Morgunblaðið - 21.09.1996, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 21. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Skipulag við Efstaleiti rætt í borgarstjórn
Reglur verði mótaðar
um kynningu á skipulagi
Rafiðnaðarmenn
ganga frá
kröfugerðum
BORGARFULLTRÚAR Sjálfstæð-
isflokksins gagnrýndu meirihluta
R-listans í umræðum í borgarstjórn
í fyrrakvöld fyrir að ráðast í fram-
kvæmdir við nýbyggingar á auðri
lóð við Efstaleiti án nægilegrar
kynningar og samráðs við íbúa í
nágrenninu. Telja þeir tilefni til
þess að reglur verði mótaðar um
hvernig standa skuli að kynningu
skipulags og framkvæmda í borg-
inni. Tilefni þess að málið var tek-
ið upp voru mótmæli íbúa í ná-
grenninu við fyrirhugaðar fram-
kvæmdir.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
borgarstjóri, fullyrti að ekki hafi
átt að koma á óvart að byggt yrði
á auðri lóð við Efstaleiti þar sem
lóðin hafi alla tíð verið skilgreind
sem byggingarlóð fyrir stofnanir á
aðalskipulagi Reykjavíkurborgar.
Borgarstjóri segir að samningur
hafi tekist í fyrra við Ríkisútvarpið
að það afsalaði sér hluta lóðarinn-
ar. Síðan hafi lóðinni verið skipt í
fjóra hluta en þremur þeirra hafí
þegar verið úthlutað.
Olafur Magnússon, bo'rgarfull-
LEIKOST
Leikfélag
Rcykjavíkur
LARGO DESOLATO
Eftir Vaclav Havel.
íslensk þýðing: Baldur Sigurðsson
og Olga María Franzdóttir, með að-
stoð Brynju Benediktsdóttur. Leikar-
ar: Ari Matthiasson, Árni Pétur Guð-
jónsson, Björn Ingi Hilmarsson, Ell-
ert A. Inginiundarson, Jón Hjartar-
son, María Ellingsen, Ragnheiður
Elfa Arnardóttir, Theodór Júlíusson,
Valgerður Dan og Þorsteinn Gunn-
arsson. Leikstjóri: Brynja Benedikts-
dóttir. Leikmynd og búningar: Helga
I. Stefánsdóttir. Lýsing: Ogmundur
Þór Jóhannesson. Sýningarstjóri: Jón
S. Þórðarson. Borgarleikhús, Litla
sviðið, föstudagur 20. september
FYRSTA sýning á Litla sviði
Borgarleikhússins í vetur er á afar
áhugaverðu leikriti eftir tékkneska
andófsmanninn og núverandi for-
seta Tékklands, Václav Havel. Hav-
el skrifaði tvö leikverk á árunum
1983-1989, á árunum milli þess að
hann, vegna pólitísks andófs síns,
sat í varðhaldi á vegum þáverandi
stjórnvalda Tékkóslóvakíu. Fyrra
verkið, Endurbyggingin, var frum-
sýnt í Þjóðleikhúsinu 1990, hálfum
mánuði eftir að Havel varð forseti,
og í gærkvöldi frumsýndi Leikfélag
Reykjavíkur síðara verkið, Largo
desolato, sem á íslensku gæti út-
lagst: Hægfara tortíming.
Þetta snjalla leikverk lýsir hæg-
fara niðurbroti heimspekings nokk-
urs, sem í gegnum skriftir sínar
hefur áunnið sér virðingu þjóðarinn-
ar sem lítur upp til hans og sér í
honum von um breytta og betri
tíma. Hann er með öðrum orðum
nokkurs konar sameiningartákn í
augum þjóðarinnar, tákn um andóf
gegn kúgun og valdníðslu „þeirra“,
sem í sjálfu sér geta verið hvetjir
sem er sem nota vald sitt til að
níðast á náunganum. En heimspek-
ingurinn, Leopold Netlan (Þorsteinn
Gunnarsson), er bara manneskja
af holdi og blóði sem ferst það illa
úr hendi, eins og flestum slíkum,
að lifa sig inn í hlutverk táknmynd-
ar. Honum reynist erfítt að rísa
undir tilbeiðslu landa sinna, hann
óttast þær kröfur sem gerðar eru
til hans - veit í sjálfu sér ekki til
hvers er ætlast af honum - og
hann brotnar niður smátt og smátt;
lætur bugast af álagi og væntingum
vina og samferðamanna. Það sem
þjáir Leopold er að bilið milli sjálfs-
trúi D-lista, sagði að málsmeðferð
R-listans vegna kynningar á fram-
kvæmdum á lóðinni væri enn eitt
dæmið um fljótfærni meirihiutans
í skipulagsmálum og að kosninga-
loforð þeirra um samráð við íbúa í
mikilvægum málum væri í engu
virt. Undirbúningur vegna fram-
kvæmda á Kirkjusandi og við Efsta-
leiti væru tvö nýleg dæmi um þetta.
Vel staðið að kynningu
Borgarstjóri fullyrti að vel hafi
verið staðið að kynningu skipulags
og framkvæmda á Kirkjusandi. Hún
viðurkenndi að það kunni að hafa
átt að kynna fyrirhugaðar fram-
kvæmdir við Efstaleiti fyrr, eða um
það leyti þegar ákveðið var að fá
lóðina frá Ríkisútvarpinu og búa til
fjórar byggingarlóðir. Það breytti
þó ekki þeirri staðreynd að ióðin
væri skilgreind sem stofnanasvæði
og að ekki væri verið að breyta
deiliskipulagi.
Ingibjörg Sólrún kvaðst auk þess
efast stórlega um að lóðin væri
fýsilegt leiksvæði fyrir börn og
unglinga, líkt og íbúar hverfisins
myndar hans og þeirrar táknmynd-
ar sem hann er öðrum er orðið að
óbrúanlegu hyldýpi.
Þegar verkið hefst er heimspek-
ingurinn þegar þrúgaður mjög af
stöðu sinni, hann á von á fulltrúum
valdsins þá og þegar í heimsókn og
í þjakandi bið og óvissu um örlög
sín væflast hann um daginn út og
inn, fangi á eigin heimili. Inn i at-
burðarásina fléttast heimsóknir
vina, verkamanna, ástkonu og
heimspekistúdents, sem öll eru -
hvert á sinn hátt - fulltrúar þeirra
sem vænta einhvers af Leopold. í
samskiptum hans við gestina eru
veikleikar hans afhjúpaðir - einn
af öðrum - og eftir stendur ein-
staklingur, nokkuð veiklundaður,
en fyrst og fremst mannlegur.
Þorsteinn Gunnarsson glansar í
hlutverki Leopolds og sýnir enn og
aftur hvers konar burðarás hann
getur verið leikaraliði Leikfélagsins,
ef hann fær bitastæð hlutverk. Frá
fyrstu stundu er áhorfandanum Ijós
telji, vegna þungrar umferðar á
götum, sem umlykja lóðina.
Guðrún Zoéga, borgarfulltrúi
D-lista, taldi ástæðu til þess vegna
nýlegra deilna um skipulagsmá! að
þau mál verði tekin til skoðunar og
að nefndir borgarinnar móti reglur
um hvernig standa skuli að kynn-
ingu skipulags og framkvæmda í
borginni. Skýrði hún frá því að sjálf-
stæðismenn hygðust leggja fram
tillögu um þetta í skipulagsnefnd.
Borgarstjóri sagði að telji menn
að ekki hafi verið nægilega vel stað-
ið að kynningu í umræddum málum
verði að draga af því lærdóm. Hún
taldi hugsanlegt að koma þurfi
ákveðinni festu á skipulagsmál,
m.a. í því skyni að kynning verði
eins og vera ber.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson,
borgarfulltrúi D-lista, kynnti hug-
mynd að málamiðlun sem íbúar
gætu sætt við. Hún fælist í því að
úthluta ekki íjórðu lóðinni, sem
ekki hefur verið deilt út. Væri sú
leið farin mætti bæta við aðkomu
frá Efstaleiti og draga úr álagi við
aðkomu frá Efstaleiti.
sú taugaveiklun sem náð hefur taki
sínu á heimspekingnum, Þorsteinn
túlkar vel ótta einstaklings sem er
ofurseldur valdi kúgarans (í hvaða
mynd sem hann er). Leopold er í
túlkun hans ráðvilltur og aumkun-
arverður en á þó engu að síður
stundir þar sem hann nýtur sín -
á nokkuð óvæntan máta.
Hlutverk Leopolds Netlan er
langveigamesta hlutverkið i verkinu
og eiginlega falla aðrir leikarar
óhjákvæmilega í skuggann af
glansleik Þorsteins. Þó verður ekki
annað sagt en að leikarahópurinn
allur kemur út sem sterk heild.
Ragnheiður Elfa Arnardóttir leikur
Lúsi, ástkonu Leopolds, og er hún
sannfærandi í allri sinni túlkun.
Ellert A. Ingimundarson leikur vin
Leopolds og er hlutverk hans nokk-
uð vandasamt þar sem texti hans
er mikill og ber einkenni mælsku-
listar sem erfitt getur verið að
glæða lífi. En Ellert leysir þann
vanda með sóma. Valgerður Dan
RAFIÐNAÐARSAMBAND íslands
hóf í gærkvöldi ráðstefnu um kjara-
mál sín í Hveragerði, en ráðstefn-
unni verður fram haldið í Ölfusborg-
um í dag og lýkur á sunnudag. Á
ráðstefnunni leggur miðstjórn Raf-
iðnaðarsambandsins, RSÍ, fram
drög að kröfugerðum sem vinnu-
hópar hafa unnið að frá síðasta
þingi RSÍ í vor.
I fréttatilkynningu segir, að
markmið ráðstefnunnar sé að
ganga frá kröfugerðum svo hægt
verði að leggja þær fyrir félags-
fundi sem haldnir verða um land
allt á næstu tveimur vikum. .
Lára V. Júlíusdóttir, lögfræðing-
ur RSÍ, og Ástráður Haraldsson,
lögfræðingur ASÍ, fjölluðu um nýja
löggjöf um samskipti á vinnumark-
aði og spurninguna, hvort leikreglur
hafi breytzt.
Kvöldfundi fyrsta ráðstefnudags-
ins lauk með umföllun hagfræðing-
anna Gylfa Arnbjörnssonar, fyrir
hönd ASÍ, og Eddu Rósar Karls-
dóttur, fyrir hönd Kjararannsóknar-
nefndar, um efnahagslegar for-
er í hlutverki sambýliskonu heim-
spekingsins. Leikur hennar var
hófstilltur og öruggur. Sama má
segja um Jón Hjartarson sem leikur
heimilisvininn, Olda. Þeir Theodór
Júlíusson og Ari Matthíasson eru
kostulegir sem verkamennirnir Lúlli
og Lúlli og uppskáru þeir mikinn
hlátur. Sérstaklega var unun að
horfa á túlkun Theodórs; hann
mætti fá að spreyta sig í fleiri skop-
hlutverkum. Annað tvíeyki léku
þeir Árni Pétur Guðjónsson og
Bjöm Ingi Hilmarsson og voru full-
trúar valdsins í meðförum þeirra
heldur hjákátlegir. María Ellingsen
leikur heimspekinemann Margréti
og er þetta hlutverk mjög ólíkt þeim
hlutverkum sem hún hefur áður
sést í. María sýndi í fyrra í Konur
skelfa hversu afbragðsgóð gaman-
leikkona hún er og hérna sýnir hún
einnig hárfínan leik sem kitlaði
hláturtaugarnar aftur og aftur.
Voru samskipti hennar og Leopolds
með fyndnari senum verksins.
sendur komandi kjarasamninga og;
spurninguna „getum við náð Norð-
urlandalaunum?“. Edda Rós kynnti
samanburð, sem gerður hefur verið
á vinnutíma og launakjörum rafiðn-
aðarmanna í Danmörku og á ís-
landi, en hún segir muninn helzt
falinn í því, að dagvinnulaun í Dan-
mörku eru hærri á meðan heildar-
laun rafiðnaðarmanna á Islandi eru
hærri, enda er vinnuvika þeirra að
jafnaði allt að 15 stundum lengri;
en starfsbræðra þeirra í Danmörku.
Gylfi bætti við hugleiðingum um
leiðir til bættra kjara.
Samninganefndir kjörnar
í dag verður dagskránni fram
haldið með fundahöldum um kröfu-
gerðir RSÍ í komandi kjarasamn-
ingum, og hefst hún kl. 9. Starfað;
vet'ður í hópum. Hóparnir kynna;
niðurstöður sínar fyrir sameigin-i
legum fundi kl. 16, þar sem samn-’
inganefndir verða kosnar. Á;
sunnudag funda hinar nýkjörnu:
samninganefndir og ganga fráj
kröfugerðum.
_________________________________f
Þótt Largo desolato sé verk sann-
anlega sprottið upp úr ömurlegum
veruleika pólitískrar kúgunar, og
vafalaust að miklu leyti byggt &,
eigin reynslu Havels, er það síður
en svo barmrænt í frásagnarhætti
sínum. Þvert á móti kraumar húm- ?
orinn stöðugt undir, stundum lág-1
vær og lúmskur, en alltaf til stað-:
ar. Áhorfanda getur ekki annað en;
flogið í hug að sú sjálfslýsing sem;
heimspekingurinn bugaði fer með
endurtekið í rás leiksins; að honum
sé horfinn yfirsýnin og krafturinn,.
kaldhæðnin, húmorinn og sjálfs-
hæðnin, eigi svo sannarlega ekki
við um þann heimspeking sem er
höfundur verksins. Ef lýsingin á
Leopold Netlan er að einhvetju leyti
sjálfslýsing Václavs Havels, þá hef-
ur hann, sem höfundur, enn alla
þessa eiginleika í ríkum mæli.
Það ei' ekki síst sjálfur texti
verksins og uppbygging hans sem
gerir sýninguna að þeirri skemmtun
fyrir eyru og augu sem hún er.;
Havel notar alþekkt brögð absúrd-;
leikhússins á kunnáttusamlegan
hátt, hann beitir endurtekningum á.
mjög skemmtilegan hátt og sýnir
okkur hvernig orðin geta breytt um
merkingu eftir því hver segir þau
og við hvaða aðstæður. Bygging
þessa leikverks er markviss með:
afbrigðum. Með fyrrnefndum end-
urtekningum og hliðstæðum í ein-
stökum atriðum framvindunnar er
atburðarásin byggð upp af fágætri
kunnáttu leikskáldsins þannig að
heildarútkoman er sterklega upp-;
byggt listaverk.
Ástæða er einnig til að hrósa:
þýðendum verksins, en fyrir þýðing-;
unni er skrifað þríeyki: Baldur Sig-
urðsson, Olga María Franzdóttir og
Brynja Benediktsdóttir. Þeirra sam-
vinna skilar sér í þéttum, eðlilegum
texta sem hvergi virkar ankanna-
legur - eða „þýðingarlegur".
Sviðsmynd Helgu I. Stefánsdótt-
ur er raunsæisleg og þrælvirkar
með efninu. Það sama má segja um
búninga hennar - engin feilnóta
þar. Ogmundur Þór Jóhannesson
sér um lýsingu og var hún látlaus
og eðlileg.
Sýningin er rós í hnappagat
Brynju Benediktsdóttur sem sannar
enn og aftur ótvíræða hæfileika
sína í leikstjórn. í stuttu máli er
Largo desolato leikverk sem unn-
endur góðrar samtlmaleiklistar
ættu ekki að láta fram hjá sér fara
og er öllum aðstandendum sínum til
sóma.
Soffía Auður Birgisdóttir
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
„ÞORSTEINN Gunnarsson glansar í hlutverki Leopolds og sýnir enn og aftur hvers konar burðarás
hann getur verið leikaraliði Leikfélagsins, ef hann fær bitastæð hlutverk,“ segir í dómnum.
Einstaklingnrimi
andspænis valdinu