar þarfir og reyni að
tryggja jafnrétti í þeim efnum.“
-Landbúnaðurinn gekk fyrir
ríkisstyrkjum, var ekki þörf á
hreytingum í þeim efnum?
„Það er rétt, styrkirnir voru
sennilega ekki nauðsynlegir. Þeir
voru felldir niður og landbúnaður-
inn virðist hafa þolað það. Senni-
lega var þetta rétt ákvörðun.“
-Sum ríkisútgjöld hljóta að
hækka næstu áratugina, t.d
greiðslur vegna_ eliitrygginga, fólk
lifir lengur. Á hlutfall ríkisút-
gjaida, sem er stöðugt að aukast
á Vesturíöndum, að fara yfir helm-
ing þjóðarframleiðslu, í 70%, 80%,
eða verður að skera niður einhvers
staðar? Hlýtur sársaukafullur en
nauðsynlegur niðurskurður ekki
► Nýsjálendingurinn David
Thorp hefur verið fram-
kvæmdasljóri PSA, stærsta
launþegasambands landsins, í
fjögur ár, áður var hann for-
seti sambandsins. Hann er 54
gamall, kvæntur og tveggja
barna faðir.
PSA er með hátt í hundrað
þúsund félaga er allir starfa
hjá ríki eða sveitarfélögum.
Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja bauð Thorp hingað til
lands til að segja frá breyting-
um í ríkisrekstri á Nýja-Sjá-
landi en sljórnvöld þar hafa
skorið harkalega niður opinber
útgjöld, dregið úr ríkisumsvif-
um og takmarkað áhrif verka-
lýðsfélaga. Stjórn Verka-
mannaflokksins hratt breyting-
unum úr vör um miðjan síðasta
áratug. Frá 1990 hefur stjórn
hægrimanna haldið áfram á
sömu braut þótt nokkuð hafi
verið hægt á ferðinni nýlega.
að koma hart niður á þorra fólks?
„Ég vil ekki nefna ■'neina
ákveðna tölu en það verður að
hækka hlutfall hins opinbera hjá
okkur á Nýja-Sjálandi. En að sjálf-
sögðu verður að vera efnahagsleg-
ur grundvöllur fyrir því að ríkis-
valdið geti haldið uppi ákveðnu
lágmarki í velferðarþjónustu. Sem
stendur er afgangur á fjárlögum
hjá okkur.
Hægrimenn segja að verið sé
að leggja grunn að betri tímum.
Allar breytingar valda einhveiju
fólki sársauka en öllu skiptir að
fólk samþykki breyting-
arnar, annars er lýðræð-
ið aðeins yfirskin.
Takist ríkisstjóm að
fá fólk tii að sætta sig
við tímabundna erfið-
leika þá er það í lagi.
Ég held að það geti verið hægt
ef fólk skilur hvert markmiðið er.
En þetta er vissulega vandamál í
lýðræðisamfélagi, lýðræði hlýtur
ávallt að vera óhagkvæmt, mark-
aðshyggjumenn reyna þess vegna
af öllum mætti að iosna við að
láta lýðræðið hafa sinn gang. Þeir
telja sig vita betur en fólkið.
Það er nauðsynlegt að hugsa
þessi mál upp á nýtt, alla uppbygg-
ingu efnahagslífsins, breyttar for-
sendur í heiminum.
Stjómvöid verða að hafa hönd
í baga með alþjóðlegum viðskipt-
um, þetta snertir kjarna lýðræðis-
ins. Lýðræðinu er ógnað vegna
sóknar markaðshyggjunnar og frí-
verslunar. Hver eru áhrif almenn-
ings, ríkir lýðræði í reynd, mun
það lifa þetta af? Hvernig á al-
menningur að ná sínu fram ef rík-
isvaldið hefur ekki lengur afskipti
af efnahagsmálunum?"
Skilgreina
þarf hlutverk
ríkisins