Morgunblaðið - 08.12.1996, Blaðsíða 20

20 B SUNNUDAGUR 8. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
HANDRITSHÖFUNDAR
þessarar nýju íslensku
gamanþáttaraðar eru
gamalreyndir, leikar-
arnir Guðmundur Olafsson og Jó-
hann Sigurðarson en hann er jafn-
framt leikstjóri meðan Guðmundur
fer með annað aðalhlutverkið. Leik-
myndahönnuður er Þór Vigfússon,
um búninga sér Dóra Einarsdóttir
en förðun og hárgreiðsla er í hönd-
um Rögnu Fossberg.
Okkur fannst sögoisviðið
tilvalið
„Þetta er gamanleikur með þjóð-
legu ívafi og gerist að stærstum
hluta í fornbókaverslun sem tveir
menn eiga; þeir Rögnvaldur Hjördal
og Bjöm Isleifsson. Við hlið versl-
unarinnar hefur Ester Ákadóttir
* starfsemi sína en hún selur undir-
fatnað og er innangengt á milli
verslananna,“ segir Jóhann Sigurð-
arson, handritshöfundur og leik-
stjóri. „Félagarnir reka fyrirtækið
af miklum metnaði en baráttan er
hörð þar sem þessi tegund verslana
á undir högg að sækja. Ester er
tíðum hjá þeim en einnig sækja þá
heim ýmsir fastagestir til að mynda
Jón eilífðarstúdent (Hjálmar Hjálm-
arsson) en hann er alltaf að skrifa
stóru ritgerðina, er mikill grúskari
og hafsjór af fróðleik. Rannsóknar-
lögreglumaðurinn Steingrímur ven-
ur komur sínar til þeirra félaga en
einnig ungur piltur Daníel (Steinn
^ Ármann) sem hefur verið svolítið
óheppinn í lífinu.
Félagarnir eru nokkurs konar
sálgæslumenn, þykja úrræðagóðir
og menn sækja til þeirra ákveðna
andlega næringu.
Okkur fannst sögusviðið tilvalið
þar sem það býður upp á marga
möguleika, ólíkar persónur hittast
og allar bókmenntirnar rúmast inn-
an veggja verslunarinnar allt frá
Hómer niður í smæstu, auvirðileg-
ustu dægurlagatexta.
Persónur verksins lúta lögmáli
þessa verkefnis sem við erum að
glíma við. Vonandi eru þetta per-
sónur sem áhorfendur kannast við
þó þær eigi sér engar beinar fyrir-
myndir.
Boðskapur er engin þungamiðja
í þessu verki. Þættirnir eru skrifað-
ir með það fyrir augum að vera
skemmtilegir. Að sjálfsögðu koma
ýmsar skoðanir á tiiverunni fram í
gegnum persónurnar. Það er í anda
gamanþátta á borð við þennan að
undir niðri er viss alvara.“
-Hvernig stóð á því að þið skrif-
uðuð þetta verk?
„Ég var búinn að velta þessu
fyrir mér í nokkurn tíma þegar ég
bar hugmyndina undir Guðmund.
Fyrir um það bil tveimur árum var
handrit okkar orðið það heillegt að
við höfðum samband við Jón Þór
Hannesson hjá Saga Film. Hann tók
okkur vel og kom hugmyndinni á
framfæri yið Pál Baldvin Baldvins-
son hjá íslenska útvarpsfélaginu.
Við vorum það heppnir að fá til liðs
við okkur Egil Eðvardsson en hann
hefur annast stjórn upptöku. Hug-
myndin að þáttunum hefur þróast
og efnið tekið ýmsum breytingum
í stúdíóinu."
Þættirnir eru hugsaðir
sem afþreying
„Ég leik Björn ísleifsson, forn-
bókasala. Hann er andstæða með-
eiganda síns Rögnvaldar Hjördal á
þann hátt að hann er meira í dag-
legu basli, á mörg börn og skuldar
mikið“, segir Guðmundur Ólafsson,
leikari og hinn handritshöfundur-
inn. „Rögnvaldur hefur hins vegar
fengið allt upp í hendurnar. Til
dæmis erfði hann sinn hlut í versl-
uninni eftir frænda sinn. Björn er
ekki eins vel klæddur, ekki eins
stífur á meiningu sinni og kæru-
lausari.
Við Jóhann gerum þá að ólíkum
persónuleikum til að fá fram skoð-
* anaágreining, sterkari samskipti og
meiri átök. Eitt eiga þeir sameigin-
legt og það er dálæti á bókmenntum
og íslensku máli. Þeir kunna mikið
fyrir sér. Oft reyna þeir með sér
með þeim hætti að annar þeirra
hendir til dæmis fram upphafi að
ljóði og þá kemur í hlut hins að
vera snöggur til að svara því hver
er höfundurinn og hvar verkið er
Sálgæslu-
menní
fornbóka-
búðinni
í myndveri Saga Film
hafa staðið yfír tökur á
íslenskri gamanþátta-
röð sem ber heitið Forn-
bókabúðin. Þættirnir
eru framleiddir fyrir ís-
lenska útvarpsfélagið
og ætlaðir til sýningar
á Stöð 2 væntanlega í
janúar á næsta ári. Ein-
-----n----------------
ar Orn Gunnarsson
leit við í myndverinu og
ræddi við höfundana,
nokkra leikara og fram-
sem styrkur frá þeim getur ýtt
svona verkefni úr vör.
Við tökum upp fjóra þætti í einni
lotu á um það bil einni viku. Ef
þáttaröðin fær góðar viðtökur ætl-
um við að minnsta kosti að fram-
leiða tólf þætti. Æfíngar leikara
hafa að mestu leyti farið fram úti
í bæ en þeir hafa einnig æft lítil-
lega í leikmyndinni.
Það segir sig sjálft að þetta er
ekki kvikmynd heldur sjónvarpsefni
og tökur þurfa því að ganga nokk-
uð hratt fyrir sig þar sem við reyn-
um að filma þijátíu og fimm mín-
útna efni á einum degi.
Ég geri ráð fyrir því að dagskrár-
stjórar sjónvarpsstöðvanna séu
sammála mér um að kostnaður við
gerð þátta af þessu tagi hafi staðið
þeim fyrir þrifum en einnig sú stað-
reynd að engin hefð hefur skapast
hérlendis fyrir að skrifa og fram-
leiða slíka þætti. Þó hafa verið gerð-
ar ýmsar tilraunir eins og Gerða-
bæli, Undir sama þaki og Líf í tusk-
unum.
Það er stór ákvörðun fyrir dag-
skrárstjóra að ákveða að ráðast út
í þáttagerð af þessu tagi einkum
vinnubrögð sem nauðsynleg eru til
að semja gamanmyndaseríur af
þessu tagi. Islendingar vilja sjá ís-
lenskt efni og þá ekki bara fréttir
og skemmtiþætti heldur líka góðar
heimildamyndir og leikið efni.
Það sem okkur fannst helst heill-
andi við hugmynd þeirra Jóhanns
og Guðmundar voru möguleikarnir
sem persónur og ytra umhverfi
buðu upp á. Persónurnar eru litrík-
ar og við könnumst jafnvel við
þær, bæði úr okkar samfélagi og
öðrum þjóðfélögum. Í fornbóka-
versluninni eru hlutir frá ólíkum
tímabilum og það er hægt að spinna
heilmikið í kringum þá.“
Að vissu leyti nýnæmi
fyrir okkur
Páll Baldvin Baldvinsson, fram-
kvæmdastjóri dagskrársviðs ís-
lenska Útvarpsfélagsins, er kaup-
andi þáttaraðarinnar af hálfu Is-
lenska útvarpsfélagsins og á þann
hátt lífgjafi hennar.
„Við hjá Stöð tvö höfum í tals-
vert langan tíma skoðað handrit
sem hafa borist
okkur frá ýmsum
EDDA Heiðrún
leikur Ester
Ákadóttur,
kaupkonu,og
nágranna forn-
bókasalanna.
kvæmdaraðila.
PERSÓNUR og leikendur. Steinn Ármann og Þórhallur standandi. Ingvar Sigurðsson, Edda Heiðrún
og Guðmundur Ólafsson. Aðeins vantar Hjálmar Hjálmarsson sem leikur bókagrúskarann.
höfundum," segir Páll Baldvin. „í
mörgum tilfellum hefur verið um
hópa höfunda að ræða sem boðið
hafa upp á drög að þáttaröðum.
Engin hefð er fyrir því að skrifa
slíkar þáttaraðir hér á landi og það
er náttúrulega skömm og ekki hef-
ur heldur verið mikið gert af því
að skrifa það sem kallað er á ensku
„sit comedy" eða „situation
comedy". Þessi hugmynd sem hér
er orðin að veruleika er búin að
vera í farvatninu núna í eitt og
hálft ár. Jóhann og Guðmundur eru
báðir hagvanir úr leikhúsi og hafa
lagt stund á skriftir, eru góðir sam-
starfsmenn og vinir. Hugmynd
þeirra bar það í sér að hún gat inni-
haldið alls kyns uppákomur og
uppátæki. Persónurnar voru mjög
skýrar strax í upphafi. Það var al-
veg greinilegt að þeir höfðu vald á
þessu formi þannig að þeim var
falið að skrifa fyrir okkur tiltekinn
fjölda af handritum. Við gerðum
síðan samning við Saga Film um
að taka þættina upp.
Við hjá íslenska útvarpsfélaginu
höfum ekki verið með framleiðslu
á leiknu innlendu efni af þessu tagi
í níu ár. Þetta er því að vissu leyti
nýnæmi fyrir okkur. Það hefur held-
ur ekki verið lögð áhersla á fram-
leiðslu svona efnis á öðrum sjón-
varpsstöðvum. Ég held að það sé
fyrst og fremst vegna þess að menn
hafa hvorki veitt fé til þess né gef-
ið sér þann tíma sem nauðsynlegur
er til að fullvinna handrit. Höfundar
verða að hafa góðan tíma til að
geta þróað hugmyndir, það er for-
senda þess að þeir nái tökum á
þessu formi.“
að finna í bókmenntunum.
Þar sem ég skrifaði handritið
ásamt Jóhanni þekki ég persónuna
vel og vissi strax í upphafi að hverju
ég gekk. Ég kann mjög vel við
hann og fannst bæði gaman að
skapa hann og endurskapa í leik
mínum.
Það er engin tilviljun að sögusvið
þáttanna er fornbókaverslun því að
við Jóhann erum báðir unnendur
bókmennta. Við viljum gjarnan
halda þvi aðeins á loft. Þessi íþrótt
þeirra félaga að henda á milli sín
bókmenntatilvitnunum er til þess
fallin að vekja athygli á íslenskum
bókmenntum og þá jafnframt andóf
gegn öllu því útlenska afþreyingar-
efni sem dynur á okkur sjónvarps-
áhorfendum. Þættirnir eru hugsaðir
sem afþreying og að baki þeim búa
engar djúpar, meðvitaðar listrænar
pælingar.
Mér finnst mjög ánægjulegt að
Stöð 2 hefur ákveðið að framleiða
að minnsta kosti fjóra þætti til við-
bótar sem gefur okkur öllum sem
að þessu koma möguleika á að þróa
vinnubrögð okkar.“
íslendingar vilja sjá
íslenskt efni
Jón Þór Hannesson er fram-
kvæmdastjóri Saga Film sem vinn-
ur þáttaröðina:
„Mér leist strax vel á þessa hug-
mynd, hún býður upp á marga
möguleika og hægt er að prjóna
endalaust við hana. Við fengum
úthlutað tveimur styrkjum úr
Menningarsjóði útvarpsstöðva.
Fyrst fengum við handritsstyrk sem
gaf okkur heilt ár til að þróa hand-
ritið. Síðan fengum við framleiðslu-
styrk sem auðveldaði okkur og Stöð
2 að taka þá ákvörðun að hella
okkur út í framleiðsluna af fullum
krafti. Þetta er gott dæmi um það
hversu nauðsynlegur þessi sjóður
er fyrir innlenda dagskrárgerð þar
og sér í lagi þegar tekið er mið af
umfanginu og stærðargráðunni á
íslenskan mælikvarða. Þegar verið
er að framleiða svona „sit comedy“
erlendis, til dæmis í Bandaríkjun-
um, er áhorfun mæld strax eftir
fyrstu þætti og ef hún er ekki góð
er þáttagerðinni hætt.
Eg held að sjónvarpsáhorfendum
komi til með að þykja þetta þakkar-
vert efni. Við verðum einhvern tíma
að byija á því að láta fólk tala ís-
lensku í leikritum í sjónvarpi. Mér
verður hugsað til þess að lítið barn
sagði eitt sinn við föður sinn þegar
svo viidi til að íslenskt leikrit var á
skjánum: „Pabbi, kallinn, hann tal-
ar íslenskué*
„Hér á íslandi höfum við allar
aðstæður til að framleiða svona
þætti, góða leikara, tæknifólk og
annað fagfólk. Það er helst að skort-
ur sé á góðum handritahöfundum
og þá sérstaklega er vöntun á höf-
undum sem tamið hafa sér ákveðin
Kærkomið tækifæri
fyrir leikara
Edda Heiðrún Backmann leikur
Ester Ákadóttur sem rekur undir-
fataverslun við hlið fornbókaversl-
unarinnar.
„Mér finnst Ester vera máluð
sterkum litum í þáttunum," segir
Edda Heiðrún. „Hún er röggsöm
og dugleg og er alltaf að hitta þann
rétta. Það er dálítið tragísk lína í
henni sem margar konur kannast
ef til vill við.
Við leikarar höfum verið að bíða
eftir að fá að fást við svona verk-
efni, að framleiða íslenska leiklist,
annað en stutta brandara í kringum
fréttatíma. I Ríkissjónvarpinu er
sífellt verið að fjalla um listina og
þá aðallega verið að bijóta hana
niður. Þeir sem eru í fókus eru fólk-
ið sem talar um og gagnrýnir listina
en ekki þeir sem framkvæma hana.
Þessi þáttagerð er kærkomið
tækifæri fyrir leikara til að spreyta