Morgunblaðið - 21.11.1996, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1996 2 7
LISTIR
Hrævareldur og gflar
TONLIST
Illjómdiskur
FRANZSCHUBERT:
VETRARFERÐIN
Kristinn Sigmundsson, Jónas Ingi-
mundarson. Hljóðritad í Digranes-
kirkju í Kópavogi, júlí 1996, að við-
stöddum gestum. Hljóðfæri: Bösend-
orfer í eigu Listasafns Kópavogs.
Upptaka og stafræn hljóðvinnsla:
Ilalldór Víkingsson. Framleitt af
Sony DADC Austria. Mál og
menning 1996.
„ENGINN skilur annars manns
gleði eða annars manns sorg. Okk-
ur finnst einungis að við séum að
nálgast hvert annað, en í raun
göngum við áfram hlið við hlið.“
Þessi orð Schuberts eru einsog ein-
kunnarorð við Vetrarferðina - sem
þú skynjar strax í fyrstu tónum
þessa einstæða og undarlega verks,
a.m.k. einsog það er flutt á þessum
hljómdiski, öllu hægar og á mildari
og einlægari tónum en maður heyr-
ir oft. Strax í næsta lagi (Vindhan-
inn) ríkir hráslagalegt vonleysið,
sem kallast á við blíða drauma,
sárar minningar og örvinglan - sem
í lok verksins rambar á barmi geð-
veiki. Hvergi er þó verkið eins fag-
urt og undarlega geníalt og í tveim-
ur síðustu söngvunum (Gílar og
Maðurinn með lírukassann), þó
varla sé nokkur leið að gera upp á
milli söngvanna, sem hver og einn
er lýsandi dæmi um frumleika og
snilld. Það er því líkast að Schubert
nálgist hina líknandi huggun og
einskonar staðfestingu í Tálsýn og
Gílum meðan áþreifanlegur raun-
veruleikinn, einsog Kráin og I þorp-
inu, lýsir tómleika og nöturlegri
einsemd.
Ég leyfi mér að vitna í ágæta
grein Halldórs Hansens í bæklingi.
„Vetrarferðin íjallar þannig um
veturinn hið innra og frostið sem
nístir og gagntekur mannssálina
án þess að þolandinn fái rönd við
reist, þegar hann verður skyndilega
að víkja af hinni troðnu braut hins
þekkta, kveðja allt sem honum var
kært og kunnugt en ryðja sér sjálf-
ur braut út í hið óþekkta þar sem
vegleysan ræður ríkjum. Hann hef-
ur ekki annað að treysta á en átta-
vitann hið innra sem oft er óviss
og ótraustur vegna takmarkana
mannlegs eðlis. Þetta er staða
mannsins þegar dauðinn knýr á dyr
og saga þess að deyja frá því sem
eitt sinn var og vakna til þess sem
verða mun og var ekki áður.“
Schubert breytir rómantískum,
myndrænum og óræðum skáldskap
Wilhelms Múllers í e.k. „existensíal-
ískt“ ástand. í raun og veru „yrkir“
hann ljóðin til hlítar, sbr. orð skálds-
ins að ljóðin í Vetrarferðinni nytu
sín ekki sem skyldi í eigin krafti,
enda þótt þau næðu hærra og ristu
dýpra en flest annað sem hann
hafði áður ort.
Enginn söngvari er fær um að
túlka Vetrarferðina fyrr en hún
tekur að ásækja hann einsog vofa,
er haft eftir einum frægum. Fram-
angreindar lýsingar eru e.t.v. ekki
til þess fallnar að auka vinsældir
verksins meðal hjartveikra, þeim
gæti þó verið nokkur huggun í því
að dýrð og dásemd listarinnar er
styrkjandi og gerir hugarheim og
tilfinningar dýpri og ríkari. Við
skulum því vera minnug þess að
„þetta er saga hins skapandi í
manninum, því að í sköpuninni
verður það til sem aldrei áður var.
Þessvegna stendur hinn skapandi
listamaður ávallt eins og andspænis
vantrúuðum og skilningslausum
heimi sem finnur öryggi í því þekkta
og viðurkennda, en hafnar því nýja,
ferska og óþekkta". (H.H.) - Vetr-
arferðin er vissulega einmanalegt
verk, og verður sjálfsagt best notið
ef maður er einn með sjálfum sér.
Flutningur Kristins Sigmunds-
sonar og Jónasar Ingimundarsonar
er gegnum vandaður og oft hríf-
andi fallegur. Hér er einlægnin,
borin uppi af löngum og endurnýj-
uðum kynnum við verkið, í fyrir-
rúmi. Hinn dökki og lýríski baríton
Kristins, sem einnigbýryfirvoldug-
um hljómi og sveigjanleika þegar
við á, er einsog sniðinn fyrir Vetrar-
ferðina. Sjaldan hef ég heyrt tvö
síðustu lögin betur sungin. Sáttin
við hlutskipti þess sem misst hefur
allt og horfst í augu við hið óþekkta
er algjör, fögur - og undarleg. ..
Bösendorferinn er rétta hljóð-
færið fyrir þetta verk þar sem
píanóið gegnir jafn miklu hlutverki
og söngröddin, lýsandi sálará-
standi þolandans af ótrúlegu hug-
viti, hugmyndaauðgi og af óvæntri
- að ekki sé sagt frumlegri -
myndvísi og dýpt. Leikur Jónasar
er innlifaður og ferskur, samboðinn
söngnum.
Halldór Víkingsson stjórnaði
upptöku sem er í alla staði mjög
vönduð.
Bæklingur er vandaður, textar
á þýsku og íslensku. Textaþýðing-
ar Þorsteins Gylfasonar eru gerðar
af látleysi og þokka, svosem vænta
mátti.
Oddur Björnsson
SJÖNVARJPS gkápar
Frá
] 11.400 j°
Sprautulakkaður
svartur með glerhurðum J
9.900
Fáanlegur í beyki,
mahóní, svörtu og hvítu
HLJflMTÆKJA g.kápar
GEIISLAMSKA standar
Frá
I 4.900 JQ
3000 m2 sýningarsalur
I Opið virka daga 9-18
I Laugardaga 10-16
It
v
TM - HÚSGÖGN
SíSumúla 30 - Sími 568 6822