Morgunblaðið - 19.11.1997, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 19. NÓVEMBER 1997 35
AÐSENDAR GREINAR
Og sumt féll
meðal þyrna...
Umhverfismál
sveitarfélaga
ERU spíritismi og
kristin trú samrýman-
leg? Eitthvað á þessa
lund var spurt í
Dagsljósi Sjónvarpsins
nýlega og sýndist sitt
hverjum eins og vænta
mátti. Símakönnun
sem gerð var meðal
landslýðs um leið,
sýndi fram á að u.þ.b.
60 af hundraði almenn-
ings álíti að spíritismi
og kristni geti gengið
hönd í hönd eða séu
jafnvel eitt og hið
sama. Því miður, vil ég
segja, kom niðurstaðan
mér ekki á óvart en
þessi staðfesting á leiðum grun
veldur mér aðallega hryggð.
Greinilegt var að flestir, sem til
sjónvarpsumræðunnar komu,
vildu nefnast kristnir menn en í
sömu andrá var sem lærdómar
kristninnar og Biblíunnar væru
þeim lítils virði. Þetta stangast
nokkuð á, svo ekki sé meira sagt.
Kristin trú er fólgin í einlægu
trúarsambandi við Guð sem opin-
beraði sig í Jesú Kristi, þeim sama
og vitnisburður er um í Biblíunni.
Sá sem játar kristna trú, trúir á
Krist samkvæmt þeim vitnisburði.
Það er engan annan Krist að hafa.
Sá sem ekki tekur mark vitnisb-
urði Biblíunnar getur ekki heldur
tekið mark á Jesú og boðskap
hans. Það er sístætt umræðuefni í
kirkjunni frá öndverðu, að eitt er
að nefnast kristinn maður og
annað að vera það. Um það mun
Kristur dæma. Jesús Kristur
brýndi samtíðarmenn sína til að
rannsaka ritningamar ef þeir vildu
komast að raun um hvað Guð vildi
þeim eða hvað hann vildi þeim
ekki. Þar er það ekki á nokkurn
hátt óljóst túlkunaratriði hvort
mönnum sé ætlað að eiga samfélag
við þá dauðu. Það er einfaldlega
mjög skýrt að kristnum mönnum
er alls ekki ætlað að
ástunda slíkt (Gal. 4, 8-
9).
Kirkja Krists er
samfélag lifandi fólks
sem bíður endurkomu
Krists og væntir eigin
upprisu og raunar
upprisu allra manna.
Raunveruleg upprisa
Jesú Krists frá
dauðum og endurkoma
hans eru kirkjunni
ófrávíkjanleg sannindi
og grundvallandi fyrir
hana frá upphafi. Sé
nú einhver þeirrar
meiningar að það sé
sitthvað að taka mark
á Biblíunni og Kristi, þá athugi sá
að Jesús staðfestir og ítrekar
sannindi hennar bæði í orði og
verki. Hann er sjálfur uppfylling
ritninganna (Lúk. 24,27).
Samfélag manna
við meintan slæðing
framliðinna, segir
Þórir Jökull Þor-
steinsson, kemur nú
í stað kristinnar
trúariðkunar hjá
geysimörgum.
Spíritistar hafa á hinn bóginn
látið eftir sér að gera ritningunum
lágt undir höfði og boðið fólki alls
kyns óra sem eiga að vera til hugg-
unar en koma samfélagi Krists
auðvitað ekkert við og eiga ekkert
sammerkt með trúnni á hann.
Kristur er sjálfur huggari krist-
inna manna. Sá sami Kristur og
Biblían greinir frá. Fjöldi fólks tel-
ur nú að ríki Guðs og samfélagið
við hann sé eitthvað sem raunger-
ist fyrst eftir líkamsdauðann. Hið
rétta er að það raungerist hér og
nú en fullkomlega eftir upprisuna
og stendur í órjúfanlegu sambandi
við trúna á Krist og iðkun hennar í
þessum heimi (Jóh. 3,31-36).
Samfélag manna við meintan
slæðing framliðinna kemur nú í
stað kristinnar trúariðkunar hjá
geysimörgum og kenning spíritista
um „upprisu andans“ eftir líkams-
dauða virðist vera þeim eitthvert
aðalatriði. Aðalatriði kristnum
manni er hins vegar það sem Jesús
kennir, að allir menn eigi von á
upprisu með honum. Sá möguleiki
að einhver andleg tilvera bíði
manna þegar eftir líkamsdauða
hefur ekkert með hina kristnu von
að gera og uppreisnargjarn
mannsandi verður ekkert þóknan-
legri Guði þótt hann hafi misst
jarðneskan líkama sinn. Slík til-
vera er þá alls engin upprisa. Jafn-
vel hin raunverulega upprisa, sem
Guð gefur fyrirheit um, merkir alls
ekki hið sama og eilíft líf með Guði.
Menn rísa nefnilega upp til dóms
(Jóh. 5,26-30).
Atkvæðagreiðsla í beinni
útsendingu er ekki aðferðin til
úrskurða um kenningu Krists. Á
hinn bóginn sýnir niðurstaða
hennar að býsna margir hafa þörf
fyrir að taka upp símann og
staðfesta fyrir sjálfum sér og
öðrum, að eitthvert andafikt sem
þeir hafa tekið þátt í og gert að
grundvelli trúarlífs síns sé Guði
þóknanlegt. Hjálpræðisvegurinn
breikkar ekki við þetta, hann er
áfram svo mjór sem Kristur sagði.
Það er ávallt nokkur freisting að
vilja falla mönnum í geð með sam-
sinni um hvaðeina en um þetta get
ég ekki samsinnt 60 af hundraði
þjóðarinnar og ég veit ekki um
nokkurn þjónandi prest þjóðkirkj-
unnar sem getur það (Gal. 1,6-10).
Höfundur er sóknarprestur
á Selfossi.
UMHVERFISMÁL
verða tvímælalaust efst
á baugi hjá sveitar-
félögunum næstu ár og
eflaust mikið rætt um
þau fyrir sveitarstjórn-
arkosningarnar í vor.
Það verður þó að segj-
ast eins og er að um-
hverfismál sveitarfélaga
hér á landi eru víða
skammt á veg komin
miðað við í ná-
grannalöndum okkar. Á
umhverfís- og þróun-
arþingi Sameinuðu
þjóðanna, sem haldið
var í Rio de Janeiro í
Brasilíu 1992, var
samþykkt áætlun þjóðanna um um-
hverfis- og þróunarmál fyrir 21. öld-
ina, Staðardagskrá 21 (Local
Agenda 21). Áætlunin er unnin út
frá vinnu Brundtlandnefndarinnar
svonefndu, um helstu leiðir til
lausnar vanda heimsins á 21. öld-
inni. Staðardagskrá 21 er viðamikið
verk þar sem tekið er á helstu um-
hverfisvandamálum heims. Hér er
ekld um lagalega bindandi samning
að ræða, en þjóðir heims, þ.ám.
íslendingar hafa gefið ákveðna
viljayfirlýsingu um að móta stjóm-
málastefnu og siðareglur í anda
sjálfbærrar þróunar. Hlutverk
sveitarfélaga er sérstaklega mik-
ilvægt í þessu sambandi því þau eru
sú stjórnsýslueining sem stendur
næst fólkinu og getur komið hug-
myndum og breytingum í verk. Það
er líka alveg Ijóst að sveitarfélögin
geta komið jákvæðum breytingum
miklu hraðar á framfæri heldur en
t.d. stofnanir á vegum ríkisins. í
kafla 28 í Staðardagskrá 21 er
fjallað um hlutverk sveitarfélaga í
umhverfis- og þróunaráætlun Sa-
meinuðu þjóðanna. Þar eru öll sveit-
arfélög heimsins hvött til að vinna
að áætlun fyrir næstu öld í anda
sjálfbærrar þróunar, umhverfis-
verndar og réttlætis, hvert á sínu
svæði. Sveitarfélögin og íbúar
þeirra geta lagt sitt af mörkum til
að minnka álagið á um-
hverfið á heimsvísu og
stuðlað að réttlátri
nýtingu auðlinda
heimsins. Nokkur
sveitarfélög eru byrjuð
að vinna að Staðardag-
skrá 21, eins og t.d^.
Reykjavíkurborg,
Egilsstaðabær og Sel-
fossbær, en það verða
fleiri að fylgja í
kjölfarið og hefja vinn-
una.
Garðyrkjuskóli ríkis-
ins, Reykjum í Ölfusi,
boðar til fræðsludags
um Staðardagskrá 21
(Local agenda 21),
laugardaginn 22. nóvember, sem
haldinn er í samvinnu við nemendur
á umhverfisbraut skólans. Fræðslu-
dagurinn er ætlaður sveitarstjóm-
armönnum á S-vesturlandi, full-
Garðyrkjuskóli ríkisins,^
Reykjum í Ölfusi,
boðar til fræðsludags
um Staðardagskrá 21,
segir Magnús
Hlynur Hreiðarsson,
laugardaginn 22.
nóvember nk.
trúum í umhverfisnefndum, heil-
brigðisnefndum, bygginga- og
skipulagsnefndum, starfsfmönnum
heilbrigðiseftirlita, starfsmönnum
umhverfisnefnda, forstöðumönnum
tæknideilda og bæjarstjórum/sveit-
arstjórum sveitarfélaganna. Á
fræðsludeginum verða flutt fimm
erindi, sem öll fjalla meira og minna
um Staðardagskrá 21, þetta mik-
ilvæga málefhi sveitarfélaganna.
Höfundur er endurmenntunarsljóri
Garðyrkjuskóla rfkisins.
Þórir Jökull
Þorsteinsson
Magnús Hlynur
Hreiðarsson
Meðal annarra orða
Hvers virði er tónlist?
Síðastliðin 50-60 ár hafa orðið svo ótrúlegar framfarir
í tónlistarlífi á íslandi, segir Njörður P. Njarðvík,
að líkja má við ævintýri.
S
sunnudagsþætti Páls Heiðars Jóns-
sonar, „Sú dýra list“, þar sem gestir
velja tónlist og spjalla um hana, er
ævinlega endað á þessari spurningu:
„Hvers virði er tónlistin?" Og þar sem svar-
endur eru tónlistarunnendur, er svarið
alltaf nokkurn veginn á eina lund. Menn
geta ekki hugsað sér að vera án tónlistar.
Og ég hygg að svo muni i raun vera um alla
menn sem á annað borð hafa heyrn.
í hinum frumstæðustu þjóðfélögum hef-
ur tvennt alls staðar skipt meginmáli: Ein-
hvers konar trú (þeas. leit að svari við
spurningunni um það hvaðan við komum,
hvers vegna við lifum, og hvað um okkur
verður við endalok lífsins) og einhvers kon-
ar list. Og þar kemur tónlist mjög snemma
við sögu. Áf því má draga þá ályktun að
tónlistin sé ein af frumþörfum mannsins.
Saga okkar íslendinga er þó ekki auðug
af tónlist fyrr en á þessari öld og reyndar
ekki fyrr en talsvert langt er liðið á öldina.
En síðastliðin 50-60 ár hafa orðið svo
ótrúlegar framfarir í tónlistarlífi á Islandi,
að líkja má við ævintýri. Og ein þýðingar-
mesta driffjöður þess ævintýris er Sinfóníu-
hljómsveit íslands. Að því vék ég í þessum
pistlum fyrir sjö árum, þegar ég þakkaði
fyrir boð til áskrifenda á tónleika í tilefni af
40 ára afmæli hljómsveitarinnar. Það voru
merkilegir tónleikar þar sem fluttur var
sellókonsert eftir Jón Nordal og önnur
sinfónía Mahlers. Eg sagði þá að í þessu
efnisvali hefði falist fullyi-ðing og áskorun.
Sú fullyrðing að hljómsveitin hefði skipt
miklu fyiár íslenska tónlistarsköpun, enda
efitt að ímynda sér að til verði viðamikil
hljómsveitarverk á sinfóníuhljómsveitar.
Áskorunin hefði hins vegar hljómað kröft-
uglega í verki Mahlers, sú áskorun að
hjómsveitin þyrfi fjölmennan hóp góðra
hljóðfæraleikara og aðbúnað sem sæmdi
flutningi mikilsverðra hljómsveitarverka.
Ég benti einnig á að stofnun þessarar
hljómsveitar hefði kostað mikla baráttu.
Þeirri baráttu ætti að vera lokið og nú sner-
ist krafan um ágæti, framfarir og fullkomn-
un, krafa um að svara þeirri spurningu
hvað til þyrfti til þess að Sinfóníuhljómsveit
íslands skipi sér í röð ágætustu
hljómsveita.
Þeirri spurningu hefur nú verið svarað að
nokkru leyti í verki, en að öðru leyti ekki.
Ljóst er að hljómsveitin hefur tekið miklum
framfórum á síðastliðnum sjö árum. Þar
koma auðvitað mjög við sögu tveir finnskir
stjórnendur, þeir Petri Sakari og Osmo
Vánská. Undir þeirra stjórn hefur
hljómsveitin fengið mikið lof erlendra
gagnrýnenda fyrir tónleika og hljóðritanir.
En þótt þáttur stjórnenda sé mikill, geta
þeir þó aldrei náð árangri án góðra
hljóðfæraleikara. Þeir eru hljómsveitin. Og
enginn þarf lengur að velkjast í vafa um að
Sinfóníuhljómsveit íslands hefur á að skipa
fjölmennum hópi góðra hljóðfæraleikara.
Og víkur nú sögunni að tónleikum
Sinfóníuhljómsveitarinnar 6.
nóvember sl., þar sem einnig var á
dagskrá sinfónía eftir Gustav Ma-
hler, hin níunda, eitt verka. Og enn fólst í
flutningi þessa verks áskorun, sem ekki gat
farið framhjá neinum er þarna var staddur.
Sú áskorun kom fram með beinum og
óbeinum hætti. Þegar áheyrendur höfðu
komið sér fyrir í sætum sínum fullir eft-
irvæntingar, brá svo við að hljóðfæraleikar-
arnir risu úr sætum, gengu niður af sviðinu
og fram í sal og afhentu tónleikagestum
dreifibréf. Þar var bent á að hljóðfæraleik-
ararnir hefðu staðið í samningaviðræðum
við samninganefnd ríkisins og fram-
kvæmdastjóra S.í. í tæpt ár án árangurs.
Þar var bent á árangur í starfi undanfarin
ár og réttilega tekið fram, að sá árangur
væri fyrst og fremst hljóðfæraleikurunum
sjálfum að þakka. Þar var bent á að þessi
árangur hefði verið þakkaður með
fagnaðarlátum eftir tónleika, með fogrum
orðum við hátíðleg tækifæri, með auknum
vinnutíma og auknu tónleikahaldi, en ekki
með auknum fjárveitingum til hljómsveitar-
innar frá ríkinu, ekki með hærri launum til
hljóðfæraleikara, ekki með bættri
vinnuaðstöðu og ekki með byggingu tónlist-
arhúss. Með öðrum orðum: þakklætið hefur
komið frá tónleikagestum og innantómum
orðum stjórnmálamanna.
Nú ætti enginn að vera hissa á þessu. Við
höfum orðið svo langa reynslu af vanskiln-
ingi íslenskra stjórnmálamanna á allri
menningarstarfsemi, að það ætti varla að
koma neinum á óvart þó að hugsun þeirra
snúist aðallega um efnahagsmál, sem þeir
hafa þó margsýnt að þeir kunna lítil skil á.
Hins vegar er löngu orðið gersamlega óþol- ' "
andi, hvernig íslensk stjórnvöld með samn-
inganefndir ríkis og sveitarfélaga að skjöld-
um hunsa íslenska launþega. Hvort sem í
hlut eiga kennarar, sjúkraþjálfar eða
hljóðfæraleikarar, eða reyndar hver sem
er, þá ansa þessar samninganefndir
réttmætum kröfum að því er virðist
annaðhvort með útúrsnúningum eða þeim
hundshaus sem dregur allt á langinn, þar til
allt er komið í óefni og réttlát reiði knýr
loks fram einhver viðbrögð með verk-
fallshótunum.
ljóðfærarleikarar í Sinfóníu-
hljómsveit íslands sönnuðu full-
yrðingar sínar í dreifibréfinu
með flutningi sínum á hinni < £
mögnuðu níundu sinfóníu Mahlers. Hún
gerir svo miklar kröfur til hljóðfærarleik-
ara, að einungis hinir færustu geta komið
þessu verki til skila með sóma. Og það var
svo sannarlega gert á tónleikunum 6.
nóvember. Áheyrendur í Háskólabíói
þökkuðu ekki einungis fyrir sig með dynj-
andi lófataki, heldur einnig með því að rísa
úr sætum - sem ekki gerist oft. Með því létu
þeir í ljós þakklæti sitt „með fagnaðarlátum
eftir tónleika" - eins og stóð í dreifibréfinu.
En líka stuðning sinn. Og sá stuðningur er
ítrekaður hér.
Eftir er hins vegar að rita hvað rinnu-
veitendur gera, íslensk stjórnvöld. Eiga ‘fc
þau eitthvern annan skilning en þann sem
felst í innantómum hátíðaræðum? Eða ætla
íslenskir stjórnmálamerin að staðfesta enn
einu sinni vanskilning sinn á gildi íslenskr-
ar menningar?
Höfundur er prófessor (islenskum
bókmenntum við lláskóla /siands. Wt