Morgunblaðið - 09.05.1996, Blaðsíða 44

44 FIMMTUDAGUR 9. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
DANÍEL
ÁGÚSTÍNUSSON
+ Daniel Ágústínusson fædd-
ist á Eyrarbakka 18. mars
1913. Hann lést á Kanaríeyjum
11. apríl siðastliðinn og fór
útför hans fram frá Akranes-
kirkju 24. apríl.
Einhvem veginn hefur mér alltaf
I fundist að það kæmi ekki í minn
hlut að mæla eftir Daníel. Þótt
hann væri að vísu hálfu þriðja ári
eldri en ég var hann jafnan svo
L vaskur og ötull í framgöngu, mál-
, hress og vígreifur að mér fannst
I hann hlyti að verða langlífari en
flestir. Þótt hann hefði orðið að
gangast undir aðgerðir vegna
mjaðmabilunar og hefði kennt ann-
arra krankleika var hann jafnlífs-
glaður og hress og áður og lét
engan bilbug á sér finna. En kallið
kemur hvað sem okkur finnst og
um það tjóar ekki að tala.
Á hausti komanda eru 62 ár síð-
an tveir ungir menn mæltu sér mót
á Egilsgötu 18 í Reykjavík til að
líta saman á herbergi samkvæmt
auglýsingu, annar var frá Eyrar-
bakka, rúmlega tvítugur að aldri,
hinn úr Hafnarfirði, innan við tví-
*" tugt. Þeir höfðu ekki sést fyrr en
báðir voru á leið til náms í Kennara-
skólanum. Þeim kom saman um
að leigja herbergið þótt lítið væri,
tveir dívanar komust þar ekki fyrir
nema á sérstakan máta, önnur
húsgögn aðeins einn stóll og lítið
borð. En þarna bjuggu þeir félagar
saman þá tvo vetur sem þeir stund-
uðu nám í Kennaraskólanum og
síðan hafa vináttubönd þeirra ekki
rofnað eða hnökrar komið á kynni
þeirra og samband.
Leiðir þeirra skildu eftir kenn-
arapróf vorið 1936 en jafnan viss-
um við hvor til annars og hittumst
þegar færi gafst. Vorið 1941 var
ég á leið til framhaldsnáms í
Bandaríkjunum en Daníel var þá á
stöðugu ferðalagi um landið í erind-
rekstri. Við mæltum okkur mót á
Hressingarskálanum og bárum
saman lífsbækurnar. Ég hafði í
farteskinu tvö barnabókahandrit
sem ég hafði boðið útgefanda mín-
um fyrir 1.000 krónur. Þetta var
frumsamda bókin Þijár tólf ára
telpur og þýðing á danskri bók,
Sögunni um Jens Pétur.
Utgefandinn hafði ekki treyst sér
til að borga þetta fyrir handritin en
ég þurfti á peningunum að halda.
Þegar ég segi Daníel frá þessu tek-
ur hann upp 1.000 kr. og segir:
„Við gefum þetta bara út sjálfír."
Uti voru bjarkimar að lifna í garðin-
um svo við ákváðum að útgáfan
skyldi heita Bókaútgáfan Björk.
Þessi litla bókaútgáfa sem stofn-
uð var sem vinarbragð Daníels við
mig fyrir 55 árum er enn við lýði
og aldrei meira en nú þegar hann
er fallinn að foldu. Þtjár tólf ára
telpur seldust upp á fáum vikum,
ég kom með Bamba Walt Disneys
að vestan haustið 1943, Vilbergur
bróðir minn kom með Palli var einn
í heiminum frá Kaupmannahöfn
nokkru síðar og einnig Selinn
Snorra frá Noregi. Og þriðja Kára-
bókin mín kom út 1948 í mjög stóru
upplagi. Þessar bækur lögðu
grundvöll að velgengni Bókaútgáf-
unnar Bjarkar. Þótt Daníel stæði í
stórræðum á öðrum sviðum þegar
fram liðu stundir, yrði bæjarstjóri
á Akranesi, stórpólitíkus og vara-
þingmaður, sleit hann aldrei út-
gáfuþráðinn; við tímdum ekki að
Iáta Björk líða undir lok. Bóka-
flokkurinn Skemmtilegu smá-
barnabækurnar, sem nú telur 35
titla, hefur í raun haldið lífinu i
útgáfunni. Sum þessara litlu kvera,
eins og t.d. Stubbur, hafa komið
út aftur og aftur og selst í ævin-
týralegum upplögum. Daniel lét sér
jafnan annt um að útgáfan væri
smekkleg enda snyrtimaður í hátt
og umgengni.
Daníel kvæntist árið 1942 Önnu
Erlendsdóttur frá Odda og stofn-
uðu þau fyrst heimili í Reykjavík
en síðar á Akranesi. Var heimili
þeirra kunnugt af gestrisni og
myndarskap. Arið 1946 kvæntist
ég frænku Önnu, Huldu Sigurðar-
dóttur. Þær Anna og Hulda eru
systkinadætur en svo náin voru
tengsl í uppeldi Huldu og Odda-
systra að allt eins má kalla þær
systur. Má nærri geta að kynni og
tengsl okkar Daníels urðu ekki
slakari við þessar mægðir. Hann
var mikill fjölskyldumaður, ætt-
'rækinn og vinfastur.
Daníel ólst upp á Eyrarbakka
og gekk þar í barnaskóla. í þann
tið var skólinn þar einn kunnasti
barnaskóli landsins, þar störfuðu
úrvalskennarar, Aðalsteinn Sig-
mundsson, Ingimar Jóhannesson
og Jakobína Jakobsdóttir. Daníel
virti þessa kennara sína mikils og
dáði störf þeirra alla ævi. Hann
vildi að kennslu þeirra sæi stað í
störfum sínum. Og ungur gekk
hann ungmennafélagshreyfingunni
á hönd en Aðalsteinn var einn af
frumkvöðlum hennar. Daníel tók
upp merki hans og var ásamt skóla-
bróður sínum og sveitunga, sr. Ei-
riki J. Eiríkssyni, starfs- og for-
ustumaður UMFÍ í áratugi.
Daníel var dugnaðarforkur til
verka, ósérhlífínn og ötull ef hann
taldi sig vera á réttri leið. Fyrir
kemur að sumir misskilja slíkan
dugnað, telja hann óbilgirni og til-
litsleysi. Þeir sem hægara fara eiga
oft erfitt með að sætta sig við ákaf-
ann. Það var í eðli Daníels að láta
verkin ganga, en hann var í raun
værukær maður, reglusamur og
heiðarlegur og gerði ekki viljandi
á annarra hlut. Og í öllum okkar
löngu samskiptum vorum við alltaf
herbergisfélagarnir úr litlu, þekki-
legu vistarverunni á Egilsgötu 18.
Það er til marks um trygglyndi
Daníels og ræktarsemi að fyrir
nokkrum árum tók hann sér fyrir
hendur að láta þá sem eftir lifðu
af skólafélögunum úr Kennaraskól-
anum hittast einu sinni á ári. Vorið
1936, fyrir 60 árum í vor, braut-
skráðust um 30 kennarar frá
Kennaraskólanum. Nú er aðeins
tæplega þriðjungur þeirra ofar
moldu. Þeir týna nú óðum tölunni.
Vegna harðfylgis Daníels hefur
þessi hópur hist á vorin undanfarin
ár, borðað saman, farið i ferðir og
blandað geði sér til ánægju og gleði.
Síðast hittist þessi hópur, þá 7 tals-
ins af 10, í áttræðisafmæli Guðrún-
ar J. Hjartar 23. nóvember síðastlið-
inn. Þar flutti Daníel ræðu fyrir
hönd okkar skólasystkinanna og var
fádæma málsnjall og mælskur að
vanda. Vandséð er nú hver tekur
við þessu forustuhlutverki Daníels.
Við leiðarlok er mér ljóst að ég
á Daníel margt gott upp að inna.
Og víst get ég sagt að hið sama
gildir um fjölskyldu hans alla. Því
er það, Anna mín góð, að hugur
okkar Huldu og fjölskyldu okkar
hefur stöðugt dvalist hjá ykkur síð-
an fregnin um áfallið barst okkur.
Orð mega sín lítils þegar svo stórt
skarð er fyrir skildi en þó vitum
við öll að mannkostir ykkar Daní-
els beggja lifa áfram saman í
myndarlegum börnum ykkar og
afkomendum. Það er hin sígilda og
æskilega saga.
Stefán Júlíusson.
ÞÓRARINN
PÉTURSSON
HREFNA JÓHANNA
HA UKSDÓTTIR
+ Þórarinn Pétursson fædd-
ist á Hrauni í Fljótum 7.
desember 1926. Hann lést í
Borgarspítalanum 27. apríl síð-
astliðinn og fór útför hans
fram frá Ytri-Njarðvíkurkirkju
4. maí.
Það var sól um haf og land en
sorg í hjörtum þegar Þórarinn Pét-
ursson frændi minn var borinn til
moldar í kirkjugarðinum í Innri
Njarðvík þann 4. maí s.l. Við at-
höfnina var fjölbreyttur hópur
fólks, sumir komnir vestan frá
Ameríku og aðrir sunnan úr svört-
ustu Afríku, til að fylgja hinum
látna til grafar en mest bar þar á
vinum og samstarfsmönnum sunn-
an með sjó og ættfólki að norðan
með skagfirskt og svarfdælskt
svipmót.
Þórarinn var uppeldissonur afa
míns og ömmu. Fjögurra ára að
aldri missti hann móður sína og
kom þá í fóstur til Sigrúnar móður-
systur sinnar og nafna síns Þórar-
ins Eldjárns á Tjöm í Svarfaðar-
dal. Þar ólst hann upp með börnum
þeirra Þorbjörgu, Kristjáni, Petrínu
og Hirti föður mínum. Það varð
stutt milli þeirra fóstbræðra, Hjart-
ar og hans, tæpar fjórar vikur.
Tóti Péturs var hann alltaf kall-
aður. Hann kom í heimsókn norður
í Svarfaðardal á hveiju sumri og
dvaldi oft nokkra daga á Tjörn.
Hann gisti á loftinu hjá fóstra sín-
um en gekk til verka með okkur á
daginn. Hann kunni tökin á öllum
landbúnaðarstörfum og þekkti
verkslag bæði gamalt og nýtt. Það
var oft margmennt á heimilinu á
þessum árum. Tóti var einn af
Þórörnunum á bænum en þeir voru
þar stundum sjö saman.
Hann var ekki einn í förum nema
fyrstu árin. Hann gifti sig Guðrúnu
Skúladóttur frá Innri Njarðvík og
eftir það komu þau saman og börn-
unum fjölgaði ár frá ári. Þau skildu
síðar en ferðirnar norður féllu ekki
niður og sum barna þeirra voru í
sveit á sumrin á Tjörn um lengri
eða skemmri tíma. Böndin við átt-
hagana héldu fast og héldu vel.
Eitt sinn hittum við hann fyrir á
hátindi Stólsins, fjallsins sem skilur
að Svarfaðardal og Skíðadal, 1220
m hátt. Ekki í eigin persónu að
vísu heldur með óbeinum hætti.
Við systkinin og fleiri unglingar
höfðum prikað þangað upp, heldur
torfæra leið, og átum nesti í skjóli
við vörðubrot á tindinum. Þá rákum
við augu í flösku þar inn á milli
steinanna. í henni var bréf frá þeim
félögum Hirti á Tjöm og Tóta Pét-
urs skrifað 25 árum fyrr til þeirra
sem kynnu að eiga leið um síðar.
Þetta var flöskuskeyti sem barst
milli kynslóða.
Tóti Péturs var rólegur maður
og dagfarsprúður. Hann hafði
óvenju fallega rödd og var söng-
maður góður. Það er af því að hann
er af Urðakyninu eins og amma
ykkar, sögðu menn í fjölskyldunni,
ánægðir með sitt. Rithöndin var
líka auðþekkjanleg en hún var ekki
frá Urðamönnum komin. Þegar
Þórarni á Tjörn bárust bréf þar sem
utanáskriftin var nákvæmlega eins
og hann hefði skrifað sér sjálfur
þá voru þau frá Tóta Péturs. Hann
erfði rithönd fóstra síns þótt þeir
væru óskyldir að öðru leyti.
Ég vil í nafni fjölskyldunnar frá
Tjörn senda afkomendum og
tengdafólki Þórarins Péturssonar
samúðarkveðjur. Hann hafði hug á
að koma að útför Hjartar á Tjörn
nú um páskana en varð frá að
hverfa á síðustu stundu vegna veð-
urs og ófærðar. Hann sendi eftir-
farandi ljóðlínur Hannesar Péturs-
sonar sem hinstu kveðju til fóst-
bróður síns. Skáldið tileinkaði þær
upphaflega minningu Kristjáns
Eldjárns. Nú verða þessar sömu
línur síðasta kveðja okkar til hans:
Sá er eftir lifir
deyr þeim sem deyr
en hinn dáni lifir
í hjarta og minni
manna er hans sakna.
Þeir eru himnamir
honum yfir.
Árni Hjartarson.
+ Hrefna Jóhanna Hauks-
dóttir fæddist á Höfn í
Hornafirði 9. júlí 1963. Hún
lést í Landspítalanum 26. apríl
síðastliðinn og fór útförin fram
frá Hafnarkirkju 4. maí.
Háa skilur hnetti
himingeimur,
blað skilur.bakka og egg,
en anda sem unnast,
fær aldregi,
eilífð að skilið.
(Jónas Hallgnmsson.)
Þann 26. apríl andaðist i Land-
spítalanum Hrefna Jóhanna,
frænka okkar, eftir stutta en erfiða
sjúkdómslegu.
Þó við vissum að hverju stefndi
kom fréttin eins og reiðarslag og
það er erfitt að sætta sig við þeg-
ar fólk er kallað burt í blóma lífs-
ins.
Hrefna var yngst í fimm systk-
inahópi, sem horfa nú á eftir litlu
systur með djúpa sorg og söknuð
í huga. Móður sína missti hún 1984
og var eftir það stoð og stytta föð-
ur síns þótt ung væri að árum.
Missirinn er þó mestur og sárast-
ur hjá eiginmanni Hrefnu, Ogmundi
Einarssyni, og börnunum þremur
sem enn eru á bernskuskeiði.
„Lítillát, ljúf og kát“ mátti sann-
arlega segja um Hrefnu. Það var
alltaf stutt í fallega, bjarta brosið
og prúðmennskan og hlýja viðmót-
ið gerði það að verkum að öllum
leið vel í návist hennar.
Elsku Mundi, við sendum þér,
börnunum, Hauki frænda og öðrum
aðstandendum innilegar samúðar-
kveðjur. Megi algóður Guð styrkja
ykkur í sorginni.
Nú veit ég að sumarið sefur
í sál hvers einasta manns.
Eitt einasta augnablik getur
brætt ísinn frá bijósti hans.
Svo fjötrar af huganum hrökkva
sem hismi sé feykt á bál
uns sérhver sorg öðlast vængi
og sérhver gleði fær mál.
(Tómas Guðmundsson.)
Frændsystkini.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni.
Auðveldust er mðttaka svokailaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár.
Ritvinnslukerfin Word og Wordperfect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Senda má
greinar til blaðsins á netfang þess Mbl@centrum.is en nánari upplýsingar þar
um má lesa á heimasíðum. Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina fari ekki
yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða 2.200 siög.
Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Útför
VALGERÐAR MAGNÚSDÓTTUR,
Reykjum
f Lundarreykjadal,
sem lést 5. maf, fer fram að Lundi laugardaginn 11. maí kl. 14.
Sigurður Ásgeirsson,
börn, tengdabörn og barnabörn.
+
Frænka mín og systir okkar,
INGIBJÖRG JÓNSDÓTTIR,
Dvalarheimili aldraðra,
Stykkishólmi,
andaðist 1. maí.
Jarðarförin fer fram frá Stykkishólmskirkju laugardaginn 11. maí
kl. 14.00.
Unnur Torfdóttir,
Fjóla Jónsdóttir,
Kristján Jónsson.
Minningargreinar
og aðrar greinar
FRÁ áramótum til 15. febrúar sl.
birti Morgunblaðið 890 minning-
argreinar um 235 einstaklinga.
Ef miðað er við síðufjölda var hér
um að ræða 155_síður í blaðinu
á þessum tíma. I janúar sl. var
pappírskostnaður Morgunblaðs-
ins rúmlega 50% hærri en á sama
tíma á árinu 1995. Er þetta í
samræmi við gífurlega hækkun á
dagblaðapappír um allan heim á
undanförnum misserum. Dagblöð
víða um Iönd hafa brugðizt við
miklum verðhækkunum á pappír
með ýmsu móti m.a. með því að
stytta texta, minnka spássíur o.fl.
Af þessum sökum og vegna
mikillar fjölgunar aðsendra
greina og minningargreina er
óhjákvæmilegt fyrir Morgunblað-
ið að takmarka nokkuð það rými
í blaðinu, sem gengur til birtingar
bæði á minningargreinum og al-
mennum aðsendum greinum. Rit-
stjórn Morgunblaðsins væntir
þess, að lesendur sýni þessu skiln-
ing enda er um hófsama takmörk-
un á lengd greina að ræða.
Framvegis verður við það mið-
að, að um látinn einstakling birt-
ist ein uppistöðugrein af hæfi-
legri lengd en lengd annarra
greina um sama einstakling er
miðuð við 2.200 tölvuslög eða um
25 dálksentimetra í blaðinu.
í mörgum tilvikum er samráð
milli aðstandenda um skrif minn-
ingargreina og væntir Morgun-
blaðið þess, að þeir sjái sér fært
að haga því samráði á þann veg,
að blaðinu berist einungis ein
megingrein um hinn látna.
Jafnframt verður hámarks-
lengd almennra aðsendra greina
6.000 tölvuslög en hingað til hef-
ur verið miðað við 8.000 slög.