Morgunblaðið - 31.10.1997, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 31. OKTÓBER 1997 29
LISTIR
Astir, örlög
og afbrýði
Bjarni Jóns-
son sýnir í
Listasetrinu
Kirkjuhvoli
BJARNI Jónsson opnar sýningu
á verkum sínum í Listasetrinu
Kirkjuhvoli, Akranesi, á morgun,
laugardag.
Þar sýnir Bjarni aðallega mál-
verk, sem eru heimildarmyndir
um sjósókn fyrri tíma og aðrar
þjóðlegar myndir.
Bjarni er fæddur árið 1934.
„Hann hefur teiknað og málað síð-
an hann man eftir sér. Á unga
aldri var hann mikið á vinnustof-
um okkar þekktustu málara, Ás-
geirs Bjarnþórssonar, Ásgríms
Jónssonar og Kjarvals," segir í
fréttatilkynningu. í skóla félags
frístundamálara var hann einn
vetur hjá Gunnari S. Magnússyni
og skoska málaranum Whistl. 10
ára gamall átti hann verk á sýn-
ingu frístundamálara. Fram til 16
ára aldurs málaði hann í hlut-
bundnum stíl, en hóf svo nám í
Handíðaskólanum hjá Valtý Pét-
urssyni, Hjörleifi Sigurðssyni og
Ásmundi Sveinssyni. Næstu
10-15 ár málaði hann nær ein-
göngu óhlutbundnar myndir í mis-
munandi stíltegundum, þó mest
geometriskar myndir og gerir að-
eins enn. Frá 16 ára aldrei hefur
hann teiknað í bækur og tímarit,
þ.á m. Skátabókina, Orðabók
Menningarsjóðs og hið mikla rit-
verk um íslenska sjávarhætti.
Hann hefur teiknað hundruð jóla-
korta, gert merki og umbúðir fyr-
ir mörg félög og fyrirtæki og einn-
ig teiknað skopmyndir bæði í
Spegilinn, sem og fyrir ýmis fé-
lagasamtök ásamt leiktjöldum fyr-
ir kvikmyndina Gilitrutt.
Bjarni hefur haldið margar
einkasýningar víða um land og
tekið þátt í fjölmörgum samsýn-
ingum hér heima og erlendis, t.d.
í París og í Bandaríkjunum.
Sýningunni í Listasetrinu lýkur
16. nóvember og er opið virka
daga frá kl. 15-18 en frá 15-19
um helgar.
TONIIST
Iláskólabíó
TÓNVAKATÓNLEIKAR
Verk eftir Wagner, Jón Þórarinsson
og Mozart. Einsöngvari: Keith Reed.
Sinfóníuhljómsveit Islands undir
stjórn Andrews Masseys. Háskólabíói
fimmtudaginn 30. október kl. 20.
VERÐLAUNAHAFI TónVaka-
keppni Ríkisútvarpsins í ár, banda-
rísk-íslenzki barítonsöngvarinn
Keith Reed sem nú er búsettur á
Egilsstöðum, var í brennidepli á sin-
fóníutónleikunum í Háskólabíói í
gær. Eins og menn muna söng hann
Iago í Otello-uppfærslu íslenzku
óperunnar af mikilli slægð í byijun
áratugarins, en síðar mun hann hafa
sungið íjögur ár í óperuhúsi Det-
moldborgar suður í Þýzkalandi. Við-
fangsefni hans með sinfóníuhljóm-
sveitinni þetta kvöld vom á drama-
tísk-lýrískum nótum; fýrst aría úr
Hollendingnum fljúgandi eftir Rich-
ard Wagner og þar næst Of Love
and Death eftir Jón Þórarinsson, að
milligengnu hljómsveitarverki, Sig-
mundarsælu (Siegfried Idyll) eftir
Wagner. Eftir hlé söng hann aríu
Fígarós, „Aprite un po’quegl’occhi,"
úr 4. þætti Brúðkaups Fígarós eftir
W.A. Mozart, að undangengnum
hljómsveitarforleik að sömu óperu,
og loks var klykkt út með Sinfóníu
Mozarts í D-dúr K504, öðru nafni
„Prag“-sinfóníunni frá 1787.
Sinfóníuhljómsveitin hóf tónleik-
ana með Forleik Wagners að Hol-
lendingnum; ásamt Fingalshelli
Mendelssohns meðal eftirminnileg-
ustu „sjávarstykkja" úr tónbók-
menntum 19. aldar, en sem kunnugt
er byggist óperan á sögu Heinrieh
Heines upp úr gamalli flökkusögn
um sæfarann sem hlaut þau álög
að mæla höfin sjö án hvíldar fram
I á efsta dag fyrir guðlast. Líkt og
Fingalshellir Mendelssohns spratt
forleikur Wagners úr persónulegri
reynslu, þegar hann lenti í brælu
við Noregsstrendur á siglingu til
Lundúna undan skuldheimtumönn-
um sínum í Rígu sumarið 1839,
enda mátti með sanni segja að hrikti
í hveiju stagi þessa magnaða verks
undan holskeflum hljómsveitarinnar,
enda þótt fámönnuð strengjasveitin
hefði, eins og oft áður, varla við
glæstum fítonsblæstri pjáturdeildar.
Aría Hollendingsins fljúgandi úr
samnefndri óperu, „Die Frist ist
um,“ fjallar um hin þungu örlög sem
orðið hafa hlutskipti skipstjórans á
gnoðinni bannfærðu. Keith Reed
söng af harmrænum hetjuþunga
með frábærum þýzkum framburði,
þó að stuðningur virtist örlítið óstöð-
ugur í miðhlutanum og einstaka
botnnóta hljómaði aðeins of veikt.
Sigmundarsælan (upphaflega
nefnd Sinfonia, síðar Tribschen-
Idyll) var samin á útlegðarárum
Wagners í Sviss upp úr drögum að
strengjakvartett tii ungrar eigin-
konu hans, Cosimu, dóttur Liszts,
í tilefni af fæðingu sonar þeirra
Siegfrieds, og frumflutt jóladags-
morgun 1870. Verkið er fyrir litla
hljómsveit, og hljómaði leikur Sin-
fóníuhljómsveitar íslands í smækk-
aðri mynd mjög fallega, og ekki
sízt var hornsólóið í seinni hluta
hugljúft áheyrnar.
Lagaflokkinn Of Love and Death
samdi Jón Þórarinsson 1950 við ljóð
eftir C.G. Rosetti, og var hann
frumfluttur sama ár af Guðmundi
Jónssyni og hinni nýstofnuðu Sin-
fóníuhljómsveit íslands. Kaflarnir
heita Three Seasons, When I am
Dead og My Friend. Harma ber að
Jón skuli ekki hafa gert fleiri verk
fyrir söng og hljómsveit í þessum
stíl, því verkið hefur enzt með af-
brigðum vel. Ekki sakaði heldur
skínandi góður flutningur, einkan-
lega i síðasta ljóðinu, þar sem ein-
Hringavitleysa
BOKMENNTIR
Ljóö
UMHENDUR
eftir Hallberg Hallmundsson, Brú,
1997 - 72 bls.
TILVERAN getur verið marg-
ræð og óræð. Ef til vill er hún
ekkert nema ranghalar og kannski
er hún bara hringavitleysa. Nýj-
asta ljóðabók Hallbergs Hall-
mundssonar, Umhendur, gefur
eitthvað í þessa veru í skyn þótt
vafasamt sé að fullyrða nokkuð
um það. Kvæði hans eru mestan-
part ádrepur, misalvarlegar, raun-
ar margar hveijar uppfullar af
kerskni og kaldhæðni, útúrsnún-
ingum og meðvituðum orðhengils-
hætti sumum til skemmtunar og
öðrum til ama eins og gengur.
Annars er ekki allt sem sýnist
því að baki gamninu býr alvara,
ýmiss konar áhyggjur. Þar kennir
jafnt ótta við að Islendingar verði
færðir tröllunum í Evrópubanda-
laginu sem kvíða varðandi það
hvað tekur við að lífi loknu - en
mestanpart eru það raunar jarð-
bundnar áhyggjur.
Form ljóðanna er einfalt og til-
tölulega fijálslegt. Öll hafa kvæð-
in þrettán braglínur, fjórum sinn-
um þijár og eina staka og nefnast
umhendur. Þótt í kvæðunum sé
ákveðin hrynjandi er endarím
sjaldgæft og tilviljanakennt og
ljóðstafir með köflum.
Oft byggjast kvæðin á
orðaleikjum og heim-
spekilegum þverstæð-
um. Kvæðið Um
hringlaga líf og til-
veru ijallar t.d. um þá
kenningu að ekki sé
til bein lína í heimin-
um og allur sé hann
hringmyndaður. Af
því leiðir að mannlegt
líf lýtur sama lögmáli,
því eldri sem menn
gerast þeim mun nær
upphafinu komast
þeir:
Og þetta einkenni sköpun-
arverksins
hefur mér ævinlega fundist
alveg sérstaklega elegant
svona eins og snotur lausn
á stærðfræðilegu vandamáli
þótt sumir kalli það bara hringavitleysu.
Hallber er fundvís á ýmsar mál-
rósir og hugsanavillur sem menn
láta frá sér fara í ræðu og riti og
smíðar gjarnan kvæði utan um
slíka orðsnilld. Þannig verður ný-
yrðið ólýðræðisleysi sem ágætur
þingmaður þóttist verða var við í
verkalýðshreyfingunni honum að
yrkisefni:
Sé hér rétt með farið sýnir það svart á hvitu
hvert ógæfuleysi hefur yfir hreyfinguna
komið
svo að ekki sé beinlínis talað um ósiðleysi.
Og enn hefur mér ekki til
eyma borist
að þingmaðurinn hafi verið
sakaður um
að hafa mælt af óhlutdrægnis-
leysi
eða hann hafí farið með óstað-
lausa stafi.
Því vil ég segja alveg ófeimnis-
laust
jafnvel þótt það kosti mig
óvildarleysi einhverra:
Þvílíkt óréttlætisleysi má þjóð-
in aldrei þola!
Þótt Hallberg ráðist
ekki af mikilli alvöru
til atlögu við ráðgátur
lífs og dauða má hafa nokkra
ánægju af yrkingum hans. Ég skal
játa að mér finnst hann í stöku
kvæðum skjóta púðurskotum þeg-
ar orðhengilshátturinn einn virðist
halda þeim saman en hann bætir
það ósjaldan upp í öðrum kvæðum
með hvössu háði, ólíkindalegum
rökleikjum og galgopalegum hálf-
kæringi.
Skafti Þ. Halldórsson
Blað allra landsmanna!
-kjarni málsius!
Hallberg
Hallmundsson
Morgunblaðið/Kristinn
KEITH Reed á æfingu.
söngvarinn fór á kostum í litríkri
og plastískri túlkun við fágað með-
spil frá sveitinni.
Eftir bobblandi lipran flutning
sinfóníuhljómsveitarinnar á For-
leiknum að Brúðkaupi Fígarós frá
1786, söng Keith Reed accompagn-
ato og aríu Fígarós um hvernig
kvenkynið hefur oss karla að ginn-
ingarfíflum; hagsýn umbreyting Da
Pontes á upphaflegu efni Beaumarc-
hais á sama stað í leikritinu, sem
var reiðilestur um aðal og yfírvald
er í þá daga hefði verið álíka eldfímt
og að syngja nú um mann-
réttindi á Torgi hins him-
neska friðar. Arían hefur
verið kölluð mögnuð skap-
gerðarstúdía um afbrýði og
biturð. Var túlkun Keiths á
svipuðum nótum, og átti
sennilega betur við hann en
hinar gamansamari buffo-
aríur Fígarós í óperunni.
Lokaatriði kvöldsins,
hin þríþætta sinfónía Moz-
arts frá 1787, kennd við
Prag, þar sem hann frum-
flutti óperu sína Don Gio-
vanni um sama leyti, ber
í fyrsta þætti nokkurn svip
af hraða hluta óperufor-
leiksins, og er í sömu tón-
tegund, auk þess sem for-
dæmi Papa Haydns sést
bæði á hægum inngangi
fyrsta þáttar og strengja-
rithætti lokaþáttar. Sinfó-
níuhljómsveitin lék þessa
sópandi þokkafullu tón-
smíð af mikilli snilld. Alle-
gróið var mjög vel mótað
með afmörkuðum áherzl-
um og náði góðu svifi á
fúgató-kaflanum. Andante-þáttur-
inn brosti bljúgt sem ballerína
gegnum kristalstár eins og vera
bar, og þó að Fínalinn væri í það
hraðasta, einkum fyrir „off-bít“-
andspilskaflann milli efri og neðri
strengja, var sinfóníuhljómsveitin
orðin nógu heit til að halda léttu
flugi allt til enda undir dugandi
stjórn Andrews Masseys, sem
greinilega hefur þéttingsgóð tök á
meistara Mozart.
Ríkarður Ö. Pálsson
Nýjar bækur
• SUMARIÐ bakvið brekkuna
er eftir Jón Kalman Stefánsson.
Ný skáldsaga Jóns Kalmans fjallar
um sambýli nokkurra stórbrotinna
einstaklinga í dal vestur á landi. Á
síðasta ári sendi Jón Kalman frá
sér sagnasafnið Skurðir í rigningu.
Bókin hlaut einróma lof gagnrýn-
enda. „Jón Kalman heldur áfram
á svipaðri braut, skrifar af mikilli
íþrótt og býr til sögu sem er í senn
skemmtileg aflestrar og samin af
sönnu listfengi,“ segir í kynningu.
Jón Kalman Stefánsson er
fæddur árið 1963. Hann hefur
áður sent frá sér bækurnar: Með
byssuleyfí á eilífðinni (1988), Úr
þotuhreyflum guða (1989), Hún
spurði hvað ég tæki með mér á
eyðieyju (1993) og Skurðir í rign-
ingu (1996).
Útgefandi er Bjartur. Bókin er
prentuð og bundin íprentsmiðj-
unni Gutenberg. Hún er 180 síður
að stærð. Kápugerð önnuðust
Snæbjörn Arngrímsson ogEinar
Falur Ingólfsson. Verð bókarinnar
er 2.880 kr.
SuperBalanced
3?
CLIN8QUE
100% ilmefnalaust
Eykur raka, dregur úr fitu
frábær jafnvægisstillir fyrir blandaða húð.
Clinique bregst við blandaðri húð
með snjöllum nýjum farða við
allra hæfi.
Kemur í veg fyrir fitugljáa, eykur
raka eftir þörfum og tryggir
eðlilegt jafnvægi húðarinnar.
Léttur og olíulaus.
Silkimjúkan farðann er auðvelt að
bera á, jafnt þunnt sem þekjandi.
Fæst í mörgum litbrigðum svo
litur húðarinnar njóti sín sem best.
SuperBalanced Makeup
30 ml. kr. 1968.
<5>ara
Bankastræti 8. S. 551 3140
Ráðgjafi frá Clinique verður í versluninni Söru,
Bankastræti, í dag, föstudag, og á morgun
á löngum laugardegi.