Morgunblaðið - 05.01.1996, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Hver er Sondezwa -
hvað er SOS?
JÁ, HVER er
Sondezwa? Segir nafnið
nokkuð? Nei trúlega
ekki, það hljómar eins
og eitthvert fyrirbæri
sem þess vegna gæti
verið að finna út í him-
inhvolfinu. Viljum við
vita hver hún er? Tja,
nei, hvað varðar okkur
um einhvem sem heitir
ekki einu sinni almenni-
legu nafni, Sondezwa,
ja hættu nú alveg.
Heyrðu annars, þetta
nafn hljómar svolítið
spennandi og okkur ís-
lendingum finnst allt
sem er spennandi þess
virði að vita meira um það. Nú, fyrst
svo er, langar mig til að biðja lesend-
ur að hverfa með mér eins og þtjú
ár aftur í tímann en þar er að fínna
þetta fyrirbæri með þessu skrýtna
nafni.
Það er árið 1992 og við erum stödd
í henni svörtu Afríku, nánar tiltekið
í Suður-Afríku. Það er hráslagalegur
morgunn eftir frekar kalda nótt, þar
sem hitastigið fór undir frostmarkið.
Staðurinn er lögreglustöðin í ónafn-
greindu þorpi. Vaktstjórinn hefur
náð að dotta sem er harla óvenjulegt
á þessum tímum mikilla þjóðfélags-
breytinga. Hann teygir úr sér, hlust-
ar eftir hljóði en heyrir ekkert. Þetta
hefur verið frekar róleg nótt. Hann
hugsar með sér: Róleg nótt? Hvað
skyldu margir liggja í valnum, 20,
30 eða 100 manns? Allt undir tveim
tugum telst róleg nótt.
Hann er lánsamur, er vörður lag-
anna, býr í friðsömu hverfi þar sem
allir eru eins, sami litur, sami kyn-
stofn, svipaðar tekjur, sama trú og
allir ganga í sama skóla, sem sagt
fullkomið líf. Það versta er, að hann
er ennþá að vinna sig upp virðingar-
stigann og verður að taka vaktir á
þessari lögreglustöð þar sem allt log-
ar í einhvetjum illdeilum sem enginn
skilur nema örfáir aðil-
ar sem eiga hagsmuni
í því að mannfólkið ber-
ist á banaspjótum.
Í þessum illdeilum er
engu eirt, hvort heldur
sem er konum eða böm-
um. Þetta er mjög ein-
falt. Ef þú ert fæddur
af röngu einhveiju hef-
ur þú fyrirgert rétti þín-
um til að lifa meðal
okkar hinna, hveijir
sem þessir hinir eru, en
það er mjög breytilegt
eftir því hver á í hlut.
Hann hugsar méð hryll-
ingi til allra barnanna
sem liggja eins og hrá-
viði um götur bæjarins, ekki vildi
hann að sín börn væru þar á meðal,
en svo má líka spyija hver vill það?
Eftir að hann hefur „súnnað" sig,
strokið framan úr sér stírumar og
fengið sér kaffisopa gengur hann að
útidyrunum. Það er best að kíkja út
og sjá hvað veldur þessari sjaldgæfu
kyrrð. Sjónin sem blasir við sýnir
ósköp venjulegt þorp, það er farið
að birta. Þeir sem eiga til eldívið
hafa kveikt upp, því sjá má reyk lið-
ast upp um strompa í nánasta ná-
grenni. Hann gengur út á tröppurn-
ar, rekur tærnar í eitthvað, veltur
um koll, dettur niður tröppurnar og
stöðvast ekki fyrr en í moldarsvaðinu
sem umlykur lögreglustöðina. Hann
er yfir 100 kílógramma maður þann-
ig að af þessu verður dynkur allnokk-
ur, en sem betur fer meiðist hann
ekki neitt. Hann stendur upp og
strýkur sig allan til að gá hvort öll
bein séu heil. Samhliða því að hann
dustar af sér rykið nemur hann held-
ur torkennilegt hljóð sem hljómar
eins og bamsgrátur. Hann lítur í
kringum sig, nei, þetta getur ekki
verið barnsgrátur, nánast við fæ-
turna á mér, hugsar hann með sér,
og þó.
Sem hann lítur upp á tröppupall-
Gerum fjölskyldu
Sondezwa að íslenskri
fjölskyldu, segir
Sverrir Guðmunds-
son, í barnaþorpi á
vegum SOS-hjálpar-
samtakanna.
inn sér hann einhveija teppadruslu
og þaðan berast þessi hljóð. Hann
gengur nær, jú, viti menn, þetta er
lítið stúlkubarn sem hefur verið skil-
ið eftir á tröppum lögreglustöðv-
arinnar án nokkurra frekari upplýs-
inga, svo sem eins og nafn, aldur
eða foreldri. Hann fer með bamið inn
í hlýjuna og við skiljum við það í
sögunni þar sem hún hvílir í öruggum
höndum vaktstjórans. Nú á hún allt
sitt undir því hvert verði hans næsta
skref varðandi framhaldið hjá þess-
um umkomulausa einstaklingi sem
nú er ekki aðeins umkomulaus, held-
ur einnig munaðarlaus.
Þetta ber ,okkur til ársins 1994.
Fyrirtækið Marel hf. hefur átt um-
talsverð viðskipti við Namibíu og nú
Suður-Afríku einnig eftir að við-
skiptabanninu hefur verið aflétt.
Undirritaður hefur haft umsjón með
framgangi þessara mála fyrir hönd
fyrirtækisins og það hefur haft í för
með sér reglubundnar ferðir um
þetta svæði og þá helst um Höfða-
borg. Afríka hefur alla tíð verið í
huga manns hjúpuð ævintýrablæ þar
sem Ijón og fílar ásamt öpum ráða
ríkjum.
Hins vegar þegar komið er til
Höfðaborgar til að mynda, þá kemur
hún fyrir sjónir sem frekar evrópsk
borg með sjóinn á aðra hlið og afar
fallegt fjall, Table Mountain (borð-
plötufjallið, það er svo flatt að ofan)
Sverrir
Guðmundsson
Janúar tilboð
Áður 3.290
Nú 2.590
Repeat gallabuxi
Áður 4.490
Nú 3.490
Teinóttar buxur
Áður 5.890
IMú 3.990
Ullarbuxur
Áður 5.490
l\lú 3.390
Arar buxuí
»%£*»**
NECESSITY,
Borgarkringlunni
sími 588 4848
á hina hliðina. Að vetrarlagi er meira
að segja kalt og það getur gert mik-
ið rok, þannig að manni getur liðið
nánast eins og heima í íslenskri suð-
austan rigningu. En hvað hefur þetta
með söguna að gera? Jú, sýnið þolin-
mæði það kemur með tíð og tíma.
Þegar lent er á flugvellinum við
borgina blasir við mikil húsaþyrping
þar sem hvers konar húsaskriflum
hefur verið hróflað upp úr nánast
engum efnivið, bárujárni, pappír og
hveiju þvi sem til hefur fallið. Þegar
ekið er inn í borgina sést að heilu
íjölskyldurnar hafa tekið sér bólfestu
á helstu umferðareyjunum í miðborg-
inni. Þar er engum húsakosti fyrir
að fara, heldur sofíð undir pappa-
spjaldi, ábreiðu eða notast við ylinn
af sínum nánasta. Þetta er sem sagt
ósköp venjuleg stórborg, bara öllu
fallegri en þær gerast almennt.
Þegar maður horfír yfír þessa fá-
tækt og sér öll bömin sem ekki eiga
þess kost að lifa mannsæmandi lífí,
ganga menntaveginn og eiga í sig
og á, hugsar maður, er ekki eitthvað
sem ég get gert til að hjálpa? Að
sjálfsögðu eru þetta ekki einu börnin
sem eiga bágt, þau eru um allan
heim og ekki hefur þeim fækkað
með styijöldunum hræðilegu í Júgó-
slavíu og Afríkuríkjunum, Sómalíu,
Rwanda og Búrúndí.
Ýmis hjálparsamtök komu upp í
hugann en það sem höfðaði mest til
okkar í minni fjölskyldu eru hjálpar-
samtökin, SOS Bamaþorpin. Ekki
skal farið út í nánari umfjöllun um
þessi samtök í þessari grein, en öllum
bent á skrifstofu samtakanna að
Hamraborg 1, Kópavogi. Er við höfð-
um samband við samtökin bar svo
við að til stóð að opna formlega
barnaþorp í Höfðaborg og vorum við
ekki sein á okkur að sækja um barn
þar. Við sóttum um að fá að styrkja
stúlkubam og snemma á þessu ári
barst okkur tilkynning um að okkur
hefði verið úthlutað stúlkubami og
að hún héti Sondezwa Sotali. Er þá
ekki þarna komin sama stúlkan og
hafði verið skilin eftir á tröppum lög-
reglustöðvarinnar. Vaktstjórinn
hafði komið málinu í farsælan farveg
og þetta stúlkubarn varð eitt hið
fyrsta til að komast í nýstofnað
SOS-þorpið í Höfðaborg. Nafnið varð
til er hún var spurð á sínu móður-
máli hvað hún héti og hún svaraði
eitthvað á þessa leið: Sondezwa Sot-
ali. Af tönnunum mátti ráða að hún
væri um þriggja ára gömul og nú
hefur hún fengið skráðan fæðingar-
dag, 10. nóvember 1989.
Er þetta er skrifað, hefur undirrit-
aður haft tækifæri til að heimsækja
Sondezwu þrisvar sinnum og i síð-
asta skiptið vomm við hjónin saman.
Sondezwa býr í þorpi sem í eru 15
hús. í hveiju húsi er gert ráð fyrir
8 börnum í senn ásamt einni barna-
þorpsmóður. Sum þessara barna eru
eins og Sondezwa, munaðarlaus, en
í öðmm tilfellum er vitað um foreldr-
ana. Er lögð áhersla á það að foreldr-
arnir hafí kynni af börnunum og
fylgist með framþróuninni en sam-
hliða hafa þeir afsalað sér öllu til-
kalli til barnanna.
í fjölskyldu Sondezwu eru eftirtal-
in böm fyrir utan hana: Bulewa, 14
ára stúlka, Luvuyo, 9 ára drengur,
Sinazo, 4 ára stúlka (þessi þijú eru
systkini), Daphne, 9 ára stúlka,
Ryno, 5 ára drengur, Llewellyn, 3
ára drengur (þessi þijú em systkini)
og loks er það Ashley, 9 ára dreng-
ur. Þá má ekki gleyma henni
Chanmaine, bamaþorpsmömmunni
þeirra. Það er ljóst eftir þessi kynni
að barnaþorpsmæðurnar vinna afar
fórnfúst og jafnframt um leið ómet-
anlegt starf við að koma bömunum
í móður stað.
Öll börnin em við góða heilsu
nema Ashley, sem er með varanlega
heilaskemmd er hlaust af áfengiseitr-
un á meðgöngutímanum. Virkar að-
eins annað heilahvolfíð og tekst hon-
um helst að tjá sig með teikningum.
Svo er það hún Bulewa. Kom'hún
yngri systkinum sínum í móðurstað
þar til þau komust í SOS þorpið. Af
tómum trassaskap fékk hún lömun-
arveikina á unga aldri og á því erf-
itt með gang. Eins og margt annað
í hennar lífí í dag, stendur það til
bóta því SOS hefur ákveðið að sjá
henni fyrir nauðsynlegri lækningu.
Öll bömin ganga menntaveginn eins
og önnur börn og geta þau litið á
SOS þorpið sem sitt heimili eins lengi
og henta þykir.
Það hefur komið í ljós að þar sem
þetta er tiltölulega nýstofnað barna-
þorp, þá er Sondezwa eina barnið í
sinni fjölskyldu sem hefur eignast
styrktaraðila. Til að reyna að bæta
úr því, hefur verið ákveðið að stefna
að því að gera fjölskylduna hennar
Sondezwu að íslenskri fjölskyldu og
er hafín söfnun styrktaraðila meðal
vina og vandamanna. Þarna er ekki
um stórar ijárupphæðir að ræða eða
kr. 1.000,- á mánuði. Eru allar horf-
ur á því að í byijun næsta árs verði
allur systkinahópur Sondeszwu með
íslenska styrktarforeldra. Þrátt fyrir
þetta, þá er þörfin brýn og því miður
af nægu að taka.
Því vildi ég óska þess að þessi til-
skrif mættu verða til þess að fleiri
fýlgdu í fótspor okkar og yfír 2.000
annarra íslendinga og létu það verða
eitt sitt fyrsta verk á nýju ári að
sækja um styrktarbarn í einhveijum
af fjölmörgum SOS barnaþorpum um
víða veröld.
Höfundur er fisktæknir.
Upphlaup byggt
á misskilningí
1 HADEGISFRÉTTUM útvarps
3ja janúar sl. gerir Gissur Sigurðar-
son fréttamaður grein fyrir athuga-
semdum séra Sigurðar Sigurðarson-
ar vígslubiskups og séra Geirs Waage
formanns Prestafélags íslands við
málsmeðferð Biskups íslands í svo-
nefndu Langholtsmáli. Þessar at-
hugasemdir voru svo endurteknar í
fjölmiðlum næsta sólarhring eða svo
með ýmiskonar tilbrigðum.
Athugasemdirnar ganga í stuttu
máli út á það að Biskup Islands hafi
eða ætli sér að vísa Langholtsmálinu
til ráðherra og afsala sér þannig hirð-
isvaldi sínu. Með því hafí hann reitt
til höggs gagnvart prestinum í Lang-
holtssöfnuði og gefíð í skyn að hann
hafi gerst sekur um ósæmilegt at-
hæfi.
Það er skemmst frá því að segja
að upphlaupið allt er áramótamis-
skilningur. Biskup hefur aldrei ætlað
að gefa frá sér forræðið í málinu og
hann hefur sömuleiðis alltaf gætt
þess að gera hvorki prestinn eða
organistann að sökudólgi í málinu.
Hann hefur hins vegar, eftir fund
með kirkjumálaráðherra 2. janúar
sl., ákveðið aðvfela óháðum aðila að
fara yfír málið og freista þess að
fínna lausn. Þegar þetta er ritað
hefur Eiríkur Tómasson prófessor
tekið að sér að skoða málið í umboði
Biskup hefur reynt mik-
ið til að setja deilurnar
niður, segir Baldur
Kristjánsson, og
ósanngjarnt er að
gera hann að blóra-
böggli í málinu.
biskups og gera tillögu um málsmeð-
ferð til biskupsins.
Sr. Ragnar Fjalar Lárusson próf-
astur hefur unnið mikið sáttastarf
innan þessa safnaðar og skilaði
skýrslu til biskups um málið 27. des.
sl. Séra Ragnar styður málsmeðferð
biskups. Sömuleiðis vann forveri séra
Ragnars, sr. Jón Dalbú Hróbjartsson,
mikið að sáttum. Að málinu hafa
einnig komið séra Sigurður Sigurðar-
son vígslubiskup og séra Geir Waage.
Biskup Islands hefur reynt mikið
til þess að setja þessa deilu á Holtinu
niður. Það er því í hæsta máta ósann-
gjarnt og ósmekklegt að reyna að
gera hann að blóraþöggli í málinu.
Höfundur er biskupsritarí.