Morgunblaðið - 10.10.1996, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
STÓRU MÁLIN Á
LANDSFUNDI
LANDSFUNDUR Sjálfstæðisflokksins hefst í dag. Alla jafna
beinist meiri athygli að þessum fundi en landsþingum ann-
arra flokka, enda er Sjálfstæðisflokkurinn stærsti stjórnmála-
flokkur landsins og landsfundur hans fjölmennasta stjórnmála-
samkoma á íslandi. Á fundinum er þverskurður af þjóðinni ef
svo má segja. Þegar landsfundur Sjálfstæðisflokksins mótar
stefnu í einhverju máli, er næsta víst að fulltrúar flestra þjóðfé-
lagshópa taka þátt í umræðum og atkvæðagreiðslu. Þess vegna
er Sjálfstæðisflokkurinn óumdeilanlegt forystuafl í íslenzku
stjórnmálalífi.
Að sjálfsögðu er svo enn frekar horft til landsfundar Sjálfstæð-
isflokksins og ákvarðana hans þegar flokkurinn er í forystu fyr-
ir ríkisstjórn eins og nú.
Yfirskrift landsfundarins, „einstaklingsfrelsi - jafnrétti í
reynd“ gefur til kynna að jafnréttismálin fái mikið vægi. Sannar-
lega ber að fagna því að stærsti stjórnmálaflokkurinn leggur
nú slíka áherzlu á þennan mikilvæga málaflokk og vonandi er
að gerðir fylgi orðum um jöfnun launamunar, jafnrétti til fæðing-
arorlofs og fleiri umbætur.
Annað mál, sem sjálfstæðismenn hyggjast halda á lofti á lands-
fundi sínum er samkeppnisstaða íslands.
Áherzian á þessi tvö mikilvægu mál má þó ekki verða til þess
að landsfundarfulltrúar fríi sig ábyrgð á því að ræða önnur stór-
mál, þar sem mjög er horft til Sjálfstæðisflokksins um forystu.
í fyrsta lagi er nauðsynlegt að landsfundarfulltrúar móti skýra
stefnu í sjávarútvegsmálum og ræði og taki afstöðu til veiðiieyfa-
gjalds. Þetta er ákvörðun, sem síðasti landsfundur Sjálfstæðis-
flokksins kom sér hjá að taka er tillögu um veiðileyfagjald var
vísað til miðstjórnar.
I öðru lagi er brýnt að landsfundurinn ræði eignarhald á
óbyggðum, sem sennilegt er að komi mjög til umræðu á næst-
unni, þar á meðal á Alþingi. í þessu efni þurfa sjálfstæðismenn
að móta skýra stefnu.
I þriðja lagi verður Sjálfstæðisflokkurinn að takast á hendur
ýtarlega stefnumótun um samskipti íslands við Evrópusamband-
ið, nú þegar sígur á seinni hluta ríkjaráðstefnu sambandsins og
evrópskt myntbandalag er á næsta leiti.
I fjórða lagi verða sjálfstæðismenn að taka af skarið um jöfn-
un atkvæðisréttar landsmanna, sem er brýnt hagsmunamál.
Loks er ástæða til að flokkur einkaframtaks og einstaklings-
frelsis kveði skýrt á um lækkun skatta, minnkun ríkisumsvifa
og afnám ójafnrar samkeppni ríkisstofnana við einkafyrirtæki.
Sjálfstæðismenn eiga að vera óhræddir að láta brjóta á erfiðu
málunum í umræðum á landsfundinum.
ÞJÓÐARÁTAK UM
GREIÐSLU SKULDA
VAXTAGREIÐSLUR ríkissjóðs eru orðnar svo þungur baggi
á skattgreiðendum, að ekki verður við unað. Það hlýtur
að verða eitt helzta verkefni í fjármálastjórn ríkisins næstu árin
að greiða niður skuldirnar og létta þannig vaxtabyrðina. Féð,
sem þannig sparast, væri betur notað til að lækka skattprósent-
una eða til uppbyggingar þjóðfélagsins. Fjármálaráðherra hefur
skýrt frá því, að vaxtagreiðslur ríkissjóðs nemi 13-14 milljörðum
króna á ári og svo verður næstu árin. Árlegar vaxtagreiðslur
nema hærri upphæð en varið er til alls skólahalds í landinu (11,7
milljarðar 1995). Stærstur hluti vaxtanna rennur til útlendinga.
Á þessu ári fara um 8,6 milljarðar af 13,8 milljörðum út úr land-
inu. Á næsta ári eru vaxtagreiðslur ríkissjóðs áætlaðar 13,5
milljarðar og þar af eru 9,2 milljarðar vegna erlendra lána.
Vaxtagreiðslur ríkissjóðs á árunum 1985-1996 nema alls um
110 milljörðum króna. Það slagar hátt upp í útgjöld eins árs
í samkvæmt fjárlögum. Verði ekkert að gert munu vaxtagreiðsl-
urnar aukast enn næsta áratuginn. Þennan fjáraustur þarf að
stöðva og nýta féð með arðbærum hætti fyrir land og þjóð. Um
þetta markmið þarf þjóðin að sameinast. Þjóðarátaks er þörf.
■ BIÐLISTAR HEIL-
| BRIGÐISKERFISIN S
TriINAR Stefánsson, yfirlæknir augndeildar Landakots, segir
Uj í viðtali við Morgunblaðið í gær, að ein af afleiðingum
meintra aðhaldsaðgerða hjá Sjúkrahúsi Reykjavíkur sé sú, að
biðlisti sjúklinga eftir aðgerðum á augndeildinni aukizt úr um
200 í 400 til 500 manns. Biðlisti, sem til skamms tíma var nán-
ast enginn á augndeildinni, sýnist skilgetið afkvæmi meintra
sparnaðaraðgerða í heilbrigðiskerfinu.
Samansöfnun sjúklinga á biðlista í heilbrigðiskerfinu er hæp-
inn sparnaður, að ekki sé fastar að orði kveðið; í „bezta“ falli
frestun eða tilfærsla útgjalda, en oftar en ekki mögnun vand-
ans. Máski er tímabært að heilbrigðisyfirvöld standi fyrir heildar-
úttekt á biðlistum í heilbrigðiskerfinu?
Jafnrétti kynja og samkeppnismál í brennidepli á 32.
Friður um fo
en tekist á um
Þótt ekki séu taldar líkur á að dragi til stórra
Sjálfstæðisflokksins, sem settur verður í dag, o
sátt um endurkjör forystunnar, má engu að síc
um átökum um einstök stefnumál. Hyggjast k
til aukinna áhrifa á fundinum, m.a. við kosnin|
Friðriksson kynnti sér viðhorf innan Sjálfstæc
32. landsfundarins.
FRÁ lokaundirbúningi landsfundar síðdegis
Y'IR 1.700 sjálfstæðismenn
eiga rétt til setu á lands-
fundi Sjálfstæðisflokksins
sem hefst í dag og stendur
fram á sunnudag. I gærkvöldi höfðu
1.650 manns staðfest þátttöku á fund-
inum. Landsfundur Sjálfstæðisflokks-
ins markar heildarstefnu flokksins í
landsmálum og setur reglur um skipu-
lag hans. Þemamál fundarins eru jafn-
réttismál og samkeppnisstaða íslands.
Fyrir þingið verða lögð drög að álykt-
unum í hinum ýmsu málaflokkum sem
samin hafa verið í á þriðja tug starfs-
hópa á undanförnum vikum og mán-
uðum. Kosning formanns, varaform-
anns og ellefu fulltrúa í miðstjóm fer
fram á sunnudag, á síðasta degi lands-
fundarins.
„Það er engin háspenna í loftinu.
Mér heyrist að menn séu almennt
ánægðir með stöðu flokksins, stjómar-
samstarfið og ekki síst árangurinn.
Ég heyri ekki annað en það verði frið-
ur í kringum kosningar og góð _sam-
staða sé um forystuna," segir Oskar
I. Húnfjörð, formaður kjördæmisráðs
Sjálfstæðisflokksins á Norðurlandi
vestra.
í sama streng tekur Guðlaugur Þór
Þórðarson, formaður Sambands ungra
sjálfstæðismanna, sem segist ekki
hafa heyrt annað en alger samstaða
sé um forystu flokksins meðal karla
sem kvenna innan flokksins.
Kristján Guðmundsson, formaður
verkalýðsmálaráðs Sjálfstæðisflokks-
ins, á von á rólegum og málefnalegum
landsfundi en segir alls óvíst hversu
hörð átök verði við afgreiðslu álykt-
ana um einstök mál, eins og t.d. sjáv-
arútvegsmálin. Hann telur mjög mik-
ilvægt að landsfundurinn ræði til hlít-
ar atvinnu- og kjaramál og að mótuð
verði afstaða til komandi kjarasamn-
inga.
„Ekki tímabært að hugleiða
framboð"
„Hlutverk einstaklinga ber ekki að
skilgreina út frá líffræðilegum eigin-
leikum eða sambandi við aðra einstakl-
inga,“ segir í drögum að ályktun um
jafnréttis- og fjölskyldumál sem lögð
verða fram á landsfundinum. Jafnrétt-
ismál kynjanna verða í brennidepli,
m.a. á fímm opnum fundum um jafn-
réttismál, sem haldnir verða í kvöld.
Hópur sjálfstæðiskvenna hefur haft
sig mjög í frammi undanfarin misseri
og lagt kapp á að auka hlut kvenna
innan flokksins. Hafa sjálfstæðiskonur
verið hvattar til að láta að sér kveða
við undirbúning landsfundarins og á
þinginu sjálfu. Hefur stöku sinnum
komið upp orðrómur um hugsanlegt
framboð konu til varaformennsku
gegn Friðriki Sophussyni, sem sækist
eftir endurkjöri, en hverfandi líkur eru
í dag taldar á að af því verði.
Hefur nafn Sólveigar Pétursdóttur
alþingismanns verið nefnt í þessu sam-
bandi en aðspurð um þetta segir hún:
„Forysta Sjálfstæðisflokksins er kosin
á hvetjum landsfundi og það fer ekki
hjá því að þau mál hafi borið á góma
í viðræðum mínum við sjálfstæðisfólk.
Friðrik Sophusson hefur verið varafor-
maður mjög lengi og hefur starfað
með þremur formönnum Sjálfstæðis-
flokksins. Það er því ekkert
óeðlilegt að menn velti fyrir
sér hlutunum og ræði málin
fyrir þennan landsfund.
Friðrik hefur hins vegar lýst
því yfir að hann óski eftir
að gegna þessu embætti
áfram. Hann hefur gegnt starfi fjár-
málaráðherra undanfarin ár með góð-
um árangri og hefur ugglaust sterka
stöðu. Ég tel því ekki tímabært að
hugleiða slíkt framboð nú,“ segir Sól-
veig.
Nokkur fjöldi kvenna sækist
eftir sæti í miðstjórn
Nú þegar hafa sjö konur tilkynnt
framboð sitt til miðstjórnar og er talið
víst að fleiri konur muni gefa kost á
sér við miðstjórnarkjör, samkvæmt
upplýsingum Birnu Friðriksdóttur,
formanns Landssambands sjálfstæðis-
kvenna, sem telur að jafnréttismálin
verði fyrirferðarmiki! á landsfundin-
um. „Ég vonast til að þetta leiði til
þess að við fáum skýrari mynd af því
hver vilji flokksins er,“ segir hún.
„Ég geri ráð fyrir að jafnréttismál,
bæði innan sem utan flokksins, verði
ofarlega á baugi á fundinum," sagði
Anna Blöndal, formaður kjördæmis-
ráðs Sjálfstæðisflokksins á Norður-
landi eystra. Anna á ekki von á því,
frekar en aðrir viðmælendur, að boðið
verði fram gegn sitjandi formanni eða
varaformanni en hún bendir þó á að
það þurfi ekki að sýna veikleika í
flokksstarfi, heldur þvert á móti að
vera styrkur, ef fleiri en einn sækist
eftir æðstu embættum innan Sjálf-
stæðisflokksins.
Konur eru um 40% af flokksbundn-
um sjálfstæðismönnum og er nú reikn-
að með að álíka stórt hlutfall lands-
fundarfulltrúa verði kvenkyns, sam-
kvæmt upplýsingum Kjartans Gunn-
arssonar, framkvæmdastjóra Sjálf-
stæðisflokksins, en það er umtalsverð
aukning kvenna meðal landsfundar-
fulltrúa frá fyrri landsfundum Sjálf-
stæðisflokksins.
í ályktunardrögum um jafnréttis-
og fjölskyldumál er lagt til að jafnrétt-
ismál verði færð úr félagsmálaráðu-
neytinu í forsætisráðuneyt-
ið. Áhersla er og lögð á að
lagafrumvarp um fæðing-
arorlof nái fram að ganga,
þar sem markmiðið sé að
karlar standi jafnfætis kon-
um og fæðingarorlofsréttur
á vinnumarkaði verði jafnaður.
Ágreiningur um framkvæmd
GATT-samkomulagsins
„Ég man ekki eftir neinum lands-
fundi þar sem ekki hafa orðið átök
um sjávarútvegs- og landbúnaðarmál
en vonandi tekst okkur að komast að
sameiginlegri niðurstöðu, þó það sé
auðvitað erfítt í svona þýðingarmikl-
um málaflokkum, þar sem skoðanir
eru misjafnar og hagsmunirnir rekast
á,fysagði einn viðmælandi blaðsins.
Áberandi málefnaágreiningur um
landbúnaðarmál og framkvæmd
GATT-samkomulagsins kemur fram í
ályktunardrögum sem lögð verða fram
á landsfundinum frá starfshópum um
landbúnaðarmál og viðskipta- og neyt-
endamál. í drögum landbúnaðarhóps-
ins segir: „Ljóst er að GATT-samning-
urinn hefur aukið samkeppni á inn-
lendum matvörumarkaði og leitt til
Iækkana á vöruverði. Enginn vafi er
á að halda verður áfram á braut al-
þjóðlegs samstarfs um aukið við-
skiptafrelsi, þótt reynt verði að ein-
hverju marki að milda þau áföll sem
minnkuð tollvernd er fyrir atvinnu-
grundvöll þjóðarinnar. í því starfi ber
að leggja þunga áherslu á að bæta
útflutningsfæri fyrir íslenska fram-
leiðslu hvar sem smugu er að finna.“
í ályktunardrögum um viðskipta-
og neytendamál segir aftur á móti að
landbúnaður á íslandi sé ofvernduð
atvinnugrein þar sem samkeppni gæti
ekki nema að takmörkuðu leyti. „Þetta
hefur leitt til gífurlegrar offjárfesting-
ar, ekki síst í milliiiðum. Óhagkvæmn-
inni er ýtt yfir á aðrar greinar m.a.
iðnað, verslun og þjónustu, en byrðun-
um síðan velt yfir á neytendur. Þær
miklu vonir sem neytendur bundu
vissulega við nýjan GATT-samning
hafa brugðist um leið og samningurinn
staðfestir óhagkvæmni íslensks land-
búnaðar. Tollígildisvernd landbúnað-
arvara (mismunur á innlendu verði og
svokölluðu heimsmarkaðsverði) er frá
200% og upp í 700%.
Markmiðið með nýjum GATT-
samningi var að auka viðskipti milli
landa og bæta lífskjör almennings.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks hefur hins vegar
unnið gegn anda sammningsins hvað
varðar landbúnaðarafurðir og þannig
í raun rýrt lífskjör landsmanna. Við
það verður ekki unað. Landsfundur
Sjálfstæðisflokksins átelur þau úreltu
vinnubrögð sem einkennt hafa fram-
kvæmd GATT-samningsins, - þau eiga
ekkert skylt við fijálst samfélag held-
ur haftabúskap eftirstríðsáranna og
gerir kröfu um endurskoðun fram-
kvæmdar samningsins í ljósi reynsl-
unnar," segir þar.
Búist við líflegum umræðum um
sjávarútvegsmál
Fyrirfram er búist við líflegum um-
ræðum og talsverðum deilum um stefn-
una í sjávarútvegsmálum, líkt og á
fyrri landsfundum. Á seinasta lands-
fundi Sjálfstæðisflokksins kom fram
verulegur ágreiningur um sjávarút-
vegsmál. Tillaga um að endurgjalds-
laus úthlutun afiaheimilda til lítils hóps
Jafnréttismál
verði færð í
forsætisráðu-
neytið