Morgunblaðið - 10.10.1996, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 1996 41
I
I
I
I
I
I
1
I
I
I
1
:!
I
í
EINN af dýrgripum Þjóðlistasafnsins, er hin fræga teikning
„Guðsmóðirin með barnið, heilög Anna og Jóhannes skírari“ eft-
ir Leonardo da Vinci (1452-1519) Svört og hvít krít á tónaðan
pappír, 141x104,6 cm.
Viturlegt er að marka sér ákveð-
ið tímabil í listasögunni hverju
sinni, skoða það í kjölin um leið
og farið er yfir annað. Að þessu
sinni sóttu verk hollenzku málar-
anna mjög á rýninn en söfnin í
London eiga einstakt úrval þeirra.
Hægt er að sitja endalaust í einu
herberginu og rýna á verk sautj-
ándu aldar málaranna Pieter de
Hooch, Pieter Saenredam og Jan
Vermeer, sem hanga hlið við hlið
og eru eins og í bland við eilífðina.
En málararnir hafa skilað núinu
til eftirtímans betur en nokkur ljós-
mynd getur gert því núið er þarna
líkt og af holdi og blóði og minnist
rafmagnað við sjóntaugamar og
skynsvið skoðandans. Hin mikla ró
og djúpi friður sem streymir frá
þessum myndum og margra hol-
lenzkra meistara tímanna er nú-
tímamanninum opinbemn, því slíkt
þekkir hann í fæstum tilvikum.
Það hafði mikil áhrif á rýninn,
að í einu herbergjanna var stór-
furðulegt líkan af húsi eftir Samu-
el van Hoogstraten frá Dordrecht
(1627-1678), nemanda
Rembrandts og áhugamann um
fjarvíddarbyggingu og ljósrannsók-
ir með sjóntækjum. Nefndist gjörn-
ingurinn „gæjusýning", því saman-
lagt innhald húsins er allt úr skorð-
um horfi maður beint inn í það en
ef maður kíkir inn um gægjugat
til hliðanna birtist manni ótrúlega
lifandi innimynd í þrívídd. Kannski
var hér kominn einn af leyndar-
dómunum á bak við þessi undur-
samlegu málverk á veggjunum allt
um kring. í öllu falli var slíkt
fjarvíddarbox, eins og þetta nefnd-
ist einnig, um skeið vinsælt meðal
hollenzkra málara til að endurvarpa
fjarvídd og sjónrænum lifunum.
Hjálpartæki eru þannig ekki ný af
nálinni, en hér skiptir máli að
kunna að nýta sér þau, og það
hafa hinir flæmsku málarar meistr-
að til fullnustu sé tekið mið af
vinnsluferlinu. Og handbragðið
hafa þeir svo einnig kunnað til hlít-
ar áður en þeir færðu sér hjálpar-
tækin í nyt, öfugt við það sem iðu-
lega gerist nú á tímum. Viðkom-
andi gægjuhús er eitt af sex slíkum
sem varðveist hafa frá sautjándu
öld og jafnframt það óviðjafnleg-
asta. Aréttar orðspeki Johns Rusk-
ins „List er samruni handar, hugar
og hjarta mannsins“.
Hér var þannig komð sláandi
dæmi um 350 ára gamla innsetn-
ingu, installation, í rými (!), sem
olli rýninum drjúgum heilabrotum.
Þannig er búið að taka hina óvið-
jafnlegu teikningu Leonardos af
hinni heilögu þríeinu Önnu úr kjall-
aranum og setja í sérstakt rými á
annarri hæð nýju álmunnar. En
þrátt fyrir að hún njóti sín vel í
rýminu eru áhrifin ekki jafn fima
sterk í þessari einangrun og þau
voru í kjallaranum. Er hér falin
nokkur lærdómur hvað uppheng-
ingu mynda varðar, því þær geta
kallað á nálægð annarra til að njóta
sín til fulls, ákveðna nálgun og
innileika. Það snerti við hinu nor-
ræna hjarta rýnisins að sjá í einu
herbergjanna málverk gullaldar-
málaranna Eckersberg og Köbke
við hlið mynda eftir Corot, Caspar
David Friedrich og Degas.
- Eðlilega hafði rýnirinn áhuga
á að sjá sem mest af list engil-
saxa, og hann las í bæklingi að
dijúgt úrval hennar væri í safni
heimstyrjaldanna „The new Imper-
ial War Museum", Hann skundaði
þangað en þar var fæst af því til
sýnis sem hann hafði lesið um í
bæklingnum og aðalsalurinn lokað-
ur. Það helsta var hið mikla af-
langa málverk John Singer Sarg-
ent, sem hann var sendur til að
mála á meginlandinu í lok heims-
styijaldarinnar fyrri. Hún var þó
fjarri því að vera með því athygl-
isverðasta sem eftir listamanninn
liggur svo að heimsóknin hefði
valdið vonbrigðum ef sjálft stríðs-
safnið hefði ekki verið hið forvitni-
legasta og nokkur hvíld frá lista-
söfnunum. Vakti rýninn til lífsins
og vitundarinnar um hinn hráa
veruleika, fullkomnustu andstæðu
blíðunnar og kyrrðarinnar í mál-
verkunum sem hann hafði verið að
skoða dagana áður. Þrátt fyrir að
stríðsvélamar hafi iðulega verið
frábær hönnun, er safnið enn ein
staðfesting þess, hve stjórnendur
þeirra og manndrápafræðingamir
hafa yfirleitt haft yfirborðslegar
og grunnfærðar kenndir til sjón-
mennta.
Rýnirinn fann þó aftur streng
fegurðar og mannlegrar reisnar í
litlu safni á ævi Florence Nichting-
ale í nágrenni inngangsins að St.
Thomas sjúkrahúsinu til hægri við
Westminsterbrúnna. Tilvemnni var
meir en borgið, einkum að við-
bættri magnaðri gönguferð á bökk-
um Thames fljótsins á afhallandi
degi.
SPENNANDI SKÓDAGAR
10 - 30% afsláttur.
tilboðin gilda til 15. október
The Shoe
Áður 5.900 Nú 5.300
M
Caterpillar
Áður 9.900 Nú 6.900
Kingsway
Áður 4.900 Nu 2.900
Nose
Aður 7.900 Nú 4.900
Jungle
Áður 8.500 Nú 7.500
Caterpillar
Áður 9.900 Nú 7.900
New Rock
Áður 10.900 Nú 9.900
Art skór
Áður 10.900 Nú 9.800
New Rock
Áður 10.900 Nú 8.900
Kingsway
Áður 5.900 Nú 2.900
Art skór
Aður 12.900 Nú 11.600

Shelly's
Aður 10.900 Nú 8.900
Workout
Áður 5.900 Nú 3.900
Gladiator skór
Aður 9.900 Nú 8.500
Hudson
Áður 9.900 Nú 8.400
A
Rangers
Áður 8.900 Nú 5.900
W,
New Rock
Áður 13.900 Nú 11.900
r
H A P P D RJ3E 11 i
HjARTA-
VERHDAR
Hægt er að greiða heimsenda miða með greiðslukorti í
síma S81 3947. Sendum hvert á land sem er.
a
Hjartavernd
Lágmúla 9
108 Reykjavík
Þökkum eftirtöldum
adilum veittan stuðning
• SPARISJÓÐUR REYKJAVtKUR
OGNÁGRENNIS
Tæknival
^rlÍRVlL-ÚTSÝN
® TOYOTA