Morgunblaðið - 05.02.1997, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 5. FEBRÚAR 1997 21
LISTIR
HJÓN í sveit; gróf pensilför og lítil tilfinning fyrir ljósi og skugg-
um einkenna pilsið á kjól konunnar.
Kona undir kjólnum
BRESKUR listfræðingur, sem þótti
sitthvað athugavert við kjól konu
á mynd eftir Thomas Gainsboro-
ugh, hefur komist að því að undir
myndinni af „Hjónum í sveit“ leyn-
ist áður óþekkt andlitsmynd af
konu. Þykir þetta hin merkasta
uppgötvun enda Gainsborough,
fæddur 1727, látinn 1788, á meðal
þekktustu málara Bretlands, en
hann málaði fjölmargar andlits-
myndir af breska aðlinum.
Listfræðingurinn hafði um ára-
bil virt fyrir sér myndina af hjón-
unum og þótt kjóll konunnar ólíkur
öðru því sem Gainsborough mál-
aði. Taldi hann greinilegt að kast-
að hefði verið til höndum við þann
hluta verksins. Ákveðið var að taka
röntgen-mynd af því og kom þá í
ljós mynd af konu með hatt. Varir
konunnar komu aðeins í gegn og
mynduðu skugga i kjól hinnar kon-
unnar. Segir listfræðingurinn, sem
starfar við National Gallery i Lond-
on, engan vafa leika á að myndin
sé eftir Gainsborough og að verkið
RÖNTGENMYND af sama
málverki; í ljós kom andlits-
mynd af óþekktri konu.
undir sé frá fyrstu árum ferils
hans en fáar myndir eru til frá
þeim tima. Líklega hafi fjárhagur
hans ráðið því að hann ákvað að
nota strigann aftur en ekki er vit-
að hver konan er á myndinni.
Poemi Hafliða frum-
flutt í Bandaríkjunum
Á TÓNLEIKUM Riverside
Symphony sem haldnir verða í
Merkin Concert Hall í New York í
dag verður meðal annars frumflutt
verk Hafliða Hallgrímssonar,
Poemi, en fyrir það hlaut hann
Norrænu tónlistarverðlaunin. Er
þetta í fyrsta skipti sem verkið er
flutt í Bandaríkjunum og verður
Hafliði viðstaddur.
Auk verks Hafliða verða flutt
verk eftir Mendelssohn og Bartók.
Stjórnandi hljómsveitarinnar verður
George Rothman og einleikari á fiðlu
verður Norðmaðurinn Atle Spon-
berg.
Tvö í einumlíkama
- og það á Islandi
DANSKI rithöfundurinn Svend
Áge Madsen hefur fyrir löngu
getið sér gott orð fyrir hugmynda-
ríkar og skemmtilegar skáldsögur.
Nýjasta bókin hans, „Kvinden ud-
en krop
(106 bls.) gerist í náinni framtíð
og leikurinn berst til íslands.
Svend Áge Madsen hefur oft kom-
ið til íslands og þá einnig heim-
sótt ísafjörð og Bolungarvík, þar
sem sagan gerist að hluta. En
upphaflega kom sagan til hans í
draumi.
Á endamörkum heimsins og
hins andlega
Gary er vísindamaður og hefur
náð tökum á glænýrri tækni, sem
gerir kleift að flytja anda einnar
persónu yfir í aðra. Þegar Thelma
kona hans fær krabbamein, sem
er á góðri leið með að draga hana
til dauða, afber hann ekki tilhugs-
unina um að missa hana og telur
hana á að flytja í líkama sinn.
„Sagt er að undir húðinni sé sér-
hver maður einsamall. Það er
ekki lengur satt.“ Þannig byijar
bókin og um leið er tónninn gef-
inn fyrir þær hugsanir, sem leita
á höfundinn. Þau Gary og Thelma
eru fjarska náin og samrýnd, en
það horfir öðruvísi við að geta í
orðsins fyllstu merkingu lesið
hugsanir hvors annars og geta
engu leynt.
Þau þola heldur ekki að vera
innan um annað fólk eftir þessi
umskipti og þar sem Gary hefur
nýlega verið á íslandi verður ís-
landsferð ofan á, þar sem þau
fara síðan bara eitthvað út í bláinn
með innanlandsfluginu og lenda á
ísafirði. En Gary þolir ekki við þar
vegna lýsisþefsins, svo þau halda
til Bolungarvíkur. Þau hrekjast
áfram til Sahara, þar sem þau
þola heldur ekki við og flýja á
endanum aftur til Bolungarvíkur.
Þessar tvær andstæður, Sahara
og Bolungarvík, eru líka tákn fyr-
ir þau ystu mörk, sem Gary og
Thelma kanna með nýju lífi sínu.
En Gary hefur áður verið vís-
indamaður og Thelma unnið við
að hanna og slípa linsur. Nú leggja
þau saman krafta sína og hanna
linsu, sem gerir öðrum mögulegt
að sjá hið sama og þau sjá hvort
í öðru, að sjá allt, sem hrærist í
huga þess, sem horft er á.
Vísindamaður yfírfærír huga dauðsjúkrar
konu sinnar í eigin líkama og þau flýja
*
frá lífí sínu og halda til Islands. Sigrún
Davíðsdóttir segir frá bókinni og ræddi
við danska rithöfundinn Svend Áge
Madsen um bók hans.
Sagan sem birtist í
andvöku
Svend Áge Madsen
segir söguna hafa
komið til sín eitt sinn,
þegar hann var and-
vaka. Fyrst kom
fyrsta setningin og
svo áframhald sög-
unnar, sem þyrluðust
um í huga hans, svo
hann tók til við að
skrifa hana niður. Síð-
an lagði hann sig aft-
ur, en hálftíma síðar
fór allt af stað aftur í
huga hans og hann
hélt skriftunum áfram
og lauk þeim, svo hann svaf ekki
mikið þá nótt. Sagan skilaði því
sér nokkuð snarlega á skömmum
tíma.
Madsen segist alltaf hafa öfund-
að rithöfundinn Robert Louis Stev-
enson, sem var vakinn eina nótt
af konu sinni, því hann hljóðaði
af martröð. í huga hans var þá
sagan af doktor Jekyll og herra
Hyde. „Þar varð ein persóna að
tveimur. í minni sögu verða tvær
persónur að einni, svo smásnerti-
flötur er þar á milli,“ segir hann
sposkur í bragði. En sagan kom
þó ekki til hans alveg upp úr engu,
því Madsen segist fylgjast af
áhuga með umræðum um hvort
maðurinn sé eins og tölvuforrit,
sem hugsanlega verði hægt að
lesa, eða hvort meira liggi í því
að vera maður. Efnið hefur því
lengi verið honum hugleikið, þótt
það hafi tekið á sig mynd eina
andvökunótt.
ísland varð fyrir valinu, segir
Madsen, af því að hann þekkir sig
þar og þá líka ísafjörð og Bolung-
arvík. Hann gerði eins og persónur
hans, fór niður á Reykjavíkurflug-
völl og tók bara fyrstu
vélina, án þess að vita
hvert væri verið að
fara. Þá reyndist
áfangastaður vera
ísafjörður, en þar var
ekki mikið að sjá svo
hann tók rútuna til
Bolungarvíkur og
gekk svo til baka.
„Ég leitaðist við að
lýsa persónunum, sem
könnuðu ystu mörk sín
og afmarkanir og kom
það af sjálfu sér að
velja tvær algjörar
andstæður eins og
Sahara og Bolungar-
vík eru. Og persónurn-
ar eru líka í leit að einsemd og
hana er að hafa á þessum stöðum.“
Sagan sem innri samræður
höfundar
í sögu Madsens eru Gary og
Thelma mjög náin og samrýnd,
en þegar þau eru komin í einn lík-
ama kemur þó í ljós að sú nánd
var ekki sambærileg því að geta
rýnt í hveija minnstu hugsun og
minningu. Hún er nánast óbæri-
leg. „Þar með eru þau afhjúpuð
fyrir hvort öðru á allt annan hátt
en áður,“ segir Madsen. „Við höf-
um öll þörf fyrir að eiga okkur
einhver leyndarmál, halda ein-
hveiju fyrir okkur sjálf og eiga
okkur einkalíf. Það leiðir til feimni
og viðkvæmni að þekkja aðra per-
sónu svona alveg niður í kjölinn.“
í sögunni kemur fyrir rithöfund-
ur, sem er faðir Thelmu. „Kannski
má þekkja í honum einhveija drætti
úr mér,“ segir Madsen, „en ég er
líka að ýmsu leyti samsinna Thelmu
og þekki vel drætti í Gary. Kannski
má segja að samskipti þeirra séu
mínar innri samræður, sem ég deili
niður á þijár persónur."
Svend Áge
Madsen
I
Tveir söngfuglar
á sömu grein
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
KRISTÍN R. Sigurðardóttir, Arnar Gunnar Hjálmtýsson og Iwona
Jagla í lok tónleikanna.
TÓNLIST
Víðistaðakirkju
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Kristín R. Sigurðardóttir og Arnar
Gunnar Hjálmtýsson. Píanóleikur
Iwona Jagla. 1. febrúar kl. 17.
HÚN sópran, hann tenór, hún
kynnt sem hún hafi lokið námi, hann
rétt ólokið. Afar eru þau þó á mi-
sjöfnu stigi tónlistarlega séð, en sem
betur fer er tónlistarnámi ekki lokið
með skólagöngunni einni, einnig
gjarnan svo að skólar virðasc gera
mjög misjafnar kröfur varðandi sín
lokapróf.
Kristín á vonandi eftir að læra
meira, en ekki kæmi mér á óvart
að þar sé efni í ljóðrænan drama-
tiskan sópran síðar meir. Margt er
mjög fallegt í röddinni, dálítið sár
á stundum og ekki alltaf stöðug í
farveginum, þar af leiðandi á hún
til að syngja í rokum, sem hvergi
eiga stoð í þeim verkefnum sem hún
valdi sér til flutnings á laugardag-
inn, t.d. í Mozart-aríunni Deh vieni
non tardar. Slapp þó nokkuð vel frá
0, mio babino caro. í síðari aríunni
eftir Puccini sýndi hún að Mimi er
ekki langj; undan, aftur á móti á
hún eftir að ná tökum á Rossini,
enda valdi hún ekki það auðveld-
asta eftir hann - Una voce poco fa
- úr Rakaranum, sem var dálítið
þunglamaleg, er að hluta til gat
verið píanóleikaranum að kenna.
Eitthvað vantaði eðlilega á að Ave
Maria úr Otello næði fluginu,
kannski fyrst og fremst umhverfið.
Arían úr Adriana Lecouvreur var
best sungið á tónleikunum. La danza
hef ég ekki áður heyrt sungið af
kvenmanni og þar náði Kristín ekki
að sannfæra mann. En hvað sem
þessu líður sýnist mér að þarna
bætist enn ein vonin við allar hinar
efnilegu söngkonurnar.
Arnar Gunnar Hjálmtýsson er ten-
órlega vaxinn enda og tenór sem úr
barka hans kom og kannske ekki að
undra þegar ættfræðin er skoðuð.
Sigurður Demetz talar stundum um
hvítan tenór og ekki veit ég hvort
staðsetja má rödd Arnars í þann
flokk, en langt í frá er það ekki.
Arnar tók að sér íslenska hluta söng-
skrárinnar og veit ég ekki hvort það
var gáfulegt, íslensku lögin eru ótrú-
lega erfið og viðkvæm og leyndar
hættur í hveiju spori. Rödd er eitt,
lyþmi og einhver skilningur á tón-
smíðinni annað. Hvort tveggja þarf
að fara saman í flutningi og þó er
ryþminn og skilningurinn nauðsyn-
legri. Því miður verður að segjast að
það síðarnefnda vantaði í flutninginn.
Hvergi var um nákvæman takt að
ræða í flutningnum og þótt tónskáld-
ið skrifaði punkteraðan ryþma, jafnar
nótur eða hvað eina annað, var því
ekki fylgt í flutningnum. Hér vantaði
semsagt grundvallaratriðin til þess
að lag verði áheyrilegt. Arnar mun
enn vera í námi og mundi ég ráð-
leggja honum að taka þessi atriði
föstum tökum, án þeirra verður lag
afmyndað. Margt má kenna píanó-
ieikarnum Iwonu Jagla, sem akkomp-
aneraði þessa tvo söngfugla afleit-
lega. Mikið af skakkt leiknum hljóm-
um getur alveg farið með söngvarann
og var ég reyndar undrandi á að
þeir skyldu koma með rétta nótu eft-
ir hana skakkt leikna, hljóma á und-
an. Hvers konar gráðu Jagla hefur
sem píanóleikari, veit ég ekki, en
meðleikur með söngvurum hentar
henni ekki.
Ragnar Björnsson