Morgunblaðið - 18.04.1996, Blaðsíða 42

Morgunblaðið - 18.04.1996, Blaðsíða 42
42 FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 1996 MIIMNIIMGAR MORGUNBLAÐIÐ HJÖRTUR E. ÞÓRARINSSON + Hjörtur E. Þór- arinsson fædd- ist á Tjörn í Svarf- aðardal 24. febrúar 1920. Hann lést í Fj órðungssjúkra- húinu á Akureyri 1. apríl síðastliðinn. Útför Hjartar var gerð frá Dalvík- urkirlqu 6. apríl. Það þurfti ekki að koma mér á óvart þeg- ar mér barst andláts- fregn Hjartar á Tjörn, vegna þess að eg vissi að hann var þrotinn að kröftum eftir langvar- andi veikindi. Þó ómaði saknaðar- strengur í brjósti mínu því mér var ljóst að góður vinur hafði kvatt og lagt upp í ferð þaðan sem ekki yrði aftur snúið. Þá ferð myndum við að vísu öll fara fyrr eða síðar. Hann fæddist á Tjörn og ólst þar upp í systkinahópi á stóru heimili hjá foreldrum sínum Sigrúnu Sigur- hjartardóttur og Þórarni Kristjáns- syni Eldjárn, kennara og hrepp- 'stjóra. A Tjörn er ein af fjórum kirkjum í Svarfaðardal og hefur verið síðan snemma í kristni á ís- landi og prestsetur var þar til 1917. Kristján Eldjárn Þórarinsson, föð- urfaðir Hjartar, var þar síðasti prestur. Hefur sama ætt setið jörð- ina í 126 ár eða síðan séra Hjörleif- ur Guttormsson, langafi Hjartar, tók þar við embætti 1870. Sigrún, móðir Hjartar, var dóttir Sigur- hjartar Jóhannessonar, bónda á Urðum og Soffíu Jónsdóttur, fyrri konu hans. Tjarnarheimilið hefur lengi verið menningarheimili, kynslóð fram af kynslóð, og. svo er enn. Þaðan hlaut Hjörtur haldgott veganesti út í lífið frá erfðum og uppeldi. Hann var fjölgáfaður og námsmaður í fremstu röð, jafnvígur á námsgrein- ar í skóla. Þó held eg að íslenska, íslenskar bókmenntir, erlend tungu- mál og náttúrufræði hafi verið eftir- lætisgreinar hans. Hann var náttúruunnandi og náttúrubam og elskur að heima- högunum. Fljótlega eftir stúdents- próf frá MA 1940 hélt hann til Skotlands að læra búvísindi við Edinborgarháskóla, m.a. öðrum þræði til að vera sem best undir það búinn að taka við jörðinni á Tjörn eftir foreldra sína. Hann varð búfræðikandídat 1944 og sneri sér þá þegar að því að læra búfjársæð- ingar hjá Englendingum sem um þær mundir voru að þróa nýjar aðferðir í þeirri grein. Hann varð ráðunautur hjá Búnaðarfélagi Is- lands við búfjársæðingar 1945 og stofnsetti fyrstu hérlenda sæðinga- stöð á Akureyri árið 1946 á vegum Sambands nautgriparæktarfélaga Eyjafjarðar. Vann hann mikið brautryðjendastarf í tæknifijóvgun búfjár á íslandi. Ráðunautur SNE var hann 1949-50 og stundakennari við gamla skólann sinn, Menntaskólann á Ak- ureyri, 1948-49. Úm þær mundir urðu kaflaskil í lífi Hjartar er hann flutti aftur heim og tók við búskap á Tjörn 1950. Hann var nú búinn að finna sér að lífsföru- naut glæsilega, góða og gáfaða stúlku, Sig- nði Margréti Hafstað Ámadóttur, bónda í Vík í Skagafirði og k.h. Ingibjargar Sigurðardóttur. Var mikið jafnræði með þeim ungu hjón- unum. Börn þeirra Sigríðar og Hjartar eru átta Það er vænn hópur þrótt- mikilla, hæfileikaríkra og vel menntaðra þegna sem þau Tjarnar- hjónin hafa skilað þjóðfélaginu. Hirti var sýnt um að kenna börn- um sínum að meta og virða náttúr- una, enda urðu þau, mörg hver, vel að sér í náttúrufræði undir hand- leiðslu hans. Það var eitt koldimmt kvöld í september fyrir um 30 árum að við Hjörtur riðum fram Skíðadal á leið í aðrar göngur í Sveinsstaðaafrétt. Aðrir gangnamenn voru komnir á undan. Það var milt veður og blæ- kyrrt, himinninn, hár og stjörnu- bjartur, hvelfdist yfir fjallrisa Tröllaskagans. Klárarnir gengu fet- ið. Hjörtur rakti fyrir mér stjörnu- merkin á festingunni, og það var mikill lærdómur. Það var árið 1962, milli sauð- burðar og sláttar, að við Þuríður konan mín fórum í Öskjuferð með Sigríði og Hirti og fleirum úr Ferða- félagi Svarfdæla. Askja hafði gosið haustið áður og það raúk ennþá úr hrauninu. Náttúran lá þama sem nýfædd og umhverfið var orku- þrungið. Nú var Hjörtur í essinu sínu. Við snæddum nestið okkar í Þorsteinsskála og svo hvarf hann út. Eftir drjúglangan tíma kom hann aftur og hafði þá verið að skoða plöntur. Hann hafði verið að „bótanisera," þ.e. að nafngreina og skrá plöntumar í næsta umhverfi skálans. Þetta færði hann inn í gestabók staðarins. Hirti var leikandi létt um að festa hugsanir sínar á blað á ljósu máli. Það var einhverntíma upp úr 1970 að við vorum saman í kjömefnd á Húsabakka í Svarfaðardal með Jóni Gíslasyni á Hofi. Hjörtur var þá orðinn formaður Kaupfélags Ey- firðinga og átti að standa fyrir ráð- stefnu norrænna samvinnumanna á Akureyri daginn eftir og flytja þar setningarræðuna. En vegna bús- anna hafði honum enn ekki unnist tími til að semja hana og neytti nú færis þegar kjörsóknin stijálaðist til að skrifa ræðu sína á „flydende dansk“ milli þess sem háttvirtir kjósendur komu til að greiða at- + Eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi og langafi, ÓLAFUR E. ÓLAFSSON fyrrvecandi kaupfélagsstjóri frá Króksfjarðarnesi, Dalalandi 10, verður jarðsunginn frá Ðómkirkjunni föstudaginn 19. apríl kl. 13.30. Þeim sem vildu minnast hins látna er bent á Krabbameinsfélag íslands. Friðrikka Bjarnadóttir, Bjarni Ólafsson, Rannveig Guðmundsdóttir, Bjarney Ólafsdóttir, Richard A. Hansen, Ólafur Elías Ólafsson, Guðrún Gunnarsdóttir, Jón Sigurður Ólafsson, Caroline Nicholson, Dómhildur Ingibjörg Ólafsdóttir, Jón Hilmar Friðriksson, Þóra Sigrfður Ólafsdóttir, Páll Már Pálsson, barnabörn og langafabarn. kvæði. Að loknum kjörfundi buðu þau Sigríður og Hjörtur kjörnefnd og fleira fólki til sviðaveislu heima á Tjörn. Eftir Hjört liggur mikið ritað mál, bæði bókverk og tímarits- og blaðagreinar. Hann stofnaði 1976 með Jóhanni Antonssyni og Óttari Proppe mánaðarblað Svarfdæla, „Norðurslóð," sem enn kemur út og geymir samtíðarsögu byggðar- lagsins síðustu 20 ár. Hjörtur var félagshyggjumaður, sjálfstæður í skoðunum og fróð- leikssjór, snjall vísnasmiður, manna hnyttnastur og skemmtilegastur í samræðum og góður félagi. Hann naut almannatrausts og var falinn margur trúnaður fyrir sveit sína og samfélag. Oft voru þau störf tímafrek og fjaivistasöm frá heimili og búskap. Þá kom hon- um vel að eiga samhenta íjölskyldu að bakhjarli. Líklega munu fáir hafa þekkt betur af eigin raun háfjöllin sem girða Svarfaðardal en Hjörtur. Hann gekk á mörg þeirra, oft í fylgd með Sigríði konu sinni, börn- um sínum eða félögum úr Ferðafé- lagi Svarfdæla. í stuttri minningargrein verður margt að vera ósagt sem vert hefði verið að geta af langri ævi heiðurs- manns en minningin lifir og vermir. Eg og fjölskylda mín sendum Sigríði og börnunum innilegar samúðarkveðjur og þökkum marg- ar ógleymanlegar samverustundir um leið og við treystum því að minningin um góðan dreng veiti huggun og hlýju og nýja fótfestu í lífinu. Júlíus J. Daníelsson. í hvert sinn sem einhver deyr sem ég hef þekkt og þótt vænt um finnst mér ég hafa misst mikið og það á við um Hjört E. Þórarinsson. Mikill má því vera missir þeirra sem stóðu honum næst. Þótt mér hafi verið sagt tveimur dögum áður en hann dó í hvað stefndi, fannst mér eins mega búast við því að hann hristi af sér ásókn dauðans í þetta sinn eins og hann virtist gera svo oft áður. Lífsvilji hans hefur verið með þvílíkum ólíkindum í langvarandi og erfiðum veikindum. Við fráfall Hjartar er mér efst í huga þakklæti fyrir þær stundir sem ég hef átt með honum. Kynni okkar hófust á Tjörn þegar ég var þar part úr sumri sex ára gamall en þau urðu varanlegri þegar ég dvaldi vetrarlangt á Tjörn um fjórt- án árum síðar. Hvort sem ég var barn að uppgötva heiminn eða ráð- villtur ungur maður þá var nærvera Hjartar mér holl og lærdómsrík. Hann tók skynsamlega á heimsku- pörum borgarbarnsins og sýndi áhuga fálmkenndum pælingum ungs manns í leit að einhveiju sem hann vissi varla hvað var. Viðmót hans var mér mjög mikilvægt þá og hefur mér alltaf fundist það mikið lán að hafa haft þennan glað- væra og gáfaða mann sem félaga og fyrirmynd á þeim tíma. Fátækleg orð megna lítils við að sýna hug minn til Hjartar. En minningar og minningabrot varð- veiti ég mörg um hann. Hann hafði sannan viðkvæmnislausan áhuga á fólki, hlutskipti þess og viðfangs- efnum. Ég held hann hafi sýnt öll- um sama áhuga og þar hafi ekki skipt máli hvort barn átti í hlut eða ráðherra stórþjóðar. Hann var einstaklega vel máli farinn og frá- bærlega ritfær. Kveðskapurinn var annað tungumál Hjartar og féll eðlilega að flestu sem hann talaði um. Það var sjóður sem hann virt- ist endalaust geta miðlað af og þannig gefið sína sérstöku sýn á málefni líðandi og liðinnar stundar. Ég minnist lifandi áhuga hans á náttúrufræði, sögu og menningu sinnar þjóðar sem og annarra þjóða og ekki síst metnaðar hans fyrir menningu síns héraðs. Hann ferð- aðist mjög víða og hafði gjaman frá mörgu að segja af þeim ferð- um. Það var alltaf tilhlökkun að fá hann í heimsókn á heimili for- eldra minna á Nesinu þegar þau Sigga komu suður. Þar fór ekki bara skemmtilegt fólk heldur höfðu þau með sér ferskan andblæ heims- menningar norðan úr Svarfaðar- dal. Með Hirti er genginn óvenju heil- steyptur og sannur maður. Megi hann lifa í hjarta okkar Sem hann þekktu. Ég votta Sigríði Hafstað og fjöl- skyldu hennar míiia dýpstu samúð. Árni Árnason. Kveðja frá MA-stúdentum 1940 Sá einn, sem áfram sækir á andans þyrnibraut og stæltur störf sín rækir, hann storkar hverri þraut. Hann ber sitt manndómsmerki. Hann markar öðnim slóð. Hann vex með sínu verki. Hann vitkar sína þjóð.“ Þessi orð Davíðs frá Fagraskógi koma í huga mér er ég minnist míns góða vinar og bekkjarbróður, Hjartar bónda á Tjörn í Svarfaðar- dal. Þeim fækkar stöðugt sem braut- skráðust frá MA vorið 1940. Har- aldur Kröyer kvaddi sl. haust og nú Hjörtur. Báðir glæsilegir fulltrú- ar bekkjarins. Minningar margar koma upp í hugann. Skólaárin í MA voru góð og birta er yfir þeim. Sumir voru samferða í sex ár aðrir skemur. Vinátta myndaðist með öllum hópn- um hvort sem árin voru fleiri eða færri. Hjörtur var með alla veturna. Hann var góður félagi. Tókst á við verkefnin með karlmennsku, bæði í námi og leik. Hann var félagslynd- ur og glaðsinna. Tók þátt í félags- lífi skólans af áhuga. Gaman var að taka með honum lagið hvort sem það var Rammislagur eða Gaude- amus igitur, því hann var góður söngmaður og íþróttir stundaði hann af kappi, enda vel að manni. Hjörtur var jafnvígur á flestar námsgreinar. íslenskumaður ágæt- ur, en kannski var latínan honum kærust. Ég hygg að sama hefði verið hvaða háskólanám hann hefði stundað. Hann hefði lokið því með prýði og orðið traustur í starfi. Alla tíð var hann trúr sonur heimabyggðar sinnar. Hann var bundinn Svarfaðardal og ættaijörð sinni, Tjörn, stekum böndum. Hann vildi veija kröftum sínum til að efla gengi sveitanna. Eftir stúdentspróf fór hann til Skotlands í Edinborgarháskóla og lauk þaðan B.Sc-prófí. Skömmu eftir heimkomuna kvæntist hann Sigríði Hafstað frá Vík í Skagafirði. Þau hófu brátt búskap á föðurleifð hans, Tjörn. Þau hjón voru samhent og var í rausnargarð að koma til þeirra öll árin. Hjörtur varð forystumaður í sveit sinni í áratugi og í fararbroddi í búnaðarmálum landsins lengi. Aldrei gleymdi hann bekkjar- systkinum sínum heldur tók þátt í bekkjarmótum, eftir því sem unnt var. En stúdentar frá MA 1940 og makar þeirra hafa haldið hópinn undravel allan tímann. Árshátíð er á hveiju ári, er þar boðið öllum sem voru með í bekkn- um hvort sem þeir luku stúdents- prófi eða ekki, einnig alltaf mökum látinna bekkjarsystkina. Síðast var haldið bekkjarhóf þann 21. mars sl. í 56. sinn. Daginn áður hitti ég Hjört á Fjórðungs- sjúkrahúsinu og ræddi við hann. Hann var þá orðinn helsjúkur, en bað fyrir kveðju til vina sinna, er þarna kæmu saman. Þegar ég sHilaði þeirri kveðju fór fögnður um hópinn, en um leið fann ég, að við öll skynjuðum, að þetta var síðasta kveðjan frá honum. Við hugsuðum víst öll það sama. Þökk var í huga okkar til góðs vinar, er svo lengi hafði tekið þátt í gleði og sorg með okkur. Þegar fréttin um lát hans barst var samúðarkveðja og þakkar- ávarp sent til Sigríðar á Tjörn. Við horfum eftir einum úr bekknum með söknuði en miklu þakklæti. Sigríður og Hjörtur voru mjög gestrisin. Nutum við hjónin þess oft, síðast í sumar, er við minn- umst með þökk. Á 40 og 50 ára afmæli MA-stúd- enta 1940 var komið saman hér á Akureyri. Hjörtur var þá sjálfkjör- inn foringi, alls undirbúnings. . í bæði skiptin var öllum hópnum boðið heim á Tjörn. Þar var sannar- lega vinafagnaður. Höfðinglegar móttökur. Slíkt gleymist ekki, býr í þakklátum huga. Á 50 ára afmælinu flutti Hjörtur kveðjur og þakkir til skólans okkar fyrir hönd bekkjarins. Góð kveðja og virðuleg. Þannig var Hjörtur allt til að loka. Um árabil var han'n þjáður af sjúkdómum, en karlmennska hans og æðruleysi var einstök. Hann starfaði að mörgu þrátt fyrir sjúkleika. Hjörtur var vel rit- fær og ritaði margar greinar um landbúnað. Einnig nokkrar bækur, svo sem ferðafélagsbækur og síðast sögu Sýslunefndar Eyjaijarðarsýslu í tveimur bindum. Stórvirki sem unnið var, þó að kraftar færu dvín- andi. Hjörtur stóð trúr lifi sínu allt til enda. Þau eiga því við hann orð Davíðs er ég hafði í upphafi: „Sá einn, sem áfram sækir á andans þymibraut, og stæltur störf sín rækir, hann storkar hverri þraut.“ Hann var ekki aðeins trúr sonur Svarfaðardals, sem honum var svo kær, heldur var það allt Island. Hann vann alltaf að uppbyggingu þess og velfferð. Þess vegna er við hæfi að ljúka þessum fáu kveðjuorð- um með hátíðarljóði Jóhannesar úr Kötlum, sem sungið var er kista okkar góða vinar var hafin úr Dal- víkurkirkju. Land míns föður, landið mitt laugað bláum straumi, eilíft vakir auglit þitt ofar tímans glaumi. Þetta auglit elskum vér, - ævi vor á jörðu hér brot af þínu bergi er, blik af þinum draumi. Fyrir hönd stúdenta frá MA 1940 og fjölskyldna þeirra flyt ég Hirti kærar þakkir fyrir áratuga vináttu. Við sendum einnig eiginkonu hans, Sigríði Hafstað, börnum þeirra og öðrum ástvinum innilegar samúðarkveðjur með þökk fyrir allt. Sigurður Guðmundsson. Nú grætur mikinn mög Minerva táragjöm Nú kætist Mória mjög mörg sem á dárabörn Nú er skarð fyrir skildi nú er svanurinn nár á tjörn Svona orti sr. Jón Þorláksson á Bægisá í minningu vinar síns Magn- úsar prests á Tjörn í Svarfaðardal. Þessar línur eiga hins vegar ekki síður við um tengdaföður minn Hjört E. Þórarinsson eða Hjört á Tjörn eins og hann var gjarnan nefndur. Hann er nú látinn eftir langt og strangt stríð sem hann háði af ótrúlegum hetjuskap þótt við ofurefli væri að etja. Fyrir okk- ur sem syrgjum hann og söknum verður ekkert samt og áður. Það skarð sem hann skilur eftir sig verð- ur seint fyllt en við erum svo lán- söm að eiga ótal minningar um ein- stakan mann. Það eru vissulega forréttindi að hafa mátt njóta sam- fyigdar Hjartar þó svo ég óski þess innilega að sá tími sem við áttum samleið hefði verið lengri. En ég er afar þakklát fyrir að hafa fengið að kynnast manni sem var ríkur að visku og þekkingu á flestum sviðum og bar í bijósti djúpa og einlæga ást á náttúrunni og undrum hennar; manni sem var laus við yfirborðsmennsku og hégómaskap. Hann hafði skemmtilegan, dáiítið kaldranalegan húmor en einnig mikla hlýju til að bera og taldi ekki eftir sér að syngja skosk þjóðlög alla leið frá Akureyri til Reykjavík- ur til að dreifa huga flughræddrar tengdadóttur. Einhvern veginn svona er Hjörtur í mínum huga. Og ég get ekki annað en glaðst
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.