Morgunblaðið - 11.09.1996, Síða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 11. .'SEPTÉMBÉRÍ Í996
MORGUNBLAÐIÐ
__________________FRÉTTIR
Oska rannsóknar á
hamförum í Súðavík
EMBÆTTI ríkissaksóknara hefur
borist erindi frá sjö eftirlifendum fólks
sem fórst í Súðavík í janúar 1995,
þar sem þess er farið á leit að efnt
verði til opinberrar rannsóknar á að-
draganda og afleiðingum snjóflóðsins
í Súðavík, þar sem 14 manns fórust.
Óskað er eftir athugun á því hvort
brotin hafí verið lög um almannavam-
ir og lög um vamir gegn snjóflóðum
og skriðuföllum. Þess er krafíst að
„hinum brotlegu verði refsað sam-
kvæmt lögum ef sakir verða sannað-
ar.“
Hallvarður Einarsson ríkissaksókn-
ari segir að erindi þar að lútandi hafí
borist embættinu 26. ágúst síðastlið-
inn, og sé til athugunar.
Beiðnin til skoðunar
Um sé að ræða almenna ósk um
opinbera rannsókn á aðdraganda og
afleiðingum snjóflóðsins í Súðavík 16.
janúar 1995. Væntanleg ástæða
rannsóknarbeiðninnar sé gmnur um
refsiverða vangá, að sögn Hallvarðar.
Um slíkt verði hins vegar ekki fullyrt.
Hallvarður segir embættið hafa
erindið til meðhöndlunar og verði
skoðað hvort ástæða þyki til að verða
við þessari beiðni sjömenninganna frá
Súðavík. Ekki sé ljóst hvenær ákvörð-
un um rannsókn liggi fyrir.
Með erindi Súðvíkinganna, þeirra
Berglindar Kristinsdóttur, Bjarkar
Þórðardóttur, Hafsteins Númasonar,
Maríu Sveinsdóttur, Rögnu Að-
alsteinsdóttur, Sigríðar Jónsdóttur og
Þorsteins Arnar Gestssonar, fylgja
tvær skýrslur frá Almannavömum
ríkisins um náttúmhamfarir á Vest-
fjörðum. Fullyrt er að þar komi fram
rangfærslur, sem hafí leitt til þess
að bréf vom send til Almannavama
í mars sl. og til dómsmálaráðherra í
apríl síðastliðnum.
Telja lög hafa verið brotin
„í báðum þessum bréfum er að
fínna mjög alvarlegar athugasemdir
okkar og aðfinnslur við aðdraganda,
viðbúnað, og allar aðgerðir sem grip-
ið var til vegna þessa slyss. Viijum
við í því sambandi láta nægja að vísa
til þessara bréfa, en á þeim má sjá
að ef sakir sannast, hafa lög verið
brotin mjög alvarlega með þeim
skelfílegu afleiðingum að manntjón
varð af.
Viðbúnaður var lélegur og í engu
samræmi við lög, forsvarsmenn Al-
mannavarna á staðnum brugðust
rangt við og hundsuðu mjög aivarleg-
ar athugasemdir sem komu fram af
hálfu yfírverkefnastjóra Veðurstofu
íslands þessa sömu nótt. Almanna-
vamanefnd ríkisins var aldrei látin
vita um yfírvofandi hættu og afstöðu
Veðurstofu íslands í málinu og ekki
heldur sýslumaður,“ segir í erindi sjö-
menninganna til ríkissaksóknara.
Þess er jafnframt getið að í svari
dómsmálaráðherra við erindi þeirra,
hafí komið fram að rannsókn þar sem
á reyni hvort einhver hafí bakað sér
refsiábyrgð, eigi að fara fram í sam-
ræmi við lög um meðferð opinberra
mála. Vísaði ráðherra á ríkissaksókn-
ara í því sambandi og í samræmi við
það sé málið lagt fyrir embætti hans
til rannsóknar.
Andlát
EINAR VALUR
KRISTJÁNSSON
EINAR Valur Krist-
jánsson yfirkennari lést
á Sjúkrahúsi ísafjarðar
sjöunda september síð-
astliðinn, á sextugasta
og þriðja aldursári.
Einar Valur fæddist
16. ágúst 1934 á
Kirkjubóli í Skutuls-
firði, kjörsonur Kristj-
áns Jónssonar frá
Garðsstöðum og Sig-
ríðar Guðmundsdóttur
en kynforeldrar hans
eru Kristján Söebeck
og Kristjana Kristjáns-
dóttir.
Hann lauk íþróttakennaraprófi
frá íþróttakennaraskólanum á
Laugarvatni árið 1956, handa-
vinnukennaraprófi árið 1957 og
sótti margvísleg námskeið í íþrótt-
um og handmennt. Hann var
kennari við Gagnfræðaskólann við
Hringbraut 1955 til 1957, Barna-
og unglingaskóla Ólafsfjarðar
1957-58, Barnaskóla
ísafjarðar frá 1958
og þar af sem yfir-
kennari frá 1984.
Einar kenndi á
íþróttanámskeiðum
um áratuga skeið og
gegndi margvísleg-
um trúnaðarstörfum
fyrir íþróttahreyfing-
una. Hann keppti um
árabil á skíðum og í
knattspyrnu, auk
golfs seinustu ár og
hefur hann starfað
að uppbyggingu
Golfvallar ísafjarðar
undanfarin ár. Einar hlaut marg-
víslegar viðurkenningar og verð-
laun fyrir íþróttaiðkun sína.
Einar gekk að eiga Guðrúnu
Eyþórsdóttur árið 1960, en þau
slitu samvistir. Þau eignuðust
fjögur börn, en Einar átti eitt barn
áður. Eftirlifandi sambýliskona
hans er Gréta Sturludóttir.
Tilraun gerð á Eyrarbakka um sjóðsatkvæðagreiðslu sem er ný gerð skoðanakönnunar
Geta látið
kappsemi ráða
Morgunblaðið/RAX
MAGNÚS Karel Hannesson, oddviti á Eyrarbakka, og Björn S.
Stefánsson fara yfir niðurstöður sjóðsatkvæðagreiðslunnar.
BJÖRN S. Stefánsson hag-
fræðingur (dr. scient.) hefur
í nærri þrjá áratugi unnið
að þróun aðferðar til að kanna vilja
almennings með skipulegum hætti.
Hann hefur kynnt atkvæðagreiðslur
með svokölluðum sjóðsatkvæðum á
vettvangi vísindanna. Aðferðin er
nú notuð í tilraunaskyni hjá stjórnum
búnaðarsambandanna í landinu og
hreppsnefnd Eyrarbakkahrepps.
„Það var upphaflegt markmið
aðferðarinnar að með atkvæðum
gætu menn látið mismunandi kapp
í máli hafa áhrif á niðurstöður. Einn-
ig að minnihluti sem gengur upp í
stærri heild yrði ekki undir í öllum
málum,“ segir Björn um aðferð sína.
Atkvæði í samræmi
við fylgi listans
Sjóðsatkvæðagreiðsla á sér nokk-
urn aðdraganda á Eyrarbakka.
Magnús Karel Hannesson oddyiti
fékk fyrst áhuga á henni fyrir tveim-
ur árum. Björn kom á fund hrepps-
nefndar og fékk hugmyndin góðar
undirtektir. Eftir leit að heppilegum
málefnum voru greidd atkvæði um
fyrsta málið í janúar.
Atkvæðagreiðslan fer þannig
fram að sjö fulltrúar af hvetjum lista,
sem fékk menn kosna í síðustu
hreppsnefndarkosningum, fá úthlut-
að atkvæðum í samræmi við fylgi
listans. Hver fulltrúi af I-lista sem
fékk 193 atkvæði og hefur meiri-
hluta í hreppsnefnd fær 19,3 at-
kvæði fyrir hvert mál, D-listafólkið
fær 11,3 atkvæði út á 113 atkvæði
í síðustu kosningum og fulltrúar af
E-listanum 6,2 atkvæði samkvæmt
sömu reglu. í upphafi fengu menn
reyndar fjórfalt þetta atkvæðamagn
til að eiga einhvem sjóð til að bytja
með. Það bætist því í sjóðinn hjá
þátttakanda áður en mál er tekið til
atkvæðagreiðslu og hann ákveður
svo hvað hann eyðir miklu í málið,
eftir því hvað hann leggur mikið
kapp á það. Ef málið er
lítilvægt í huga þátttak-
andans getur hann sleppt
því að eyða atkvæðum í
það eða lagt öll atkvæði
sín undir ef það er honum
kappsmál. Björn segir að til þess að
menn geti tekið ákvarðanir um at-
kvæðaeyðslu í hveiju máli þurfi þeir
að hafa hugmynd um það hvaða
mál önnur verði tekin fyrir á næst-
unni.
Stuðningur við óbreyttar
útivistarreglur
Fyrsta málið sem Eyrbekkingar
tóku fyrir var um útivistartíma
barna og ungmenna. Magnús Kare!
Á Eyrarbakka er gerð
tilraun með nýja gerð
skoðanakönnunar, svo-
kallaða sjóðsatkvæða-
greiðslu. Könnuð hefur
verið afstaða hóps manna
til reglna um útivist
barna og styrki til
íþróttafólks og fyrir dyr-
um stendur að spyija um
leikvöll og skuldir sveitar-
félagsins. Helgi Bjarna-
son kynnti sér tilraunina
með samtölum við höf-
undinn og oddvitann.
Hannesson telur að þetta sé gott
mál til skoðunar með þessum hætti.
Það snerti alla íbúana og sé rætt í
hreppsnefnd á hveiju hausti. Ákveð-
inn rammi sé settur í reglugerð en
sveitarfélögin geti breytt aðeins útaf
með sérstökum samþykktum. Fjórir
valkostir voru lagðir fyrir
þátttakendur: Almenna
reglan og svokölluð Akur-
eyrarregla, Selfossregla
og Vopnafjarðardæmi.
Fyrirkomulag atkvæða-
greiðslunnar og málið sjálft var
kynnt fyrir þeim 21 manns hópi
aðal- og varamanna í hreppsnefnd
sem ætlað var að vera með. Magnús
Karel segir að menn hafí verið mjög
jákvæðir. Einn hafi reyndar ekki
kært sig um að vera með og annar
forfallast en næstu menn á listanum
hafi verið kallaðir inn í þeirra stað.
„Þetta var mjög skemmtilegur fund-
ur. Enginn var þversum en líflegar
umræður um málið," segir Björn.
Niðurstaðan varð sú að almenna
reglan fékk mest fylgi. Þeir sem
greiddu þeirri tillögu atkvæði urðu
fyrir útgjöldum úr atkvæðasjóðnum
en þeir sem urðu undir héldu öllum
sínum atkvæðum. Fram komu skipt-
ar skoðanir og lítill munur reyndist
á þeirri tillögu sem flest atkvæði
fékk og þeirri sem varð í öðru sæti.
Vegna þess hvað ágreiningurinn var
mikill urðu atkvæðaútgjöldin tiltölu-
lega mikil fyrir sigurvegarana.
Þegar niðurstaðan var kynnt
stóðu útreikningar á atkvæðaeyðslu
hvers og eins nokkuð í fólki og radd-
ir heyrðust um að þeir væru óþarf-
lega flóknir. Björn segir að málin
hafi skýrst enda væri aðferðin alls
ekki flókin. Magnús oddviti bendir
á að auðvelt sé að reikna niðurstöð-
una út í tölvu.
Áfram styrkir
Næst var könnuð afstaða hópsins
til styrkveitinga til einstaklinga í
íþrótta- og æskulýðsmálum. Magnús
Karel segir að hreppsnefnd hafí á
undanförnum árum styrkt einstakl-
inga sem skarað hafa fram úr í ein-
stökum greinum, til dæmis unglinga
sem komist hafa í landslið, til að
sækja æfingabúðir eða íþróttamót
erlendis. Hefur kostnaður
við þetta verið um 100
þúsund kr. alls á ári.
Magnús segir að um þetta
hafí verið skiptar skoðan-
ir og því gagnlegt að
kanna afstöðu hópsins.
Það var afgerandi niðurstaða
könnunarinnar að halda beri styrkj-
unum í sama horfí og nú er. Björn
segir að með þessari atkvæða-
greiðslu hafi hreppsnefnd fengið það
á hreint hversu sterkur sá kurr
væri sem hún hafði orðið vör við í
bænum vegna þessa máls. Sigurinn
var tiltölulega ódýr, lítið lækkaði í
atkvæðasjóðnum, vegna þess hvað
menn voru sammála um málið.
„Það gengur á ýmsu hjá mönnum
í þessu, menn tapa og vinna til skipt-
is. Til lengdar hlýtur að komast á
jafnvægi eins og í reynd myndi ger-
ast í góðum félagsskap," segir Björn.
Síðar í þessum mánuði verður lagt
fyrir mál varðandi leikvelli og síð-
asta tilraunamálið mun væntanlega
snúast um lækkun skulda sveitarfé-
lagsins og skattaálögur.
Varpa frá sér ábyrgð?
Þegar leggja á stórpólitísk mál
fyrir, eins og það síðastnefnda sem
snýst um skuldir sveitarfélagsins og
skattaálögur, vaknar sú spurning
hvort hreppsnefnd eða meirihluti
hennar sé ekki að varpa frá sér
ábyrgð á stjórn sveitarfélagsins.
Magnús Karei vísar því á bug. Bend-
ir á að atkvæðagreiðslan sé aðeins
skoðanakönnun og ákvörðunarvaldið
eftir sem áður hjá hreppsnefnd sem
verði að standa og falla með ákvörð-
unum sínum. Með slíkri skoðana-
könnun fái menn hins vegar betri
tilfínningu fyrir afstöðu fólks til
þeirra mála sem til skoðunar eru.
Björn bendir á að sveitarstjórnar-
menn kanni hug fólks til mála með
ýmsum hætti. Þeir kalli saman klíku-
fundi eða hringi í vini og kunningja.
Sjóðsatkvæðagreiðslan sé formleg
aðferð til að ná sömu markmiðum.
„Reynslan sýnir okkur að þessi að-
ferð er gott stjórntæki fyrir forstöð-
una til að kanna viðbrögð við ýmsum
útfærslum á málum sem þarf að
ljúka. Fjöldi mála er þannig vaxinn
að í þeim er fjöldi minnihlutaálita
en enginn meirihluti. Með sjóðsat-
kvæðagreiðslu fær forstaðan upplýs-
ingar um það hvaða minnihluti hafi
mestan stuðning. Hreppsnefndin
þarf síðan að taka ákvörðun og
sleppur ekki frá ábyrgð sinni,“ segir
Björn.
Gagnleg tilraun
Magnús Karel telur að tilraunin
með sjóðsatkvæði hafi
verið gagnleg. í ljósi
reynslunnar telur hann
aðferðina henta til að leita
eftir afstöðu fólks til mis-
munandi afbrigða mála
fremur en að gera upp á milli mála.
Einnig megi færa fyrir því rök að
minnihlutinn geti látið í ljós álit sitt
með meiri vigt en áður. Segir Magn-
ús að eftir síðustu atkvæðagreiðsl-
una í haust verði tilraunin gerð upp
og framhaldið ákveðið.
Björn segist vinna að því að fá
fleiri sveitarfélög og þá helst af
annarri stærð til að gera svipaða
tilraun.
Betri tilfinn-
ing fyrir af>
stöðu tii mála
Stjórntæki
til að kanna
viðbrögð