Morgunblaðið - 03.10.1997, Síða 41

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 1997 41 ’vr
+ Guðrún
Ámundadóttir
fæddist á Sandlæk í
Gnúpverjahreppi
17. september 1913.
Hún andaðist á
Lartdspítalanum 25.
september síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Ámundi Guðmunds-
son, bóndi á Sand-
læk, f. 6.5. 1886, d.
1918, og Halla Lo-
vísa Loftsdóttir,
húsfreyja og skáld-
kona, f. 12.6. 1886 í
Stóra Koliabæ í Fljótshlíð, d.
1975. Af sjö börnum þeirra
komust fimm til fullorðinsára:
Sigríður Lilja, bókavörður, f.
1912, d. 1986; tvíburabróðir
Guðrúnar er Guðmundur bóndi
í Ásum i Gnúpverjahreppi,
kona hans er Stefanía Ágústs-
dóttir; Loftur, eldsmiður, f.
1914, d. 1995, eftirlifandi kona
hans er Ágústa Björnsdóttir;
Hjálmar, f. 1917, d. 1942. -
Ámundi faðir þeirra lést úr
spönsku veikinni 1918. Bróðir
Höliu Lovísu, Loftur, sem verið
hafði við nám á Hvanneyri, tók
þá við búsforáðum á Sandlæk
með systur sinni, gerði henni
kleift að halda búskap þar
áfram og hafa öll börn sín hjá
sér.
Hinn 5. maí 1951 giftist Guð-
rún Karli Jóhanni Guðmunds-
syni, leikara, f. 28.8.1924. Hann
er sonur Guðmundar S. Guð-
mundssonar, f. 1895, d. 1942,
og konu hans Láru Jóhannes-
dóttur, f. 1899, d. 1968. Guð-
mundur var frumkvöðull að
stofnun Hampiðjunnar og for-
stjóri hennar til dauðadags.
Dætur Karls og Guðrúnar eru:
1) Soffía Lára, leiðbeinandi, f.
28.2. 1952. Hennar börn eru:
Tristan Pétur Depenne, f.
19.12. 1976, dóttir hans er
Svava Rósinkara, f. 18.6. 1996;
Einn maídag 1951 gengu þau
fyrir dómara í Ráðhúsi Kaup-
mannahafnar og staðfestu þar
hjónaband sitt. Eftir þá látlausu
athöfn fór hópur vina og vensla-
manna með þeim á kunnan veit-
ingastað, Frascati, við Vesturbrú,
pantaði buff tartar, danskt öl og
tilheyrandi. Þetta vor bundust Guð-
rún og Karl Guðmundsson og hafa
síðan lifað saman í blíðu og stríðu,
uns dagar hennar urðu allir að
kvöldi 25. september. Þau voru í
stuttri heimsókn í Höfn þessa vor-
daga, hjá Jóni Stefánssyni málara
og Ernu Stefánsson, konu hans.
Guðrún og Sigríður systir hennar
voru í miklu vinfengi við þau, enda
Sigríður fjárhaldsmaður málarans
hérlendis. Karl Guðmundsson var
um þær mundir við nám í konung-
lega leiklistarskólanum í London,
RADA, átti ári ólokið. Þau Guðrún
hófu búskap árið eftir á Sólvalla-
götu 26 og hafa búið þar síðan.
Afkoma ungs leikara var æði
ótrygg þá sem nú. Karl var lengi
framan af lausamaður í faginu. Það
var því ærið verkefni fyrir húsfreyj-
una að sjá um þarfir heimilisins,
fæði og klæði. Það hlutverk hefur
Guðrún rækt af miklum myndar-
skap og dugnaði í 45 ár og heimili
hennar jafnan verið veitandi langt
umfram venjulega skyldu við börn
og venslafólk. Það stóð jafnan opið
vinum og kunningjum, og margir
sóttu þeir þangað andlega og líkam-
lega næringu um dagana. Þar gerðu
sig einkum heimakomna menn sem
lagt höfðu lag sitt við listir, skáld,
leikarar, myndlistarmenn.
Guðrún Ámundadóttir var glæsi-
leg kona, grannvaxin, fríð, kvik í
öllu fasi, sviphýr en gat verið snögg
upp á lagið. Hún var greið í tilsvör-
um, glettin og skemmtileg í sam-
ræðum. Hún var ákaflega smekkvís
í klæðaburði og bar höfuðið hátt.
og Camille Marmié,
f. 5.3. 1983. 2) Sig-
ríður Helga, f.
14.10. 1953, búsett
í Stokkhólmi, gift
Garðari Hansen,
hljóðtæknimanni.
Þeirra börn eru:
Birta Guðrún, f.
8.10. 1977, Arnar
Freyr, f. 21.5. 1985,
Karl Óskar, f. 4.5.
1987, og Margrét
Hanna, f. 3.1. 1991.
Dóttir, er Guðrún
átti áður, og Karl
gekk í föðurstað,
er Steingerður Siguijónsdóttir,
Ólafssonar myndhöggvara, f.
23.1.1947, enskukennari í Sala-
manca á Spáni. Hennar maður
er Luis González Martinez, rit-
símatæknifræðingur. Dætur
þeirra eru: Maribel, myndlistar-
kona, f. 10.2. 1970, sambýlis-
maður hennar er Héðinn Gunn-
arsson, viðskiptafræðingur; og
Nanna f. 1.9. 1977, jarðfræði-
nemi við Háskólann í Sala-
manca.
Guðrún hlaut venjulega
barnaskólafræðslu í sveit sinni.
Hún fluttist til Reykjavíkur
1931 og tók að vinna fyrir sér
við ýmis störf: Afgreiðslustörf,
fiskvinnslu, framreiðslustörf
og fleira. Seinast starfaði hún
við ræstingar í Hamrahlíðar-
skólanum. Hún aflaði sér nokk-
urrar menntunar í kvöldskólum
og auk þess stundaði hún tvo
vetur nám í leiklistarskóla
Ævars R. Kvaran. Þau Guðrún
og Karl hófu búskap á Sólvalla-
götu 26 árið eftir að þau gift-
ust og þar hefur heimili þeirra
staðið síðan. Þar voru einnig
til heimilis til dauðadags Lára,
móðir Karls og Jóhannes
Bjarnason faðir hennar, er lést
1967, 95 ára að aldri.
Útför Guðrúnar verður gerð
frá Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Hún ólst upp á menningarheimili
austur á Sandlæk. Móðir hennar,
Halla Lovísa Loftsdóttir, var ein-
stök kona, skáld, jafnréttissinni og
aðhylltist félagshyggju. Guðrún
missti föður sinn aðeins 5 ára göm-
ul. En móður hennar tókst með
dyggri hjálp Lofts bróður síns að
halda áfram búskap á Sandlæk og
hafa börnin sín fimm þar hjá sér.
Til Reykjavíkur fluttist Guðrún
sautján ára gömul. Eins og nærri
má geta þurfti hún semma að taka
til hendinni, inna af hendi þau störf
sem til féllu við búskapinn og síðan
að vinna fyrir sér, er hún stálpað-
ist. Hún stundaði ýmis störf hér í
Reykjavík, fiskvinnslu, afgreiðslu-
störf, framreiðslustörf. Eftir að hún
stofnaði heimili starfaði hún oftast
nær eitthvað utan þess og það gerði
hún raunar fram undir áttræðisald-
ur. Hún var einstaklega rösk kona
að hveiju sem hún gekk og verk-
fær. Hún var flink hannyrðakona,
tók að sér saumaskap fyrir fólk og
skapaði auk þess muni, sem bera
handbragði hennar og listfengi gott
vitni. Hún erfði líka skáldgáfu móð-
uri%innar, var fljúgandi hagmælt,
þótt ekki gerði hún mikið úr - nema
þá helst til gamans.
Karl var fyrr á árum vinsæll
skemmtikraftur. Þá kom iðulega til
kasta Guðrúnar að semja fyrir hann
texta. Karl tók einnig að sér leik-
stjórn úti á landi, upplestra og fleira
þesslegt og var iðulega langdvölum
fjarri heimilinu, en á meðan gætti
Guðrún bús og barna. Hún orti um
þetta gamansamt ljóðabréf vorið
1956, stílað til vinar þeirra, Helga
Hálfdanarsonar, sem þá var lyfsali
á Húsavík. Þar er meðal annars
þetta:
Fyrst skal nú hermt af högum eiginmanns:
Hann hélt sem vindurinn tii Austurlands
og lést þar mundu leggja fyrir sig
að lyfta menningunni á hærra stig.
Þar rikir alltaf andleg veðursæld
og áhuginn á listum niðrí dæld,
og sæll í þeirri góðu trú hann gekk inn,
að gæti hann puntað upp á bókasmekkinn
og kennt að meta Hannes, Helga og Snorra,
þær höfuðkempur ljóðsnillinga vorra,
og setið skyldi fast í eldhúsylnum,
uns einhver fyndi kristalinn í hylnum.
Guðrún var vel lesin og minnug
með afbrigðum. Það var nánast eins
og að fletta bók að fara í smiðju
til hennar, þegar skáldskapur var
annars vegar. Hún kunni einnig
mikið af gömlum þulum og hús-
göngum, sem hún hafði drukkið í
sig ung. - Henni hefði eflaust gagn-
ast lengri skólaganga en hún naut
um dagana, jafn skarpgreind og
næm og hún var.
Þær systur Guðrún og Sigríður
byrjuðu ungar að stunda hvers kon-
ar listviðburði í bænum. Þær sóttu
tónleika, myndlistarsýningar og sáu
allar leiksýningar í Iðnó. Guðrún
kunni utanað alla leikbúninga Leik-
félagsins á þeim árum, og vissi
nákvæmlega hvernig þeim var
breytt eða hvernig hlutar voru
skeyttir saman. Þar kom til áhugi
hannyrðakonunnar. Eflaust hafa
þær systur fengið í arf frá móður
sinni vænan skammt af fegurðar-
þrá. - Eitt er víst: Þær voru verðug-
ir fulltrúar þeirra kvenna, sem hald-
ið hafa uppi menningarlífi í þessu
landi og seint verður metið sem
skyldi.
Allt umhverfi Guðrúnar var líka
einstaklega fallegt. Heima á veggj-
unum voru myndir eftir marga af
okkar fremstu málurum. Bækur
voru í hávegum hafðar. Hún átti
sína uppáhaldskafla. Dálæti hafði
hún á Hallgrími Péturssyni þar sem
hann reis hæst. Aldrei þreyttist hún
heldur á Gerplu. En af ljóðskáldum
seinni tíma stóð Snorri Hjartarson
henni næst, enda var hann heimilis-
vinur á Sólvallagötu 26. Hún lét
sér annt um garðinn sinn. Hann
var prýddur blómum, sem uxu að
því er virtist villt framan við húsið.
En allt hafði þó sinn stað og fór
snyrtilega og var einstaklega lit-
skrúðugt yfir að líta, þegar allt stóð
i blóma.
Á heimili Guðrúnar var alltaf
gott að koma. Það var ævinlega
notalegt að spjalla við þau hjón í
norðurstofunni yfir kaffibolla og
fylgdi gjarna staup, ef svo bar und-
ir. Er ég var um tíma í húsnæðis-
hraki á árum áður, þótti ekkert
sjálfsagðara en að hýsa mig. Þetta
samband hefur þróast í áranna rás
og orðið að vináttu milli minnar
fjölskyldu og þeirra hjóna og marga
ánægjustund höfum við átt saman.
Það eru minningar sem ylja og vert
er að þakka.
í fyrravor varð Guðrún fyrir
áfalli, missti þá nánast málið og
hreyfíng hennar skertist nokkuð.
Hún tókst hins vegar á við þessar
hömlur af miklu æðruleysi og
kjarki. Hún varð að læra að tala
að nýju og hafði náð dágóðum skír-
leika í máli. Hún náði ennfremur
þeirri færni í hreyfingu að venjuleg-
um heimilisstörfum gat hún sinnt
hindrunarlítið. - En batinn var
skammvinnur. Áföllin urðu fleiri og
ljóst var hina síðustu daga að kom-
ið var að ævikvöldi.
Með Guðrúnu Ámundadóttur er
gengin gagnmerk kona. Hún sam-
einaði á lífsferli sinum gildi gróinn-
ar sveitamenningar og vakandi
menningar- og listalífs borgarinnar
og var vel heima á báðum sviðum.
Hún hafði þá reisn og einurð sem
holt er að minnast, þegar horft er
fram á veginn.
Eiginmanni hennar, Karli Guð-
mundssyni, dætrunum þremur og
skyldfólki öllu votta ég og mitt fólk
dýpstu samúð. Veri hún kært
kvödd.
Jón Hjartarson.
Oft hef ég heilsað og kvatt á
Sólvallagötu 26 hjá vinum mínum,
Guðrúnu og Karli, og sjaldnast
þakkað fýrir mig svo sem verðugt
hefði verið. Mála sannast að fæt-
urnir tóku iðulega af mér ráðin og
báru þangað þótt erindi virtust mun
brýnni í aðra staði. Fáum óvanda-
bundnum skulda ég og mitt fólk
meira jiakklæti og virðingu en Guð-
rúnu Ámundadóttur nú þegar kvatt
skal í síðasta sinn. Árum saman
hafði ég athvarf hjá henni, oft til
alllangrar dvalar í Reykjavík, svo
og böm okkar hjóna, hvert eftir
annað, stundum fleiri en eitt í einu,
á meðan þau stunduðu skólanám.
Ævinlega guldum við í þeim
gjaldmiðli einum sem okkur var
handhægastur og hún gætti þess
jafnan í viðskiptum að láta fremur
halla á sig en þá sem hún þurfti
að bera byrðar með enda hafði hún
þrek undir miklu að standa. Hún
var vinur vandaður og trúr, átti til
að vera óvægin í aðfinnslum en
umburðarlyndi h'ennar mátti einnig
treysta hvenær sem þeir sem hún
taldi til sinna þurftu á því að halda.
Hún var kona fríð sýnum, svip-
hrein og svipsterk, bar sig vel á
velli, snör í viðvikum og kunnáttu-
söm í öllum þeim greinum sem tal-
ist geta kvenna prýði. Það átti jafnt
við um verkkunnáttu sem skáld-
skaparfróðleik og yfirsýn um pólitík
eða heimsviðburði. í stórum sam-
kvæmum naut hún sín best þar sem
hún sjálf var húsmóðirin og hefði
farið fallegast að hafa jafnan ekki
færri en þijá tigu hjúa undir sinni
húsmóðurhendi. Ég naut þó best
samvista við hana í tveggja og
þriggja manna tali þar sem hún
gjarnan jós af óendanlegum kunn-
áttubrunni sinum af vísum, kvæð-
um og gamansögum eða breiddi
yfir mann gullinn ljóma bernsku-
og æskuminninga sinna austan frá
Sandlæk þar sem meðal annars
sagði frá Lofti frænda hennar og
fóstra ásamt öðrum, sönnum, ís-
lenskum karlmennum.
Hugur minn og minna er á þess-
um degi hjá henni, Karli vini okkar
og þeirra börnum öllum, eins og
reyndar endranær.
Eyvindur Erlendsson.
Ég er á Sólvallagötunni, snarast
inn úr dyrunum og spyr Gunnu
frænku mína hvort hún sé með
heitt á könnunni. Gunna föðursystir
min lítur á mig yfir gleraugun þar
sem hún situr við saumaskap.
„Ætli ég renni ekki á hana.“ Glettn- ^'
in skín úr svipnum. „Þú verður nú
að fá nýlagað þá sjaldan þú kemur,
væni minn.“ Því næst heilsumst við
og byijum að skrafa um gang lífíns
í veröldinni. Að stundu liðinni er
kaffíð nýtt og ilmandi komið í boll-
ann. Gunna fær sér sígarettu. Við
höldum áfram að skrafa.
Þetta er fallegt teppi sem þú ert
að sauma, Gunna. Hvar náðirðu í
svona fínt efni? Þetta eru nú bara
tuskuafgangar og úr gömlum flík-
um sem ég sá ekki ástæðu til að
fleygja. Gunna frænka bregður sér
út úr borðstofunni og kemur aftur
með fullbúið teppi sem hún hefur
saumað og sýnir mér. Þetta á nú 4
að fara til hennar Siggu Helgu í
Svíþjóð. Það er nú svona, það finnst
kannski sumum nóg um hvað mað-
ur geymir af þessum tuskum þó að
hægt sé að þiggja það sem saumað
er úr þeim.
Þetta er eitt af mörgum minn-
ingabrotum frá síðari árum sem ég
á um Gunnu frænku mína á Sólvall-
agötunni þegar ég fyrirvaralaust
kom blaðskellandi inn úr dyrunum.
Það er sunnudagur á sumri um
1960. Sigga Helga og Soffa eru í .
parís úti á stétt. Ég fæ ekki að '
vera með. Það eru vinkonur með.
Ég fer inn til Gunnu frænku og fæ
kandís sem hún geymir í leirkrús
með blámáluðu skrauti. Svo koma
allir inn og fá ijúkandi súkkulaði
og pönnukökur með ijóma. Þama
rann upp fyrir mér á hveiju sú ör-
yggiskennd byggist sem gott heim-
ili veitir börnum. Það er nú svo.
Ég er einn á gangi eftir Sólvalla-
götunni. Það er haust. Sölnað lauf
tijánna fýkur um götuna. Sumarið
er liðið, farið og kemur ekki aftur.
Ævisumarið hennar Gunnu frænku
minnar er einnig liðið. Þetta var
gott sumar og ég staðnæmist á
þessum stað við minningar um það
sem liðið er, góðar minningar sem
ég geymi alla tíð. Ég sakna góðrar
frænku minnar og trúnaðarvin-
konu.
Ámundi Hjálmar Loftsson.
+
Eiginkona mín,
GUÐRÚN ÁMUNDADÓTTIR
frá Sandlæk,
Sólvallagötu 26,
Reykjavík,
veröur jarðsungin frá Dómkirkjunni í Reykjavík í dag, föstudaginn
3. október, kl. 13.30.
Fyrir hönd fjölskyldunnar,
Karl Jóhann Guðmundsson.
+
Elskulegur eiginmaöur minn
STEINÞÓR ÞÓRORMSSON,
Hraunbraut 41,
Kópavogi,
lést á heimili sínu miðvikudaginn 1. október.
Jarðarförin auglýst síðar.
Fyrir hönd barna, tengdabarna og barna-
barna.
Guðný Þóra Valdimarsdóttir
+
ERLENDUR GÍSLASON,
frá Dalsmynni,
Biskupstungum,
sem lést þriðjudaginn 23. september, verður
jarðsunginn frá Skálholtskirkju laugardaginn
4. október kl. 14.00.
Eyvindur Erlendsson,
Örn Erlendsson,
Sigrún Erlendsdóttir,
Edda Erlendsdóttir,
Sjöfn Halldórsdóttir,
Gígja Friðgeirsdóttir,
Einar Þorbjörnsson,
Ágúst Jónsson.
GUÐRÚN
ÁMUNDADÓTTIR