Morgunblaðið - 12.09.1998, Síða 10

10 LAUGARDAGUR 12. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stefnt að því að
setja sendi í Keikó
ATHYGLI beinist nú að
Rannsóknasetri Háskóla
íslands í Vestmannaeyjum
vegna flutnings háhym-
ingsins Keikós hingað. Stefnt er á
samstarfsverkefni með Free Willy
Keikó-stofnuninni og kvaðst Þor-
steinn I. Sigfússon, formaður sam-
starfsnefndar Háskóla íslands og
Vestmannaeyja, í gær bjartsýnn á
framhaldið, sem meðal annars sner-
ist um að setja sendi í Keikó, sem
myndi gera kleift að fylgj-
ast með öllum hans hreyf-
ingum.
Fyrsti dagnr eftir Keikó
Þorsteinn talaði í gær um
fyrsta dag eftir Keikó og
sagði að erfíð og spennandi
verkefni væru framundan.
„í dag, daginn eftii' Keikó,
erum við að ræða við
kennslufræðistofnanir víða
um heim, sem eru hér hjá
okkur, um miðlun upplýs-
inga og hvers kyns sam-
vinnu,“ sagði hann.
Hann sagði að þar á með-
al væri Cousteau-stofnunin,
sem Jean Michel Cousteau,
sonur Jacques Cousteaus,
veitir forstöðu, netþátturinn
í starfsemi Discoveiy-sjón-
varpsstöðvarinnar og Class-
room Connect, sem væri
bandarískt kennsluverkefni.
Líst vel á
Delfí-verkefnið
„Öllum þessum aðilum
hugnast mjög vel þessi
hugsun okkar í Delfí-verk-
efninu,“ sagði Þorsteinn.
„Við þurfum að vinna í því
núna á næstu vikum og
mánuðum að nýta það lag,
sem nú er til að taka meiri
þátt í þessari vinnu.“
Hann sagði að það sem
nú væri mest spennandi í
framtíð setursins væri sam-
starf við fyrirtækið
Stjömuodda, sem hefði ver-
ið að merkja fisk fyrir Haf-
rannsóknastofnun.
„Við sjáum fyrir okkur
samstarf . Stjörnuodda og
Rannsóknasetursins um
það að koma á verkefni þar
sem Stjörnuoddi framleiðir
skynjara, sem virka ekki
ósvipað og GSM-símar að
því leyti að þeir geta
hvenær sem þeir komast í
tæri við loftnet sent frá sér
boð um hvers konar mæl-
ingar, sem þeir hafa gert,“
sagði Þorsteinn. „Einnig munu þeir
geta tekið við skipunum frá loftnet-
inu um að gera ákveðnar mælingar.
Þróun þessa tækis gæti kostað tugi
milljóna króna.“
Hann sagði að nú væru að koma út
úr einu nemendaverkefninu upplýs-
ingar um það hvernig lundinn kafaði,
til dæmis að hann gæti farið niður á
allt að 60 metra dýpi.
Þróa skynjara
„Með þessum tækjum Stjömu-
odda getum við fylgst með.dýptinni,
seltunni, hitanum og tíðni kafana,“
sagði hann. „Draumur okkar er að
þróa þetta tæki í samvinnu við
Stjömuodda sem yrði hinn raun-
verulegi skynjari, sem settur yrði á
dýr. Þetta er mjög metnaðarfullt
verkefni, sem Stjörnuoddi átti frum-
kvæði að og á ekki sinn líka í heimin-
um í dag.“
Þorsteinn sagði að öllum viðmæl-
endum sínum hefði hugnast þessi
sýn mjög vel.
Sýn var einmitt orðið sem Bob
Ratliffe, aðstoðarforstjóri Keikó-
stofnunarinnar, notaði á blaða-
Rannsóknasetrið í Eyjum starfar með
Free Willy Keiko-stofnuninni að rannsókn-
um, sem tengjast komu Keikós til Eyja.
Karl Blöndal ræddi við Þorstein Sigfússon,
-------------------------------------?----
formann samstarfsnefndar Háskóla Is-
lands og Vestmannaeyja um starfsemina.
Þorsteinn sagði að hið svokallaða
Jason-verkefni, sem Rannsóknasetr-
ið tók þátt í með framlagi um lund-
ann, hefði greinilega verið þekkt
meðal fulltrúa Keikó-stofnunarinnar.
„Þegar þeir komu hingað í júní í
sumar, sem var fyrsta skiptið sem ég
kom að þessu, var þetta kynnt fyrir
þeim,“ sagði hann. „Við lögðum
áherslu á að koma Keikós til íslands
yrði tækifæri fyrir okkur til að bæta
við kafla hér. Hann gæti aldrei orðið
aðalatriði í okkar starfl en
myndi passa inn í sýn okk-
ar. Við höfum frekar eflt þá
sýn að undanförnu með því
að skilgreina það, sem við
höfum kallað Delfí-verkefn-
ið. Það snýst um að nota
Eyjar sem umhverfis-
skynjara í samráði og sam-
vinnu við ungt fólk á Islandi
og hugsanlega víðar um
heiminn.“
Þorsteinn sagði að Rann-
sóknasetrið reyndi ekki að
fara yfir . á __ svið annarra
stofnana á Islandi, heldur
marka sér sérstöðu og nýta
hana. Ekki væri reynt að
flækjast fyrir öðrum eða
ryðja öðrum úr sessi, held-
ur leggja áherslu á sérstöð-
una.
Hann kvaðst oft vera
spurður hvort í Rannsókna-
setrinu væri tekin afstaða
til hvalveiða.
Morgunblaðið/Ásdís
ÞORSTEINN I. Sigfússon, formaður samstarfsnefndar Háskóla
íslands og Vestmannaeyja.
KEIKÓ unir sér vel í Klettsvík og tók skælbrosandi og kátur á móti gestum í gær.
mannafundi á fimmtudag. Sagði
hann að sýn Þorsteins hefði skipt
sköpum þegar ákveðið var að koma
með Keikó til Vestmannaeyja.
Þorsteinn sagði að þessi orð hefðu
glatt sig mjög og ljóst væri að Keikó-
stofnuninni litist vel á að gera rann-
sóknir á háhymingnum hluta af
þessari skynjun umhverfísins. Stefnt
væri að því að setja skynjara á
Keikó.
Starfið í Rannsóknasetrinu hófst
árið 1994. Þá var stofnuð samstarfs-
nefnd HÍ og Vestmannaeyja. Að
henni komu menn úr Háskólanum og
bænum og atvinnulífi í Vestmanna-
eyjum.
Samband milli rannsókna
og samfélags
„Við settum strax stefnuna á það
að setrið yrði samskiptaflötur milli
samfélagsins í Eyjum og rannsókna
með áherslu á Háskólann, en ég hef
jafnframt beitt mér fyrir því að við
leggjum áherslu á ungt fólk og rann-
sóknir með umhverfísmál og nátt-
úrufræði að leiðarljósi. Við gerðum
okkur grein fyrh' því að starfsemin
hérna yrði ekki háskóli í sömu merk-
ingu og Háskólinn á Akureyri, held-
ur yrði þetta útstöð notuð fyrir
ákveðin verkefni.“
Hann sagði að þessi áhersla á
unga fólkið hefði verið aðalsmerki
starfseminnar í Eyjum og uppsker-
an hefði verið töluverð. 1996 hefði
hópur unglinga frá framhaldsskólan-
um í Vestmannaeyjum, sem Páll
Marvin, forstöðumaður Rannsókna-
setursins, hefði stýrt í rannsóknum á
loðnu og lífsmynstri hennar, unnið
þriðju verðlaun í Evrópusamkeppni
ungra vísindamanna í Newcastle á
Englandi, en Vestmannaeyjaverk-
efnið hefði áður borið sigur úr býtum
í keppninni Hugvísi, sem styrkt er af
Evrópusambandinu til að örva þátt-
töku ungs fólks í rannsóknum og
þróun.
Árangur starfs með ungu fólki
í vor hefði síðan hópur úr Eyjum,
sem rannsakaði líffræði lundans og
lífsmynstur, einnig unnið Hug-
vísiskeppnina og hann væri á leið til
Portúgals í haust í Evrópukeppni
ungra vísindamanna.
Utan við umræðu
um hvalavernd
„Mín afstaða er sú að
koma Keikós þurfi ekki að
hafa áhrif á sjálfbæra þró-
un þessarar auðlindar,"
sagði Þorsteinn. „Mikil-
vægast er að gæta jafnvæg-
is í náttúrunni. Ég ætla
ekki að blanda mér í tilfinn-
ingasemina í sambandi við
Keikó. Það fólk á allt gott
skilið og engin afstaða er til
þess tekin. Menn hafa vilj-
að fara með starfsemina
hér í þá átt að skoða víxl-
verkun mannsins við nátt-
úruna og hvar er betri stað-
ur til þess en í Eyjum, þar
sem við uppskerum frá
náttúrunni, en viljum
gjarnan gera það í sjálf-
bærri þróun. Við erum ekki
að halda fram einhverri
vemdarstefnu, heldur fyi'st
og fremst að hugsa um að
gera vel og í raun má segja
að við viljum standa utan
við umræðuna um hvala-
vemd, þótt flest höfum við afstöðu í
málinu."
Delfí umhverfísins í Eyjum
Þorsteinn kvaðst telja að koma
Keikós gæfi tækifæri til að efla
þekkingarferðamennsku í Vest-
mannaeyjum og á íslandi. Hafa
þyrfti samráð við hvalaskoðunarfyr-
irtæki á landsvísu og einnig væri
tækifæri til þess í gegnum netið að
kynna þetta fyrir umheiminum og
gefa honum kost á að taka þátt í um-
ræðunni með rannsóknum ungs
fólks. Einnig mætti gera ráð fyrir að
tekjur úr alþjóðlegum samstarfs-
verkefnum myndu aukast og vildu
margir til dæmis kaupa tengingu við
net Rannsóknasetursins.
Að sögn Þorsteins var ákveðið að
velja verkefninu nafnið Delfí vegna
þess að það væri alþjóðlegt orð og
hann sæi fyrir sér að í Eyjum yrði
nokkurs konar umhverfisskynjari
þar sem áhersla væri lögð á sam-
skipti manns og náttúru. Véfréttin í
Delfí væri þekkt úr menningarsög-
unni. í Eyjum yrði Delfí umhverfís-
ins.
Kostnaður
bæjarins
rúmar 9
milijónir
ÓENDURKRÆFUR kostn-
aður Vestmannaeyjabæjar og
hafnarsjóðs vegna komu
hvalsins
Keikós eru
rúmlega 9
milljónir
króna.
Tekjur
bæjarsjóðs
eru áætlað-
ar um 763 milljónir króna á
árinu en þegar fastur rekstr-
arkostnaður hefur verið frá-
dreginn eru eftir um 123 millj-
ónir króna.
Kostnaður vegna Keikós
skiptist þannig að bæjarsjóður
lagði til fimm milljónir króna
til félagsins Keiks sem stóð að
móttöku hvalsins fyrir hönd
bæjarins. Kostnaður vegna
viðgerðar á flugbrautinni eftir
æfingalendingu C-17 vélarinn-
ar fyrir rúmri viku er áætlað-
ur 2-300 þúsund krónur.
Kostnaður hafnarsjóðs vegna
dýpkunar Klettsvíkur nemur
fjórum milljónum króna.
Guðjón Hjörleifsson, bæjar-
stjóri í Vestmannaeyjum, seg-
ist vonast til þess að tekjur
bæjarins af ferðamönnum
muni aukast í kjölfar komu
Keikós, meðal annars telur
hann líklegt að komum
skemmtiferðaskipa muni
fjölga. „Við horfum á þetta í
víðu samhengi. Útsendingar
fjölmiðla frá komu Keikós
þýða að Vestmanneyjar era
komnar vel á kortið. Við von-
umst til þess að umferð ferða-
manna muni aukast og að
ferðamannatímabilið muni
lengjast."
Bent hefur verið á að það
muni draga úr áhuga ferða-
manna að ekki sé hægt að
komast nálægt hvalnum og
skoða hann. „Stjórnendur
Free Willy-Keiko Foundation
segir að fólk muni engu að síð-
ur koma og dvelja í 2-3 daga
til þess að vera í nánd við
Keikó,“ segir Guðjón.
Hann segir að koma Keikós
muni einnig styrkja rannsókn-
arstarfsemi í bænum, meðal
annars í samstaifí við Free
Willy-Keiko Foundation en
einnig aðra aðila. Hann segir
að verið sé að kanna ýmsa
möguleika í þeim efnum.
Islandsflug
Kanna
möguleika
á skaðabóta-
kröfum
SIGFÚS Bjarni Sigfússon,
markaðsstjóri íslandsflugs,
segir að félagið muni kanna
möguleika á að fara fram á
skaðabætur vegna þess tjóns
sem lokun Vestmannaeyja-
flugvallar hefur valdið. Tvö
leiguflug sem fara átti á mið-
vikudag féllu niður og einnig
eitt sem fara átti í gær.
Sigfús segir að íslandsflug
hafi orðið af um hálfrar millj-
óna króna tekjum vegna
leiguflugsins og er þá ótalið
tjón vegna áætlunaifíugs sem
féll niður og erfiðara er að
reikna. Hann bendir þó á að
föstudagur sé ávallt mikill
ferðadagur.