Morgunblaðið - 16.04.1996, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 16. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Dauflegir tónleikar
TONLIST
Norræna húsiö
KAMMERTÓNLEIKAR
Tapani Yrjöla fiðluleikari og Guð-
riður St. Sigurðardóttir píanóleik-
ari fiuttu tónverk eftir Beethoven,
Sibelíus, Jón Nordal og Grieg.
Sunnudaginn 14. apríl 1996.
Á NORÐURLÖNDUNUM
tíðkast það að styrkja tónlistar-
menn til tónleikaferða og hafa
Tapani Yijölá og Guðríður St.
Sigurðardóttir lokið að leika átta
tónleika víðsvegar um Finnland
og voru tónleikarnir hér í
Reykjavík þeir fyrstu af fjórum,
sem þau hyggjast halda hér á
landi, en þessi tónleikaferð er
styrkt af Menningarsjóði íslands
og Finnlands.
Tónleikarnir hófust á Vor-
sónötunni eftir Beethoven og var
þetta fallega verk þokkalega
leikið en án þess söngs í fiðl-
unni, með er skáldskapur verks-
ins.
Fyrsti kaflinn er sérlega ljóð-
rænn, annar þátturinn tregafull-
ur og tilfinninga þrunginn, sá
þriðji (Scherzo) glettinn og fjórði
hinn fullkomni vorsöngur, mett-
aður gleði og feginleik. Þetta
vantaði í leik Yijölá og m.a. alla
spennu í skemmtilegan hrynleik
Beethovens í þriðja þættinum.
Það verður að segjast eins og
er, að Sónatína í E-dúr, op. 80
eftir Sibelíus, var ekki vel flutt
af fiðluleikaranum og var leikur
hans í heild heldur bragðdaufur
og á köflum var eins og hann
réði ekki tæknilega við ýmislegt
sem þar gat að heyra, svo að í
heild var flutningurin ekki góður
þrátt fyrir mjög góðan leik
Guðríðar.
Það var nokkur þokki yfir leik
hans í Sónötu eftir Jón Nordal,
sérstaklega í fyrsta þætti verks-
ins og þar var leikur Guðríðar
sérlega góður, einkum þó í
skemmtilegum lokaþætti verks-
ins.
Tónleikunum lauk með Sónötu
nr. 3 í c-moll, op 45, eftir Grieg
og var leikur Yijölá nokkuð mis-
jafn, sérstaklega þar sem nokkuð
reyndi á tækni hans. Það var því
miður ekki jafnræði á milli hans
og Guðríðar, sem lék margt mjög
vel í þessu fræga verki Griegs.
í heild voru þetta dauflegir tón-
leikar, einkum af fiðluleikarans
hálfu, sem þrátt fyrir hafa falleg-
an tón vantar nokkuð á þá tækni
að gæða flutninginn tilfinninga-
legri túlkun og músíkalskri reisn
og því voru þeir ekki eins góðir
og búast hefði mátt við.
Jón Ásgeirsson
EITT af fiðrildunum á Mokka.
Fiðrildi á Mokka
DAGANA 17. apríl til 9. maí
heldur Tomas Ponzi myndlistar-
sýningu á Mokka á Skólavörðu-
stíg. Sýningin ber yfirskriftina
„Fiðrildi" og samanstendur af
50 smámyndum sem unnar eru
með hjálp tölvu. Myndirnar sem
eru mjög litskrúðugar eru allar
Listamaður
mánaðarins
ÞESSA dagana kynna verslanir
Skífunnar fiðluleikarann Anne
Sophie Mutter sem Listamann
mánaðarins í klassískri tónlist.
í kynningu segir: „Listamaður
mánaðarins kemur ávallt úr
fremstu röð listamanna og tón-
skálda og eru fjölbreyttar geisla-
plötur með verkum viðkomandi
boðnar með 20% afslætti. Þá ligg-
ur frammi sérprentað kynningar-
efni á íslensku og að sjálfsögðu
eru aðeins í boði fyrsta flokks upp-
tökur með bestu flytjendum sem
völ er á. Fyrsti Iistamaður þessa
árs var óperutónskáldið Giacomo
Puccini.
Anne Sophie Mutter er að
margra áliti einn besti fiðluleikari
sem uppi er í dag. Frá því árið
1977 er hún hóf einleikaraferil sinn
hefur hún leikið í öllum helstu tón-
leikahöllum heims, unnið til flölda
verðlauna og gefið út á þriðja tug
geislaplatna. Þar á meðal hefur
hún leikið alla frægustu fiðlukon-
sertana; Brahms, Mendelssohn,
Tchaikovsky og núna í janúar síð-
astliðnum kom frá henni diskur
sem inniheldur fiðlukonsert Sibel-
iusar. Var sú upptaka valin upp-
taka marsmánaðar af hinu virta
tónlistartímariti Gramophone.
Skífan býður nú geislaplötur þessa
fiðluleikara með 20% afslætti."
Skrjáfið í stjörnunum
BOKMENNTIR
Ljód
LJÓS TIL AÐ MÁLA
NÓTTINA
eftir Óskar Árna Óskarsson, Mál og
menning, 1996 - 47 bls.
ÓSKAR Árni Ósk-
arsson er ekki skáld
margra orða eða mik-
illa yfirlýsinga.
Lífsgátan er ekki
leyst í kvæðum hans
né ráðist í uppskurð á
máli eða myndum.
Ljóð hans eru eins og
kyrrlátt kvöld. Veru-
leikinn ferisínu fram.
En handan hans vakir
auga og lágvær rödd
sem greinir okkur á
sinn hátt frá hvers-
dagslegustu atburð-
um. Ljósameistarinn
fikrar sig hægt upp
stigann með stjörnu-
Óskar Árni
Óskarsson
skrúfjárnið, vélsmiðinn dreymir
hafmeyjar, ljóðskáldið sefur, það
heyrist kallað inni í húsi og lengsti
ljóðaflokkurinn, sem nefnist
Vegamyndir, greinir frá smá-
myndum úr ferð um landið.
Þrátt fyrir hljóðlátan ytri veru-
leika búa ljóðin mörg hver yfir
skáldlegri fegurð og dýpt. í gegn-
um fíngerðan vef hversdags-
myndanna má greina draumhug-
ult ljóðsjálf sem miðlar ljóðrænni
kennd. Stundum eru orðin býsna
naumt skömmtuð eins og í kvæði
sem Óskar nefnir Sjö stirni, eigin-
lega sjö ofurlitlar
ljóðhendingar, fáein
orð hver: „vængur i
lófa mánans“ er ein
slík mynd og „ljós til
að mála nóttina"
önnur eða „skrjáfið í
stjörnunum". En
kannski hendingarn-
ar sjö myndi einnig
heild.
Oft minnir fíngerð
myndsköpun Óskars
á kínverska og jap-
anska Ijóðagerð enda
hefur hann fengist
við þýðingar á ljóðum
Issa og Basho og í
ljóðbókinni sendir
hann Li Pó hinum kínverska
kveðju sína: „Enn kveikja samt
orð þín / ölvaðar stjörnur á nætur-
himnum“.
Það er t.a.m. hækublær á ljóð-
inu Næturfrost á Jónsmessu:
Ofurhægt bærast
hélaðir vængir
náttfiðrildanna
Það má lesa margbreytilegar
kenndir út úr ljóðunum. Ljóðin
tengjast draumum, minningum og
stafa frá sér hófstilltri einsemd
því að ljóðsjálfið er oftast eitt,
ræðir hugboð, þögn, hlustar á ský
eða ókennilegt skijáf í himninum.
Jafnvel ástarljóðin tengjast
draumum eða minriingum eins og
þetta fallega kvæði, Nokkrir dagar
í október:
Ég man enn
hvernig snjóflyksurnar
sátu í hári þínu
hvernig litur
augna þinna breyttist
hvernig dagarnir breyttust
og gamalkunnar göturnar
sem við gengum tvö
í snjónum
hvíta birtuna sem hrundi
eins og hár þitt
yfir borgina
nokkra daga í október
Það er sannarlega þess virði að
setjast niður með þessa litlu ljóða-
bók. Fíngerð og hófstillt ljóð Ósk-
ars eru aðlaðandi og veita okkur
innsýn í heim sem er víðáttumeiri
en augað nemur.
SkaftiÞ.Halldórsson
BÆKUR
Iluglciðingar
DAGLEGTBRAUÐ
Kristilegar hugleiðingar fyrir hvern
dag ársins eftir Carl Fr. WisLaff.
Útg. Salt, Reykjavík 1995. Þýðandi
Benedikt Amkelsson.
ALVEG fram á okkar öld voru
postillur og predikunarsöfn til á
hveiju heimili og þær voru meira
lesnar en sjálf Biblían.
Kvöldvökur í sveitum enduðu á
lestri úr þessum bókum og stóð
svo þangað til útvarpið kom til
sögunnar. Þá komu útvarpsmess-
urnar að nokkru leyti í staðinn
fyrir hefðbundið heigihald á heim-
ilum og segja má að lestur Passíu-
sálma séra Hallgríms í útvarpinu
á lönguföstu sé eins konar fram-
hald af heimilisguðrækninni
gömlu. Ekki hvarf þó heimilisguð-
ræknin með húslestrunum heldur
færðist hún að rúmi bamanna því
að foreldrar og þá helst mæður
báðu kvöldbænir reglulega með
börnum sínum alveg þangað til
sjónvarpið kom til sögunnar.
Það myndi aldrei ganga upp að
ætlast til að fólk færi aftur að
Húslestrar
í hæfilegfum
skammti
lesa reglulega gömlu predikunar-
söfnin og hugvekjurnar. Til þess
eru þær of langar og málfarið og
stíll þeirra nær ekki athygli nú-
tímamannsins. Það eru of miklar
endurtekningar, málalengingar og
orðskrúð í gömlu hugvekjunum til
þess að þær nái athygli og veki
nútímalesendur til umhugsunar og
íhugunar um efni þeirra og inni-
hald. Þær eru einfaldlega stilaðar
upp á annað samfélagsform en það
sem nú ríkir. Áður hafði fólk næði
og hægt var að lífga upp á tilver-
una með orðskrúði og málaleng-
ingum sem voru fremur í takt við
háttarlag kúnna og vindinn á þekj-
unni en hraða nútíma samgangna
og samskipta. Hugvekjurnar og
postillurnar gömlu heyra guð-
fræðisögunni til en nútíminn kallar
á nýja framsetningu hinna eilífu
sanninda sem felast í kristinni
boðun.
Sú bók sem hér er til umræðu
er einmitt dæmi um framsetningu
sem er við hæfi. Hún hefur að
geyma stuttar hugvekjur, eina
fyrir hvern dag ársins og hver
hugvekja rúmast á einni síðu. Lagt
er út af ritningarstöðum úr báðum
testamentum Biblíunnar og þeir
heimfærðir upp á nútímaaðstæð-
ur. Boðunin er skýr, greinileg og
hnitmiðuð og höfundurinn, norsk-
ur guðfræðidoktor og háskóla-
kennari, þekkir efnið og kann sín
fræði og kann að miðla þeim um-
búðalaust. Þýðandinn kemst vel
frá sínu hlutverki og hann hefur
valið sálmavers þar sem það á við
og gert það smekklega. Þar má
finna margar perlur bæði úr
sálmabók kirkjunnar og annars
staðar frá. Þar er vers úr Passíu-
sálmunum og perlur eftir séra
Valdimar Briem. Gaman er að sjá
þarna sálmavers eftir Sigurbjörn
Sveinsson kennara, skósmið, laut-
inant í Hjálpræðishernum og
skáld. Hann er í hópi bestu sálma-
skálda okkar á þessari öld.
Það er hiklaust hægt að mæla
með þessari bók og gefa henni
margar stjörnur. Þetta eru sannar
hugvekjur því þær fá mann til að
hugsa og beina huganum í rétta
átt. Maður er ekki lengur að lesa
eina hugvekju en að hátta sig og
vel væri ef t.d. hjón læsu úr bók-
inni eina hugvekju á kvöldi fyrir
hvort annað. Það kæmi að gagni
við uppgjör liðins dags og væri
gott vegarnesti inn í draumalandið
— og næsta dag sem enginn veit
í raun og veru hvað ber í skauti sér.
Pétur Pétursson
unnar á þessu ári. Þetta er fyrsta
einkasýning Tómasar, en hann
hefur fengist við myndlist og
ýmislegt tengt myndsköpun
gegnum tíðina.
Sýnining er opin á opnunar-
tíma kaffihússins.
Aletrun
á stein
EFTIRFARANDI ljóð Jóns úr
Vör er skráð á minnismerki
drukknaðra sjómanna á Pat-
reksfirði. Ljóðið sem er nýlegt
hefur ekki birst fyrr á prenti.
Þeir, Sem Hurfu Í
Djúpin,
Hvfla Ekki Þar,
Heldur í Bijóstum
Ástvina Sinna.
Jón úr Vör
Flaubert og
frú Bovary
PÉTUR Gunnarsson flytur fyrir-
lestur í franska bókasafninu, All-
iance Francaise, Austufstræti 3, í
dag, miðvikudag, kl. 20.30, um
Gustave Flaubert og frú Bovary.
Fyrir jólin 1995 kom út hjá bóka-
forlaginu Bjarti í þýðingu Péturs
Gunnarssonar saga Gustave Flau-
berts, Frú Bovary.
í kynningu segir: „Skáldsagan
Frú Bovary er eitt frægasta og
umtalaðasta skáldverk seinni tíma.
Sagan olli straumhvörfum í frönsk-
um bókmenntum og hefur haft stór-
felld áhrif á bókmenntir tuttugustu
aldar.
Sagan segir frá ferð Emmu Bo-
vary um glapstigu freistinganna og
óseðjandi leit hennar að lífsins lysti-
semdum.-"
Pétur talar á frönsku og ís-
lensku. Á fyrirlesturinn eru allir
velkomnir.
Alliance Francaise er flutt í Aust-
urstræti 3 og er gengið inn frá
Ingólfstorgi.
■♦ ♦ ♦
Ensk útgáfa
íslendinga-
sagna styrkt
NORRÆNI menningarsjóðurinn
hefur heitið yfir 80 verkefnum styrk
til menningarstarfsemi á þessu ári.
7,6 millj. danskra króna verður út-
hlutað í fyrstu, en fjárveiting ársins
verður alls 22 millj. danskra króna.
Meðal íslenskra verkefna sem njóta
styrks að þessu sinni er útgáfa ís-
lendingasagna á ensku (400.000 d.
kr.) og sviðsetning óperunnar
Rhodymenia Palmata (125.000 d.
kr.). Farandýningar á verkum Ed-
vards Munchs og sýning kennslu-
gripa njóta einnig ríflegra framlaga.