Morgunblaðið - 21.07.1996, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR21. JÚLÍ 1996 9
LISTIR
Kemst ekki hníf-
urinn á milli okkar
í kvöld verður í fyrsta skipti leikið fjórhent
á orgel Hallgrímskirkju. Sá heiður hlotnast
þeim Janette Fishell og- Colin Andrews sem
segja í viðtali við Orlyg Sigrirjónsson að
ákveðið sjónrænt samband geti myndast
milli flytjenda og áhorfenda.
Morgunblaðið/Þorkell
„ÞAÐ hefur verið skrifað heilmikið í blöð erlendis um Hallgríms-
kirkju og og þetta frábæra orgel sem er hér,“ segja þau Janette
Fishell og Colin Andrews.
FYRSTA verkið á tónleikaröðinni
Sumarkvöld við orgelið, sem Janette
og Colin leika á í kvöld er Allegro
moderato úr þriðja Brandenborgar-
konserti Bachs. Bach samdi alls sex
slíka konserta og lauk þeim 36 ára
gamall, en í dag eru konsertarnir
undirstöðuhljómsveitarverk barokk-
tímans. Janette hefur sjálf umritað
hluta úr þriðja konsertinum fyrir
tvíleik á orgel og lék blaðamanni
forvitni á að vita hvort orgel væri
ekki of þungt í vöfum til að leika
'sindrandi iéttan Brandenburgarkon-
sert á það. „Orgel eru mjög mismun-
andi,“ segir Janette. „En almennt
má segja að orgel sem slíkt sé heil
hljómsveit. Á 19. öldinni smíðuðu
orgelsmiðir hljóðfæri sín með það
fyrir augum að láta þau hljóma sin-
fónískt, en fyrr á tímum voru þau
smíðuð til að þjóna barokkinu. Bach
sjálfur umritaði t.d. fjóra Vivaldi-
konserta fyrir orgel, en þau voru
nokkuð ólík seinni tíma orgelum,"
segir Janette. Bóndi hennar bætir
við að þess vegna séu einmitt ýmis
orgel í dómkirkjum í Englandi full-
miklir silakeppir fyrir verk á borð
við Brandenborgarkonsertinn. „Org-
el frá því þegar rómantíska stefnan
var í algleymingi hafa of þykka rödd-
un til að skila léttleika Barokksins.
Orgelinu hér í Hallgrímskirkju svipar
hinsvegar í grundavallaratriðum
mun frekar til þeirra klassísku hljóð-
færa sem voru notuð á dögum
Bachs,“ segir Colin.
Þau segja að orgeldúettar séu
frekar sjaldgæfir í heiminum, en þó
hafi þeim fjölgað nokkuð á síðustu
tveimur áratugum. „Þegar við kynnt-
umst og ákváðum að fara spiia sam-
an, könnuðum við það sem hinir
dúettarnir voru með á sinni efnisskrá
og til að auðkenna okkur frá þeim
fórum við að útbúa okkar eigin um-
ritanir á hljómsveitarverkum og við
sáum fljótt að áheyrendur kunnu vel
að meta það í bland við gömlu góðu
orgelverkin," segir Janette. Hún seg-
ir að kosturinn við að umrita hljóm-
sveitarverk fyrir tvo orgelleikara sé
einkum sá að ekki þurfi að sleppa
eins miklu og þegar umritað er fyrir
einn orgelleikara. Það hlýtur þó að
ganga öll ósköpin á þegar tveir orgel-
leikarar ætla sér að skila heilu hljóm-
sveitarverki án þess að sleppa einni
nótu. Þessi athugasemd kemur þeim
hjónum ekki á óvart þvi þau segja
að á tónleikum stundi þau nánast
leikfimisæfingar. „Við erum stund-
um komin í kross með hendurnar
þegar laglínur okkar skarast og ekki
má gleyma því að fótaspilið getur
orðið býsna fjörlegt, þannig að það
skapast ákveðið sjónrænt samband
við áhorfendur," segir Colin. Þau
segjast finna fyrir áhuga sumra tón-
leikagesta einmitt út af öllu þessu
brölti, en það er einungis óhjákvæmi-
leg afleiðing sem þau geta ekki
breytt.
Orgelið vel þekkt erlendis
Þau hjónin eiga glæsilegan feril
að baki þó ung séu að árum og auk
þess að kenna og þeytast um heim-
inn til tónleikahalds hefur Janette
sinnt vísindastörfum á sviði tónbók-
menntanna fyrir utan umritanir á
tónverkum. Þau hafa því góða yfir-
sýn á hið listræna alheimskort og
því eru þau spurð hversu vel ísland
sjáist á því. „Það hefur verið skrifað
mjög mikið um Sumarkvöld við org-
elið í nokkrum enskum blöðum og
ég las stærðargrein um Hallgríms-
kirkju þar sem tjallað var um hversu
óhemjugott orgelið væri í henni.
Einnig veit ég um þrjá geisladiska
sem voru teknir upp hér og gefnir út
í Englandi þannig að allir þeir sem
eitthvað fylgjast með, vita að hér er
frábært hljóðfæri," segir Colin.
Að lokum eru þau spurð hvaða
áhrif það hafi á hjónabandið að vera
saman í vinnunni. „Kosturinn er sá
að það kemst ekki hnífur á milli
okkar þegar við sitjum á orgelbekkn-
um,“ segir Janette.
Tónleikarnir hefjast klukkan
20:30 og á efnisskránni er auk
Brandenborgarkonsertsins, Bacc-
hanale úr Samson og Delilah opus
47 eftir Saint Saéns, arabískur dans
og Mars úr Hnetubrjótnum opus 71
eftir Tsjaikovsky, en þessi verk eru
umrituð fyrir tvíleik á orgel. Einleiks-
verkin eru prelúdía og fúga í H-dúr
op. 7 nr. 1 eftir Marcel Dupré, The
Peace may be exchanged og The
people respond-Amen úr Rubrik eftir
Dan Locklair, Chimaera úr 3. Orgei-
bókinni eftir William Albright, tokk-
ata og fúga í G-dúr eftir Hubert
Parry, prelúdía og fúga í G-dúr og
Herr Gott nun achleuss den Himmei
auf eftir Bach.
Mannlífið í Minnesota
KYIKMYNPIR
II á s kó 1 a bí 6
FARGO ★ ★ ★ V2
Leikstjóri: Joel Coen. Framleiðandi:
Ethan Cohen. Handrit: Joel og Ethan
Coen. Aðalhlutverk: Frances McDor-
mand, Steve Buscemi, William H.
Macy, Peter Stormare. Polygram.
1996.
ÞEIR bíóbræður Joel og Ethan
Coen eru manna flinkastir í því að
fjalla um skuggahliðar mannlífsins
á þann hátt að mann langar til að
öskra af hlátri. Því miður gengur
myndunum þeirra sjaldnast vel í
miðasölunni en það er ekki af því
þær eru ekki snilldarverk heldur
forðast þeir formúlur og klisjur eins
og pestina en grafa upp eitthvað
nýtt og ferskt og frumlegt og íðil-
skemmtilegt úr töfrahatti sínum
fyrir hveija mynd. Áhorfendur vilja
hins vegar ganga að sinni skemmt-
un vísri (Arnold Schwarzenegger
og James Bond) en ef þeir gefa
endalausu hugmyndaríki og beitt-
um, kaldhæðnislegum húmor Coen-
bræðra séns geta þeir varla eignast
skemmtilegri bræður í bíó.
Lítum á nýjustu mynd peirra,
Fargo, þeirra bestu í nokkurn tíma.
Hún gerist að vetrarlagi í sam-
nefndum smábæ í Minnesota og er
um skelfilega hluti, morð og mann-
rán og meiðingar, og er byggð að
sögn bræðanna á sönnum eða í það
minnsta „raunverulegum" atburð-
um. En Fargo er í landnámi nor-
ræna manna í ísilögðum héruðum
Minnesota og allir heita eitthvað
skandínavískt og mest notaða til-
svarið er „Ja“. I hvert skipti sem
einhver kemur við sögu sem heitir
Jerry Lundegaard eða Marge Gund-
erson eða Wade Gustavson brosir
þú í myrkrinu. Og þegar kemur í
Ijós að Lundegaard þessi er lúði sem
hefur ekki kjark til að standa uppi
í hárinu á svívirðilega harðbrjósta
tengdaföður sínum og kokkar upp
fáránlegt mannrán á eiginkonu
sinni í tilraun til að hafa peninga
úr karlfauskinum, reynir þú að
kæfa hláturinn. Það er einhvern
veginn ekki viðeigandi að hlægja
að Jerry Lundegaard; mannránið
verður ákaflega sóðalegt í höndum
tveggja vitleysingja sem hann ræð-
ur til starfans. Við ættum að vor-
kenna Lundegaard. Honum líður
illa. En hann er bara svo mikill lúði
í sinni vatteruðu hettuúlpu. Og þú
ræður ekki við glottið.
Coenbræður hafa unun af tví-
bentum húmor af þessari tegund,
kolsvartri kómedíu sem þú á ein-
hvern hátt stelst til að skemmta
þér yfir. Mannránið sjálft er gaman-
atriði en samt skelfilegt í rauninni.
Þú veist það er kvikindislegt að
hlægja en það er líka ómótstæði-
legt. Þannig leiða þeir þig í gegnum
persónur og atburði myndarinnar
og bregða upp kaldhæðnislegu ljósi
á ofur hversdagslega ameríkana í
brasi sínu um hávetur. Bræðurnir
eru sjálfir frá Minnesota og þeir
vita best hvað er sveitalegt í fari
íbúanna og talandinn og mannlýs-
ingarnar eru brakandi ekta. Og
þrátt fyrir allan kuldann og ofbeld-
ið stafar hlýju og húmor frá mynd-
inni. Persónurnar eru svo mannleg-
ar og hversdagslegar bæði í eymd
sinni og sigrum að þú trúir öllu sem
þær segja og gera eins og nýju
neti. Fargo er kómedía hins mann-
lega eðlis í sinni einföldustu mynd.
Sem fyrr eru Ethan og Joel
dyggilega studdir af- frábæru
leikaraliði. Francis McDormand er
þunguð lögreglukona smábæjarins
sem dembir sér í rannsókn málsins
með samblandi af þijósku og hug-
dirfsku og húsmóðurlegri hlýju
sveitamannsins sem vill öllum vel
og borðar á við fjóra. William H.
Macy (,,ER“) leikur Lundegaard
með andlitið rúnum rist af áhyggj-
um og þrúgaðan af makalausum
smásálarhætti, Steve Buscemi leik-
ur hér enn einn ribbaldann ataðan
blóði og aðrir leikarar smellpassa í
vetrarbúning Coenbræðranna.
Þetta gæti verið skelfileg mynd
í höndum annarra kvikmyndagerð-
armanna en undir stjórn Joels, sem
hlaut leikstjóraverðlaunin á Cann-
eshátíðinni fyrir framtak sitt, verð-
ur efnið hlægilegt kannski einmitt
vegna þess að það er eitthvað svo
raunsætt við það, mannlegt og ynd-
islega mislukkað. Gerir það Fargo
að frábærlega skemmtilegri bíó-
mýnd? Ja.
Arnaldur Indriðason
Agústtilboð
Heimsferða til
Benidorm
frákr. 39.932
Viðbótargisting 6. og 13. ágúst
Nú seljum við síðustu sætin til Benidorm í ágústmánuði.
Við höfum tryggt okkur viðbótargistingu á frábæru
verði, góðar íbúðir í hjarta Benidorm, allar með einu
svefnherbergi, baði, eldhúsi, stofu og svölum.
Örstutt í gamla bæinn og á ströndina.
39.932
M.v. hjón með 2 börn, 2-11 ára,
Central Park, í viku, 6. ágúst.
49.932
M.v. hjón með 2 börn, 2-11 ára,
Central Park, 2 vikur, 6. ágúst.
Verðkr 59.960
M.v. 2 í íbúð Central Park.
2. vikur, 6. ágúst.
Verð kr.
Verð kr.
Stökktu til Benidorm
30. júlí frá 39.932
Fyrir þá sem vilja taka sénsinn.
þá gcta þeir tTyggt sér ferðina á
ótúicgu verði. Þú bókar í 2 cða 3 vikur
og 4 dögum fyrir brottfór færðu að vita
hvar'þú gistir i fríinu.
Verð kr. 39.932
M.v. hjón með 2 börn, 2 vikur.
Verð kr. 49.960
M.v. 2 í íbúð, 2 vikur.
HEIMSFERÐIR
Austurstræti 17, 2. hæð. Sími 562 4600.