Morgunblaðið - 18.04.1996, Qupperneq 46

46 FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Karl Oluf Bang
var fæddur í
Danmörku 23. maí
1906. Hann lést á
Landspítalanum í
Reykjavík 9. apríl
síðastliðinn. For-
eldrar Karls voru
Arne Joakim Bang
og Margrét Mengel
Thomsen, síðar
Kaldalóns. Karl átti
tvo hálfbræður í
Danmörku, Stig
Bang og Palle
Bang, og þrjú hálf-
systkin á Islandi,
Selmu Kaldalóns, Þórð Kalda-
lóns og Snæbjörn Kaldalóns.
Karl Oluf Bang föðurbróðir okkar
er látinn. Hann lést eftir skamma
sjúkralegu í Sjúkrahúsi Reykjavíkur
en hafði átt við nokkra vanheilsu
að stríða síðustu mánuðina. Hann
var fæddur í Danmörku og hét fað-
ir hans Ame Hansen Bang, en fímm
ára að aldrí er hann sendur til ís-
lands til fundar við móður sína
Margrethe sem þá hafði sest að
ásamt manni sínum Sigvalda Kalda-
lóns lækni í Ármúla við Ísaíjarðar-
djúp. í Ármúla ólst hann síðan upp
ásamt systkinum sínum Snæbimi,
Þórði og Selmu.
Karl Oluf, eða Óli eins og hann
var jafnan nefndur, var bráðgert og
dugandi ungmenni og heimilinu stoð
og stytta. Þegar hann var 15 ára
gamall urðu foreldrar hans að
bregða búi vegna veikinda Sigvalda,
og var hann þá sendur í vinnu-
mennsku í Æðey og var þar til 17
ára aldurs. Fór hann ævinlega hlýj-
um orðum um dvöl sína þar en var
samt ávallt óijúfanlega tengdur Ár-
múla, Kaldalóni og umhverfi Snæ-
fjallastrandar. Eftir að Sigvaldi hafði
dvalist á heilsuhæli í Danmörku um
eins árs skeið, settist fjölskyidan að
í Reykjavík, en Óli stundáði þá nám
í Verslunarskólanum en vann jafnan
með náminu og átti drjúgan þátt í
að halda uppi heimilinu þar eð kjör
fjölskyldunnar vora bág á þeim
áram.
Verslunarstörf lágu afar vel fyrir
Óla. Hann var framsýnn, atorku-
samur og stálminnugur. Hann kunni
Karl kvæntist
árið 1938 Guðríði
Guðmundsdóttur.
Þau eignuðust þijá
syni, Erling,
kvæntur Dagnýju
Karlsdóttur og
eiga þau þrjá syni,
Guðmund Árna,
kvæntur Gerði
Guðjónsdóttur, þau
eiga þrjár dætur,
og Karl Finn sem
lést ársgamall.
Útför Karls
Olufs verður gerð
frá Áskirkju I dag
og hefst athöfnin klukkan
13.30.
og vel með fé og mannaforráð að
fara. Óli kvæntist árið 1938 Guðríði
Guðmundsdóttur, eða Dídí eins og
hún var ætíð nefnd, og eignuðust
þau synina Erling og Guðmund.
Yngsti sonurinn Karl Finnur lést
aðeins ársgamall.
í bemskuminningum okkar eru
nöfn Óla og Dídíar okkur ljóslif-
andi. Við komum oft á heimili þeirra
á Hverfísgötu 49 og nutum þar hins
besta atlætis. Óla var alla tíð um-
hugað um velferð frænda sinna og
á erfíðum tímabilum eftir lát föður
dkkar Þórðar var Óli okkur oftsinnis
haukur í horni. Viðskiptahæfileikar
hans nutu sín vel þegar kom að því
að setja í sölu og festa kaup á hús-
næði og aðstoða móður okkar með
ýmsu móti. Óli hélt þannig á málum
að ekki varð betur gert og einnig
síðar er móðir okkar festi kaup á
lítilli íbúð við Laugaveginn.
Óli var jákvæður í lund, lífsglaður
og umfram allt hagsýnn. Hann hafði
ákaflega góða yfírsýn yfír hlutina
og fljótur að greina hismi frá kjama
hvers máls. Þegar við hjónin voram
að leita að okkar fyrstu íbúð og
höfðum látið fasteignasala nokkum
telja okkur trú um að sniðugra væri
að kaupa lóð í Skeijafírði, var mér
ekki fyllilega rótt. Ég fór því á fund
frænda og eftir að hafa tjáð honum
áhyggjur mínar og efasemdir, hvess-
ir Óli sig nokkuð og segir: „Heyrðu
góði minn. Þig vantar enga lóð. Þig
vantar íbúð.“ Það bráði af mér og
lóðadraumar vora afskrifaðir með
það sama. Síðari árin bjuggu Óli og
Dídí á Laugavegi 3 á homi Traðar-
kotssunds. Þar var fátt skemmti-
legra en hlýða á frásagnir Óla frá
liðnum áram. Af Eggerti Stefáns-
syni og Sigvalda stjúpföður sínum
kunni hann margt að segja og um-
ræður um þjóðmál og stjómmál vora
alltaf líflegar þegar Óli var annars
vegar. Hann var maður athafna og
framtaks, kyrrstaða og lognmolla
vora honum víðsijarri. Eftir að þau
hjón fluttust á hjúkranarheimili aldr-
ðra við Dalbraut hafði Óli oft milli-
göngu um músíkheimsóknir á stað-
inn. Það var undirrituðum mikil
ánægja að mæta þar með bamakóra
eða að taka lagið með heimilisfólk-
inu. Óli lék þá jafnan á als oddi og
var hinn glaðasti. í veikindum Dí-
díar sýndi hann aðdáunarverða þol-
inmæði og úthald er hann hjúkraði
henni meira og minna allan sólar-
hringinn, allt þar til yfír lauk. Eftir
lát Dídíar í mars 1991 gaf hann sér
meiri tima til að sinna félagsmálum
en verið hafði. Kirkjugestir í Ás-
kirkju og eldri borgarar Vestu'rgötu
3 munu eflaust minnast líflegra
upplestra hans og frásagna með
söknuði. Á síðustu áram ævi sinnar
settist hann við að skrifa æviminn-
ingar sínar. Lengi hafði honum fund-
ist sem hann yrði að opna huga sinn
og segja frá upprana sínum og til-
drögum þess að hann fiuttist ungur
til Islands út frá sínum eigin sjónar-
hóli. Honum fannst sem móðir hans
hefði orðið fómarlamb aldarandans
sem leit böm fædd utan hjónabands
óhýru auga. Árið 1991 kom út ágrip
af ævisögu hans sem hann nefndi
„Ég var felubarn", bók sem bregður
lifandi ljósi á vinnulag og aldarfar
fyrri hluta aldarinnar.
Við kveðjum frænda okkár Karl
Oluf Bang með söknuði og þakklæti
fyrir samfylgdina og veitta aðstoð á
liðnum áram.
Bræðranum Erling og Guðmundi
og fjölskyldum þeirra sendum við
samúðarkveðjur.
Sigvaldi Snær,
Margrét Kaldalóns,
Orn Kaldalóns.
Ekki er nema rúmur hálfur mán-
uður síðan Óli Bang móðurbróðir
minn hringdi á heimili mitt í þeim
erindagjörðum að kveðja. Hann
sagði það ekki beram orðum að
hann væri að kveðja, en ekkert fór
KARL OLUFBANG
MARGRÉT
JÓHANNSDÓTTIR
+ Margrét
Jóhannsdóttir
fæddist á Eyrar-
bakka 29. desember
1918. Hún lést á
Landspitalanum 10.
apríl síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Jóhann I. Jó-
hannsson, sjómað-
ur, frá Eyrarbakka
og Guðfinna Þor-
steinsdóttir,
rjómabústýra, úr
Vestur-Landeyjum.
Heimili þeirra var
húsið Brenna á
Eyrarbakka, en fjölskyldan
fluttist til Reykjavíkur kring
um 1926. Bróðir Margrétar er
Þorsteinn Jóhannsson, f. 3. nóv-
ember 1916.
16.8. 1941 giftist
Margrét Halldóri
Einarssyni verk-
stjóra og harmon-
ikkuieikara, frá
Kárastöðum í Þing-
vallasveit, f. 6.12.
1917, d. 15.12. 1981.
Börn Margrétar og
Halldórs eru: Einar
f. 17.6. 1942, maki
Ólöf Unnur Harðar-
dóttir; Guðfinna, f.
17.12. 1947, maki
Hilmir Elísson; Jó-
hann, f. 23.2. 1952,
maki Olga Guð-
mundsdóttir. Barnabörnin eru
níu og barnabamaböra tvö.
Útför Margrétar fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Margrét var í kaupavinnu á
sumrin, í Ölfusinu, við Laugarvatn
og víðar á sínum unglingsárum.
Hún stundaði nám við Kvennaskól-
ann í Reykjavík og vann við sauma-
skap í framhaldi af því, ásamt hús-
móðurstörfum. Hún var mjög flink
að sauma og bjó til mikið af falleg-
um fatnaði á böm. Margrét og
Halldór vora mjög elsk að allri úti-
vist og veiðimennsku og undu sér
séstaklega vel við Þingvallavatn og
áttu þau þar margar gleðistundir.
Ég þakka af alhug að hafa feng-
ið að kynnast þessum indælu hjón-
um sem þeirra tengdasonur frá ár-
inu 1967. Við ferðuðumst saman
við náttúruskoðun, veiðiskap og
skíðaferðir í áraraðir og nutu sín
vel þá þeir eðlislægu eiginleikar
þeirra beggja, að miðla öðrum af
sinni reynslu. Halldór fékk erfíðan
sjúkdóm og andaðist árið 1981. Var
þá Margrét allt í einu orðin ein eft-
ir fjörutíu ára sterkt og kærleiks-
ríkt hjónaband. Þá kynntist ég þeim
andlega styrk og trú sem hún bjó
yfir. Hún miðlaði bömum sínum og
barnabömum af kærleik sínum og
síðar barnabamabörnum, en hún
virtist hafa endalausa þolinmæði
þegar börn voru annars vegar.
Tengdamóðir mín elskuleg átti
við miklu erfíðari veikindi að stríða
en nokkum annan en nátengdan
granaði og það í áratugi. Hún bar
þetta ekki utan á sér og talaði ekki
um. Þetta sýnir best þann sterka
og umfram allt jákvæða persónu-
leika sem hún hafði.
Það var mjög ríkt í eðli hennar
að njóta sólskins og þegar það var
hægt mátti oft sjá hana sitja úti á
svölum í íbúð sinni, innan um fullt
af blómum og geislaði þá af henni.
Hún hafði einnig mikinn áhuga á
því að ferðast, jafnt innanlands sem
utan og eigum við hjónin góðar og
sterkar endurminningar um þessar
ferðir. Við fóram með henni í henn-
ar fyrstu ferð til sólarlanda og þar
nutu mæðgurnar sín vel saman,
enda mjög samrýndar alla tíð. Eftir
þá ferð fór Margrét nokkrum sinn-
um í ferðir til sólarlanda og ef ekki
fékkst ferðafélagi, þá fór hún bara
ein þó háöldruð væri. Ég dáðist að
henni fyrir þann innri styrk og já-
kvæðu hugsun sem hún sýndi þá
sem og áður.
Margrét var mjög listræn og
hafði yndi af að mála, ef ekki smá-
myndir fyrir sjálfa sig, þá á postul-
ínshluti sem hún síðan gaf börnum
sínum og bamabörnum. Það kom
að því að kallið kom og ofan á allt
olli hjartabilun andláti hennar eftir
stutta legu á Landspítalnum.
Það er stórt tóm í lífi minnar fjöl-
skyldu eftir brotthvarf þessarar
yndislegu og góðu tengdamóður,
móður og ömmu.
Blessuð sé ævinlega minning
hennar.
Hilmir EHsson.
á milli mála að hann var saddur
lífdaga. Hann fór hlýjum orðum um
vináttu okkar, sagði fréttir af sér
í gamansömum tóni en kvaðst vera
orðinn mjög þreyttur.
Annars var það einmitt lífsgleði,
reglusemi og kraftur sem einkenndi
Óla öðru fremur. Hann var óvenju-
lega skemmtilegt gamalmenni,
hefði orðið niræður 23. maí næst-
komandi, en fór þó daglegar ferðir
í strætisvagni niður í bæ og sat
aldrei auðum höndum. Minni hans
var með ólíkindum og frásagnar-
hæfileikar hans einstæðir. Það var
því alltaf skemmtilegt að fá hann
í heimsókn, og yfirleitt kom hann
þá færandi hendi. Ekki var hann
síðri gestgjafi. Ég minnist þess er
ég heimsótti hann fyrir fáeinum
árum inn á Dalbraut þar sem hann
bjó síðustu árin, fyrst ásamt Dídí
konu sinni, en síðan einn eftir að
hún lést árið 1991. Þar hjúkraði
hann konu sinni síðustu ár hennar
á þann hátt að vakti aðdáun allra
þeirra sem urðu vitni að því. Ég
kom í þeim tilgangi að láta hann
segja mér frá kynnum sínum af
Eggerti Stefánssyni, söngvara og
rithöfundi, en hann var bróðir Sig-
valda Kaldalóns, stjúpföður Óla.
Tók égJþá frásögn Óla upp á segul-
band. Á eftir harmaði ég mest að
spóla og tók ekki nema klukku-
stundar spjall því Óli hafði frá svo
miklu að segja. Þá sagði hann mér
líka að hann væri að rita minningar
sínar.
Þær komu út árið 1991 undir
heitinu „Ég var felubarn" og var
heitið sótt í upphafsorð bókarinnar:
„Ég var feludrengur. Þegar ég
fæddist mátti enginn maður í ætt
móður minnar vita það. Móður-
amma mín, ekkja skógarvarðarins
mátti allra síst fá fréttir af því að
yngsta dóttir hennar hefði gert ætt
sinni þá hneisú að eignast óskilget-
ið barn.“
Karl Oluf Bang var fímm ára
gamall er hann fluttist til móður
sinnar á íslandi, Karen Margrethe,
sem hafði gifst Sigvalda Kaldalóns
lækni. Ólst Óli upp í stórbrotinni
náttúra við ísafjarðardjúp, og kem-
ur frásagnargáfa hans vel í ljós
þegar hann lýsir landslagi þar, ein-
staklingum, heimilishögum og at-
vinnuháttum. Dæmi um lifandi frá-
sögn höfundar er þegar hann segir
frá samtali sínu við bæjarlækinn
„sem hafði undarleg og dularfull
áhrif á mig, enda gat hann átt það
til að skipta skapi, þegar maður
síst átti von á.“
Bók Karls Olufs hefur þó tví-
mælalaust fyllt út í myndina af döpr-
um lífshögum stjúpföður hans, Sig-
valda S. Kaldalóns, eins kunnasta
tónskálds íslendinga. Á heimili hans
fékk Óli ýmislegt það veganesti sem
nýst hefur honum vel á lífsleiðinni.
Bók Óla vakti veralega athygli,
fékk góða dóma og það þótti koma
mjög á óvart að maður kominn tals-
vert á níræðisaldur skyldi búa yfír
slíkri ritleikni sem birtist í þessari
bók, ekki síst þegar haft væri í huga
að hann hafði ekkert fengist við rit-
störf áðúr.
Ég votta sonum Óla, þeim Erl-
ingi og Guðmundi Bang, og öðrum
vandamönnum samúð mína og fjöl-
skyldu minnar, þar á meðal föður
míns, Jóns Gunnlaugssonar læknis,
sem á langra kynna og tryggrar
vináttu að minnast. Blessuð sé
minning Karl Olufs Bang.
Gunnlaugur A. Jónsson.
JÓNA
G UÐMUNDSDÓTTIR
+ Jóna Guð-
mundsdóttir
fæddist I Sjólyst í
Gerðum í Garði 2.
ágúst 1915. Hún
lést á Sólvangi 30.
mars síðastliðinn
og fór útför hennar
fram frá Þjóðkirkj-
unni í Hafnarfirði
12. apríl. ,
Það era margar góð-
ar minningar sem
koma upp í hugann
þegar ég hugsa um
kynni mín af Jónu og
manni hennar, Gesti M. Gamalíels-
syni, en hann lést á síðastliðnu ári.
Flestar þessara minninga tengjast
sumarbúðum KFUM og KFUK í
Kaldárseli.
Ég var ungur þegar ég hóf starf
í Kaldárseli sem foringi í sumardval-
arflokkum drengja. Venja var að
enda hvem flokk á veislukvöldi. Ég
held að ég hafi séð Jónu og Gest
fyrst á einu slíku kvöldi. Kvöldvakan
var hafín, við vorum að sjmgja Kald-
árselssöngva. Þá gengu eldri hjón
rólega en ákveðið í salinn og settust
við gestaborðið. Ég sá þá að þau
hlutu að vera vel kunnug staðnum,
þau kunnu söngvana utan að og
sungu af hjarta með hljómfögram
röddum. Síðan var það venja að þau
komu á hvert einasta veislukvöld og
heiðraðu okkur með nærvera sinni.
í huga mínum fannst mér aldrei
veislukvöldið vera hafíð fyrr en Jóna
og Gestur voru komin.
Þegar gengið var frá eftir veislu-
kaffið gafst oft tími til að spjalla
saman. Á slíkum stundum átti ég
oft samtal við þau hjónin.
Gestur var hafsjór af fróðleik og
þreyttist aldrei á að segja frá minn-
ingum sínum úr Kaldárseli þegar
hann ásamt öðrum brautryðjendum
starfsins voru að reisa skálann í
Kaldárseli við framstæðar aðstæður
um miðjan þriðja áratug aldarinnar.
Vegurinn frá Hafnarfírði náði ekki
alla leið og þurfti að bera allt efni
á staðinn langa leið.
Nöfn og ártöl vora vel grópuð í
huga hans og betri heimildamann
var vart hægt að hugsa
sér. Við Jóna urðum
strax góðir vinir. Hún
sagði ekki margt og var
ekki hávær en það var
stutt í glettnina og grín-
ið. Oft var hlegið og
gert að gamni sínu.
Mér er sérstaklega
hugstæð ein kvöldstund
í Kaldárseli. Það var
eftir veislukvöld í
stúlknaflokki. Við sát-
um öll í eldhúsinu hjá
Rúnu ráðskonu. Það
var búið að svæfa stúlk-
umar og við sátum við
kertaljós, því rafmagn var ekki kom-
ið í Kaldársel og sungum. Við sung-
um hvem sönginn af öðrum um
Jesú og trúfesti hans við okkur böm
hans. Jóna og Gestur sungu hátt
og snjallt með. Jóna tók niður gler-
augun og þurrkaði gleðitárin sem
streymdu fram.
Þeim hjónum fannst gott að lofa
Drottin sinn í söng og opna hjarta
sitt fyrir Guði sínum á þann hátt.
Núna era þau Jóna og Gestur bæði
komin heim í eilífa himnavist hjá
Guði. Fyrir hönd sumarstarfs
Kaldæinga KFUM og KFUK í Kald-
árseli þakka ég Guði fyrir fómfúst
starf þeirra Jónu og Gests í þágu
Kaldársels. Guð blessi minningu
þeirra.
Ó, vef mig vængjum þínum
til vemdar, Jesú, hér,
og ljúfa hvfld mér ljáðu,
þótt lánið breyti sér.
Vert þú mér allt í öllu,
mín einka speki og ráð,
og lát um lífs míns daga
' mig lifa’ af hreinni náð.
Tak burtu brot og syndir
með blóði Jesú minn,
og hreint mér gefðu hjarta
og helgan vilja þinn.
Mig geym í gæslu þinni.
Mín gæti náð þín blíð
að frið og hvíld mér færi
hin fagra næturtíð.
(Þýð. Magnús Run.)
Sveinn Alfreðsson.