Morgunblaðið - 25.09.1998, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Bilið breikk-
ar milli fylk-
inganna
Demókratar og repúblikanar á Banda-
ríkjaþingi deila nú óvenju hart um mál Bills
Clintons Bandaríkjaforseta. Tekist er á um
hvort höfða eigi mál á hendur forsetanum
og hversu mikið af viðbótarefni úr
rannsókninni á hendur honum eigi að birta.
Reuters
CLINTON gantast við aðstoöarmenn sína í Hvíta húsinu um leið og
hann lagar bindi sitt í gær stuttu áður en hann hélt ávarp þar sem
hann hvatti bandanska þingið til að huga að hagsmunum Bandaríkja-
manna frekar en kynlífi forsetans.
DEILUR demókrata og repúblik-
ana á Bandaríkjaþingi færast í auk-
ana með hverjum degi sem tekist
er á um viðbrögð við skýrslu Kenn-
eths Starrs, sérskipaðs saksóknara,
um Bill Clinton Bandaríkjaforseta.
Auk átakanna um hvað eigi að birta
af skjölum úr rannsókn Starrs,
geta repúblikanar og demókratar
ekki komið sér saman um máls-
höfðunarferli gegn forsetanum. Er
það talið til marks um hve mjög
samskipti fylkinganna tveggja í
fulltrúadeildinni hafa versnað, að
Richard Gephardt, leiðtogi
demókrata þar, neitaði að koma
fram á blaðamannafundi um málið
með repúblikananum Newt
Gingrich, forseta fulltrúadeildar-
innar, í fyrradag. Gaf Gephardt
meira að segja í skyn að demókrat-
ar myndu ekki taka þátt í yfir-
heyrslum yrði forsetinn ákærður.
Repúblikanar virðast hins vegar
staðráðnir í að hefja málshöfðunar-
ferlið og í gær sagði Henry Hyde,
formaður dómsmálanefndar full-
trúadeildarinnar, að líklega myndi
nefndin greiða atkvæði um það 5.
eða 6. september hvort hefja ætti
málshöfðunarferlið með formlegum
þingyfirheyrslum. Verði niðurstað-
an sú að slík tillaga verður lögð
fram og samþykkt í nefndinni
myndi fulltrúadeildin greiða at-
kvæði um hana nokkrum dögum
síðar.
Demókratar hafa þrýst mjög á
um að gengið verði án tafar til
samninga við Bandaríkjaforseta
um að komist verði hjá málshöfðun
til embættismissis en þess í stað
samþykktar á hann vítur. Mike
McCurry, talsmaður Clintons, hef-
ur gefið í skyn að forsetinn sé
reiðubúinn til að fallast á slíkt.
Segir MeCurry forsetann „skilja að
hann eigi frekari refsingu yfir höfði
sér“. Repúblikanar segja hins veg-
ar allt of snemmt að ganga til
slíkra samninga, þar sem ekki séu
öll kurl komin til grafar í
rannsókninni.
Repúblikanar hyggjast fá því
framgengt að þingið greiði atkvæði
um það í byijun næsta mánaðar
hvort höfðað verði mál á hendur
forsetanum en þá verður fulltrúa-
deildin að taka málið fyrir á síðustu
vikunum fyrir fulltrúadeildarkosn-
ingar sem fram eiga að fara 3.
nóvember nk.
Efasemdir um lögmæti sektar
Demókratar óttast að þeirra bíði
mikill ósigur ef Clinton-hneykslið
skyggi á kosningarnar og reyna því
að flýta málinu eins og kostur er.
Repúblikanar hafa ékki allir hafnað
hugmyndinni um að forsetinn kom-
ist hjá málssókn en segja hann þá
þurfa að játa að hafa sagt ósatt
eiðsvarinn. Þá hafa þeir látið að því
liggja að forsetinn verði látinn
greiða sekt, áætlaðan kostnað við
rannsóknina á sambandi hans við
Monicu Lewinsky, sem nemur um
fjórum milljónum dala, um 280
milljónum ísl. kr.
Miklar efasemdir eru þó um slíkt
í DAGBLÖÐUM og í viðtalsþáttum
á helstu sjónvarpsstöðvum í Band-
arikjunum hafa menn æ oftar orð á
því hversu forviða Evrópubúar og
aðrir eru yfir því gjörningaveðri
sem dunið hefur á Bill Clinton, for-
seta Bandaríkjanna, vegna „óeðli-
legs sambands" hans við Monicu
Lewinsky. Þá eru bandarískir
stjórnarerindrekar erlendis margir
sagðir hafa kvartað yfir því að
málið hefði mikil áhrif á störf
þeirra. Þeir gætu vart mætt á fundi
lengur án þess að hlýða fyrst á
langar ræður um það að Band-
arílgamenn virtust vera gengnir af
göflunum. Vekur það nokkra at-
hygli í Bandarflgunum að svo
virðist sem flestir eigi erfitt með að
skilja hvernig Bandaríkjamönnum
geti dottið í hug að niðurlægja leið-
toga sinn opinberlega með þessum
hætti. Sagði Vaclav Havel, forseti
Tékklands, t.a.m. í nýafstaðinni
heimsókn sinni til Washington að
hann elskaði Bandaríkin en að þau
yllu honum jafnframt hugarangri
því hann ætti erfitt með að skilja
hvernig Lewinsky-hneykslið hefði
orðið svo umfangsmikið sem raun
ber vitni.
Bandarískir Qölmiðlar hafa veitt
samkomulag, m.a. vegna þess að
sektin myndi líklega brjóta í bága
við lög um stjómarskrárbundinn
því sérstaka athygli að svo virðist
sem erlendir þjóðarleiðtogar styðji
allir sem einn forsetann í þrautum
hans. Hafa ummæli Nelsons Mand-
ela, forseta S-Afríku, vakið sérstak-
an áhuga stórblaða eins og The
Washington Post og The New York
Times en hann sagðist á þriðjudag
styðja Clinton jafhvel þótt allir aðr-
ir sneru baki við honum. Sagði
hann engan annan forseta Band-
aríkjanna hafa tekið málstað
svartra manna svo mjög upp á
arma sína.
Gekk Mandela svo langt í opin-
berri móttöku í Hvíta húsinu að
segja að ekki aðeins S-Afríka og
Afríkuþjóðir almennt styddu Clint-
on heldur heimurinn allur. Sagði
Mandela við Clinton að örvænta
ekki því „að stærsti sigur lffsins
felst ekki í því að manni skriki
aldrei fótur heldur í því að standa
ávallt aftur á fætur.“
„Ef Nelson Mandela getur fyrir-
gefið því fólki sem misþyrmdi hon-
um þá hljótum við Bandaríkjamenn
að geta fundið í hjartíi okkar styrk-
inn tii að fyrirgefa, og sættast“,
sagði demókratinn John Lewis,
þingmaður og stuðningsmaður
Clintons.
aðskilnað framkvæmda- og löggjaf-
arvalds. Þá hafa einstakir þing-
menn úr hópi repúblikana, m.a.
Stuðningur Tonys Blairs, forsæt-
isráðherra Bretlands, við Clinton
telst varla til tiðinda enda hefur
samband mannanna tveggja þótt
með eindæmum gott. Ummæli
Helmuts Kohls, kanslara Þýska-
lands, vöktu hins vegar athygli en
hann sagði á mánudag, er hann
heyrði að Bandaríkjaþing hygðist
gera myndband af vitnisburði Clint-
ons í Lewinsky-málinu opinbert, að
hann „gæti gubbað." Lýsti Kohl
mikilli samúð með Clinton og sagði
málið allt saman með eindæmum.
Gat pólitískur andstæðingur Kohls
Oskar Lafontaine, formaður þýska
Jafnaðarmannafiokksins, í þetta
sinn verið honum sammála en hann
sagði sýningu myndbandsins
„ógeðslega og andstyggilega".
Einn starfsmanna Hvíta hússins
hnykkti á því við The New York
Times að leiðtogar Evrópuþjóða
sem heimsótt hefðu Washington að
undanförnu sýndu allir sömu
viðbrögð við Lewinsky-málinu.
„Þeir eru afar undrandi á öllum
hamaganginum", sagði starfsmað-
urinn. „Þeir eru forviða því þeir
geta ekki ímyndað sér að viðbrögð
yrðu með þessum hætti í heima-
landi sínu.“
Tom DeLay, sagt að ekki sé hægt
að semja við forsetann. Stjórnar-
skráin taki af allan vafa um það að
annaðhvort verði að höfða mál á
hendur honum eða ekki. Annars
konar málsmeðferð komi einfald-
lega ekki til greina.
Demókratar til
stuðnings Clinton
Demókratar hafa sakað repúblik-
ana um að leyfa birtingu mynd-
bands af yfirheyrslu StaiTS yfir
Clinton til þess eins að auðmýkja
forsetann en repúblíkanar hafa
svarað því til að demókratar hlaupi
nú til vamar forsetanum i stað þess
að sinna þeirri skyldu sinni að meta
framferði forsetans með tilliti til
þjóðarhagsmuna.
Þingmenn demókrata, sem um
tíma virtust ekki ætla að standa við
hlið forsetans, og gagnrýndu hann
harkalega fyrir siðleysi og fyrir að
ljúga til um samband sitt við
Lewinsky, hafa sýnt honum stuðn-
ing síðustu daga og sameinast í
baráttunni gegn repúblikönum á
þingi. Meðal þeirra er Dianne Fein-
stein, öldungadeildarþingmaður frá
Kaliforníu, sem reiddist forsetan-
um mjög er hann játaði að hafa átt í
sambandi við Lewinsky, þar sem
hann hafði hringt sérstaklega í
Feinstein til að sannfæra hana um
að ásakanirnar á hendur honum
væru rangar. Lýsti Feinstein
aðdáun sinni á jafnaðargeði forset-
ans í þeirri orrahríð sem hefði
staðið og sagðist sjá afar litlar
sannanir fyrir lögbroti.
Hverju hélt Starr eftir?
Dómsmálanefnd fulltrúadeildar-
innar kemur saman að nýju í dag til
að ræða hvort og þá hvaða viðbót-
arefni úr skýrslu Starrs eigi að
birta opinberlega. Enn á eftir að
fara yfir innihald 16 skjalakassa.
Á meðal þess sem deilt hefur
verið um, er hvort birta ætti upp-
tökur af samtölum Lindu Tripp og
Monicu Lewinsky, sem sú fyrr-
nefnda tók upp án samþyklas
Lewinsky. Repúblíkanar íhuguðu
að birta þær ekki en sáu sig um
hönd til að komast hjá ásökunum
demókrata um að þeir héldu eftir
sönnunargögnum sem væru forset-
anum í hag. Demókratar hafa m.a.
gagnrýnt Starr fyrir að sleppa úr
skýrslu sinni ummælum Lewinsky
þar sem hún segir hvorki forsetann
né lögmanninn Vernon Jordan hafa
sagt sér að ljúga um sambandið við
forsetann. I skýrslunni er hins veg-
ar í tvígang vitnað í Lewinsky þar
sem hún segir engan „hafa beinlínis
sagt sér að ljúga“.
Demókratar saka Starr ennfrem-
ur um að hafa ekld afhent
dómsmálanefnd fulltrúadeildarinn-
ar öll gögn úr rannsókninni. Hafa
þeir hvatt Starr til að gera það þar
sem hluti þeirra kunni að vera for-
setanum í hag. Á meðal þess sem
ekki hefur borist nefndinni í hend-
ur eru fjórðungur af yfirheyrslum
rannsóknarkviðdómsins og um
helmingur af yfirheyrslum al-
ríkislögreglunnar í tengslum við
rannsóknina. Starr segist hins veg-
ar hafa afhent þinginu allt sem máli
skipti í tengslum við brot er varði
meinsæri en haldið eftir efni sem
tengist málinu aðeins lauslega og
heimildarmenn úr hans röðum
segja að hluti þess sem ekki var af-
hent sé „viðbjóðsleg smáatriði".
Umheimurinn undrandi
á hamaganginum
;/wi
Mætið tímanlega [piinktlich] á Þýska daga
Brezel • Allianz • Bie Zeit • Llayd • Sanax • BMW • Wissall • ífltje • Sauter • AEG • Beck's • Zwillir