Morgunblaðið - 03.10.1997, Blaðsíða 1

92 SIÐUR B/C/D/E
STOFNAÐ 1913
224. TBL. 85. ÁRG.
FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 1997 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Móðir Teresa
Dýrlingur
á hefðbund-
inn hátt
JÓHANNES Páll páfí sagði í gær að
móðir Teresa yrði tekin í dýrlinga-
tölu með hefðbundnum hætti en ekki
væru forsendur fyrir að flýta því.
Háttsettur kardínáli í Vatíkaninu gaf
í skyn í síðasta mánuði að Teresa
yrði gerð að dýrlingi fyrr en venja er.
Samkvæmt reglum Vatíkansins
tekur langan tíma að verða dýrlingur
og samkvæmt hefð skulu líða fímm
ár frá andláti áður en til greina kem-
ur að taka hinn látna í dýrlingatölu.
Liðið geta áratugir, jafnvel aldir, áð-
ur en hann telst til dýrlinga.
Páfi hóf í gær fjögurra daga heim-
sókn til Brasilíu.
---------------
Jeltsín úti-
lokar ekki
framboð
Nízhní Novgorod. Reuter.
BORIS Jeltsín Rússlandsforseti
neitaði í gær að útiloka að hann
myndi sækjast eftir endurkjöri í
næstu forsetakosningum, árið 2000.
Sagði hann ráðgjafa hafa lagt að sér
að gefa ekki upp afstöðu sína.
Jeltsín sagðist fyrir aðeins
nokkrum vikum ekki mundu sækj-
ast eftir kjöri í þriðja sinn og kvaðst
myndu draga sig í hlé er kjörtíma-
bilinu lyki árið 2000. Stjórnarskráin
takmarkar setu hans á forsetastóli
við tvö tímabil en heimildir herma
að nú þegar sé farið að leggja á ráð-
in um það innan valdakerfisins í
Kreml að fínna leiðir fyrir Jeltsín til
að sækjast enn eftir endurkjöri.
Reuter
Fagnaðarfundir
ÞAÐ urðu fagnaðarfundir er
Yasser Arafat, forseti heima-
stjórnar Palestínumanna, hitti
Ahmed Yassin, stofnanda og
andlegan ieiðtoga Hamas-sam-
takanna í Amman í Jórdaniu í
gær. Yassin var látinn laus úr
fangelsi í Israel aðfaranótt mið-
vikudags og fluttur til Amman
þar sem hann er nú undir lækn-
ishendi. Arafat fagnaði lausn
Yassins, en var ósáttur við að
hann skyldi fluttur til Jórdaníu,
en ekki til Gazasvæðisins, þar
sem Yassin á heima. Hússein
Jórdaníukonungur fylgdi Arafat
á sjúkrahúsið þar sem Yassin
dvelur.
Deilur um landnám ísraela
á Vesturbakkanum
Ummæli
Albright
skapa óvissu
Washington. Reuter.
MADELEINE Albright, utanrík-
isráðheiTa Bandaríkjanna, olli
nokkurri óvissu er hún sagði að
landnám ísraela væri löglegt en
talsmaður hennar sagði síðar að
ráðherrann hefði ekki með þessum
orðum verið að lýsa breyttri stefnu
Bandaríkjanna sem hafa haft tví-
ræða afstöðu til þess hvort land-
námið væri í samræmi við alþjóða-
lög.
Albright sagði í sjónvarpsviðtali
á mánudagskvöld er hún var spurð
um framkvæmdir í landnámi gyð-
inga: „Það er löglegt." Bandaríkin
hafa um árabil forðast að gefa út
yfirlýsingar um stöðu landnámsins
með tilliti til alþjóðalaga og James
Rubin, talsmaður Albright, tjáði
fréttastofu Reuters að svarið hefði
verið gefíð í tilteknu samhengi.
Ráðherrann hefði átt við að Óslóar-
samkomulag Israela og Palestínu-
manna kvæði ekki sérstaklega á
um að landnám skyldi stöðvað.
„Hér er átt við íbúðabyggð í
Efrat (á Vesturbakkanum), ekki
nýtt landnám," sagði Rubin.
„Stefna okkar er skýr. Landnáms-
framkvæmdir gei-a málin flóknari
og við höfum nokkrum sinnum sagt
tvímælalaust að þær bæti ekki
grundvöllinn fyrir samningum."
Fá málefni eru jafneldfim í ded-
unni fyrir botni Miðjarðarhafs og
áætlanir Israela um útbreiðslu
byggðar gyðinga á svæðum sem
þeir hertóku á Vesturbakkanum í
sexdagastríðinu í júní 1967. Rúm-
lega ein milljón Palestínumanna
býr á þessum svæðum. Ekkert hef-
ur þokast í friðarumleitunum und-
anfarið hálft ár vegna þessa máls
og sprengjutilræða herskárra
múslíma sem hafa kostað fjölda
manns lífið í ísrael. Þó samþykktu
deiluaðilar, eftir fund með Albright
í New York á mánudag, að taka
upp viðræður í næstu viku.
Israelar hafa sagt að eðliíeg
fólksfjölgun geri að verkum að
landnám sé réttlætanlegt. Fulltrúi
bandaríska utanríkisráðuneytisins
sagði að Bandaríkin hefðu aldrei
samþykkt þau rök. Palestínumenn
brugðust ókvæða við orðum Al-
bright. Landnámið væri ólöglegt,
með tilliti til samkomulags ísraela
og Palestínumanna, fjórða Genfar-
sáttmálans og allra alþjóðalaga er
giltu á stríðstímum. Þetta ætti Al-
bright að vita.
■ Óvissa/20
Viðbrögð við fregnum um meint fyrra samstarf
forseta Litháensþings við KGB
Asakanirnar uppspuni
Reuter
Amsterdam-sáttmálinn
undirritaður
UTANRÍKISRÁÐHERRAR hinna
15 aðildarríkja Evrópusambands-
ins, ESB, undirrituðu í Amster-
dam í gær endurskoðaðan grund-
vallarsáttmála sambandsins.
Sáttmálinn er niðurstaða rfkja-
ráðstefnu ESB, sem lauk 17. júní
síðastliðinn, og kemur í stað
Maastricht-sáttmálans frá 1992.
Hann mun þó ekki ganga í gildi
fyrr en hann hefur verið stað-
festur Iögformlega í öllum aðild-
arlöndunum sem gæti tekið á
annað ár. Hér sést hollenzki ut-
anríkisráðherrann, Hans van
Mierlo, vanda sig við að selja
nafn sitt undir hinn viðamikla
texta sáttmálans.
Fyrir utan höllina, þar sem
undirritunin fór fram, lenti lög-
reglu saman við nokkur hundruð
stjóndeysingja sem notuðu tæki-
færið til að vekja athygli á mál-
stað sínum. Þeir sögðust vilja
mótmæla hvers konar sljórn-
valdi. Fjöldi stiórnleysingja var
handtekinn, en ekki bárust
fregnir af meiðslum í átökunum.
VYTAUTAS Landsbergis, forseti
litháíska þingsins sem lauk fjög-
urra daga opinberri heimsókn sinni
til íslands í gær, vísaði í samtali við
Morgunblaðið alfarið á bug ásök-
unum þess efnis, að hann hefði á
árum áður gerzt samvinnuþýður
við sovézku leyniþjónustuna, KGB.
Litháísku blöðin Lietuvas rytas
og Respublika greindu frá því í
fyrradag, að fyrrverandi starfs-
menn KGB hefðu borið á fundi
rannsóknarnefndar litháíska þings-
ins, sem hefur það hlutverk með
höndum að kanna hugsanleg tengsl
þingmanna við erlendar leyniþjón-
ustur, að þeir væru reiðubúnir að
sverja fyrir rétti að Landsbergis
hefði rekið erindi KGB á sjötta
áratugnum.
Lúaleg atlaga
í yfirlýsingu sem Landsbergis
sendi frá sér frá Islandi strax og
þessar fregnir bárust segir að
„önnur elzta starfsgrein mann-
kynsins á eftir vændi“ sé að bera
ljúgvitni.
„Ég átti aldrei neitt samstarf við
KGB,“ sagði Landsbergis aðspurð-
ur í gær. „Það sem þessir ónafn-
greindu starfsmenn KGB halda
fram er hreinn uppspuni. Það kann
að vera að þeir geri þetta fyrir pen-
inga, að þeir hafi verið ráðnir til
þess til að reyna að hafa áhrif á
kosningabaráttuna.“ I desember
næstkomandi fara fram forseta-
kosningar í Litháen, og Lands-
bergis gefur kost á sér í þeim.
„Kosningabaráttan er hafin.
Þetta er mjög lúaleg tilraun til að
kasta rýrð á mig sem frambjóð-
anda. Ég trúi því að þessi atlaga,
„KGB gegn Landsbergis“, muni
ekki skaða mig heldur snúast gegn
þeim sjálfum," sagði Landsbergis.
Aðspurður hvern hann teldi
standa að baki þessari atlögu gegn
orðstír sínum sagði Landsbergis
hiklaust að ábyrgðarmannsins væri
að leita í hópi aðstoðarmanna eins
mótframbjóðanda síns, fyrrverandi
varnarmálaráðherra sem fyrir
nokkrum mánuðum hefði flækzt í
mútuhneykslí. „Hann er núna að
reyna að bera út óhróður um mig í
tvíþættu augnamiði, annars vegar
til að beina athyglinni frá eigin ill-
gi'esisgarði og hins vegar til að
reyna að spilla möguleikum mínum
í kosningabaráttunni."
Þess má geta að einn frambjóð-
andinn í komandi forsetakosning-
um er sonur fyrrverandi höfuðs-
manns í KGB. I öllum fyiTverandi
lýðveldum Sovétríkjanna er al-
gengt að í aðdraganda kosninga sé
reynt að bendla pólitíska andstæð-
inga við samstarf við KGB.
Engin gögii
Formaður ofangreindrar rann-
sóknarnefndar litháíska þingsins
sendi einnig frá sér yfirlýsingu
vegna þessa máls. I henni harmar
hann hvemig tilteknir þingmenn
hafi reynt að misnota aðstöðu sína
til að breiða út óstaðfestar sögu-
sagnir. Nefndin vinni aðeins með
staðreyndir, ekki tilbúning, og eng-
in gögn hafi komið fram sem renna
kynnu stoðum undir meint sam-
starf forseta þingsins við KGB.