Morgunblaðið - 19.11.1996, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
ÞRIÐJUDAGUR 19. NÓVEMBER 1996 37
Auka þarf framlög til LÍN
ÞEGAR litið er á frumvarp til
Q'árlaga fyrir árið 1997 sést, að
framlag ríkissjóðs til Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna er áætlað
1.500 milljónir króna, sem er 50
milljóna króna hækkun frá fjárlög-
um þessa árs. Framlagið miðast
við 52% af áætluðum útlánum
sjóðsins eins og í fjárlögum þessa
árs og að eiginfjárstaða hans hald-
ist í horfi.
Neikvæðar umræður
Við myndun ríkisstjórnarinnar
var ákveðið, að lög og reglur um
lánasjóðinn skyldu endurskoðuð.
Var stofnað til nefndar með þátt-
töku fulltrúa beggja stjórnarflokk-
anna og námsmanna. Á vegum
nefndarinnar hefur verið unnið
mikið starf og er það von mín, að
þar takist samstaða um mörg álita-
efni, sem tengjast framkvæmd lag-
anna frá 1992.
Tölur um virka nemendur í Há-
skóla íslands á árunum 1988 til
1995 benda ekki til þess, að þær
breytingar sem voru gerðar á lána-
sjóðnum árið 1992 hafi raskað
verulega árlegri fjölgun þessara
nemenda í skólanum. Jafnhliða hef-
ur virkum nemendum við aðra skóla
á háskólastigi fjölgað, eins og til
dæmis við Háskólann á Akureyri.
Þegar málið er
skoðað hlutlægt, er
ekki unnt að komast
að annarri niðurstöðu
um málefni lánasjóðs-
ins en þeirri, að um-
ræðurnar um þung-
bær lánakjör hans haff
verið neikvæðari en
réttmætt er. Er ekki
ólíklegt, að þessar nei-
kvæðu umræður hafi
jafnvel ráðið meiru um
ákvarðanir manna um
að fara ekki í nám
vegna reglna um lána-
sjóðinn en efni regln-
anna sjálfra. Þó er
ljóst að ákveðnum
hluta reglnanna þarf að breyta til
að létta undir með viðskiptavinum
lánasjóðsins.
Dregið úr endur-
greiðslubyrði
Ljóst er, að á borðinu eru tvær
megipkröfur um breytingu á lögun-
um. í fyrsta lagi, að komið verði á
svonefndum samtímagreiðslum lán-
anna og hins vegar að dregið verði
úr endurgreiðslubyrði námslána. I
umræðum um áhrif þess, að hætt
var svonefndum samtímagreiðslum
árið 1992, hefur kostnaður náms-
manna af breytingunni
verið ýktur. Þar líta
menn einkum á þann
kostnað, sem náms-
maður ber af því að
brúa bil, þar til að
greiðslu námsláns úr
lánasjóðnum kemur og
tala því um óhagræði
af eftirágreiðslum.
Raunverulegur vaxta-
kostnaður námsmanna
vegna þessa er innan
við 0,4% á ári vegna
þess, að ríkið greiðir
niður vexti með fram-
lögum til lánasjóðsins,
tryggir hámark tekju-
tengdrar endurgreiðslu
og námsmenn fá vaxtaauka, sem
nemur áföllnum vöxtum vegna eft-
irágreiðslu lánanna. Þetta framlag
ríkisins reiknast nú rúmlega 50%
af árlegum útlánum. Raunveruleg-
ur vaxtakostnaður námsmanns,
sem hefur lokið fjögurra ára námi,
er því aðeins 1.500 krónur af hverj-
um 400.000 krónum.
Ég tel ekki rök fyrir því að
hverfa aftur inn á þá braut að
afnema skýrar kröfur um náms-
framvindu, áður en lánasjóðurinn
innir greiðslu af hendi til náms-
manns. Núverandi kerfi gerir í
Sterk rök hníga að því,
segir Björn Bjarnason,
að fjárveitingar skuli
auknar úr ríkissjóði til
Lánasjóðs íslenskra
námsmanna.
senn kröfur til nemenda og skóla
án þess að um nokkra ósanngirni
sé að ræða. Er það mat starfs-
manna sjóðsins, að útgjöld ríkis-
sjóðs til hans mundu aukast um
hundruð milljóna króna yrði horfið
frá_ núverandi kerfi.
Ég vil hins végar taka undir
sjónarmið þeirra sem hafa lagt
áherslu á síðara atriðið, þ.e. að
dregið verði úr endurgreiðslubyrði
námslána. Þótt námslán séu niður-
greidd af ríkissjóði um helming,
er endurgreiðslubyrðin tilfinnan-
leg. Veita ber auknu fé úr ríkis-
sjóði til Lánasjóðs íslenskra náms-
manna. Þessum fjármunum á fyrst
og fremst að veija til að draga úr
endurgreiðslubyrðinni.
Höfundur er
menntamálaráðherra.
Björn
Bjarnason
Hver verða örlög
ellilífeyrisins?
voru. Hér var því að
nokkru leyti um gegn-
umstreymi lífeyris-
sjóða að ræða. Hér er
því í raun um eftirlaun
fólks að ræða, sem
hefir greitt þetta á
langri starfsævi.
Hvað verður nú?
Félag eldri borgara
og Landssamband
aldraðra hafa því verið
að vinna að því að fá
það viðurkennt, að við
þá kjarasamninga,
sem í hönd fara, verði
tekið fullt tillit til þess
Páll
Gíslason
VIÐ síðustu af-
greiðslu Ijárlaga ríkis-
ins var í Bandormin-
um samþykkt á Al-
þingi, að ellilífeyrir
skyldi ekki lengur
vera tengdur ákveðn-
um launaflokki verka-
manna og breytast
með þeirri upphæð
sem þar er greidd.
Þetta ákvæði Al-
mannatryggingalag-
anna hafði verið í gildi
í marga áratugi og
reynst nokkur hlífð
við því að ellilífeyris-
greiðslur fylgdu allri
launaþróun í landinu.
Það var því mikið áfall fyrir ellilíf-
eyrisþega að missa þetta laga-
ákvæði, en fá í staðinn þá óvissu,
sem því fylgir að Alþingi eigi að
fjalla um þetta á hveiju ári og
ákveða hvað fellur þannig í hlut
lífeyrisþega.
Eg held að fáum finnist að hlut-
ur lífeyrisþega sé of stór. Flestum
hlýtur að finnast hann frekar smár,
þegar menn vita hvað er verið að
greiða. Þetta fólk er þó búið að
greiða sína skatta í 40-50 ár og
þá var þeim að hluta varið til að
greiða þeim ellilífeyri, sem eldri
að elhhfeyrisþegar fái
samsvarandi hækkun eins og sam-
ið verður um á vinnumarkaðinum
um áramótin, þó að við séum ekki
beinir aðilar að samningunum.
Höfum við unnið að því að fá
ráðamenn í ríkisstjóm og á Al-
þingi svo og aðila vinnumarkaðar-
ins, bæði forustumenn stéttarfé-
laga og Vinnuveitendafélag ís-
lands til að skilja mikilvægi þessa
og þá miklu breytingu sem varð
á þessum málum við aftengingu
sambands launa og lífeyris við
samþykktina í desember 1995 á
Alþingi. Það er veigamesta málið
Samninganefndirnar
mega ekki gleyma, segir
Páll Gíslason, eldri
félögum sínum.
sem uppi er á vegum aldraðra líf-
eyrisþega. Þetta hlýtur að snerta
samvizku og réttlætiskennd ráða-
manna, ef það gerist að aldraðir
fái ekki sömu leiðréttingu á kjör-
um sínum og aðrir þjóðfélags-
þegnar.
Við treystum því að ekki verði
gengið svo frá samningum, að
ekki verði gerðar sérstakar bók-
anir um að ellilífeyrisþegar fái
samsvarandi launabætur frá líf-
eyrissjóðum og almannatrygging-
um.
Það er því áskorun til hinna
mörgu samninganefnda, sem nú
starfa, að þær muni eftir eldri
félögum sínum, sem komnir er á
lífeyrisaldur, svo að þeir fái sam-
svarandi bætur og aðrir.
Það þökkum við fyrir.
Höfundur er læknir og formaður
Félags eldri borgara í Reykjavík
og nágrenni.
Haustvörurnar streyma inn
Brandtex vörur
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður
Nýbýlavegi 12, simi 554 4433
stjórnbúnaður
Þú finnur j
varla betri j
lausn. í
= HÉÐINN =
VERSLUN
SELJAVEGI 2 SÍMI 562 4260 I
boðtækið frá
SMARTEK
á stærð við
eldspýtustokk.
• Eitt minnsta boðtækið á
markaðinum.
• 12 skilaboða minni.
• Pípir eða titrar.
• Innbyggð klukka með vekjara
• Næturljós
• Varar við þegar rafhlaða
tæmist
• Öryggiskeðja með klemmu
• Hægt að hafa ailt að eitt hundr-
að tæki á sama númerínu
• Verð kr. 10.900 með vsk.
RAFÖGN ehf
Ármúla 32, sími 588 5678
Að auki færðu kosti á að velja úr 10
- 20 öðrum myndum af bömunum,
og þær færðu meö 50 % afslætti frá
gildandi verðskrá ef þú pantar
, strax.
Urvals jólagjöf.
Hringdu og láttu senda þér frekari
upplýsingar, en bíddu ekki of
lengi, tilboðið gildir aðeins
ákveðinn tíma.
Ljósmyndastofa Kópavogs sími
554 3020
Upppantað til jóla. biðlisti.
Ljósmyndastofan Mynd
söni: 565 4207
AÖeins örfáir tíma lausir í
nóvember og desember.
Fermingar í vor:
Ljósmyndstofa Kópavogs:
23. mars upppantað
27. mars upppantað
Ljósmyndastofan Mynd:
23. mars upppantað, biðlisti.
27. mars upppantað, biðlisti.
Nokkrir tíma lausir á öðrum
fermingardögum og á rúmhelgum
dögum
3 Ódýrari
Nóvember
tilboð, fyrir
aðeins
kr. 7000,oo
færðu myndatöku af bömunum
þínum og eina stækkun 30x40
sentímetra innrammaða
og lOjólakort.
síðurnar
eru í...
símaskránni -