Morgunblaðið - 28.07.1996, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 28. JÚLÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 28. JÚLÍ1996 27

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
FYRIR hundrað áram, að kvöidi
24. júlí árið 1896, stigu hér
á land fjórar nunnur af reglu St.
Jósefssystra. Landsmenn höfðu þá
ekki barið nunnur augnm frá því
fyrir siðaskipti. Þeir gerðu sér enga
grein fyrir því á þeirri stundu, sem
vonlegt var, að þarna voru mættar
afrekskonur, sem, ásamt systrum
slnum fleirum, áttu eftir að lyfta
Grettistaki í héilbrigðis- og velferð-
armáliim þjóðarinnar. Þær voru
hingað komnar þeirra érinda, sem
St. Jósefssystur sinntu víðá um
veröld, að hjúkra og fræða.
Regla St. Jósefssystra er upp-
ninnin í sunnanverðu Frakklandi.
Árið 1650 felur biskupinn af Puy
litlum hópi ungrá kvenna, sem ann-
ast hafði sjúka og fátæka, rekstur
hælis fyrir munaðarlaus börn. Árið
eftir fær hópurinn staðfestingu sem
systraregla, kennd við heilagan Jó-
sef. Megintilgangur hennar var hjálp
við náungann, hjúkrun og kennsla.
Reglan breiddist smám saman út
um Frakkland og Evrópu - og út
hingað árið 1896, sem fyrr segir.
St. Jósefssystur voru á margan
hátt bráutryðjendur í heilbrigðis-
og velferðarmáium hér á landi. Þær
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
hófust þegar handa við hjúkrun og
fræðslu. Árið 1902 opnuðu þær
sjúkrahús í höfuðborginni, Landa-
kotsspítala. Starfssaga hans er
merkur kapítuli í sögu íslenzkrar
heilbrigðisþjónustu. Dr. Bjarni
Jónsson, sem lengi veitti lækning-
um forstöðu á Landakoti, komst svo
að orði í formála bókar sinnar „Á
Landakoti", sem út kom 1990:
„Þær komu hingað um aldamót,
byggðu spítala, sem brýn þörf var
fyrir, og léttu þeirri byrði af fátæk-
um landssjóði. Þessi spítali var eini
kennsluspítali landsins í nær þijá
tugi ára. Hans vegna var unnt að
sinna sjúkum líkt og í nágranna-
löndunum og halda uppi kennslu
læknisefna.“
St. Jósefssystur ráku Landakots-
spítala allar götur til ársloka árið
1976, langleiðina í þrjá aldaríjórð-
unga, en í ársbyijun 1977 varð
spítalinn sjálfseignarstofnun. Spít-
alinn varð og starfsvettvangur
þeirra, þar sem þær þjónuðu öðrum
megintilgangi reglu sinnar, hjúkr-
un, hjálp við náungann, a£ dæma-
fárri fórnfýsi.
Landakot var ekki eini starfsvett-
vangur þeirra hér á landi. Þær söfn-
uðu fé, byggðu og starfræktu St.
Jósepsspítala í Hafnarfirði (vígður
1909), sem gegndi stóru hiutverki
í heilbrigðisþjónustu þar í bæ. Þær
ráku og sjúkraskýli á Fáskrúðsfirði
um nokkurra ára bil (til 1904) fyr-
ir franska sjómenn, en þúsundir
franskra sjómanna voru hér á
sumarvertíðum í þá tíð. Þær komu
og á fót barnaskólum, bæði í
Reykjavík og Hafnarfirði, sem gátu
sér gott orð - og fjölmargir eiga
góðar minningar bundnar við.
Ólafur H. Torfason, blaðamaður
og rithöfundur, segir í nýrri bók
um St. Jósefssystur á íslandi:
„Systurnar fluttu með sér mikla
þekkingu til landsins og voru marg-
ar þeirra vel menntaðar í hjúkrun,
kennslu og í viðskiptafræðum og
gátu því rekið stór fyrirtæki eins
og spítalana og skólana með mikl-
um myndarbrag. Það má segja að
þær hafi verið okkar þróunarhjálp,
þegar við þurftum mest á að halda.“
Þjóðfélag okkar hefur breytzt
hratt og mikið á 20. öldinni. Þær
breytingar hafa að sjálfsögðu sett
mark sitt á starfsemi St. Jósefsregl-
unnar hér. Sú saga verður ekki
rakin hér og nú. En upp úr stendur
að systurnar, sem komu frá ýmsum
Evrópulöndum og kenndar eru við
heilagan Jósef, hafa skráð nafn
reglu sinnar - og eigin nöfn - .
gullnu letri í íslands sögu. Flestar
þeirra gerðust og hérlendir rík-
isborgarar og góðir íslendingar.
St. Jósefssystur unnu gagnmerkt
brautryðjendastarf í heilbrigðis-,
fræðslu- og velferðarmálum hér á
landi. Við fáa „utanaðkomandi" ein-
staklinga stendur íslenzka þjóðin í
jafn mikilli þakkarskuld og þær
reglusystur, sem skilað hafa heillar
aldar árangursríku og óeigingjömu
hjúkrunar- og fræðslustarfi í þágu
íslendinga.
Morgunblaðið sendir á þessum
tímamótum St. Jósefssystrum hug-
heilar þakklætiskveðjur og fram-
tíðaróskir.
SYSTUR SEM LYFTU
GRETTISTAKI
1 4Afornald-
X Jl X arsögurnar
vóru merkilegt tæki til
skemmtana á heldur
afþreyingarlau'sum
miðöldum. Þær komu
hugmýndaflugmu á
hreyfmgu jafnframt því sem þær fylla
upp í tómarúmið sem sígildum bók-
menntum var ekki ætlað að sinna,
ekki frekar en klassísk tónlist getur
nú fullnægt poppþörf skemmtiiðnað-
arins. Þær stóðu einhvers staðar á
milli alvörubókmennta og riddara-
sagna.
Margar þessara fomu æyintýra-
sagna eru vel skrífaðar og spennandi,
það vantar ekki. Þær fjalla allar um
garpa og ofurmenni en einnig stundum
um þjóðhöfðingja, svo veikir sem Is-
leridingar hafa ævinlega verið fyrir
þeim kykvendum; bemskir og bama-
legir. Og svo voru krókódílamir, vopn-
in, tígrisdýrin, furðuverkin á sínum
stað, drekamir og ófreskjumar að
sjálfsögðu, og minna á umhverfí
Bonds en kappamir á kraftaverka-
mennina sjálfa.
Tröll og galdramenn em ekki heldur
af skomum skammti í þessum gömlu
sögum en það hyski er allt einnig með
einhveijum hætti í Bond-myndunum,
þótt galdrar og furðuverk séu í öðram
búningi nú en áður og ófresku atburð-
irnir eigi fremur rætur að rekja til
ótrúlegustu tækni en trölla og seið-
skratta. En áhrifin sem vakin era með
áhorfendum eru hin sömu og áður
sóttu á lesendur eða þá sem hlýddu á
furðusögumar. Líklega hafa þeir þó
hlustað á þær af meiri alvöru en við
upplifum nú þessar ótrúlegu kynja-
myndir kvikmyndaiðnaðarins.
í framhaldi af þeim dæmum sem
ég hef nefnt úr furðuheimi Bond-
myndanna er ekki úr vegi að líta nán-
ar á fomaldarsögurnar og draga fram
hliðstæður sem varpa ljósi á það sem
hér hefur verið sagt, svoað það sé
ekki órökstutt með öllu.
í Hervarar sögu og Heiðreks er í
upphafi talað um konung Garðaríkis
sem hafði eignazt sverð af dvergum,
„er Tyrfíngur hét og allra var bitrast,
og hvert sinn, er því var brugðið, þá
lýsti af svo sem af sólargeisla. Aldrei
mátti hann svo hafa beran, að eigi
yrði hann mannsbani, og með vörmu
blóði skyldi hann jafnan slíðra. En
ekki var það kvikt, hvorki menn né
kvikvendi er lifa mætti
til annars dags, ef sár
fékk af honum, hvort
sem var meira eða
minna. Aidrei hafði
hann brugðizt í höggi
eða staðar numið, fyrr
en hann kom við jörð, og sá maður,
er hann bar í orrustu, mundi sigur fá,
ef að honum var vegið. Þetta sverð
er frægt í öllum fornsögum“.
í Örvar-Odds sögu segir svo: „Það
er þér að segja, Oddur,“ sagði hún,
„sem þér má gott þykja að vita, að
þér er ætlaður aldur miklu meiri en
öðrum mönnum. Þú skalt lifa þijú
hundrað vetra og fara land af landi
og þykja þar ávallt mestur, er þá kem-
ur þú, því að vegur þinn mun fara
um heim allan, en aldrei ferð þú svo
víða, að hér skaltu deyja á bera rjóðri.
Hestur stendur hér við stall, höttóttur
og grár að lit. Haus hans Faxar skal
þér að bana verða."
Þessi orð lýsa vel James Bond-sög-
um miðaldanna þarsem enginn munur
er á ímyndun og veraleika:
Þá tók höfðinginn til orða uppi á
Nesinu: „Þetta era mikil undur," sagði
hann, „að vér getum ekki banað börn-
um þessum. Eg sendi þangað hina
göfugustu konu, en þeir hafa það dýr,
að það blæs örum og eldar brenna úr
nösum þess og munni, og það fylgir
nú með, að mig syfjar svo, að ég verð
heim að fara ... Svo var mikill hinn
þriðji steinninn, að þeir Oddur fengu
mikil áföll. Síðan róa þeir undan landi,
en jötunninn tók til orða: „Heilir eru
þeir enn og svo bátur þeirra, en nú
syfjar mig svo, að eg má eigi vaka.“
Og fara jötnar nú heim.“
En milli þess þeir kappar brenna
allt og bæla og ylja sér við minningar
úr Bjarmalandsför beija þeir á tröllum
og taia við sérkennilegar konur einsog
Ólvöru sem gefur honum skyrtu sem
er þeirrar náttúru að hann „skal aldr-
ei kala í henni, hvorki á sjó né á
landi. Þig skal eigi sund mæða, og
eigi skal þér eldur granda, og eigi
skal þig hungur sækja, og eigi skulu
þig jám bíta, og við öllum hlutum
mun eg hana gera nema við einum.“
„Hver er sá hinn eini?“ sagði Oddur.
„Þig munu jám bíta,“ sagði hún,
„ef þú ert á flótta, þótt þú sért í skyrt-
unni.“
„Annað vildi eg oftar vinna í orrost-
um en flýja," sagði Oddur, „eða hvé
nær skal hún ger?“
En í þessum ævintýrum lýtur hetjan
mikla einnig örlögum sínum. Oddur
siglir úr Hrafnistu og þar til þeir komu
að Beruijóðri „en menn ætla að það
liggi á Jaðri“. Þá lætur hann lægja
seglin og gengur þangað sem era tóft-
ir vallgrónar. Þar var allt aleytt,
„Nú ganga þeir Oddur ofan og var
þar nú hvarvetna blásin jörð, er þá
var blómguð vel, er Oddur var þar fyrr.
Og er þeir ganga ofan, þá mælti
Oddur: „Það ætla eg nú, að liðin von
sé, að spá sú komi fram, er völvan
arma spáði mér fyrir löngu. En hvað
er þama?“ sagði Oddur, „hvað liggur
þar, er það eigi hrosshaus?"
„Já,“ segja þeir, „og ákaflega skin-
inn og fomlegur, harla mikill og allur
grár utan.“
„Hvað hyggið þér nú um, hvort það
mun hausinn Faxa?“
Það varð Oddi fyrir að hann stakk
til haussins spjótsskapti sínu. Hann
hallaðist við nokkuð svo, en undan
honum hrökktist ein naðra og að Oddi.
Ormurinn höggur hold hans fyrir ofan
ökkla, svo að þegar lýstur í eitri og
blæs upp allan fótinn og þar með lær-
ið. Svo tekur Odd fast mein þetta, að
þeir urðu að leiða hann ofar til sjávar."
Og nú átti James Bond Örvar Odds
sögu ekki annað eftir en yrkja ævi-
drápu sína og tekur þegar til kvæðis-
ins sem er 71 erindi.
Með ævintýralega veröld þessara
fomu kynjasagna í huga ættum við
að skilja betur en ella hvílíkur brannur
ósvalandi þorsta Bond-myndirnar era
og aðrar þær kvikmyndir sem gegna
sama eða svipuðu hlutverki í lífi okkar
nútímafólks einsog Fomaldarsögur
Norðurlanda á sínum tíma.
Þessi áhugi á afþreyingarefni úr
tilbúnum furðuheimum ímyndunar-
aflsins hefur fylgt manninum frá örófi
alda. Hann birtist í æ nýjum myndum
en nú er svo komið vegna tækni og
þekkingar að við getum átt von á því
að ævintýri verði jafnmikill veraleiki
í umhverfi okkar og furðuverk fomra
sagna í hjátrú og hugarheimi heldur
óupplýstrar alþýðu miðalda. Þessi
tæknilegi veraleiki verður þó vísast
hvorki jafn áhrifamikill né ógnvekj-
andi í lífi okkar og tröll og töfrar í
myrkri kviku miðaldamannsins. I guð-
vefjarkyrtli sagnameistaranna taldi
hann þó að sér og hugmyndum sínum
væri eins vel borgið og unnt væri að
ætlast til.
HELGI
spjall
ISAMTALI VIÐ MORGUN-
blaðið í gær, föstudag, um
sparnaðartillögur stjórnar
Sjúkrahúss Reykjavíkur, sagði
Ingibjörg Pálmadóttir, heil-
brigðisráðherra m.a.: „Við telj-
um okkur geta náð fram raun-
verulegum sparnaði með því að
auka enn á samvinnu Ríkisspítala og
Sjúkrahúss Reykjavíkur. Áður en farið er
í svo róttækar aðgerðir, sem tillögurnar
bera með sér, hljóta menn að spyija sig,
hvort ekki sé rétt að færa saman t.d. yfir-
stjórnir stóru sjúkrahúsanna, skrifstofu-
hald, rannsóknaþáttinn og hátæknina, svo
eitthvað sé nefnt. Slíkar aðgerðir kæmu
ekki niður á sjúklingunum og þær mundu
spara peninga."
Þessi ummæli heilbrigðisráðherra eru
allrar athygli verð. Ráðherrann lætur hafa
þau eftir sér í kjölfar þess, að stjórn
Sjúkrahúss Reykjavíkur leggur fram til-
lögur um breytingar á rekstri spítalans,
sem augljóslega eru miðaðar við, að fjár-
veitingavaldið horfist í augu við kaldan
veruleika.
í upphafi þessa árs, hinn 6. janúar sl.,
birti Morgunblaðið viðtal við Sturlu Böðv-
arsson,. varaformann fjárlaganefndar Al-
þingis, þar sem hann fjallaði m.a. um ijár-
hagsvanda stóru sjúkrahúsanna í Reykja-
vík og sagði: „ ... það er einnig mikið
umhugsunarefni fyrir okkur, sem erum
að vinna við gerð fjárlaga og koma á úrbót-
um í ríkisrekstrinum, að þrátt fyrir vax-
andi útgjöld til heilbrigðismála, stöðugt
meiri tækniframfarir á sviði læknavísinda
samfara færri legudögum sjúklinga inni á
sjúkrastofnunum, sjáum við fram á það,
að biðlistar lengjast. Eftir sem áður koma
forsvarsmenn stóru sjúkrahúsanna eins og
Ríkisspítalanna og biðja um, að meira sé
byggt, þótt fjármunir séu ekki til rekstrar-
ins og deildir lokaðar.
Ég held, að við þessar aðstæður og
ekki sízt þegar bent hefur verið á mikil-
vægi þess að skoða forgangsröðun í út-
gjöldum ríkisins, einkum innan heilbrigðis-
kerfisins, að þá hafi verið alveg óhjá-
kvæmilegt að stoppa við núna, láta stóru
sjúkrahúsin gera betur grein fyrir fyrirætl-
unum sínum, láta fjárlagafrumvarpstöluna
standa að mestu en sjá hver árangur verð-
ur af sameiningu Borgarspítala og Landa-
kots í Sjúkrahús Reykjavíkur, hver árang-
ur verður af auknu samstarfi stóru sjúkra-
húsanna innbyrðis og hver árangur verður
af auknu samstarfi Ríkisspítalanna við litlu
sjúkrahúsin. Þegar við sjáum árangur af
þessu öliu verðum við auðvitað að stokka
spilin að nýju. Við gætum þurft að velja
á milli aukinna greiðslna til lækna og ann-
arra heilbrigðisstétta og einhverra
mennta- eða menningarstofnana. Við verð-
um að muna að tekjurnar eru takmarkað-
ar.“
Nú hefur stjórn Sjúkrahúss Reykjavíkur
gert grein fyrir fyrirætlunum sínum, þ.e.
að laga rekstur spítalans að þeim fjárveit-
ingum, sem samþykktar hafa verið af Al-
þingi. Hins vegar er staðreyndin sú, að
fólki lízt ekki á blikuna og alveg sérstak-
lega tekur eldra fólk nærri sér þessi áform
og telur þau til marks um, að ekkert sé
skeytt um hagsmuni þess.
Stjórn Sjúkrahúss Reykjavíkur hefur
með tillögum sínum sett allt þetta mál í
uppnám. Spyija má, hvort ríkisstjóm og
Alþingi standi nú frammi fyrir þeim val-
kostum, að tillögur stjómar Sjúkrahúss
Reykjavíkur verði framkvæmdar, og skapi
þá gífurlega óánægju meðal fólks eða
skoða á nýjan leik þær hugmyndir, sem
Ingibjörg Pálmadóttir drap á hér í blaðinu
og eiga sér nokkurn aðdraganda.
HAUSTIÐ 1991
sendu Ríkisspítalar
frá sér fréttatil-
kynningu, þar sem
skýrt var frá því,
að erlent ráðgjafa-
fyrirtækið hefði verið fengið til þess að
fjalla um rekstur stofnunarinnar. Hið er-
lenda fyrirtæki hefði komizt að þeirri nið-
urstöðu, að ekki væri hægt að líta á rekst-
ur Ríkisspítala, sem einangrað fyrirbæri
heldur yrði það að gerast í samhengi við
rekstur annarra sjúkrahúsa á höfuðborgar-
svæðinu. Erlendu ráðgjafarnir nefndu þijá
möguleika. í fyrsta lagi að sjúkrahúsin
þijú, sem þá voru, skiptust á greinum,
þannig að sérhæfð þjónusta yrði í hverri
grein en aðeins á einu sjúkrahúsi. í öðru
lagi sameiningu Ríkisspítala og Borgarspít-
ala en þó þannig, að hið sameinaða sjúkra-
hús yrði rekið áfram á tveimur stöðum.
Hinn sameinaði spítali mundi skipta við
Landakot á bráðaþjónustu og annarri starf-
semi, sem kæmi frá hinum sameinaða spít-
ala til Landakots. Að mati erlendu ráðgjaf-
anna yrði þetta hagkvæmasti kosturinn,
tvöföldun yrði í lágmarki og samvirkni í
hámarki.
Síðan segir: „Ráðgjafar Moret Ernst &
Young leggja því til, að Ríkisspítalar taki
upp viðræður við Borgarspítala um að
sjúkrahúsin láti fara fram nákvæma athug-
un á hagkvæmni þess að sameina þau á
einum eða tveimur stöðum. Verði niður-
staða þessarar athugunar sú að samruni
sé hagkvæmur, þ.e.a.s. mundi leiða til þess
að við fengjum meiri/betri þjónustu (bætta
heilsu) fyrir það fjármagn, sem til ráðstöf-
unar er, mundu sjúkrahúsin sameiginlega
hefja undirbúning sameiningar.“
Um þriðja kostinn, sameiningu Borgar-
spítala og Landakots, sem að lokum varð
fyrir valinu, þar sem þessi tvö sjúkrahús
starfa nú sem eitt undir nafninu Sjúkrahús
Reykjavíkur, segja erlendu ráðgjafarnir í
skýrslunni frá því í september 1991:
„Þannig yrðu til tvö sjúkrahús af svip-
aðri stærð, annars vegar Ríkisspítalar og
hins vegar Borgarspítali/Landakot. Hörð
samkeppni yrði milli þeirra um fjármagn
og starfsfólk. Bæði sjúkrahúsin mundu
keppast við að verða leiðandi í sem flestum
greinum sérhæfðrar læknisþjónustu. Þetta
mundi leiða til meiri kostnaðar vegna verri
nýtingar sérhæfðs starfsfólks og dýrra
tækja og minni gæða vegna þess, að sér-
fræðingar í undirsérgreinum fengju ekki
tækifæri til að viðhalda hagnýtri reynslu.
Með tilliti til fólksfæðar og takmarkaðs
fjármagns til heilbrigðismála er því ekki
réttlætanlegt að hafa mjög sérhæfða þjón-
ustu á tveimur stöðum."
Það er umhugsunarvert, að sá kostur,
sem erlenda ráðgjafafyrirtækið taldi fýrir
fimm árum versta kostinn, var valinn að
lokum. Þótt að vísu sé ekki komin nokkur
reynsla að ráði á sameiningu Borgarspítala
og Landakots er margt, sem bendir til
þess að niðurstaðan verði sú, sem erlendu
ráðgjafamir spáðu.
mamammm^m litlar umræð-
Á krosso-nt- ur urðu um skýrslu
A KrObísg-OT- Moret Erngt & Yo-
Um? ung. Hugmyndin
um að sameina Rík-
isspítala og Borgarspítala var mönnum
fjarlæg fyrir fimm árum og hún féll í grýtt-
an jarðveg. Vandamálin í heilbrigðiskerf-
inu og í rekstri sjúkrahúsanna þriggja í
Reykjavík voru hins vegar áfram til staðar
og smátt og smátt stöðvuðu menn meira
við þessar tillögur en gert var í upphafi.
í framhaldi af fyrrnefndu samtali Morg-
unblaðsins við Sturlu Böðvarsson var fjall-
að um viðhorfín í málefnum sjúkrahúsanna
þriggja hér í Reykjavíkurbréfi hinn 7. jan-
úar sl. og þar sagði m.a.: „Dæmi um upp-
skurð í heilbrigðiskerfinu er hins vegar
sameining Borgarspítala og Landakots-
spítala í Sjúkrahús Reykjavíkur. Menn eru
hins vegar ekki á einu máli um, hvort sú
sameining hafi verið skynsamleg. Sú
spurning verður stöðugt áleitnari, hvort
hugmyndir erlendra sérfræðinga fýrir
nokkrum árum um, að svo litið þjóðfélag
hefði einfaldlega ekki efni á að reka tvö
hátæknisjúkrahús, eigi kannski við rök að
styðjast.
Framfarir í læknavísindum eru mjög
örar en sá tækjabúnaður, sem leiðir af
þeim framförum er dýr. Er einhver þörf á
því í ekki stærra þjóðfélagi að reka tvö
1
Tillögur er-
lendra ráð-
gjafa
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 27. júlí
FRA RAUFARHOFN
Morgunblaðið/Sverrir
sjúkrahús, sem uppfylla ítrustu kröfur á
þessu sviði? Þegar kemur að spumingum
sem þessum, koma margvíslegir hagsmun-
ir til sögunnar. Það er ekkert neikvætt við
það, að starfsfólk sjúkrahúsanna tveggja
hafi metnað fyrir hönd sinna stofnana, en
sá metnaður getur orðið kostnaðarsamur
fyrir skattgreiðendur. Miðað við þær um-
ræður, sem fram hafa farið undanfamar
vikur, verður að draga stórlega í efa, að
það takist með hagræðingu og endurskipu-
lagningu í rekstri að spara nægilegar fjár-
hæðir í rekstri sjúkrahúsanna til þess að
mæta kröfum fjárlaganefndar Alþingis.
Erum við ekki komin að þeim krossgötum
í þessum efnum að taka afstöðu til þeirrar
hugmyndar að hér verði eitt hátækni-
sjúkrahús en ekki tvö?“
Úndir þessi sjónarmið tók Sigurður Guð-
mundsson, yfírlæknir á Landspítalanum
og dósent við læknadeild Háskólans, í
tveimur greinum hér í blaðinu. Hann sagði
m.a. hinn 12. janúar sl: „Samkeppni
sjúkrahúsa á borð við Landspítala og Borg-
arspítala í litlu landi, um dýra hátækni-
þjónustu, um meðferð vandamála, sem
kalla á samstarf margra þátta og sér-
greina heilbrigðisþjónustunnar, o.s.frv. er
óhagkvæm ... Með sammna spítalanna
væri auðveldara að afla nýrra og dýrra
tækja og nýting þeirra yrði hagkvæmari,
fágætar og nýjar sérgreinar læknisfræð-
innar nýttust betur, sjúkradeildir nýttust
betur vegna stærðar, auknir möguleikar
væru á frekari sérhæfingu starfsfólks,
sérstakar bakvaktir fyrir sérhæfða þjón-
ustu nýttust betur, aðstaða til rannsókna
og kennslu ykist og batnaði og jafnvel
væri unnt að spara kostnað við stjórnun.
Sjúkrahúsin eiga ekki að vera í samkeppni
hvort við annað að þessu leyti heldur við
sambæriieg sjúkrahús í nálægum löndum.“
Og síðar í sömu grein segir Sigurður
Guðmundsson: „Stóru sjúkrahúsin í
Reykjavík eru í kreppu og þau eru í reynd
milli steins og sleggju, þar sem fjárveit-
ingavaldið og þingið eru sleggjan og fólkið
í landinu, sem þarf á þjónustu þeirra að
halda, er steinninn.“
mmmmmmmm á undanförn-
Eitt um árum hafa stað-
há+íPkni- iðy£ir stöðugar
iiduovm deilur um rekstur
sjúkrahús sjúkrahúsanna í
Reykjavík. Hvað
eftir annað hefur verið gripið til þess ráðs
að loka einstökum deildum um lengri eða
skemmri tíma. Læknar hafa ítrekað varað
við því, að of langt væri gengið. Jafnframt
hefur smátt og smátt komið í ljós, að þess-
ar ráðstafanir hafa ekki leitt til umtals-
verðs sparnaðar heldur tilfærslu á útgjöld-
um innan opinbera kerfisins, eins og Ingi-
björg Pálmadóttir, heilbrigðisráðherra,
hefur bent á.
Sameining Borgarspítala og Landakots
mun vafalaust skila einhveijum sparnaði
í byrjun en hætt er við, að þegar frá líður
skapist mikil samkeppni á milli hins nýja
sameinaða sjúkrahúss og Landspítalans.
Þeir sem til þekkja í heilbrigðiskerfinu vita
hver veruleikinn er í þessum efnum. Báðir
spítalamir leggja ríka áherzlu á að eign-
ast bezta tækjabúnað, sem völ er á. Hætt
er við að þessi samkeppni verði dýr í fram-
tíðinni.
Eftir tillögugerð forsvarsmanna Sjúkra-
húss Reykjavíkur vita menn hvar þeir
standa. Það er hægt að laga rekstur spítal-
ans að kröfum fjárveitingavaldsins en það
kostar bersýnilega umtalsverðar fórnir
fyrir þá, sem sízt skyldi. Nú má auðvitað
segja sem svo, að aðstæður í ríkisrekstrin-
um séu allt aðrar en þær, sem við blöstu,
þegar Alþingi tók sínar ákvarðanir í des-
ember sl, Það breytir hins vegar ekki því,
að öll efnisleg rök hníga að því að þeir
erlendu ráðgjafar, sem hér hefur verið
vitnað til, hafí haft rétt fyrir sér, að hvorki
þyrftu íslendingar á að halda meira en
einum hátæknispítala, né hefði þjóðin efni
á því.
Þess vegna er nú tímabært að beina
þessum umræðum öllum í þann farveg að
ræða ítarlega sameiningu stóru sjúkrahús-
anna í einn hátæknispítala. Ummæli Ingi-
bjargar Pálmadóttur, heilbrigðisráðherra,
í samtali við Morgunblaðið í gær, föstu-
dag, benda ótvírætt til þess að slík samein-
ing eða náið samstarf sé í hennar huga
betri kostur en framkvæmd þeirra til-
lagna, sem stjórn Sjúkrahúss Reykjavíkur
hefur lagt til. Ríkisstjórn og þingflokkar
stjórnarflokkanna eiga að hefjast handa
um undirbúning slíkrar endurskipulagn-
ingar í sjúkrahúsamálum landsmanna.
„Það er umhugs-
unarvert, að sá
kostur, sem er-
lenda ráðgjafa-
fyrirtækið taldi
fyrir fimm árum
versta kostinn,
var valinn að lok-
um. Þótt að vísu
sé ekki komin
nokkur reynsla að
ráði á sameiningu
Borgarspítala og
Landakots er
margt, sem bend-
ir til þess að nið-
urstaðan verði sú,
sem erlendu ráð-
gjafarnir spáðu.“
M.