Morgunblaðið - 01.02.1998, Síða 8

8 SUNNUDAGUR 1. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Fjármálaráðherra skipar nefnd um skattamál
Styrkja á réttarstöðu
skattgreiðenda
FRIÐRIK Sophusson fjármálaráð-
herra hefur ákveðið að stofna nefnd
sem á að gera tillögur um endur-
bætur á meðferð skattamála m.a. til
að styrkja réttarstöðu skattgreið-
enda. Meðal verkefna nefndarinnar
er að koma með tillögur um hvern-
ig má stytta bið eftir úrskurðum í
skattkerfinu, en henni er einnig
ætlað að skoða hugmyndir sem
fram hafa komið um sérstakan um-
boðsmann skattgreiðenda og hvort
að stofnun slíks embættis sé heppi-
leg tilhögun.
Að undanförnu hefur verið tals-
verð umræða í þjóðfélaginu um
framkvæmd skattamála. Friðrik
sagði að í fjármálaráðuneytinu væri
stöðugt verið að skoða framkvæmd
skattamála og hvort þörf væri á að
gera endurbætur á skattkerfinu.
Starfandi væri nefnd undir forystu
Geirs H. Haarde alþingismanns um
framtíðarmótun í skattamálum.
Nefndin væri að skoða þróun í
þessum málaflokki, annars vegar
hjá Evrópusambandinu og hins
vegar hjá OECD. Tilgangurinn
væri að undirbúa breytingar sem
gera þyrfti á íslenska skattkerfinu
til að það samræmist betur skatt-
kei-fi nágranna- og viðskiptalanda
okkar og til að styrkja samkeppnis-
stöðu íslenskra atvinnugreina.
Friðrik sagði að einnig væri
starfandi nefnd undir forystu Ind-
riða H. Þorlákssonar skrifstofu-
stjóra, en hún hefði yfirfarið hluta
reglugerðar á sviði tekju- og eign-
arskatts og væri að fjalla um úr-
bætur á skattalöggjöfínni. í nefnd-
inni ættu sæti löggiltir endurskoð-
endur og væri hún því gagnlegur
vettvangur fyrir skoðanaskipti
ráðuneytis og fagmanna, sem vinna
fyrir skattgreiðendur.
Friðrik sagði að á vegum fjár-
málaráðuneytisins væri stöðugt
unnið að því að undirbúa efnis-
breytingar á skattalögum vegna
þróunar sem ætti sér stað og snerti
bæði félög og einstaklinga. Ráðu-
neytið leitaðist jafnframt við að
tryggja eðlileg samskipti ríkis-
skattstjóraembættisins og ein-
stakra skattstofa eins og nýleg
dæmi sanni.
Fjármálaráðherra hefur ákveðið
að setja á laggirnar sérstaka nefnd
sem fær það hlutverk að takast á
við aðkallandi málefni í skattamál-
um. I nefndinni eiga sæti fulltrúar
ráðuneytisins, skattkerfisins, Lög-
mannafélagsins og Félags löggiltra
endurskoðenda.
„Verkefni nefndarinnar er að
gera tillögur um hvemig stytta
megi bið eftir úrskurðum í skatt-
kerfinu með breytingum á fyrir-
komulagi yfirskattanefndar, forúr-
skurðum, flýtingu á umsögnum rík-
isskattstjóra og birtingu úrskurða.
Henni er einnig ætlað að kanna
hvernig styrkja megi rétt skatt-
greiðenda til að fá álit á kvörtunar-
málum gagnvart skattyfirvöldum
og fjármálaráðuneyti. I því sam-
bandi verði m.a. kannað hvort, og
með hvaða hætti, umboðsmaður
skattgreiðenda gæti verið heppileg
tilhögun. Einnig kemur til álita að
styrkja starfsemi umboðsmanns
Alþingis til að koma á virkari eftir-
liti með starfsemi skattyfirvalda.
Ennfremur hvort að með öðrum
hætti megi styrkja réttarstöðu
skattgreiðenda.“
Friðrik sagði að nefndin ætti
ennfremur að skoða hvort ástæða
væri til að breyta refsiheimildum
vegna skattalagabrota í ljósi
reynslunnar og kanna hvort heppi-
legt væri að gera breytingu á skatt-
umdæmum.
„Vinna er hafin í ráðuneytinu að
ýmsum þáttum þessa máls. Stefnt
er að því að tiltekin mál verði lögð
fram til umfjöllunar nú á vorþingi,
en önnur þarfnast lengri undirbún-
ings,“ sagði Friðrik.
Vandíb
qeymslu matvæla
"Hitastigib skiptir miklu máli.
0 Það ræðst af hitastiginu hvort bakteríur fjölga sér í matvælum.
0 Geymið kælivöru við 0-4°C, þá fjölgar bakteríum hægt.
0 Kælið mat hratt niður. Hafið mat sem styst í hitastigi 10-50°C.
0 Gætið að hitastiginu í kæliskápnum, það er oft hærra en 4°C.
0 Hitamælar eru ekki dýrir, en geta komið sér vel.
0 Upphitun þarf að ná 75°C til að drepa bakteriur. Gætið einnig að
þessu þegar hitað er í örbylgjuofni.
0 Haldið mat heitum við a.m.k. 60°C, til að koma í veg fyrir
að bakteríur fjölgi sór.
HOLLUSTUVERND RÍKISINS
Ármúla 1a, Reykjavik. Þjónustu- og upplýsingasími 568-8848.
Sjálfsvíg af sjónarhóli heimspekings
Þrá hugans gegn
heimi vonbrigða
Jóhann Björnsson
ÓHANN hyggst fjalla
um ólíkan mannskiln-
ing að baki mismun-
andi skoðunum heimspek-
inga á málinu en tíðni
sjálfsvíga er talin allhá hér
á landi miðað við grann-
löndin. Ekki vill Jóhann
vísa því á bug að ástæður
sjálfsvíga geti oft verið fé-
lagsleg vandamál, þung-
ljmdi eða aðrir geðrænir
sjúkdómar en vill að einnig
sé haft í huga að hver mað-
ur sé einstaklingur. Hon-
um sé gefinn eigin vilji,
hann beri ábyrgð á sjálfum
sér og þá einnig þeirri
ákvörðun að stytta líf sitt.
Nauðsynlegt sé að velta
fyrir sér hvað ráði gerðum
manna, einnig þeirra sem
fyrirfara sér. Fólk verði að
gefa sér tíma til að spyrja hvað
gefi lífinu gildi og hvort eitthvað í
lífsafstöðunni geti valdið því að
sumir gefist upp.
- Geturðu rukið í stuttu máli
ólíkan mannskilning að baki hug-
leiðingum og áherslum heim-
spekinga íþessum efnum?
„Við vitum af fréttum að verið
er að leita að geninu sem orsakar
alkóhólisma og erfðavísindi eru í
tísku. Það er hægt að ímynda sér
að þeir sem aðhyllast líffræðilega
sjónarhomið gætu farið að leita
að geni sem veldur því að menn
svipta sig lífi. Litið er á manninn
eins og hverja aðra vél, það var
eitthvert efni í heilanum sem olli
sjálfsvígi. Hinn látni hefði þurft
að fá utanaðkomandi sérfræðiað-
stoð úti í bæ. Lausnina verði að
finna á tilraunastofu.
Einnig eru til þeir sem líta svo
á að maðurinn sé fyrst og fremst
afurð umhverfisins, aðstæður
verði til þess að hann fremji
sjálfsvíg. Loks má nefna tilvist-
arheimspekinga, sem ég byggi
nokkuð á, en þeir vilja minna á
frjálsan vilja mannsins. Sumir
þeirra ganga svo langt að segja
að maðurinn beri að öllu leyti
ábyrgð á eigin breytni. Því má
samt aldrei gleyma að allt getur
þetta skarast, orsakir sjálfsvígs
verið margar og flóknar.“
- Hvaða afstöðu aðhyllist þú?
„Ég held þvi fram að síðast-
nefndi skilningurinn, áhersla á
frjálsan vilja, sé vænlegur til ár-
angurs. Ef við höldum því fram
að um sé að ræða líffræðilegt
vandamál sem hægt sé að leysa
með utanaðkomandi sérfræðiað-
stoð, lyfjagjöf eða þess háttar er-
um við oft búin að slá vopnin úr
höndum þeirra sem vilja hindra
aðstandanda í að fyrirfara sér.
Auk þess er erfitt að virkja ein-
staklinginn sjálfan til að berjast
gegn tilhneigingunni ef hann
hefur þá afsökun að hann sé
viljalaus vél, ráði engu
um eigin örlög.
Sé því hins vegar
haldið fram að um
sjálfstæða ákvörðun
sé að ræða hjá ein-
staklingnum erum við að hluta
búin að varpa ábyrgðinni á hann.
Hann er þá spurður: Hvað ætlar
þú að gera í málinu? Út frá þess-
um fræðum hafa orðið til sjónar-
mið innan geðlæknisfræði og sál-
arfræði þar sem fjallað er um
efnið út frá þessum forsendum."
- Getur fjölmiðlaumfjöllun um
sjálfsvígýtt undir þau?
„Því verður ekki neitað að fólk
fær hugmyndir úr fjölmiðlaum-
ræðu svo að þetta er eflaust að
einhverju leyti rétt. Mönnum
dettur eitthvað í hug sem þeir
hafa ekki leitt hugann að áður.
► JÓHANN Björnsson er
fæddur í Keflavík 1966. Hann
lauk B.A.-prófí í heimspeki við
Háskóla íslands 1992 og M.A.-
prófi í sömu grein 1995 við
Kaþólska háskóiann í Leuven í
Belgíu. Hann starfar nú hjá
Flugleiðum á Keflavíkurflug-
velli en sinnir einnig sjálfstæð-
um heimspekirannsóknum.
Jóhann mun á morgun,
mánudag, halda fyrirlestur í
kirkju Oháða safnaðarins við
Háteigsveg kl. 20.30 og nefnir
hann Sjálfsvíg og gildi lífs.
Jóhann er kvæntur Margréti
Einarsdóttur þroskaþjálfa og
eiga þau tæplega fimm ára
dreng og ársgamla stúlku.
En ég sé samt ekki að þetta eigi
að verða til þess að við hættum
að ræða vandann. Við eigum
frekar að kanna með umræðum
þá möguleika sem við höfum til
að beijast gegn honum.
Það er rétt að til eru ýmis
samtök erlendis um réttinn til
sjálfsvígs. I Bandaríkjunum var
gefin út bók á sínum tíma sem
var leiðbeiningarit handa þeim
sem vildu svipta sig lífi. Sum
samtakanna vilja binda réttinn
algerlega við þá sem haldnir eru
ólæknandi sjúkdómi, setja mjög
stíf skilyrði. Þetta era þá eins
konar líknarsjálfsmorð, lausn
undan áþján.“
- Hvernig skilgreina menn til-
vistarkreppu?
„Tilvistarheimspekingurinn og
rithöfundurinn Albert Camus
fjallaði um þessi mál í bók sem
heitir Goðsögnin um Sisyfos.
Hann segir að tekist geti á hugur
sem þráir og heimur sem valdi
vonbrigðum. Ég hef tekið dæmi
af litlu barni í sælgætisbúð, hug-
urinn þráir nammi en mamma
segir nei! Þetta er lítið dæmi um
tilvistarvanda en hann getur orð-
ið svo illvígur að af-
leiðingin verði sjálfs-
víg. Camus segir að
stærsta vandamál
heimspekinnar sé
spurningin um sjálfs-
víg. Er lífið þess virði að lifa því?
Þetta sé sjálf grandvallarspurn-
ing fræðanna, um líf og dauða sé
að tefla.“
- Hvað viltu segja um ábyrgð-
ina gagnvart sínum nánustu?
„Sú spuming leiðir til umhugs-
unar um siðferðilega þáttinn,
hverju maður veldur öðram með
því að stytta sér aldur. Afleiðing-
in er mikil og sár óhamingja fyr-
ir fjölskylduna, börnin þjást.
Menn bera ábyrgð á fleiram en
sjálfum sér og hugsanlegur rétt-
ur til sjálfsvígs getur takmarkast
þegar af þessum ástæðum."
Manninum
er gefinn
frjáls vilji