Morgunblaðið - 12.10.1997, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER1997
MORGUNBLAÐIÐ
RÖSK tíu ár eru nú liðin
síðan Jónas Kristinsson
settist að á Ítalíu ásamt
konu sinni, Pieru
Mascio, en þau hjón
höfðu verið búsett í Bandaríkjunum
frá því þau giftu sig árið 1966. Jón-
as fæddist í litlu húsi við Laugaveg-
inn, hann missti snemma föður sinn
og ólst upp ásamt tveimur bræðrum
sínu hjá móður sinni og ömmu í
Reykjavík. Hann varð stúdent frá
Menntaskólanum á Akureyri vorið
1942 og fór síðan til Ann Arbor í
Michigan í Bandaríkjunum, þar sem
hann lærði verkfræði. Hann vann
ýmis störf meðan hann var við há-
skólanám en sneri heim til íslands
eftir að námi lauk og starfaði um
tíma hjá bandaríska hernum á Kefla-
víkurflugvelli. Hann flutti til Los
Angeles árið 1955, þar sem hann
bjó í mörg ár. Verkfræðistörf hans
hafa beint honum víða um heim, svo
sem til Arabíu og Víetnams þar sem
hann stjórnaði framkvæmdum fyrir-
tækis síns við sjúkrahúsbyggingar
fyrir bandarísk stjómvöld.
„Konan mín óttaðist mjög um mig
meðan ég var í Víetnam en þegar
ég hafði ákveðið að hætta störfum
í Víetnam eftir fáeina mánuði þar
árið 1968 sagði ég henni að biða í
Napolí hjá föður sínum og þangað
myndi ég koma þegar starfi mínu
lyki og kom þá í fyrsta skipti til
dvalar á Ítalíu,“ segir Jónas er blaða-
maður ræddi við hann á heimili
bræðra hans í Eskihlíð í Reykjavík
þar sem hann var staddur fyrir
skömmu. „Mér líkaði alltaf vel að
koma til Italíu og sagði konu minni
að ef hún vildi gætum við sest þar
að eftir starfslok í Bandaríkjunum.
Við fluttum svo til Ítalíu fyrir tíu
árum, ég var þá hættur verkfræði-
störfum og við höfðum selt skóla sem
konan mín rak og byggði á uppeldis-
kenningum Mariu Montessori.
Við settumst að í Perugia, sem
er ákaflega skemmtilegur bær sem
ber enn sterkt svipmót miðalda.
Þetta er háskólabær og þar er með-
al annars háskóli fyrir erlenda nem-
endur sem fá afbragðs kennslu í ít-
ölsku og ítölskum bókmenntum. Þar
hafa stundað nám ýmsir íslending-
ar. Við völdum þennan bæ af því
að við áttum þar vini, m.a. konu sem
vann sem fóstra fyrir söngvarann
Mario Lanza. Ég kynntist hvorki
Mario né konu hans, en ég þekkti
foreldra hans og bömin hans. Þau
voru ekki tónlistarfólk en höfðu
gaman af klassískri tónlist, mamma
Marios átti mikið af hljómplötum
með Caruso og Mario hafði þann sið
að syngja með Caruso þegar plöturn-
ar voru spilaðar. Stundum sagðist
mamma hans varla hafa vitað hvor
var að syngja, Caruso eða sonurinn.
Ég átti góðan vin sem kynntist
Mario Lanza þegar flugherinn
bandaríski gerði kvikmynd sem var
kölluð „Winged Victory". Kunningi
minn sem var leikari kynntist þá
Mario sem var í kómum í þessari
mynd. Hann var hrifinn af Mario
bæði sem söngvara og persónu og
bauð honum til Los Angeles þar sem
hann hitti systur hans og þau gift-
ust síðar. Þetta fólk átti þátt í að
við hjónin fluttum til Perugia og við
vorum bæði ánægð með það val
okkar.
Stofnar verslun með írana
Þegar við höfðum búið í Perugia
í tvö ár kynntist ég ungum manni
sem vann í verslun þar sem við versl-
uðum venjulega. Þetta var duglegur
og vinnusamur maður frá íran, hann
var mjög kurteis og kom vel fyrir.
Eitt sinn barði þessi ungi maður að
dymm heima hjá okkur. Ekki veit
ég hvernig hann hafði upp á heimilis-
fangi mínu. Hann sagði mér sögu
sína, hann hafði komið til Ítalíu til
að læra læknisfræði en þegar Kho-
meini komst til valda fékk hann
ekki lengur neinn styrk að heiman
til námsins svo hann hætti í skóla
og fór að vinna. Hann veitti forstöðu
ávaxtadeild umræddrar verslunar og
nú vildi hann fá peninga hjá mér
að láni til að stofna sína eigin versl-
un. Hann þurfti að fá 40 milljón lír-
ur og taldi að verslunin myndi fljót-
lega geta borið sig. Ég hló að þessu
Leiðir landans liggja víða. Hvers vegna sum-
ir menn hafa meiri útþrá en aðrir er ekki
gott að svara, en svo mikið er víst að þann-
ig virðist það vera. Jónas Kristinsson verk-
fræðingur hefur alið mestallan sinn aldur á
erlendri grund og nú býr hann á Ítalíu,
kvæntur þarlendri konu. Guðrún Guðlaugs-
dóttir ræddi við Jónas um Ítalíuár hans,
m.a. um kynni hans af viðskiptalífí þar og
búsetu á fomu ættarsetri.
fór á bak við mig og ég stóð frekar
illa að vígi af því að ég er ekki sterk-
ur í ítölskunni. í ljós kom einnig að
alls kyns ríkisstofnanir gerðu kröfu
til að við borguðum hinn og annan
skatt. Við settum t.d. upp ljósaskilti
á rúðu verslunarinnar. Allt í einu
kom reikningur fyrir auglýsingar frá
bæjarfélaginu. Ég keypti stóran vö-
rubíl og sendiferðabíl og við máluð-
um nafn og símanúmer verslunar-
innar á bílanna. Skömmu síðar feng-
um við annan reikning fyrir auglýs-
ingar. í ljós koma að ekki var einu
sinni hægt að setja miða í bíl sem
var til sölu nema að fá leyfi hjá
bæjaryfirvöldum og borga. Ég hafði
stundum farið með félaga mínum í
innkaupaferðir. Hann keypti ávexti
af bændum beint og einnig af millil-
iðum, ef við keyptum fyrir t.d. 5
JÓNAS Kristinsson
Morgunblaðið/Golli
fýrst en fór svo að hugsa málið og
sá að með þessu móti gæti ég feng-
ið innsýn í ítalskt viðskiptalíf með
því að taka þátt í rekstri verslunar-
innar. Ég sló því til. Skömmu síðar
frétti ég að útlendingar mættu ekki
stofna sín eigin fyrirtæki þarna, hins
vegar hafði verið til umfjöllunar hjá
ítalska þinginu lagafrumvarp sem
heimilaði þetta en umræðum um þau
hafði verið frestað. Ungi maðurinn
hafði treyst því að lögin myndu fljót-
Iega fá samþykki en þegar svo var
ekki bað hann konu mína að standa
fyrir versluninni að nafninu til þar
til lögin öðluðust gildi. Okkur fannst
þetta ekki mikil áhætta en þar skjátl-
aðist okkur.
Ungi maðurinn fylltist ofmetnaði
og reyndi að opna aðra búð fyrir
mitt fé meðal annars. Við hjónin
fórum í frí til Bandaríkjanna á þessu
tímabili en áður hafði ég sagt banka-
stjóranum mínum að ungi maðurinn
mætti taka út úr reikningi mínum,
en ekki fara fram úr 15 milljónum
líra. Þegar ég kom til baka hafði
bankastjórinn lánað 27 milljónir líra.
Ég spurði hvemig á þessu stæði,
hann hefði lofað mér að lána ekki
meira en 15 milljónir líra. Banka-
stjórinn kvaðst ekki vera bundinn
af þessu loforði. „Lögin kveða á um
að ég má lána eins mikið og ég tel
viðkomandi borgunarmann fyrir og
það sem ungi maðurinn var að gera
virtist vera öraggt," sagði hann enn-
fremur. Ég sagðist aftur á móti
hafa gert samning sem ég teldi að
bankinn yrði að standa við ef hann
ætlaði að vera heiðarleg stofnun og
teldi mig því ekki skyldugan að
borga nema 15 milljónir líra. Banka-
stjórinn varð illur og sagðist mundu
láta þetta mál ganga til lögfræðinga
bankans ef ég ekki myndi borga.
„Gerðu það bara,“ svaraði ég. Það
vildi svo vel til að ég hafði tvö vitni
máli mínu til sönnunar, fjármálaráð-
gjafa sem gátu borið vitni. Lögfræð-
ingar bankans voru þurrir á manninn
þegar ég talaði við þá, en þegar
þeir fréttu af vitnunum þá drógu
þeir allt til baka og sögðu að ég
þyrfti ekki að borga nema 15 milljón-
ir líra sem um var talað í upphafi.
Ég hafði reynt að fylgjast með
viðskiptum hins íranska félaga míns,
hafði gaman af að sjá hvernig hlut-
irnir voru gerðir á Ítalíu. En félaginn
milljónir þá fengum við kvittum upp
á þrjár milljónir líra. Allir gerðu ráð
fyrir að við fengjum hluta af kaup-
verðinu borgaðan undir borðið og
þess vegna seldu menn okkur undir
borðið, svona eru viðskiptahættir á
Ítalíu. Aðrir og verri hlutir fóru nú
að koma fram, íraninn hafði falsað
nafn konu minnar þannig að ég til-
kynnti honum að öll viðskipti væru
búin okkar í milli. Þá var hann búinn
að opna aðra búð í öðrum bæ án
þess að segja mér frá því.
Gengið að skilmálum mínum
Ég losnaði við viðskiptafélagann
en reikningar héldu áfram að
streyma inn. Ég fór í mál við mann-
inn og réð tvo lögfræðinga mér til
hjálpar, annar var sérfræðingur í
glæpamálum og hinn í einkamálum.
Það endaði með því að eftir tvö ár
gerði Iraninn mér tilboð um borgun
sem var kannski helmingur af því
sem hann skuldaði mér. Eg var orð-
inn þreyttur á þessu þrefi, ekki síst
af því að konan mín tók þessu illa,
svo ég kvaðst taka tilboðinu ef hann
borgaði allan kostnað af málinu.
Hann hugsaði sig um í tvo mánuði
og samþykkti svo skilmála mína.
Þannig losnaði ég út úr þessu öllu
saman. Þetta málaþref dró hins veg-
ar þann dilk á eftir sér að konan
mín var orðin leið á að vera í Perug-
ia og vildi komast þaðan burt. Mála-
feriin höfðu óneitanlega mætt tals-
vert á henni af því að hún talaði
ítölskuna og var því oft í eldlínunni.
Við ákváðum því að selja okkar
ágæta hús og flytja til Mennella, þar
sem ætt konu minnar var búin að
eiga ættarsetur frá því á fimmtándu
öld. Önnur ástæða var líka fyrir
hússölunni. Við hjónin höfðum bæði
verið í hjónabandi áður og á Ítalíu
var ekki tekinn gildur skilnaður konu
minnar af því að hann fór fram í
Bandaríkjunum. Hefði hún dáið á
undan mér hefði verið leitað að fyrri
manninum hennar til þess að greiða
honum arfinn eftir hana. Hann var
að vísu dáinn þegar þetta var en
mér hafði ekki tekist að fá dánar-
vottorð hans frá Bandaríkjunum.
Þetta hefði því getað orðið flókið
mál og erfitt viðureignar. Hún gat
hins vegar fengið refjalaust arf eftir
mig. Við töldum því besta ráðið að
koma fasteignum í peninga sem
varðveittir væra á banka á mínu
nafni og það gerðum við. Konan
mín var í rauninni eins lítt kunnug
ítölsku samfélagi og ég, hún hafði
flutt til Bandaríkjanna kornung og
ekki búið á Ítalíu síðan, hún var oft
bæði reið og sár yfir því hvernig
hlutirnir voru á þar.
Ættarsetrið Mennella
Við fluttum svo í íjölskylduhúsið
í Mennella. Ættfaðirinn kom frá
Spáni um 1450, hann var liðsforingi
í spánska hernum sem tók m.a.
Napolí og fékk hann mikið landflæmi
á Ítalíu að launum fyrir góða
frammistöðu. Upphaflega var ættar-
nafnið Di Mascio en téngdafaðir
minn fékk nafninu breytt. Hann var
læknir og þegar hann tók próf var
farið eftir stafrófinu. D kemur miklu
fyrr en M, svo hann sá sér leik á
borðið að lengja upplestrarfrí sitt
með því að fella Di framan af ættar-
nafninu og gerði það. Húsið var reist
í áföngum og er gríðarstórt, landar-
eignin hefur hins vegar minnkað,
mikið land var tekið eignarnámi
þegar margir af ættinni voru fluttir
til Bandaríkjanna fyrr á þessari öld.
Tengdafaðir minn, sem var læknir,
ætlaði líka til Bandaríkjanna en af
því varð ekki, ýmissa orsaka vegna,
í styrjöldinni í Eþíópíu, hann var
tekinn í herinn og var þar herlæknir
í langan tíma, svo kom síðari heims-
styijöldin og ekkert varð af brottför
hans. í seinni heimsstyrjöldinni var
hann m.a. læknir sonar Ítalíukon-
ungs, við Piera eigum forláta diska
skreytta listaverkum og gyllingu
sem annar þeirra gaf föður hennar
í stríðinu. Tengdafaðir minn sendi
börn sín til Bandaríkjanna. Fyrst fór
Piera, síðan bróðir hennar og loks
systir hennar. Þeim vegnaði öllum
mjög vel, systkini Piera eru bæði
læknar, bróðir hennar var í hópi
þekktari lækna í Bandaríkjunum,
vann lengst af í Houston, en systirin
var svæfingarlæknir í Palm Springs
í Kaliforníu. Móðir þeirra dó og fað-
ir þeirra giftist aftur og sat um kyrrt
á Italíu og notaði jafnan ættarsetrið
í Mennella sem sumarhús en hann
átti einnig aðrar eignir, svo sem stór-
hýsi á eyjunni Ischia og stóra íbúð
í Napolí.
Bróðir Piera var löngu búinn að
ákveða að þegar hann hætti störfum
skyldi hann flytja til Mennella. Hann
fól mér að hafa umsjón með ýmsum
endurbótum sem hann vildi láta gera
og þess vegna var heppilegt fyrir
mig að flytja í fjölskylduhúsið, nóg
var plássið. Það þurfti að setja nýjar
flísar og marmara á gólf, tvöfalt
gler í glugga, miðstöðvarhitun og
fleira. Það var gott að búa í Menn-
ella á sumrin en konu minni þótti
einmanalegt þar á vetuma og vildi
flytja burtu. Hún ekur heldur ekki
bíl á Ítalíu þótt hún keyrði í Banda-
ríkjunum, henni finnst umferðin
ískyggileg á Ítalíu. Ég þurfti því að
aka henni hvert sem hún þurfti að
fara og það fór drjúgur tími í það.
Við fengum okkur því íbúð í bæ sem
heitir Venafro, þetta er gamall bær,
eldri en Róm. Þar búum við þegar
við erum ekki upp í fjöllunum í
Mennella.