Morgunblaðið - 31.05.1998, Qupperneq 33

_i_
11
32 SUNNUDAGUR 30. MAÍ 1998 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGU 30. MAÍ1998 33 *
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
MENNTUN, þekking og
tækni 20. aldarinnar hafa
fært mannkyninu gífurlegar
framfarir, sem hafa gjör-
breytt almannahag til hins
betra víðast hvar á jörðunni.
Þessar framfarir segja til sín í
menntun og þekkingu fólks á
okkar dögum, heilsugæzlu og
læknisfræði, húsnæði og
vinnuaðstöðu, fjarskiptum og
samgöngum - og hvers konar
lífskjörum öðrum. Á stöku
sviðum hefur mannkynið á
hinn bóginn staðið í stað eða
hrakizt af leið. Tvær heims-
styrjaldir á þessari öld sem
senn kveður, hundrað stað-
bundinna stríða, hungur og
vannæring sem hrjá tugi
milljóna manna á okkar dög-
um, hryðjuverk víða um ver-
öld og eiturlyf sem tröllríða
flestum þjóðum heims tala
sínu máli um hinar dekkri
hliðar mannlífsins á öldinni.
Því er með réttu haldið
fram að mannkyninu hafi
aldrei miðað jafn hratt fram á
sviði menntunar, vísinda og
þekkingar og síðustu fimmtíu
árin. Tæknin gerir okkur m.a.
kleift að gjörnýta auðlindir
jarðar, jafnvel ofnýta. Við eig-
um heimasamdar dæmisögur
úr þjóðarbúskap okkar hér að
lútandi: Hrun norsk-íslenzka
síldarstofnsins [Norðurlands-
sfldarinnar] fyrr á öldinni og
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
þorskstofn að hruni kominn
nær í tíma. Sem betur fer
kennir reynslan okkur einnig,
hvernig nýta má og nýta á
rannsóknir, vísindi og þekk-
ingu til að byggja upp þessa
sömu og aðra fisldstofna;
hvernig við getum í senn lifað
á þeim auðlindum, sem Guð
hefur gefið okkur til fram-
færslu, og varðveitt þær til
frambúðar. Með öðrum orð-
um, hvernig við getum í senn
lifað á gæðum umhverfis okk-
ar - og í sátt við það.
Það er við hæfi að við velt-
um fyrir okkur vanda mann-
kyns og jarðar á hvítasunnu,
kirkjuhátíð til minningar um
þann atburð er heilagur andi
kom yfir postula Krists. Það
er við hæfi vegna þess að
tækniframfarir, hversu örar
og stórstígar sem þær eru,
nægja ekki einar sér til þess
að tryggja mannlega ham-
ingju og velferð ef hugarfar
einstaklinga og þjóða stendur
í stað meðfæddrar og áunn-
innar ágirndar og eigingirni,
ef hugarfar og viðhorf okkar
geyma ekki umburðarlyndi og
sanngirni í garð annarra
manna og þjóða - sem og um-
hverfis okkar. Það er við hæfi
vegna þess að heilagur andi
Guðs, sem er kærleikur, þarf
að koma yfir þjóðir og ein-
staklinga til þess að mannkyn-
ið - og við hvert og eitt - höld-
um vöku okkar um þau heim-
spekilegu, siðferðilegu og trú-
arlegu gildi, sem velferð
mannkynsins og persónuleg
velferð okkar allra veltur á.
í endaða 20. öldina hefur
maðurinn öðlast umfangs-
mikla þekkingu á þeim heimi
sem hann lifir í. Vitneskja
hans um höf og lönd jarðar-
innar og himingeiminn hefur
aldrei verið meiri. Spurning
er hins vegar, hvort maðurinn
sé sjálfum sér nógur. Hefur
hann vald yfir sjálfum sér? Er
hann sáttur við sjálfan sig?
Vantar það máski á, að „herra
jarðarinnar" meðtaki heilagan
anda kærleikans, sem kom yf-
ir postulana á hvítasunnu?
Fátt ef nokkuð er mikilvæg-
ara þegar horft er til nýrrar
aldar sem er í hlaðvarpa en
það, að einstaklingar og þjóðir
rækti með sér þau heimspeki-
legu, siðferðilegu og trúarlegu
gildi, sem kristin kenning fel-
ur í sér. - Morgunblaðið árnar
lesendum sínum og lands-
mönnum öllum gleðilegrar
hvítasunnuhátíðar.
UMFERÐAR-
HELGI
Hvítasunnuhelgin
er trúlega önnur mesta
umferðarhelgi ársins. Alltaf
er þörf en nú er hvað brýnust
nauðsyn að sýna tillitssemi og
varkárni í umferðinni. Það
sem skiptir mestu máli í fyrir-
byggjandi afstöðu gegn um-
ferðarslysum er: 1) að aka
aldrei hraðar en aðstæður og
reglur leyfa, 2) að sýna öðrum
þá tillitssemi í umferðinni sem
við við viljum að þeir sýni okk-
ur.
Kappkostum öll að ná því
marki á þessari miklu umferð-
arhelgi að sérhvert okkar
megi heilum vagni heim aka á
hvítasunnu.
ANDINN OG
AFSTAÐAN
JÓNAS VAR VEL
að sér í öllum greinum
náttúruvísinda og
hafði yfirsýn og um-
burðarlyndi þess
ræktaða vísindamanns
sem veit að hann hef-
ur ekki höndlað allan sannleik.
Samt fjallar hann um sannleika í
leit sinn að þeim kjarna tilverunnar
sem við köllum guð. Hvað sem nátt-
úrulögmálum líður vitum við að
stökkbreytingar verða fyrir tilviljun
og ekkert verður sagt um orsakir
þeirra. Og náttúran velur úr það
sem gagnlegt er.
En þá er það fegurðin. Hún er
mikilvæg í sjálfri sér. Og hún er
sönn. Eðlisfræðingurinn Dirac hafði
fyrir venju að velja þau líkön sem
honum þótti fegurst, þegar hann
setti fram tilgátur um eðli efnisins.
í fyrirlestri spáði hann, á grundvelli
fagurrar jöfnu, um nýja áður
óþekkta eind. Og þegar annar eðlis-
fræðingur settist að honum við
kaffibolla á eftir og spurði hvað
hann ætti við með fagurri jöfnu, þá
svaraði hann: „Ég er ekki heim-
spekingur, en þú veizt nákvæmlega
hvað ég á við.“
Skáldskapur gerir ekki ráð íyrir
rökum. Hann krefst ekki útskýr-
inga. Ef einhver hefði spurt Stein
Steinar um ástæðuna fyrir því að
hann orti Tímann og vatnið með
þeim hætti sem raun ber vitni, hefði
hann getað svarað eins og Dirac, Þú
veist það nákvæmlega(I)
Fegurð kvæðisins er svo auðsæ
og áhrifamikil að hún hlýtur að vera
sönn. Hún er að minnsta kosti sönn
sem fegurð.
Þannig væri einnig
nægilegt að fjalla um
ljóð Jónasar Hall-
grímssonar í þessari
einu setningu, Þú
veist það nákvæm-
lega(!) í raun væri hægt að lýsa lífi
hans öllu og hugsunum með slíkri
setningu _ og hún væri nægileg rök
fyrir ágæti skáldskapar hans og af-
stöðu allri til íslands og íslenzkrar
náttúru.
í grein sem Helgi Pjeturss ritaði
um Jónas Hallgrímsson í Þónýjal
lýsir hann ágætlega andlegu um-
hverfí skáldsins þegar hann segir,
Var á þeim tímum álitið, að ekki
væri nema um tvent að velja. Ann-
aðhvort það, sem ýmsir voru famir
að telja barnalegar hugmyndir fá-
fróðra fornaldarmanna um sköpun
og stjórn heimsins, eða þá algert
trúleysi á æðri verur og nokkurn
tilgang heimsins og lífsins. Menn
voru ekki farnir að skilja nógu vel,
að hin aukna vísindalega þekking á
því, sem menn hafa kallað sköpun-
arverkið, veitir einmitt tryggingn
fyrir því, að lífið getur átt stórkost-
lega framtíð í vændurn..." Og síðan
segir dr. Helgi og á þá við danska
skáldið I.P. Jacobsen sem fæddist
tveimur árum eftir dauða Jónasar
og talinn var algjörlega guðlaus en
mikill meistari á danska tungu, Svo
virðist sem það vonleysi sem þá var
álitið sjálfsögð afleiðing hinnar
auknu þekkingar á náttúrunni, hafi
aukið mjög á dapurleik ævi Jacob-
sens, þegar heilsan var farin. Og er
ekki ólíklegt, að snillingnum hafi
brugðið mjög í brún, þegar „yfrum“
kom. Um Jónas er í þessum efnum
öðm máli að gegna. Efasemdir í
trúarefnum virðast að vísu hafa
sótt á hann um eitt leyti ævinnar,
en hann sigrast á þeim, enda ekki
til sögunnar komin á hans dögum
sú kenning, að mannkynið eigi ætt
sína að rekja til apa, en ekki til Ad-
ams og Evu. Að vísu hafði hið stór-
merkilega rit Lamarcks um upp-
runa tegundanna (Philosophie
zoologique) komið út 1809, þegar
Jónas var tveggja ára, en þó að þar
væri um eina af allramestu merkis-
bókum 19. aldarinnar að ræða, þá
var því lítill gaumur gefinn fyrst í
stað, og Jónasi mun það hafa verið
alveg ókunnugt.
Jónas heldur sig við hugmynd-
irnar í fyrstu Mósebók um sköpun
himins og jarðar, enda telur hann
þær „fegurstar og háleitastar" og
hverfur aldrei frá því kristna bjarg-
ræði sem hann nefnir oftar í kvæð-
um sínum en önnur viðfangsefni.
Jacobsen sá vonarglætu í hug-
myndum H.C. órsteds (1777-1851)
um anda náttúrunnar, að því er
Kjeld Gall Jörgensen lektor hefur
bent mér á og ekki útí hött að
minnast á það hér fyrst Helgi Pjet-
urss nefnir hann í sömu andrá og
Jónas. Kannski var það engin til-
viljun því allir voru þeir náttúruvís-
indamenn og hugsuðir og Jacobsen,
höfundur Maríu Grubbe, leit auk
þess á sig sem grasafræðing og
skrifaði stórmerka verðlaunarit-
gerð um þörunga. Auk þess þýddi
hann Darwin á dönsku.
M.
HELGI
spjall
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 30. maí
MARGIR MERKIR
andans menn hafa
komið við sögu ís-
lenzkrar kristni
gegnum aldirnar.
Þjóðin hefur haldið
nöfnum þeirra á
lofti og varðveitt
minningu þeirra, eins og önnur verðmæti,
sem lýsa upp þjóðarsöguna þegar horft er
um öxl. Við þessa sögu hafa einkum komið
skáld, sem skarað hafa í þessum glæðum
og yljað okkur með trúarlegu þreki, er
birtist í lofsöngvum þeirra. Það er ástæðu-
laust að nefna menn eins og Eystein munk,
séra Hallgrím Pétursson og séra Matthías
Jochumsson, en þó ekki úr vegi.
Andríkir
kennimenn
MEÐAL ÞEIRRA
samtímamanna sem
látnir eru og draga
að sér athyglina að
þessu leyti eru þeir
sr. Friðrik Friðriksson og sr. Bjarni Jóns-
son og sr. Haraldur Níelsson prófessor.
Ekki þarf að ræða um hverra vinsælda þeir
nutu í lífi sínu og hve eindregin virðing lýs-
ir af minningu þeirra. Allir voru þeir miklir
lærdóms- og kennimenn og þjóðkunnir fyr-
h- andagift. Sr. Bjami þótti mestur tæki-
færisræðumaður um sína daga og svo Ijóm-
aði af orðheppni hans og fyndni að enn er í
minnum haft. Sú hlið á honum varð þó ekki
til þess að hinn eldheiti kennimaður kæm-
ist ekki til skila, þvert á móti. Ovenjuleg
íyndni sr. Bjama varpaði engum skugga á
orðheppni hans að öðru leyti.
Ymislegt gott má segja um kristilegu
sjónvarpsstöðina Omega. Það verður eng-
inn verri af að íýlgjast með henni. Fyrir
skemmstu flutti hún minningardagskrá um
einn sérstæðasta kennimann íslenzkan um
okkar daga, Einar J. Gíslason, lengi for-
stöðumann hvítasunnusafhaðarins. Er ekki
úr vegi að nefna nafn hans nú í upphafi
hvítasunnuhátíðar því segja má að andi
hennar hafi mótað allt hans líf. Þessi dag-
skrá var merkileg fyrir margra hluta sakir
og þá ekki sízt vegna þess að þar komst
kennimaðurinn og prédikarinn Einar J.
Gíslason vel til skila.
Húmoristinn hefur í augum þeirra sem
ekki hafa þekkt nægilega til þvælzt fyrir .
þessum mikla prédikara, því af honum hafa
verið sagðar hinar mestu furðusögur. I
þeim hefur hann einkum birzt í vitund
þeirra sem þekktu ekki andríki hans að
öðru leyti. Sú mynd af Einari segir einung-
is litla sögu um manninn; hann var mikill
og merkilegur boðberi kristinnar trúar og
svo bænheitur að orð er á haft. Hann sinnti
þeim sem áttu undir högg að sækja og fór
aldrei í manngreinarálit. Hann var forystu-
maður lítils safnaðar hér á landi, en hvíta-
sunnumenn eru einhver öflugasta hreyfing
kristinna manna víða erlendis, t.a.m. í
Bandaríkjunum. En þótt Einar J. Gíslason
hafi ekki starfað á vegum þjóðkhkjunnar
hafði hann mikil og góð samskipti við hana
og beitti sér ekld hvað sízt fyrir útbreiðslu
biblíunnar, eins og fram kom í fyrrnefndri
minningardagskrá sjónvarpsstöðvarinnar
Omega. Af öllu starfí sínu var Einar bæði
þekktur og vel metinn af þeim, sem stóðu
honum næst, en máski minna af hinum, er
ekki kunnu skil á kristniboðsstarfi hans.
En hvað sem því líður leikur enginn vafi á
því að Einar var einn öflugasti prédikari
hérlendis um sína daga. Sjónvarpsmessan,
sem sýnd var í umræddri minningardag-
skrá, er fagur bautasteinn um mikið og
merkilegt starf, sem við ættum að kynna
okkur, virða og meta. í Einari J. Gíslasyni
hafa hvítasunnumenn á Islandi eignazt
sinn séra Friðrik - eða öllu heldur séra Jó-
hann, eins og honum er lýst í Innansveitar-
kroníku.
ÞAÐ HAFA GIFUR-
leg umskipti átt sér
stað í finnsku efna-
hagslífi á undan-
förnum árum. Frá
miðju ári 1996 hefur hagvöxtur að meðal-
tali verið um 5,5%. Á síðasta ári mældist
Umskipti í
Finnlandi
hann 5,9% og sé miðað við 12 mánaða
tímabil frá mars á síðasta ári mældist hann
8%. Þá hefur viðskiptajöfnuður Finna verið
hagstæður og tekizt hefur að draga veru-
lega úr erlendum skuldum Finnlands.
Skattar hafa lækkað en þrátt fýrir það
stefnir í að fjárlög Finnlands verði halla-
laus þegar á næsta ári. Er það iýrst og
fremst að þakka gífurlegu aðhaldi í ríkis-
fjánnálum og markvissum niðurskurði út-
gjalda.
Grunnurinn að þessum árangri var lagð-
ur í kjarasamningum síðari hluta ársins
1995 er breið samstaða, eins konar „þjóð-
arsátt", náðist milli ríkisstjórnar Paavo
Lipponens og samtaka atvinnurekenda og
launþega. Markmið þeirra kjarasamninga
er þá voru gerðir var að ná stöðugleika í at-
vinnulífinu en jafnframt hefur tekizt að ná
fram 3% raunaukningu kaupmáttar á þeim
tíma sem liðinn er frá þvi samningarnir
voru gerðh. Töluvert hefur einnig dregið
úr atvinnuleysi í Finnlandi þótt svo vhðist,
sem samsteypustjórn Lipponens, er fimm
flokkar eiga aðild að, muni ekki takast að
ná því markmiði að draga úr atvinnuleysi
um helming. Finnar þurfa vissulega ekki
lengur að þola tæplega 20% atvinnuleysi
líkt og í byrjun áratugarins en ljóst er að
atvinnuleysið er enn eitt helzta þjóðfélags-
mein Finnlands.
Þessi miklu umskipti fara samt sem áður
ekki framhjá neinum er ferðast um höfuð-
borgina Helsinki. Nýjar byggingar og
mannvhki hafa sprottið upp með miklum
hraða á síðustu árum og gi-einilega er mik-
ill vöxtur í allri verzlun og þjónustu. Breyt-
ingar síðustu ára hafa jafnframt gert það
að verkum að Finnar gátu gerst stofnaðilar
að Efnahags- og myntbandalagi Evrópu,
EMU, og verða því eina Norðurlandaþjóð-
in sem tekur hinn nýja, sameiginlega evr-
ópska gjaldmiðii í notkun frá upphafi.
í UMRÆÐUNNI
290 milljóna um EMU og Finn-
, . land hefur það sjón-
Iieima- armið heyrzt að
markaður óheppUegt sé að
Finnar og Svíar
velji sitthvora leiðina, þar sem Svíþjóð sé
sögulega einn mikilvægasti markaður
finnskra fyrirtækja. Finnskir sérfræðing-
ar í efnahagsmálum virðast þó flesth á
þeirri skoðun að slík umræða sé á villigöt-
um. Ekki beri að líta á hvernig hlutirnh
hafi verið til þessa heldur hvaða tækifæri
skapist með EMU-þátttöku Finna. Hinn
sameiginlegi gjaldmiðill verði í notkun á
80% af ESB-markaðnum. Heimamarkað-
ur finnskra fyrirtækja stækki því í mark-
að 290 milljóna manna og ljóst sé að út-
flutningur þeirra muni í æ ríkara mæli
verða til EMU-svæðisins. Hinn sameigin-
legi gjaldmiðill skapi finnskum fyrirtækj-
um ómetanleg tækifæri. Hlutfallslega séð
verði staða Svía hins vegar veikari, þar
sem þeirra heimamarkaður stækkar ekki.
EMU-þátttakan muni hins vegar ekki
hafa bein áhrif á tvíhliða viðskipti Svíþjóð-
ar og Finnlands. Hún muni einungis bæta
stöðu Finnlands í viðskiptum við megin-
land Evrópu.
Þá hefur gætt ótta í finnsku atvinnulífí
um að Svíar muni geta bætt samkeppnis-
stöðu sína utan EMU, þar sem þeh verði
þar með áfram í aðstöðu til að breyta
gengi sænsku krónunnar. Þetta telja
finnskir EMU-sérfræðingar einnig byggt
á misskilningi. Svíar muni ekki búa við
aukinn sveigjanleika heldur verði þvert á
móti að sýna fram á enn meiri stöðugleika
en EMU-ríkin. Annað myndi leiða til
gjaldeyrisflótta og vaxtahækkana í Sví-
þjóð. Hamla hagvexti og draga úr fjárfest-
ingum þar í landi. Finnar telja hins vegar
að það yrði mikill kostur fyi'h Finnland ef
Svíar tækju skref inn í EMU. Finnsk fyr-
irtæki þekki sænska markaðinn betur en
aðra markaði og sögulega séð hafi Svíþjóð
verið notuð sem stökkpallur fyrh finnskar
vörur inn á stærri markaði. Slíkt yrði auð-
veldara ef Svíþjóð væri einnig hluti af
EMU-svæðinu.
i

Morgunblaðið/Þorkel!
VIÐ SKÓLASLIT í ÍSAKSSKÓLA
Sameiginleg
ur gjaldmiðill
og fastgengi
I TENGSLUM VIÐ
EMU-umræðuna
hafa Finnar mikið
velt fýrh sér kost-
um og göllum þess
að halda úti eigin
gjaldmiðli. Sú umræða er að mörgu leyti
fróðleg fýrir Islendinga. Bent hefur verið á
að gengi finnska marksins hafi í gegnum
tíðina sveiflazt töluvert, ekki sízt vegna
þess hversu mikið vægi skógariðnaður hef-
ur haft í finnskum útflutningi.
Skógariðnaðurinn aflaði á sínum tíma
um helmings allra gjaldeyristekna Finn-
lands, en það hlutfall hefur nú lækkað nið-
ur í um þriðjung. Hins vegar hefur hlutfall
skógariðnaðarins af heildarframleiðslu ein-
ungis verið um 6% og um 4% vinnuafls
hafa starfað í þessari atvinnugrein. Sökum
þess hve vægi skógariðnaðarins í útflutn-
ingstekjum hefur verið hátt hefur þessi at-
vinnugrein hins vegar ráðið miklu um þró-
un gengismála. Þegar vel hefur gengið í
skógariðnaði hefur gjaldeyrh streymt inn í
landið og það hefur valdið þenslu á öllum
sviðum atvinnulífsins. Þegar illa hefur
gengið hefur dregið úr innstreymi gjald-
eyris og stjómvöld oftar en ekki orðið að
grípa til þess ráðs að lækka gengið til að
bregðast við áhrifum samdráttarins.
Þetta hefur gert að verkum að margh
Finnar hafa verið hikandi gagnvart hinum
sameiginlega gjaldmiðli. Hvernig eiga
stjórnvöld að geta brugðizt við sveiflum af
þessu tagi ef jafnmikilvægt hagstjórnar-
tæki og gengismálin er tekið úr höndum
þeirra? Finnskh EMU-sérfræðingar segja
röksemdafærslu þessa byggja á hugsunar-
villu. Hún byggist á þeirri forsendu að
sameiginlegur gjaldmiðill jafngildi fast-
gengisstefnu. Það sé hins vegar beinlínis
rangt. Með sameiginlegum gjaldmiðli
breytist allar forsendur og beri þar
kannski fyrst að nefna að þegar viðskipti
fari fram í sameiginlegri mynt hverfi halli á
viðskiptum við útlönd. Taka má nokkur
dæmi þessu til frekari útskýringar. Gæti
verið halli á viðskiptum einstakra ríkja
Bandaríkjanna? Getur Alabama verið með
óhagstæðan viðskiptajöfnuð við Bandarík-
in? Eða svo tekið sé nærtækara dæmi af
einu gjaldmiðilssvæði. Getur verið halli á
viðskiptum Akureyringa við aðrar byggðh
íslands?
Auðvitað ekki, segja finnskii’ sérfræð-
ingar. Það sem breytist með sameiginleg-
um gjaldmiðli er að sveiflumar ná ekki
lengur til einstakra ríkja heldur tak-
markast við einstaka atvinnuvegi. Alltaf
mun ganga vel eða illa í einstaka atvinnu-
greinum á evró-svæðinu. Peningamála-
stefnan muni hins vegar taka mið af heild-
inni. í stað þess að jafna út sveiflur innan
einstakra atvinnugreina, t.d. skógariðnaði,
með gengisbreytingum, verði að byggja
upp annars konar kerfi stuðpúða til að
verja útflutningsatvinnuvegi fyrir áföllum.
í stað þess að breyta gengisskráningu
verði til dæmis að horfa til aukins sveigjan-
leika á vinnumarkaði og breyttu kerfi
launamyndunar.
í umræðunni um hinn sameiginlega gjald-
miðil hefur sú spurning oft vaknað hversu
sterkur hann verður. Hafa margh látið í
ljós ótta um að einhver þehra ríkja er
gengust undh hin ströngu skilyrði Ma-
astricht-sáttmálans, til að komast inn í
þann hóp ríkja er taka þátt í EMU frá upp-
hafi, myndu slaka á aðhaldi í ríkisfjármál-
um er inn væri komið. Svipaðar áhyggjur
mátti greina vegna þeirra deilna er urðu í
kringum kjör yfhmanns hins nýja seðla-
banka Evrópu. I Finnlandi eru menn sann-
færðh um að slíkar áhyggjur séu ástæðu-
lausar.
Seðlabankinn eigi ekki annaiTa kosta völ
en að fylgja strangri aðhaldsstefnu og
tryggja lága verðbólgu á EMU-svæðinu.
Afleiðingarnar yrðu hreinlega of alvarlegar
ef sú yrði ekki raunin. Ef sú staða kæmi
upp að bankinn missti tök á verðbólgunni
myndi taka langan tíma að byggja upp
traust á ný. Jafnframt sé ljóst að ríki á borð
við Finnland, er gripið hafa til sársauka-
fullra aðgerða til að koma á stöðugleika og
viðhalda honum, muni ekki sætta sig við að
önnur ríki slaki á klónni.
Finnar eru sannfærðh um að EMU sé
þeim til hagsbóta og að hinn sameiginlegi
gjaldmiðill muni ná styrkri stöðu frá upp-
hafi. Þau ríki er að þessu verkefni standa
hafi lagt það mikið undir að allt verði gert
til að tryggja framgang hins sameiginlega
gjaldmiðils. Þar með sé jafnframt ljóst að
erfitt verði íýrir önnur ríki að standa utan
EMU-svæðisins og yfirgnæfandi líkur á að
önnur ríki muni fyrr en síðar taka skrefið
þangað inn.
Finnskir EMU-
sérfræðingar
segja röksemda-
færslu þessa
byggja á hugsun-
arvillu. Hún bygg-
ist á þeirri for-
sendu að sameig-
inlegur gjaldmið-
ill jafngildi fast-
gengisstefnu. Það
sé hins vegar
beinlínis rangt.
Með sameiginleg-
um gjaldmiðli
breytist allar for-
sendur og beri
þar kannski fyrst
að nefna að þegar
viðskipti fari fram
í sameiginlegri
mynt hverfi halli á
viðskiptum við út-
lönd