Morgunblaðið - 05.02.1997, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 5. FEBRÚAR 1997 33
GUÐRÚN
ÞÓRÐARDÓTTIR
+ Guðrun Þórðar-
dóttir var fædd
í Reykjavík 9. apríl
1914. Hún lést á
sjúkradeild Grund-
ar við Hringbraut
28. janúar síðastlið-
inn. Foreldrar Guð-
rúnar voru Þórður
Geirsson lögreglu-
þjónn, f. 2. ágúst
1877, d. 22. janúar
1959, og kona hans,
Björg Arnórsdóttir,
f. 13. apríj 1876 í
Vorsabæ, Olveri, d.
1. febrúar 1953.
Þau voru bæði af Bergsætt.
Systkini Guðrúnar voru: 1)
Geir, f. 1. júlí 1900, d. 12. nóv-
ember 1918. 2) Guðmundur, f.
1. júlí 1902, d. 19. júlí 1948,
skipstjóri. 3) Sigurþór, f. 27.
júní 1904, d. 23. september
1979, blikksmiður og slökkvi-
liðsmaður. 4) Björgvin, f. 31.
mars 1908, d. 12.
september 1945,
bóndi á Úlfsstöðum
í Hálsasveit. 5)
Gyða, f. 19. febrúar
1910, gift Henrik
Ágústssyni, prent-
smiðjustjóra, d. 11.
nóvember 1966.
Gyða er ein á lífi
af þeim systkinum
og dvelur nú á
Grund við Hring-
braut.
Guðrún gekk í
Kvennaskólann og
lauk þaðan prófi
vorið 1931. Hún vann í Prent-
smiðju Ágústs Sigurðssonar, nú
PÁS í Mjóstræti, alla sina
starfsævi utan nokkur ár sem
hún var í Steindórsprenti.
Útför hennar fer fram frá
Neskirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 13.30.
Nú er hún Guðrún farin heim,
eins og skátarnir segja. Einu sinni
skáti - ávallt skáti. Þetta orðtak
er fullkomlega rökrétt, því sá/sú
sem tekur skátahugsjónina alvar-
lega heldur áfram að vera skáti
alla ævi þótt horfið sé frá starfi
innan félagsins. En það var einmitt
skátastarfið sem leiddi til vináttu
okkar Guðrúnar fyrir rúmum 66
árum.
Hún bjó „fyrir vestan læk“ og
ég „fyrir austan læk“, eins og oft
var sagt í þá daga. Við höfðum
hvor í sínu lagi tekið þá örlagaríku
ákvörðun að gerast skátar. Við
mættum báðar kvöld eitt í október
1929 í húsi KFUM og K við Amt-
mannsstíg og hittumst þar í fyrsta
sinn. Við lentum í sama flokki og
foringjar okkar voru þær Gyða,
systir Guðrúnar og Ásta Þorgríms-
dóttir, báðar gamalreyndir skátar
sem störfuðu fyrir félagið í ára-
tugi. Hugsjón skátahreyfingarinnar
heillaði okkur og við lögðum okkur
allar fram um að ná nýliðaprófinu
sem þá var skilyrði þess að fá að
bera búninginn. Markmið okkar var
að ná því fyrir sumardaginn fyrsta
og geta tekið þátt í hátíðahöldum
dagsins í búningum. Það tókst. Það
voru mikið stoltar og glaðar skáta-
systur sem gengu í skrúðgöngu
fyrsta sumardag árið 1930, undir
blaktandi fánum og trumbuslætti,
í Dómkirkjuna að hlýða á messu
og vinna skátaheitið.
Við lifðum og hrærðumst í skáta-
starfinu. Við gerðum okkar besta
til þess að halda skátalögin og
skátaheitið og við beinlínis leituðum
uppi „góðverk dagsins". Við tókum
þetta allt mjög alvarlega. Prófm
tókum við hvert af öðru og við
glímdum við sérprófin og fórum í
stórkostleg ferðalög. Og þar kom
að við urðum sjálfar flokksforingjar
og stoltar vorum við þegar fyrsti
hópurinn okkar stóðst nýliðaprófið.
Svo sterkum böndum tengdi skáta-
starfið okkur að við vorum sjaldn-
ast nefndar öðruvísi en báðar í einu.
Svo langt gekk það að Gyða, systir
Guðrúnar, og Henrik mágur henn-
ar, skírðu frumburð sinn í höfuðið
á okkur báðum, Nanna Guðrún.
Reykjavík þessara ára var lítill
bær sem bauð ekki upp á mikla
afþreyingu fyrir unglinga, eins og
nú gerist. Við urðum sjálf að sjá
okkur fyrir afþreyingu. Hjá okkur
Guðrúnu var það fyrst og fremst
skátastarfið, hjólreiðaferðir un ná-
grennið, skautaferðir á Tjörninni
og á Rauðavatni, gönguferðir um
holt og hæðir frá sumarbústað fjöl-
skyldu minnar við Hólmsá, og
fyrstu tilraunirnar við að standa á
skíðum voru gerðar í Ártúnsbrekk-
unni með útbúnað sem þætti víst
ekki fínn nú á dögum. En síðast
og ekki síst, við gengum út og inn
hvor hjá annarri og gátum setið
tímunum saman og rætt okkar
áhugamál. Margar góðar stundir
átti ég á æskuheimili Guðrúnar á
Vesturgötunni, í stóra eldhúsinu
þar sem móðir hennar réð ríkjum.
Þar þótti mér alltaf svo notalegt
að koma. Þar var alltaf svo hlýtt
og það var eins og þetta eldhús ilm-
aði alltaf af nýlöguðu kaffi og ný-
bökuðum kleinum eða jólakökum.
Þetta kunni ég vel að meta, því
heima hjá mér var eftirmiðdegis-
drykkurinn alltaf te og smurt heil-
hveitibrauð, og það var náttúrulega
ekki nærri eins spennandi.
Foreldrar Guðrúnar voru yndis-
legt fólk. Sjálfsagt eru enn einhveij-
ir gamlir Reykvíkingar á ferli niðri
í gamla miðbænum í Kvosinni sem
muna eftir Þórði Geirssyni lögreglu-
þjóni. Hann var einn af fjórum
fyrstu fastráðnu lögregluþjónum
bæjarins. Hann var stór og þrek-
vaxinn og mjög fríður maður. Það
má segja að Guðrún hafi verið va-
saútgáfa af honum, svo lík voru
þau, þrátt fyrir það hversu smávax-
in hún var og fínleg, en fríð eins
og hann. Allir bæjarbúar þekktu
Þórð Geirsson af verkum hans, því
á þessum árum var lögreglan sýni-
leg á götum bæjarins og það var
borin virðing fyrir henni. Færri
hafa sjálfsagt þekkt móður Guðrún-
ar, en hún var ein af þessum hæg-
látu, góðu konum sem unnu störf
sín í kyrrþey inni á heimili sínu.
Hún var gestrisin með afbrigðum
og ákaflega vel greind, og þótt
ekki færi mikið fyrir henni hafði
hún sínar ákveðnu skoðanir á öllum
hlutum og var í eðli sínu mikil kven-
réttindakona. Guðrún bjó með for-
eldrum sínum alla tíð, var þeirra
stoð og stytta í ellinni og annaðist
þau af kostgæfni og kærleika í
veikindum þeirra uns yfir lauk.
Það voru krepputímar og erfítt
um vinnu þegar Guðrún lauk prófi
í Kvennaskólanum vorið 1931. Hen-
rik Ágústsson, sem þá stjórnaði
Prentsmiðju Ágústs Sigurðssonar,
sem þá var í Austurstræti, og sem
við þekktum úr skátastarfínu, ég
raunar miklu lengur, því hann var
vinur bræðra minna og heimagang-
ur á mínu bernskuheimili, hafði þá
þegar ráðið Gyðu, systur Guðrúnar,
til vinnu og réð nú Guðrúnu líka.
Hann varð ekki svikinn af því.
Guðrún var með afbrigðum góður
starfsmaður. Hún hélt öll hin góðu
gömlu gildi í heiðri, húsbóndaholl-
ustu, samviskusemi, vandvirkni og
nýtni. Hún bar hag fyrirtækisins
ávallt fyrir bijósti. Oft kom fyrir
að hún mætti til vinnu sárlasin og
með hita, því hún vissi að hennar
var þörf, því starfsfólkið var ekki
margt. Harka Guðrúnar við sjálfa
sig var mikil og t.d. trúði því eng-
inn að hún væri með magasár fyrr
en hún var nærri að dauða komin,
því hún bar sig alltaf svo vel.
Guðrún var mjög vel að sér til
munns og handa og víðlesin. Hún
ferðaðist mikið bæði innanlands og
utan. Það eru ekki mörg löndin í
Evrópu sem hún ekki hefur heim-
sótt. Til Bandarj'kjanna fór hún líka
í boði bróðurdóttur sinnar, Höllu
Linker, en með þeim var alltaf mjög
kært. Guðrún var vinsæl og félags-
lynd og átti fjölda vina og kunn-
ingja. Hún var sannur vinur vina
sinna og oftsinnis rétti hún þeim
hjálparhönd á ýmsa vegu, ef svo
bar undir. En hún var á hinn bóg-
inn einhver sú langræknasta man-
eskja sem ég hef kynnst ef henni
þótti gert á hlut sinn.
Guðrún var Reykvíkingur af lífi
og sál, en fyrst og fremst var hún
Vesturbæingur. Hún fæddist i Vest-
urbænum, ól allan aldur sinn í Vest-
urbænum, utan stuttan tíma sem
hún var „fyrir austan læk“. Hún
andaðist í Vesturbænum og nú fær
hún sína hinstu hvílu í Vesturbæn-
um, í gamla kirkjugarðinum við
Suðurgötu.
Þann tíma sem hún bjó við Bú-
staðaveginn undi hún sér illa. Henni
fannst hún slitin úr öllum tengslum
við sitt gamla, rótgróna vesturbæj-
arlíf og þráði það heitast að kom-
ast þangað aftur. Hún var nú kom-
in nokkuð á áttræðisaldurinn og
mér fannst henni hraka verulega
þennan tíma, bæði á sál og líkama.
Eftir því sem árin færðust yfir hana
og eftir að hún hætti að vinna, fór
að sækja að henni óyndi sem ágerð-
ist með árunum. Þessi duglega og
tápmikla manneskja, sem hafði
ferðast svo mikið, stundað tónleika
og leikhús og átti svo marga vini
og kunningja, dró sig nú æ meira
í hlé frá öllu því sem áður var henn-
ar líf og yndi. En hún komst aftur
í Vesturbæinn. Hún fékk ágætt
herbergi á litlu Grund og góða þjón-
ustu þar. Nú gat hún aftur gengið
niður í sinn gamla miðbæ, heimsótt
sinn gamla vinnustað og fengið sér
kaffisopa með Þórði systursyni sín-
um, sem nú rekur prentsmiðjuna,
og Gyða systir hennar var í næsta
húsi, úti á Grund.
Síðastliðið haust fékk hún slæma
lungnabólgu og var lögð fárveik inn
á sjúkrahús og varla nokkur hugði
henni líf. En gamla harkan var söm
við sig, og hún hafði betur. En hún
var orðin afar þróttlítil og var því
lögð inn á sjúkradeild Grundar. Þar
varð hún fyrir því óhappi að detta
og lærbrotna. Síðast þegar ég sá
hana lá hún í rúmi sínu, aftur kom-
in á sjúkradeildina eftir lærbrotið.
Hún var hress að sjá, með roða í
kinnum, brosleit og einhvernveginn
svo mikið sátt við sjálfa sig, þrátt
fyrir beinbrotið. Það er gott að geta
munað hana þannig, því tveim vik-
um seinna varð hún fárveik og lést
eftir fárra daga legu.
Guðrún minntist oft á það hversu
þakklát hún var öllu þessi góða
fólki á Grund sem veitti henni svo
mikla aðstoð. Oft talaði hún um
þakklæti sitt til Þórðar, systursonar
síns, fyrir alla þá umhyggju og
aðstoð sem hann veitti henni þessi
síðustu erfiðu ár. Hann tók hana
alveg að sér og annaðist hana á
allan hátt þar til yfir lauk.
Ég gæti skrifað heila bók um
allt það sem á daga okkar Guðrún-
ar dreif þessi 66 ár, en það verður
ekki gert hér. Það komu tímabil
þegar við sáumst sjaldan, en það
slitnaði aldrei upp úr vinskapnum
hjá okkur. Eftir að ég flutti á
Asvallagötuna 1961 og varð Vest-
urbæingur næstu 25 árin vorum við
komnar í nágrenni hvor við aðra
og hittumst nú oftar. Við stunduð-
um saman sinfóníutónleika og fór-
um í leikhús, en af hvorutveggja
höfðum við báðar mikið yndi.
Af öllum okkar ævintýrum ber
líklega hæst hjólreiðaferðina frægu
sem við fórum árið 1935, frá Akur-
eyri til Borgarness. Það getur lík-
lega hver ímyndað sér hvemig allur
okkar búnaður var, hvernig ástand
vega var og aðstæður allar með
tilliti til ártalsins. Þetta þótti hin
mesta glæfraför. Og hjákátlegt
hlýtur það að hafa verið að sjá
okkur, baslandi á hjólunum með
farangurinn í bak og fyrir - í skáta-
búningunum, sem þá vom dökkblá-
ir kjólar!
Árið 1939 heimsótti Guðrún mig
til Danmerkur, en þar dvaldi ég í
þijú ár. Við fórum til Gunnars bróð-
ur míns og Aðalbjargar konu hans
til Skagen, en þar var hann lyfja-
fræðingur við apótekið. Skagen er
nyrsti bær á Jótlandi og í þá daga
þótti óskaplega fínt að fara í sum-
arfrí til Skagen. Mallorca var þá
ekki enn komin á ferðamannakort-
ið. Þetta voru dýrðardagar í sól og
blíðu. Við syntum í sjónum, tíndum
krækiber og bláber úti á heiðinni,
en við þeim litu Danir ekki. Við
skoðuðum öll hin virtu og kunnu
lista- og minningarsöfn á staðnum
og alla merka staði. Við fórum
m.a. út á Grenen, sem er örmjór
tangi nyrst á skaganum, og stóðum
þar með annan fótinn í Skagerak
og hinn í Kattegat. Þetta var í ág-
úst 1939 fáeinum dögum áður en
Þjóðveijar réðust inn í Pólland.
Almennt flíkaði Guðrún ekki til-
finningum sínum og átti það til að
vera mjög alvarleg, en hún átti til
glettni og hafði góða kímnigáfu.
Við vorum ólíkar í okkur og kannski
einmitt þessvegna fór svona vel á
með okkur, við bættum hvor aðra
upp.
Kvöldið áður en Þórður hringdi
til þess að tilkynna mér andlát
Guðrúnar, hafði ég setið fram á
nótt við að lesa gömlu bréfin frá
henni sem hún skrifaði mér meðan
ég var í Danmörku 1937-40. Ég
hafði verið að taka til í þessum
gömlu bréfabunkum, og þá komu
þau upp í hendurnar á mér. Þetta
voru bréf upp á 4-6 síður, þéttskrif-
aðar og fullar af upplýsingum, frá-
sögnum og skemmtilegheitum um
allt það sem var að gerast heima.
Þetta var sannkallaður endurfundur
við okkar löngu liðnu ungdómsár.
En nú er þessum kafla lokið og
Guðrún er farin. Ég græt þig ekki,
Guðrún mín, þótt þú sért farin,
nei, ég samgleðst þér af því að guð
hefiir loks bænheyrt þig og kallað
þig til sín. Árum saman hafðir þú
beðið hann að leysa þig frá þessu
jarðneska lífi. Þú skildir ekki til-
gang þess að verða að lifa svona
lengi - til einskis - að þér fannst.
En nú ert þú komin þangað sem
þú þráðir og finnur þar þann frið
og þá hvíld sem þú óskaðir þér.
Þakka þér, Guðrún mín, fyrir
áralanga vináttu og fyrir þinn stóra
þátt í því að skapa mér allar mínar
mörgu og góðu minningar. Friður
veri með þér.
Gyðu og fjölskyldu hennar sendi
ég mínar innilegustu samúðarkveðj-
ur, svo og öðrum vandamönnum
Guðrúnar, og bið þeim guðs bless-
unar í framtíðinni.
Nanna Kaaber.
Gunna frænka er látin. Þessi
fregn að föðursystir mín, Guðrún
Þórðardóttir, væri látin barst mér
í gegnum síma til Kaliforníu.
Alls konar minningar þeyttust í
gegnum heilann. Jóladagar hjá afa
og ömmu, heimsóknir í prentsmiðj-
una þar sem Gunna vann og hvað
mér fannst spennandi að heim-
sækja prentsmiðjuna og anda að
mér lyktinni af prentsvertunni og
hve gaman var að sjá hana prenta.
Ég man hve ég dáðist að leikni
hennar og hvernig hún handlék
hvert blað sem sett var í mismun-
andi prentvélar, pappírinn hvítur
og auður sem hún síðan tók út
með myndum og prenti hvem fyrir
sig. Fyrir mig, litla bamið, voru
þetta eins og einhveijir galdrar.
Ég minnist líka „prentarajólaballa-
na“ á Hótel Borg, sem hún bauð
mér alltaf á og voru hreinustu
ævintýri fyrir mig sem barn.
Ég minnist sérstaklega hvað
Gunna var mér alltaf góð. Hún gaf
mér hjól þegar ég var átta ára og
ég var fyrst af mínum leikfélögum
í Hafnarfirði að eignast hjól. Þetta
var á árunum fyrir seinni heims-
styijöld og mér fínnst það væri líkt
og ef einhver gæfi mér Rolls Royce
núna. Hún gaf mér líka myndavél
um sama leyti, þegar myndavélar
voru fágætar, jafnvel hjá fjölskyld-
um. Það er eins og hún hafi haft
einhveija innsýn inn í framtíð mína,
þar sem myndavélar og myndataka
hafa tekið upp meginhluta af lifí
mínu og verið mín atvinnugrein um
meira en hálfa mína ævi.
Ég var fyrsta barnabarn afa og
ömmu og fyrsta sytskinabarn í fjöl-
skyldu föður míns og naut þess
alltaf hjá allri fjölskyldunni, en sér-
staklega hjá Gunnu.
Gunna elskaði listir, hljómlist og
allt sem var fallegt og ég held að
ég hafi erft þessa löngun í að njóta
lista og fegurðar frá henni.
Mér var það einstök ánægja að
geta þakkað Gunnu á einhvern
hátt þegar hún kom í heimsókn til
mín til Kaliforníu, þótt smátt væri
samanborið við alla þá gjafmildi
sem hún hafði sýnt mér í gegnum
árin.
Davíð sonur minn minnist Gunnu
með hlýjum hug og sérstaklega
hvað hún var skapgóðp og þolin-
móð og hafði alltaf áhuga fyrir
námi hans og áhugamálum.
Við Davíð kveðjum nú elsku
Gunnu frænku og þökkum henni
hvað hún var okkur á jörðu hér og
sérstaklega þakka ég henni að gefa
mér „Rolls Roycinn" og ástina á
öllu fögru.
Halla Linker, Los Angeles,
Kaliforníu.
Guðrún Þórðardóttir, eða eins
og við kölluðum hana alltaf, Gunna
frænka, hefur nú öðlast hvíld.
Við eigum margar góðar og hlýj- -
ar minningar um Gunnu frænku.
Bestu minningarnar eru frá því
þegar Gunna frænka bauð okkur
heim til sín á Þorláksmessu. En
það var hluti af jólastemmningunni
í mörg ár. Heimili Gunnu frænku
var eins og ævintýraheimur fyrir
okkur, fullur af skemmtilegum
munum sem hún hafði keypt á
ferðalögum sínum um heiminn. Öll
þessi gull fengum við að skoða og
handfjatla og Gunna frænka sagði
okkur söguna á bak við hvern .■>
mun. Eftir góðar sögur og forvitn-
inni hafði verið svalað að sinni var
sest við matarborðið. Gunna
frænka hafði lagt á borð eins og
prins og prinsessa væru að koma
til veislu, fallegur borðbúnaður og
góður matur var á borðum og okk-
ur leið eins og við værum í konung-
legri veislu, allt svo fágað og fínt.
Dagurinn leið hratt og áður en við
vissum var komið að kveldi og kom-
inn tími til að kveðja, en strax var
komin tilhlökkun um Þorláksmessu
að ári. Við höfðum þau forréttindi
að kynnast Gunnu frænku í gegn-
um prentsmiðjuna þar sem hún
vann hjá pabba. Gunna frænka var
fáguð fram í fingurgóma og vildi ■
hafa reglu á hlutunum bæði í vinnu
og heima hjá sér. Hún hafði yndi
af ferðalögum hvort sem var hér á
landi eða erlendis.
Gunna frænka sótti sinfóníutón-
leika og ballettinn og bauð okkur
stundum með. En umfram allt var
Gunna mjög barngóð kona og mun
minningin um hana ylja okkur um
ókomin ár. Nú kveðjum við þig,
Gunna frænka, þar sem þú ferð
nú til betri heimkynna. Guð blessi
þig og varðveiti.
Linda og Henrik.
I
E U FI
IHIYKKJlilt
Látið okkur annast
erjidrykkjuna.
Fyrstaflokks þjónusta
og veitingar.
Rúmgóð og þœgileg
salarkynni.
Upplýsingar í síma 552-9900