Morgunblaðið - 18.04.1996, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ríkisendurskoðun segir fjárhagsvanda stóru sjúkrahúsanna nema milljarði króna
625 milljónir vantar á
að spamaðartillögur
mæti fjárvöntun
Ríkisendurskoðun hefur gefíð út greinargerð um fjár-
_ - — ■ ■ 5 -
hagsstöðu sjúkrahúsanna í Reykjavík. Anna G. Olafs-
dóttir gluggaði í greinargerðina og komst að því að
verulega vantar á að spámaðartillögur stjómenda
sjúkrahúsanna mæti fiárvöntun ársins.
STJÓRNENDUR Sjúkrahúss Reykjavíkur og
Ríkissþítalanna gera aðeins ráð fyrir 360 millj-
óna króna spamaði til að mæta tæplega millj-
arðs fjárvöntun á árinu, að því er fram kemur
í greinargerð Ríkisendurskoðunar um fjár-
hagsstöðu sjúkrahúsanna í Reykjavík. Að ósk
heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins
tók Ríkisendurskoðun fyrir kostnaðarþróun
sjúkrahúsanna frá árinu 1990 og rekstraraf-
komu og fjárhagsstöðu í lok árs 1995. Að
lokum var lagt mat á sparnað vegna samein-
ingar Borgar- og Landakotsspítala og hug-
myndir stjómenda spítalanna um sparnað á
árinu 1996.
í lokakaflanum kemur fram að fjárheimild-
ir fjártaga árið 1990 til Sjúkrahúss Reykjavík-
ur og Ríkisspítala, að viðbættum 190 millj-
ónum króna af fjárlagaliðnum „Sjúkrahús með
fjöiþætta starfsemi" án sértekna, hafí numið
11.839,2 milljónum króna á verðlagi ársins
1995. Á árinu 1995 námu útgjöld greind á
sama hátt 12.583,5 milljónum króna eða 744,3
milljónum króna hærri fjárhæð. Fyrir utan
þennan mismun á svo eftir að taka tillit til
250 milljóna króna fjárvöntunar frá .árinu
1995. Ef sjúkrahúsunum er ætlað að ná fram
viðbótarsparnaði til að mæta þeirri fjárþörf
nemur fjárvöntun ársins 1996 tæplega 1.000
milljónum króna. Sjúkrahús Reykjavíkur vant-
ar 488,6 milljónir og Ríkisspítala vantar 497,3
milljónir.
Tillögur stjómenda sjúkrahúsanna um
sparnað á árinu nema 400 milljónum króna
og til viðbótar er áætlað að fresta viðhalds-
og stofnframkvæmdum fyrir 30 milljónir
króna. Samtals nemur því áætlaður sparnaður
sjúkrahúsanna 430 milljónum króna. Sparnað-
urinn skiptist þannig að í tillögum Sjúkrahúss
Reykjavíkur er áætlað að lækka útgjöld um
150 milljónir króna en 280 milljónir króna í
tillögum Ríkisspítala. í tillögum Sjúkrahúss
Reykjavíkur er lagt til að sjúkrahúsið fái 70
milljóna fjárheimild til breytinga á húsnæði
til þess að hugmyiidir um sparnað nái fram.
Þannig hafa spamaðartillögur Sjúkrahúss
Reykjavíkur aðeins 80 milljóna króna áhrif til
lækkunar á framlögum ríkissjóðs á árinu 1996.
Það vantar því um 625 milljónir króna upp á
að að sparnaðartillögur stjórnenda sjúkrahús-
anna mæti fjárvöntun ársins.
Samdráttur uppá 7 til 8%
í greinargerðinni kemur fram að til þess
að mæta fjárvöntun að fjárhæð tæpum einum
milljarði króna þurfi sjúkrahúsin að draga
saman framboð á þjónustu sinni þ.e.a.s. fækka
sjúkrarúmum um 114, fækka sjúklingum sem
þau hafa þjónustað frá árinu 1995 um 4.111
og starfsmönnum um 338. Samdrátturinn
nemur á bilinu 7 til 8% af umfangi sjúkrahús-
anna frá síðasta ári.
Ríkisendurskoðun telur að við ákvörðun á
leiðum til sparnaðar sé mikilvægt að reynt sé
að hætta að fullu tiltekinni þjónustu hjá við-
komandi stofnunum í stað þess að draga sam-
an hlutfallslega í fjölda þjónustugreina. Sam-
hæfing og verkaskipting sjúkrahúsanna á stór
Reykjavíkursvæðinu hljóti að koma hér til
skoðunar. Þá þurfi að huga að því að Sjúkra-
hús Reykjavíkur og Ríkisspítalar hafi, ef sam-
drátturinn yrði eins og þörf er á, um 250 til
300 sjúkrarúm ónotuð. Til samanburðar megi
nefna að Qöldi sjúkrarúma hjá St. Jósefsspít-
ala Hafnarfírði og sjúkrahúsunum á Akra-
nesi, í Keflavík og á Selfossi hafí verið 265 í
árslok 1995.
Sparnaður við sameiningu
Borgar- og Landakotsspítala
í mati á spamaði vegna sameiningar Borg-
ar- og Landakotsspítala kemur fram að sam-
dráttur í starfsemi Landakotsspítala hafi að
stærstum hluta endurspeglast í aukinni starf-
semi Borgarspítala. Borgarspítali hefur mætt
auknum sjúklingafjölda með styttri legutíma
en sama starfsmannafjölda. Kostnaður við
þjónustu hjá Borgarspítala hefur hækkað um
næstum sömu fjárhæð og sparnaður hjá
Landakotsspítala á sama tíma.
Heildarkostnaður sjúkrahúsanna tveggja á
árinu 1995 nam um 4.872 milljónum króna í
samanburði við um 4.942 milíjónir króna á
árinu 1990 á föstu verðlagi. Þannig hefur
heildarkostnaður lækkað um 70 milljónir
króna. Lækkun á kostnaði kemur nærri öll til
vegna annarra rekstrargjalda og lyfjakostnað-
ar. Launakostnaður er nær óbreyttur á milli
áranna.
Um kostnaðarþróun sjúkrahúsanna í
Reykjavík frá árinu 1990 kemur fram að
rekstrarkostnaður Ríkis-, Borgar- og Landa-
kotsspítala á árabilinu 1990 til 1995 hafi
hækkað um 4,4% á föstu verðlagi sem svari
til um rúmlega 530 milljóna króna. Á síðustu
tveimur árum hefur kostnaðurinn verið 200
til 300 milljónum krónum hærri árlega en
meðalkostnaður síðustu sex liðinna ára. Skýr-
ingin á hærri kostnaði er fyrst og fremst rak-
in til aukins launakostnaðar þrátt fyrir að
stöðugildum í dagvinnu hafi fækkað á tímabil-
inu um 6,2% hjá sjúkrahúsunum.
Á móti auknum kostnaði hefur sjúklingum,
sem nutu þjónustu sjúkrahúsanna, fjölgað um
10% eða tæplega 5.000 sjúklinga frá árinu
1990. Þá hefur heildarkostnaður á sjúkling
lækkað um 5% frá sama tíma. Meðallegutími
hefur styst á legudeildum um 18%. Nýting
sjúkrarúma hefur minnkað frá árinu 1990 og
er nýtingin hlutfallslega 88,7% á árinu 1995
sem svarar til þess að um 190 sjúkrarúm
hafí staðið ónotuð á því ári.
Sjúklingum á hvert stöðugildi hefur fjölgað
um 17,2% er svarar til að hver starfsmaður
hafí til umönnunar tveimur sjúklingum fleiri
að meðaltali á árinu 1995 en var á árinu 1990.
Aftur á móti hefur orðið raunhækkun á launa-
kostnaði við stöðugildi um 12,5% á sama tíma-
bili.
Formaður Alþýðuflokks í útvarpsumræðum um fjármagnstekjuskatt
FORMAÐUR Alþýðuflokksins sagði
í útvarpsumræðum frá Alþingi í
gærkvöldi, að frumvarp ríkisstjóm-
arinnar um fjármagnstekjuskatt
byði úrræðagóðum fjármagnseig-
endum upp á ótal leiðir og skatta-
smugur til að færa til fjármagn og
skapa sér skattahagræði.
Jón Baldvin Hannibalsson var að
mæla fyrir öðru frumvarpi um fjár-
magnstekjuskatt, sem hann hefur
lagt fram ásamt Margréti Frímanns-
dóttur formanni Alþýðubandalags
ogJóhönnu Sigurðardóttur formanni
Þjóðvaka.
Jón Baldvin sagði að stjórnar-
frumvarpið fæli í sér gjöf til hinna
fjársterku á kostnað almennra spari-
fjáreigenda. Sennilega hefði Sjálf-
stæðisflokkurinn samið um það við
fulltrúa fjármagnseigenda, og gert
það að skilyrði fyrir stuðningi við
fjármagnstekjuskatt, að skattur á
arð, sölu og géngishagnað yrði lækk-
aður úr 42-47%, eins og'nú er í 10%
eins og stjómarfrumvarpið kveður á
um.
Þá væri skattfrádráttur, vegna
útborgaðs arðs til eigenda fyrirtækja
stóraukinn í stjómarfrumvarpinu.
Afleiðamar yrðu þær að skatt-
greiðslur fyrirtækja, hluthafa og ein-
staklinga í atvinnurekstri myndu
lækka um mörghundruð milljónir
króna, ríkið tapaði tekjum og tekju-
stofnar sveitarfélaga myndu rýma
um 300 milljónir. Jafnframt myndi
eiginfjárstaða fyrirtækja veikjast
vegna aukinna skattfrjálsra arð-
greiðslna út úr fyrirtækjum til eig-
enda.
Tekjuöflun og telqujöfnun
Samkvæmt frumvarps flokksfor-
mannana þriggja verða vaxtatekjur
skattlagðar innan tekjuskattkerfís-
ins og mynda sameiginlegan skatt-
Ótal skattasmugur
í stj ó rnarfrumvarp i
stofn með öðrum tekjum. Þannig
sagði Jón Baldvin að náð yrði mark-
miði um tekjuöflun og tekjujöfnun.
Skattstofninn er skilgreindur sem
60% vaxtatekna og sagði Jón Bald-
vin, að með þessu væri ekki verið
að skattleggja verðbótarþátt vaxta
eða neikvæða vexti, en hvorttveggja
yrði gert samkvæmt stjórnarfrum-
varpinu. Því væri heldur engin þörf
á sérstökum frádrætti vegna vaxta-
gjalda.
Þá gerir frumvarpið ráð fyrir frí-
tekjumarki þannig að frádráttur frá
vaxtatekjum nemur 40 þúsund krón-
um fyrir einstakling og 80 þúsund
krónur fyrir hjón. Jón Baldvin sagði
að þannig væri komið í veg fyrir
skattlagningu vaxta af lágvaxta-
reikningum og veltureikningum og
þannig væri komið í veg fyrir hækk-
un vaxta.
Með þessu móti sagði Jón Baldvin.
að meðalskattprósentan yrði 11% í
upphafi en færi hæst í 18% þegar
skatturinn yrði að fullu komin til
framkvæmda.
Alvarlegir gallar
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra sagði að gallar frumvarps
stjórnarandstöðuflokkanna væru
mjög alvarlegir. Tillögur þeira leiddu
til aukinna skattsvika vegna hærra
skatthlutfalls og fleiri undanþága.
Tillögur frum-
varpsins styrkja at-
vinnu, segir utan-
ríkisráðherra
Einnig gætu þær leitt til verulegra
vaxtahækkana og íjármagnsflótta.
Þá væru áhrifín af tekjujöfnun eng-
an veginn eins ótvíræð og Jón Bald-
vin héldi fram.
Friðrik sagði, að nefndin sem
samdi stjórnarfrumvarpið og í sátu
m.a. meðal fulltrúar stjórnarand-
stöðuflokkanna þriggja, teldi að
tekjuhærri einstaklingar myndu
samkvæmt því greiða mun hærri
skatta en þeir tekjulægri og því
stuðlaði frumvarpið að tekjujöfnun
en ekki ójöfnuði eins og Jón Baldvin
héldi fram.
Þá hefði nefndin verið sammála
um að skattleggja allar fjármagns-
tekjur með svipuðum hætti, og það
væri væri raunar ófrávíkjan for-
senda fýrir traustri eiginfjárstöðu
fyrirtækja og öflugri uppbyggingu
atvinnulífsins, einkum í litlum og
meðalstórum fyrirtækjum.
Loks hefði nefndin verið sammála
um að sérstakt frítekjumark flækti
skattlagninguna, og kallaði á hærra
skatthlutfall en ella. Jafnframt
myndi það ekki aðeins nýtast þeim
tekjulægstum heldur öllum með
eignatekjur og gefa einstaklingum
með miklar eignatekjur færi á til-
færslu eigna til annarra með minni
tekjur, í því skyni að nýta frítekju-
markið þeirra.
Mismunun
Jóhanna Sigurðardóttir sagði að
með stjórnarfrumvarpinu væri verið
að mismuna fólki eftir því í hvaða
formi það fengi framfærslutekjur.
Og verið væri að skattleggja fólk
minna eftir því sem greiðslugetan
væri meiri.
Af yfirliti, sem unnið hefði verið
upp úr gögnum fjármálaráðuneytis,
mætti áætla að hjón með hæstu tekj-
urnar, eða um 700 þúsund krónur á
mánuði, og sem hefðu jafnframt
hæstu vaxtatekjurnar, myndu greiða
árlega samanlagt um 435 milljónir
í fjármagnstekjuskatt samkvæmt
stjórnarfrumvárpinu. Samkvæmt
frumvarpi flokksformannanna
þriggja myndi sami hópur greiða um
1.160 milljónir.
Dæmið snérist hins vegar alveg
við ef um væri að ræða hjón í lægri
tekjuhópi, sem hefðu 100-300 þús-
und króna mánaðartekjur. Þessi hjón
myndu greiða samtals 234 milljónir
í fjármagnstekjuskatt samkvæmt
stjórnarfrumvarpinu en 132 milljónir
samkvæmt frumvarpi flokksform-
annana.
Einfalt eða flókið
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra sagði að flókið skattkerfi kynni
að sýnast réttlátt í fyrstu, en hliðar-
verkanirnar gætu skapað óviðunandi
óréttlæti. Því væri einfalt skattkerfí
skilvirkt og mun réttlátara en það
flókna. Þetta hefði nefndin, sem
samdi stjórnarfrumvarpið, haft að
leiðarljósi og þótt stjórnarandstaðan
talaði í nafni réttlætis þá fælist ekki
réttlæti í frumvarpi hennar.
Halldór sagði að þótt í stjómar-
frumvarpinu fælist skattalækkun á
arðgreiðslur þá yrði stundum að
kaupa ákveðna hluti tilteknu verði.
Enginn vafi léki á því, að ef tekjur
af arði yrðu skattlagðar með þeim
hætti sem stjórnarfrumvarpið kveð-
ur á um, þá myndi staða atvinnu-
rekstrarins styrkjast og atvinna auk-
ast i landinu. Þetta væri ástæðan
fyrir því að Framsóknarflokkurinn
hefði ákveðið að styðja tillögur
nefndarinnar.
Þeir ríkari greiða skattinn
Kristín Ástgeirsdóttir þingmaður
Kvennalista sagðist óttast að frum-
varp hinna stjórnarandstöðuflokk-
anna yrði til þess að ekki tækist að
koma á fjármagnstekjuskatti um
ófyrirsjáanlega framtíð.
Hún gagnrýndi röksemdir hinna
stjórnarandstöðuflokkanna, svo sem
að verið væri að skattleggja eyri
ekkjunnar, og sagði þær bull. Kristín
benti á, að 10% skattur á vexti væri
svo lágur, að ætti maður 1 milljón í
banka og fengi 7,5% ársvexti, borg-
aði hann 7.500 krónur í skatt. Ljóst
væri að það yrðu hinir ríkari sem
greiddu megnið af vaxtaskattinum,
skatt sem þeir greiddu ekki núna.