Morgunblaðið - 13.10.1996, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 13. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
• •
Ljósmynd/Björg Sveinsdóttir
Frá því Ámi Benedikts-
son var lítill dreymdi
hann um að verða bóndi.
Hann átti líka eftir að
gera ýmsar tilraunir til
þess, sumar lífshættu-
legar, áður en hann
gerðist umboðsmaður
hljómsveita í útlöndum.
------------------------
Arni Matthíasson hitti
nafna sinn Benedikts-
son í Lundúnum þar
sem sá síðamefndi hef-
ur sest að með konu og
börn o g komst að því
að landbúnaðardraum-
urinn er fráleitt búinn,
þó að hann sé að vinna
við allt annað.
/
Arni benediktsson
hefur fengist við sitthvað
um ævina þó enn sé hann
ungur. Ámi,_ sem er sonur
Benedikts Ámasonar og
Völu Kristjánsson og því bróðir Ein-
ars Amar fjölmiðlafræðings, Sykur-
mola og útvarpsstjóra, er menntaður
búfræðingur en hefur lagt gjörva
hönd á margt, stundað örsveppa-
rækt, kúabúskap, fiskirækt, um-
boðsmennsku, fyrirtækjarekstur,
verið sjónvarpsþulur og kynningar-
stjóri. Fyrir skemmstu fluttist hann
búferlum til Lundúna þar sem hann
býr með konu og bömum og sinnir
umboðsmennsku fyrir hljómsveitina
Unun sem komin er á mála hjá
bresku útgáfufyrirtæki.
Ámi Benediktsson segist hafa
fæðst með bóndaáhugann og hann
gangi í erfðir, hann sjái hann í
bömunum sínum. „Ég bytjaði að
lesa allt um hesta þegar ég var
fimm ára gamall og vissi til að
mynda allt um jámingar þegar ég
var tólf ára en þá sá ég hest í ná-
vígi í fyrsta sinn. Pabbi útvegaði
mér síðan vinnu í hestaleigunni í
Laxnesi og þar var ég meira og
minna í tvö ár, þangað til ég fór í
Bændaskólann á Hvanneyri. Mönn-
um þar var frekar illa við hesta-
menn, þó það hafi breyst, en þetta
þróaðist þannig hjá mér að ég fór
að hafa áhuga á því á hveiju hest-
amir þrifust, þá á grasinu sjálfu
og lokst endaði ég ofan í moldinni
að spá í örvemr og fíniríi," segir
Árni og bætir við að um það leyti
sem hann var að byija á Hvann-
eyri hafi námið þar verið að breyt-
ast og mögulegt að læra meira um
ræktun, grasafræði og líffræði, sem
átti vel við hann. Eftir námið á
Hvanneyri hélt hann utan til frek-
ara náms, fór til Hollands að vinna
á garðyrkjubýli í lífrænni ræktun í
ár, flutti þaðan til Danmerkur og
starfaði við álíka ræktun í ár til
að komast inn í skóla í Árósum þar
sem hann lærði ræktunartækni.
Samhliða þessu námi var hann bú-
inn að ákveða að stofna félagsbú
með skólabróður sínum frá Hvann-
eyri, en skólabróðirinn kom upp
búinu á meðan Ámi lauk við nám-
ið, á Hólsseli á Hólsfjöllum.
Erfitt að byija búskap
Árni segir að þegar hann hafi
komið heim úr náminu í febrúar
1986 hafi verið erfítt að byija
búskap á Hólsfjöllum. „Til að byija
með lifðum við á því að bera út
póst, sáum um að koma póstinum
á tvo bæi; til okkar og til Ragnars
á Nýhóli, sem var einbúi. Þá hafði
samband við mig ráðunautur í
Norður-Þingeyjarsýslu og hélt að
ég væri svo vel menntaður að ég
gæti tekið við af sér því hann lang-
aði ekki lengur til þess að vera
ráðunautur. Það varð úr að ég tók
við af honum 1. apríl og var þá
orðinn héraðsráðunautur Þingey-
inga um tvítugt."
Því starfi gegndi Árni fram í
ágúst árið eftir og hann segir það
hafa verið erfitt til að byija með.
„Ég var svo ungur og þetta er
mjög krefjandi starf. Gömlum
bændum í héraðinu þótti líklega lít-
ið til unglingsins koma, en ég var
ekkert að fela það að ég hefði ekk-
ert vit á sauðfjárbúskap. Ég gat
aftur á móti lagt þeim lið við rækt-
unina enda skiptir fóðuröflunin
gríðariega miklu máli fyrir skepnu-
haldið og þeir kunnu vel að meta
það að ég var ekkert að setja mig
á háan hest.“
Ámi segir að Lilja kona hans
hafi á endanum þreyst á því að búa
á Hólsfjöllum, „þá ófrísk að fyrsta
barni okkar og vildi flytja nær
byggð. Við tókum okkur því upp
og fluttumst til Reykjavíkur og ég
fór að svipast um eftir einhveiju
að gera. Ég réð mig meðal annars
sem þul við Sjónvarpið, sem var
ekki mikil vinna en þá voru lætin
að byija í kringum Sykurmolana
og þau leituðu til mín um hvort ég
gæti liðsinnt þeim, báðu mig um
að sinna sínum persónulegu málum
á íslandi á meðan þau væru ytra.
Það vatt smám saman upp á sig
og ég fór út í að stofna fyrir þau
fyrirtæki í kringum reksturinn hér
á landi, þar á meðal að stofna
Smekkleysu á löglegan hátt sem
hlutafélag og líka Hugleysu sem
var þeirra einkafyrirtæki.“ Ekki
sagði Árni þó skilið við búskapinn
því honum bauðst jörðin Selholt í
Mosfellsdal og keypti, flutti þangað
inn á Þorláksmessu 1988.
Örsvepparækt og
umboðsmennska
í Selholti hófst Árni handa við
örsvepparækt, fékk styrk frá
Framleiðnisjóði til að breyta hlöðu
á bænum í verksmiðju til að ræka
rótarsveppi sem var hluti af sérhæf-
ingu hans í námi. „Þetta var ósköp
frumstætt í sjálfu sér en ég lagði
í þetta eins og ég gat og að gekk
ágætlega þar til ég lenti í árekstri
á milli stofnana og það gerði út af
við ræktina."
í einu homi á hlöðunni var rekið
fyrirtækið Hugleysa sem sá um
fjármál alþjóðafyrirtækisins Syk-
urmolanna og Ámi segir að þó það
hafi ekki látið mikið yfir sér hafí
hann verið með tölvutengingu við
bankann úti í hlöðu, símbréfstæki
og tvær símalínur og það var allt
sem þurfti. „Rekstrarkostnaður var
aftur á móti fáránlega hár, síma-
reikningamir vom hrikalegir og það
er meðal annars þess vegna sem
ég er í Bretlandi núna. Þáð er
svakalega dýrt að reka fyrirtæki
frá íslandi sem á starfsemi sína að
mestu leyti í útlöndum. Ef ekki
væri svona dýrt að starfa heima
myndi ég starfa þar og greiða þang-
að skatta og skyldur því ég vil helst
vera heima.“
Ámi segir að erlendir útsendarar
stórfyrirtækja hafí heimsótt hann
til Islands til samningaviðræða og
skrafs og ráðagerða og þeir hafi
haft gaman af að koma í hlöðuna
í stað þess að hittast á venjulegri
skrifstofu. „Þetta eru svoddan apa-
kettir sem em í þessu starfi að
þeir höfðu bara gaman af þessu,“
segir Ámi og bætir við eftir smá-
þögn að starfið fyrir Sykurmolana
hafí verið afskaplega erfitt og krefj-
andi, nánast allan sólarhringinn.
1992 ákvað hljómsveitin að
hætta og Ámi segir að hann hafi
ákveðið að hella sér út í búskapinn
aftur, keypti sér kúabú og fluttist
norður í land. „Ég keypti Selholt á
uppboði og sá fram á að ég gæti
selt það með góðum hagnaði. Einu
búin sem bera sig á Islandi em
kúabú og ég fór því að svipast um
eftir slíku búi og fann það norður
í Skagafirði, mjög fínt bú sem ég
keypti á tuttugu milljónir. Ég hafði
starfað við kúabúskap meðal ann-
ars í Danmörku og átti því von á
að ég kynni vel til verka en ekki
var ég búinn að búa lengi þegar
kom í ljós að ég var með ofnæmi
fyrir kúm. Það ofnæmi var svo
hastarlegt að ég var beinlínis í lífs-
hættu ef ég var of mikið í búskapn-
um. Mig gmnaði um leið að ég
væri með kúaofnæmi en fékk það
ekki staðfest þrátt fyrir fjölda heim-
sókna til lækna. Það flettist af mér
skinnið og um tíma var húðin á
mér svo slæm að það var ekki
hægt að finna auðan blett til að
gera ofnæmispróf, blóðmagn fór
niður í 50% og ég myndaði mótefni
gegn eigin blóðij var sem sagt nær
dauða en lífi. Eg gat unnið einn
dag og lá síðan örmagna í rúminu
í þijá. Þannig gekk þetta fyrir sig
í sjö mánuði og þá viðurkenndi ég
loks fyrir sjálfum mér að ég væri
með ofnæmi fyrir kúm og ákvað
að selja búið.“
Ámi segir að það hafi gengið
vonum framar að selja búið og enn
hagnaðist hann á sölunni. Eftir að
hann hætti búskapnum tók honum
strax að batna ofnæmið en hann
segir það hafa tekið mörg ár og
hann sé reyndar ekki búinn að ná
upp fullu þreki enn.
Einu sinni enn
Ekki lagði Árni drauminn um
búskap á hilluna þrátt fyrir ófarirn-
ar í kúaræktinni. „Ákvað því að
reyna fyrir mér eitt sinn enn, keypti
handónýtt bú í Skagafirði, í Sléttu-
hlíð, með engum bústofni, en bygg-
ingum og ónýtu íbúðarhúsi, en í
sérstaklega fallegu landslagi, 15
ferkílómetra jörð með þremur fjöll-
um, dal og á. Þá var ég kominn
með þá dellu í hausinn að fara út
í fiskeldi, orðinn sannfærður um
að bleikjueldi væri málið.“
Ámi segir það lán sitt að hann
hafi komist í samstarf við Hólalax
sem rak 200 milljón króna stöð
skammt fyrir norðan Sléttuhlíð.
„Þar gat ég kynnst fiskeldinu og
hitti meðal annars ýmsa fískkaup-
menn sem vom að koma til lands-
ins á vegum Hólalax. Þá komst
ég að því að þjóðsagan um að ís-
lenska bleikjan þætti svo mikil
lúxusvara úti í löndum væri hreint
bull; hún væri bara seld eins og
hver annar fiskur og algengt væri
að merkimiðinn frá íslandi væri
rifinn af og settur á miði sem segði
að í pakkanum væri svissnesk
fjallableikja. Ég sá það því í hendi
mér að framtíð mín lægi ekki í
bleikjueldi því það þarf svo stór
fyrirtæki til að standa í slíku, fyrir-
tæki sem geta staðist áföll eins
og að vera tekjulaus í heilt ár ef
eitthvað kemur upp á.“
Eftir að hafa starfað fyrir Hóla-
lax og eytt miklum peningum í
vatnamælingar og frumathugun á
bleikjueldinu ákvað Árni að bregða
búi og flytjast til Reykjavíkur.
„Þar tapaði ég öllu mínu, á reynd-
ar enn eftir fjórðung af jörðinni,"
segir Árni, „allur söluhagnaðurinn
horfinn út í veður og vind og ég
kominn aftur í bæinn allslaus og
atvinnulaus,“ segir hann og hlær
við.
Mikil vinna fyrir lítið kaup
Syðra fékkst Árni við sitthvað,
tók meðal annars þátt í að kynna
jólaútgáfu Japis fyrir jólin 1994,
„mikil vinna fyrir lítið kaup“.
„Þá var það að ég frétti af náms-
braut úti í Danmörku sem mér
fannst að myndi eiga við mig, jarð-
ræktarhagfræði, sem snýst í raun ,
um það hvernig sjóðaplokkið í Evr-
ópusambandinu gengur fyrir sig.
Ég skrifaði því bréf til Framleiðni-
sjóðs og óskaði eftir j)ví að fá styrk
til framhaldsnáms. Ég fór utan og
hóf nám í stærðfræði til að búa
mig undir skólann en fékk þá bréf
frá Framleiðnisjóði þar sem umsókn
minni var hafnað og því varð ég
að fara að vinna með náminu.
Það átti vel við mig að vera í
Danmörku, ég bjó vitanlega á
bóndabæ skammt utan við Kaup-
mannahöfn og varð að fara á fætur
fyrir klukkan fimm á morgana til
að ná í skólann á réttum tíma.
Unun kom til Danmerkur og lék
þá meðal annars í Loppen. Ég heill-
aðist af hljómsveitinni og þegar þau
leituðu til mín um að vinna fyrir
þau tók ég því því ég þurfti ein-
hveija vinnu. Það skipti engu máli
í sjálfu sér þó þau hafi búið á ís-
landi og verið að koma sér á fram-
færi í Bretlandi með umboðsmann
í Danmörku. Það er einfalt að fara
á milli og ég nýtti mér gömul sam-
bönd til að miða málum áfram. Það
gekk allt að óskum, áhugi fyrir
Unun var mikill og ég féll í stærð-
fræði,“ segir Árni og hlær. „í kjöl-
farið hvatti konan mín mig mjög
til þess að fara út í umboðsmennsk-
una því hún sá hvað ég hafði gam-
an af því,“ segir Ámi og bætir við
að hann hafi reyndar enga skýringu
á því hvað hann sjái við umboðs-
mennskuna', það sé kannski ævin-
týramennska. „Það er kannski líka
það að ég er búinn að sætta mig
við það að ég get ekki búið. Ég
finn líka að ég er góður í því sem
ég er að gera, fæ þau viðbrögð frá
þeim sem ég er að vinna með.“
Ámi segist ekki hafa á dagskrá
sem stendur að vinna fyrir fleiri
hljómsveitir, það sé í nógu að snú- \
ast fyrir Unun eins og er. „Ég hef
þá reynslu af sjálfum mér að hlut-
imir séu fljótir að vinda upp á sig
og þarf því ekki að gera ráð fyrir
neinu," segir Ámi og kímir. „Ég
hef líka verið það lengi utan hljóm-
sveitastússins að það tekur tíma
að treysta gömul sambönd og
byggja upp ný.“
Árni keypti sér fyrir skemmstu
hús skammt utan við Lundúnir, í
kyrrlátum smábæ. „Það er viss
krafa um það frá fjölskyldunni að
búa á sama stað lengur en eitt
ár,“ segir hann, „og ég kann vel
við enska sveitasælu. Á sunnudög-
um fer ég síðan í almenningsgarð
sem er fimm mínútna gang frá
mér að horfa á hestana. Það kem-
ur sjálfsagt að því að ég fari að
fást við búskap að nýju, ég er þeg-
ar farinn að skoða landspildur
umhverfis,“ segir Ámi og hlær
hjartanlega, „búskaparsögu minni
er ekki lokið.“