Morgunblaðið - 19.11.1997, Blaðsíða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 19. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Arkitektaskóli
á Islandi
INNAN vébanda
Arkitektafélags íslands
hefur á undanförnum
árum verið unnið að
mótun stefnu varðandi
menntun arkitekta hér-
lendis.
I > Á félagsfundi í Arki-
tektafélagi íslands árið
1985 var samþykkt að
hefja undirbúning að
kennslu í byggingarlist.
í árslok 1988 skilaði
nefnd, sem skipuð var
af menntamálaráðherra
til þess að fjalla um
kennslu í byggingarlist
á íslandi áliti, þar sem
lagt var til að hafin yrði
kennsla hér sem fyrst.
Á málþingi á vegum Arkitektafélags
íslands sumarið_ 1989 um kennslu í
byggingarlist á Islandi, þar sem sátu
fulltrúar arkitektaskóla í Evrópu og
í Norður-Ameríku, var lýst yfir ein-
firegnum stuðningi við stofnun skóla
mér.
íslenski arkitektaskólinn
Islenski arkitektaskólinn, ÍSARK,
var formlega stofnaður á félagsfundi
í Arkitektafélagi íslands 21. apríl
1994.
Meginmarkmið með stofnun skól-
ans er að móta kennslu í byggingarl-
ist, er taki sérstaklega mið af ís-
lenskum aðstæðum, með ríkri
áherslu á samfélagslega vitund um-
hverfislega víðsýni, faglegan metnað
‘«g listrænt innsæi.
Ákveðið var að halda
fyrstu árin sumarná-
mskeið á vegum skól-
ans og þar skyldi lagð-
ur grunnur að mótun
kennslu í byggingarlist
og komið á tengslum
við erlendar mennta-
stofnanir. Haldin hafa
verið fjögur sumarná-
mskeið undir stjórn ís-
lenskra kennara með
þátttöku virtra er-
lendra prófessora. í
verkefnavali hefur ver-
ið lögð rík áhersla á
sérkenni í íslenskri
náttúru.
Alls hafa 73_ nem-
endur, þar af 10 Islend-
ingar, sótt námskeiðin. Árlega hefur
verið gefið út vandað rit um starf-
Með stofnun arkitekta-
skóla mætti koma á al-
mennri fræðslu um
byggingarlist í grunn-
og framhaldsskólum, en
Jes Einar Þorsteins-
son telur slíka fræðslu
í lágmarki.
semi skólans þar sem verkefni nem-
enda hafa verið kynnt.
Starfsemi skólans hefur byggst á
fjárframiögum Alþingis, mennta-
mála-, iðnaðar- og umhverfisráðu-
neytis, menningarmálanefndar
Reykjavíkurborgar, Húsnæðisstofn-
unar ríkisins, Norrænu ráðherra-
nefndarinnar og styrkjum ýmissa
stofnana.
Segja má að íslenski arkitekta-
skólinn standi nú á tímamótum.
Ljóst er að ekki er unnt að efna ein-
hliða til sumarnámskeiða, slík nám-
skeið verða að vera þáttur í starf-
semi raunverulegs skóla innan vé-
banda Listaháskóla íslands.
Hugmyndir um kennslu í
byggingarlist á íslandi
Árið 1995 samþykkti Alþingi iög
um listmenntun á háskólastigi og
þar með var tekin ábyrg_ afstaða til
stofnunar Listaháskóla Islands um
leið og lögð var áhersla á virka sam-
vinnu hinna ýmsu listgreina.
Með stofnun listaháskóla fengu
hugmyndir um arkitektaskóla byr
undir báða vængi enda augljósir
kostir að ganga inn í samstarf við
mótun vaxandi stofnunar.
Félag um Listaháskóla íslands var
stofnað 1996 og kjörnir 5 menn í
stjórn, einn fulltrúi hverrar listgrein-
ar, þ.e. arkitektúr, leiklist, listdans,
myndlist og tónlist. Árið 1995 viður-
kenndi Nordisk Arkitekturakademi,
samtök norrænna arkitektaskóla,
ÍSARK sem ellefta norræna arki-
tektaskólann. Þessi viðurkenning er
mjög mikilvæg og lykill að frekara
samstarfi.
Jes Einar
Þorsteinsson
í upphafi gæti kennslan miðast við
eins til tveggja ára áfangaskipt nám
sem byggðist á félagslegri og náttúr-
legri sérstöðu umhverfis okkar.
Leitað yrði eftir samstarfi annarra
arkitektaskóla með þátttöku er-
lendra kennara enda yrði kennslan
jafnframt sniðin fyrir erlenda nem-
endur. Tekið verði mið af auknu
samstarfi skóla í anda Nordplus og
Sókrates samvinnuverkefna, þar
sem gert er ráð fyrir að nemendur
getir stundað nám við fleiri en einn
skóla (farnemar), eins geta kennarar
ferðast milli skóla.
Margt bendir til þess að íslenski
skólinn geti orðið virkur hlekkur í
samstarfi arkitektaskóla í Evrópu,
Bandaríkjunum og Kanada.
Byggingarlist er rammur þáttur
í menningararfleifð okkar og menn-
ingarminjar eru margar í landinu
sem þarfnast verndar og það stendur
næst okkur að taka upp kennslu í
húsvernd þar sem byggt væri á rann-
sóknum okkar og reynsluhefð.
Byggingarrannsóknir í samvinnu
við stofnanir eins og Rannsóknar-
stofnun byggingariðnaðarins, Hús-
næðisstofnun og Iðntæknistofnun
yrðu virkur þáttur í skólastarfinu.
Með stofnun arkitektaskóla mætti
koma á almennri fræðslu um bygg-
ingarlist í grunnskólum og fram-
haldsskólum en slík fræðsla er í lág-
marki í dag.
Framtíðarhorfur
Gagnkvæmt samstarf háskóla
margra landa gerir nemendum kleift
með samræmdri námsskrá að stunda
nám í mörgum löndum á námstíman-
um. Grundvöllur að kennslu í bygg-
ingariist ætti að byggjast á slíku
samstarfi.
Af framansögðu er ljóst að í sum-
amámskeiðum ISARK er sá vaxtar-
sproti sem getur með eðlilegum hætti
stuðlað að því, að hér geti hafist
regluleg áfangakennsla í byggingarl-
ist og þess vegna mikilvægt að hlúð
sé að honum svo hann fái vaxið.
Fulltrúar ÍSARK hafa sótt árlega
fundi fulltrúa arkitektaskólanna á
Norðurlöndum, Nordisk arkitektur-
akademi koordinatormode, þar sem
mikill áhugi hefur verið fyrir því að
styrkja starfsemi ÍSARK eftir föng-
um.
Samstarf norrænna arkitektaskóla
er öflugt og er nú unnið að'því hefja
samvinnu við arkitektaskóla í Eist-
landi, Lettlandi og Litháen.
Á vegum Norrænu arkitekturaka-
demíunnar er árlega efnt til sam-
vinnuverkefnis meðal nemenda nor-
rænna arkitektaskóla sem skólarnir
annast til skiptis og koma hópar
nemenda og kennara saman til að
vinna að verkefni á vikunámskeiði
(Workshop).
Okkur hefur verið falið að standa
fyrir námskeiðinu árið 2000, og yrði
þá þáttur í hátíðardagskrá menning-
arlífs í Reykjavík.
Á fundi Norrænu arkitetúraka-
demíunnar í Þrándheimi í vor, var
samþykkt viljayfirlýsing um þátt-
töku norrænu arkitektaskólanna í
samstarfi með íslenska arkitekta-
skólanum, þegar hafin yrði misseris-
og árskennsla hér.
Skólar í Evrópu hafa sýnt áhuga
á samstarfi innan vébanda Sókrates-
áætlunar en af slíku getur ekki orðið
nema hér verði formlega stofnaður
skóli. Sérstaða íslands gerir slíkt
samstarf mjög áhugavert.
Lokaorð
Telja má, að löngu sé tímabært
að hefja hér kennslu í arkitektúr.
Kennsla í arkitektúr myndi stuðla að
framförum, almennri þekkingu og
kynningu á byggingarlist og efla
eðlileg tengsl þeirra sem vinna að
mótun umhverfis okkar. íslenskir
arkitektar myndu eftir sem áður
sækja menntun sína erlendis, að hluta
til í framhalds- eða sémám, en þung-
amiðja kennslunnar yrði hér heima.
Höfundur er fráfarandi formaður
stjórnar ÍSARK og arkitekt FAÍ.
DRILEflE.
Gervineglur
PROFESSIONAL
SOLUTIONS
Handsnyrtivörur
lllailene kynningar - 20% a!sl.

.fcU-N
.n.m

-kjarni málsins!

NÁTTFATA-
LÍNA
Kringlunni
S. 553 7355
ÐataCard
Plastkortaprentarar
fyrir félaga- og viðskiptakort
Gæðaprentun í lit
Otto B.Arnar ehf.
ÁRMÚLA 29 • 108 REYKJAVlK
SÍMI 588 4699 • FAX 588 4696
Til hvers er
gagnrýni?
ÞANN 7. nóvember
síðastliðinn skrifaði
Hildur Hermóðsdóttir
beinskeytta grein hér í
Morgunblaðið þar sem
hún skammar mig fyrir
ritdóm sem ég skrifaði
um bók eina sem út
kom hjá Máli og menn-
ingu í haust, en eins og
allir vita er Hildur rit-
stjóri barna- og ungl-
ingabóka hjá því for-
lagi.
Eg dreg enga dul á
að það er ekki vand-
ræðalaust að vera
gagnrýnandi, einkum
og sér í lagi í litlu landi
þar sem allir þekkja
alla. Sumir, bæði höfundar og aðrir
sem telja sér málið skylt, hika ekki
við að senda gagnrýnanda óvægin
skammarbréf með ýmiskonar brigsl-
um og með vissu millibili senda þeir
skammir sínar í opnum bréfum til
þess að draga verulega vel athygli
að vanköntum gagnrýnanda. Eftir
nokkrar slíkar atrennur að heiðri
gagnrýnanda getur orðið freistandi
að gefa öllum bókum sömu góðu
umsögnina og vera þakklátur fyrir
hverja þá bók sem kem-
ur út á íslenskri tungu.
í bók þeirra Baldurs
Sigurðssonar og Bjarna
Olafssonar sem ber
nafnið „Fram á ritvöll-
inn“ eru leiðbeiningar
um hvernig eigi að
skrifa um bækur. Þar
segir (bls. 147): „Rit-
gerð eða ritdómur verð-
ur að birta álit ykkar á
bókinni... Takið fram
hvað sé vel gert eða illa
og helst hvers vegna.
Það þarf ekki að taka
fram að hér getur allt
milli himins og jarðar
komið til álita: mál og
stíll, persónusköpun,
bygging bókarinnar, umhverfi."
Þessar leiðbeiningar eiga sannar-
lega við þegar gagnrýnandi birtir
álit sitt á hverri þeirri bók sem hann
skoðar. Sá sem skrifar eingöngu um
Sleggjudómar eru að
mínu mati hvergi betur
sýnilegir, segir Sigrún
Klara Hannesdóttir,
Sigrún Klara
Hannesdóttir

Tilboð 20% afsláttur
Verð frá kr. 2.450.
Sníðum þær í gluggann þinn.
Z-BRAUTIR OG GLUGGATJÖLD,
S^f' FAXAFENI 14, SÍMI 533 5333.
en í grein Hildar sjálfrar
um verk mín innan um
öll brigslyrðin.
bækur fyrir börn og unglinga getur
bætt við þennan lista mati sínu á
því hvort hann telji að bókin taki
tillit til þess lesendahóps sem hún
er ætluð. En gagnrýnandinn má
aldrei skrifa út frá öðrum skoðunum
en sínum eigin.
Hildur sparar mér ekki stóru orð-
in í grein sinni og talar um niðurrifs-
starfsemi mína og óskar eftir upp-
byggilegri gagnrýni. Samt sem áður
fer helst í skapið á henni að ég skuli
láta í ljósi hvað mér finnst helst
athugavert við verkin sem ég fjalla
um. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
hún skammar mig fyrir að taka til
umræðu það sem ég vildi sjá í bók
en ekki það sem er fyrir framan
mig. Hvernig getur gagnrýni verið
uppbyggileg ef ekki má tala um það
sem að mati gagnrýnanda hefði
mátt betur fara í ritverkinu?
Ég hef hingað til leitt hjá mér
að svara árásum á umfjöllun mína
um barna- og unglingabækur fyrir
Morgunblaðið enda þótt ég taki
fullt tillit til þess sem sagt er -
finnist mér ég geta af því lært og
það sé skrifað af skynsemi - en í
þetta sinn finnst mér of langt geng-
ið í skítkastinu. Ef grein Hildar er
lesin frá orði til orðs mætti ætla
að hér sæti ég, gömul konan, að
jafnaði í fýluköstum og hefði þar
af leiðandi gleymt fyrir löngu
hvernig það er að vera barn. Þessi
gamla, fýlda kona hefði það eitt
að markmiði í lífinu að fjalla nei-
kvætt um bækur frá forlagi henn-
ar, kasta út sieggjudómum, órök-
studdum og ósanngjörnum.
Ég vísa öllum þessum ummælum
til föðurhúsanna. Hildur getur
brigslað flestum öðrum frekar um
fýluköst en mér. Ég hef einnig alltaf
lagt mig í líma við að rökstyðja þá
gagnrýni sem ég set fram, bæði það
sem ég tel jákvætt, og einnig leitast
ég við að lýsa vel því sem mér finnst
aflaga fara í viðkomandi bók.
Sleggjudómar eru að mínu mati
hvergi betur sýnilegir en í grein
Hildar sjálfrar um verk mín innan
um öll brigslyrðin.
Ég skil vel að það er mikið fjár-
hagslegt atriði fyrir íslensk bókafor-
lög og höfunda að bækur þeirra seij-
ist vel fyrir jólin. En þrátt fyrir það
finnst mér að þeir, sem eru að bjóða
væntanlegum kaupendum vöru til
jólagjafa, verði að gæta hófs í um-
mælum sínum um þá sem voga sér
að hafa skoðun á því sem þeir setja
á markaðinn.
Höfundur er
bókmenntagagnrýnandi.