Morgunblaðið - 02.10.1998, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Inge Knutsson er afkastamikill þýðandi íslenskra bókmennta á sænsku
Mikill áhugi fyrir íslensk-
um bókmenntum í Svíþjóð
HANN nam norrænu í háskólanum
í Lundi á árunum í kringum 1970 og
þar vaknaði áhuginn á íslensku. „Þá
var íslenska ennþá skyldunámsefni í
norrænudeildinni. Við vorum látin
lesa fáeina kafla úr Eglu og nokkur
Eddukvæði og svo var námskeið í
nútímaíslensku, sem Njörður P.
Njarðvík kenndi," segir sænski bók-
menntaþýðandinn Inge Knutsson.
Hann komst fljótt að því að það
hafði ekki verið þýtt mikið af ís-
lenskum nútímabókmenntum á
sænsku. Að því kom að hann keypti
sér íslensk-sænska orðabók og tvær
bækur eftir Þórberg Þórðarson,
settist niður og fór að lesa og fletti
samviskusamlega upp í orðabókinni.
„Það tók mig langan tíma en ég hélt
áfram,“ segir hann.
Ekki leið á löngu þangað til hann
keypti einar tíu ljóðabækur eftir ís-
lensk skáld og hófst handa við að
þýða ljóð. „Vinur minn var að vinna
hjá bókaforlagi og við spurðum út-
gefandann hvort hann hefði áhuga á
að gefa út ljóðasafn eftir íslenska
höfunda. Það vildi hann gjama.“
Árið eftir kom upp sú staða að Pet-
er Hallberg hafði ekki tíma til þess
að þýða Guðsgjafaþulu Halldórs
Laxness og leitaði þá til Inge
Knutssons. „Eg gerði það auðvitað
með mikiili gleði, það var mikill
heiður. Síðan var ekki aftur snúið,“
segir Inge en hann hefur ailar götur
síðan haft þýðingar að aðalatvinnu.
Þegar hann byrjaði að þýða var
hann raunar að vinna að doktorsrit-
gerð um tökuorð í íslenskum 17. og
18. aldar bókmenntum en hann seg-
ir að þýðingamar hafí fljótt orðið
ofan á og ritgerðin dottið uppfyrir.
„Það var nú meira spennandi að
þýða,“ segir hann og kveðst ekki sjá
eftir þeirri ákvörðun.
Síðasta aldarfjórðunginn hafa komið út
nærri fímmtíu bækur eftir íslenska höf-
unda í sænskri þýðingu Inge Knutssons.
Margrét Sveinbjörnsdóttir hitti þennan
afkastamikla þýðanda að máli í Norræna
húsinu á dögunum.
Gagnlegt og upp-
örvandi þýðendaþing
Inge Knutsson býr og
starfar í þorpinu Knisl-
inge á Norður-Skáni,
þar sem hann segist
hafa gott næði til þess
að þýða, sem geti vissu-
lega verið einmanalegt
og einangrað starf.
Hann kemur reglulega
hingað til lands til þess
að halda málinu við og
fylgjast með því helsta
sem er að gerast í ís-
lenskum skáldskap.
Hann dvelur hér þó yfir-
leitt ekki lengur en í
hæsta lagi mánuð í senn,
því þá er hann farinn að sakna orða-
bókanna sinna og vinnuaðstöðunn-
ar. Hann kveðst allajafna ekki hafa
mikið samband við aðra þýðendur
en á dögunum tók hann þó þátt í
þýðendaþingi sem fram fór í Skál-
holti á vegum Stofnunar Sigurðar
Nordals og Bókmenntakynningar-
sjóðs. Hann segir þingið hafa verið
mjög gagnlegt og uppörvandi. „Það
er alltaf gaman að geta rætt saman
um vandamál sem mörg hver eru
þau sömu hjá þýðendum," segir
Inge og vitnar í þýskan þýðanda
sem sagði að þýðand-
inn væri svo einangr-
aður og þá kannski
sérstaklega þegar þýtt
væri úr íslensku. „Þá
er alltaf gott til þess að
vita að það eru til aðrir
sem eru í sömu spor-
um.“ Hann lætur vel af
þýðingarsmiðjunum á
þinginu, þar sem þýð-
endurnir höfðu allir
þýtt sama textann og
fengu svo góð ráð um
lausn ákveðinna vanda-
mála í þýðingunni hjá
íslenskum rithöfund-
um.
Þýðir úr íslensku,
norsku, dönsku og færeysku
Þær eru orðnar 47 talsins, bæk-
umai’ sem út eru komnar í þýðingu
Inge Knutssons úr íslensku, flestar
eftir samtímahöfunda. Meðal þeirra
má nefna skáldsögur eftir Guðberg
Bergsson, Svövu Jakobsdóttur,
Fríðu Á. Sigurðardóttur, Guðrúnu
Helgadóttur, Einar Má Guðmunds-
son, Steinunni Sigurðardóttur, Pétur
Gunnarsson, Vigdísi Grímsdóttur og
Kristínu Ómarsdóttur og ijóð eftir
Ólaf Jóhann Sigurðsson, Einar
Inge
Knutsson
Braga, Þorstein frá Hamri, Snorra
Hjartarson og Jón úr Vör. Auk þess
hefur hann þýtt allmargai’ þeirra ís-
lensku bóka sem tilnefndar hafa ver-
ið tii bókmenntaverðlauna Norður-
landaráðs en þær hafa ekki nærri all-
ar verið gefnar út. Hann vinnur nú
að þýðingum á skáldsögu Einars
Más Guðmundssonar, Fótspor á
himnum, og Hanami efth’ Steinunni
Sigurðardóttur, auk þess sem hann
er að þýða ljóð eftir Nínu Björk
Ámadóttur. Hann hefur nóg að gera
og nú orðið em það yfirleitt forlögin
sem leita til hans og falast efth’ þýð-
ingum en ekki öfugt. í sumum tilfell-
um segir hann raunar að forlög vilji
heldur ráða óreyndan þýðanda til
verksins til þess að geta þá borgað
minna fyrir það.
Auk hins mikla fjölda íslenskra
skáldverka sem Inge Knutsson hefur
þýtt á síðastliðnum aldarfjórðungi
hefur hann þýtt þónokki’ar bækur úr
norsku, m.a. eftir Kjartan Flpgstad,
Jan Kjærstad og Edvard Hoem. Úr
dönsku hefur hann m.a. þýtt eftir
Svend Aage Madsen og ljóð eftir
William Heinesen, auk þess sem
hann hefur þýtt smásögur eftir Jens
Pauli Heinesen og bækur nokkurra
annarra færeyskra höfunda. Sjálfur
hefur hann einnig fengist við ijóða-
gerð en einungis ein ijóðabók komið
út. Hann segir að helst þurfí menn að
vera ungir eða spennandi til þess að
útgefendur hafí áhuga á að gefa út
ljóðabækur þeirra. En hann kveðst
þó aldeilis ekki ætla sér að gefast
upp.
Inge segir mikinn almennan áhuga
fytir íslenskum bókmenntum í Sví-
þjóð. „Það má líka benda á að það
em mun fleiri íslenskar bækur gefn-
ai’ út í Svíþjóð en í Noregi og Dan-
mörku,“ segir hann.
Framhaldið um Rose-
mary og djöflaklíkuna
AMÍ, Anna María Guð-
mann. í baksýn er eitt
verka hennar.
Ástin og
dauðinn í Bfl-
um og list
AMÍ (Anna María Guðmann)
opnar sýningu í Bílum og list,
Vegamótastíg 4, laugardaginn 3.
október kl. 16. Yfirskrift sýning-
arinnar er Ljóð og er viðfangs-
efnið ástin og dauðinn og þær til-
fínnngar sem tengjast því.
Anna María útskrifaðist úr
Myndlistaskólanum á Akureyri
1995 og er þetta sjöunda einka-
sýning hennar.
Sýninguna tileinkar hún eigin-
manni sínum, Þóri Jóni Guð-
laugssyni, sem lést fyrir tæpum
þremur ámm. Undir nokló’um
myndanna em ljóð eða texti sem
hún skrifar til að velta fyrir sér
tilgangi þess að halda áfram og
hvers vegna við stöndum alltaf
upp aftur og aftur þegar við dett-
um niður, segir í fréttatilkynn-
ingu.
Sýningin stendur til fímmtu-
dagsins 22. október og er opin
mánudaga til laugardaga kl.
10-18 og sunnudaga kl. 14-18.
ERLENDAR
BÆKUR
Spennusaga
SONUR ROSEMARY,
„SON OF ROSEMARY"
eftir Ira Levin. Onyx Book 1998.
315 síður.
FRAMHALDSMYNDAFÁRIÐ
er alþekkt Hollwoodfyrirbrigði. Ef
einni mynd vegnar vel í miðasölunni
hvers vegna ætti þá ekki hægt að
gera fímm alveg eins sem líka vegn-
ar vel? Þannig verða til vondar
myndir eins og Batman IV. Á und-
anförnum árum hefur framhaldsfár
þetta verið að taka sér bólfestu á af-
þreyingarbókamarkaðinum með
mjög misjöfnum árangri, svo ekki sé
meira sagt. Jafnvel mesta ástarsaga
allra tíma, Á hverfanda hveli, hefur
ekki fengið að vera í friði fyrir tísku
þessari en framhaldssagan, „Scar-
lett“, var gefin út fyrir nokkrum
misserum. Joseph Heller skriíaði
„Catch 22 2“ fyrir skemmstu og svo
mætti áfram telja.
Rosemary 2
Einn af þeim sem fallið hefur fyrir
sölubrellunni er bandaríski spennu-
sagnahöfundurinn Ira Levin. Hann
hefur skrifað margan ágætan tryllinn
um sína daga og hafa þeir nokkrir
verið kvikmyndaðir. Þeirra helstir
eru Drengirnir frá Brasilíu eða „The
Boys from Brazil“, einna fyrsti klón-
tryllirinn sem athygli vakti, ,q\. Kiss
Before Dying“ og „Sliver“ en úr
henni var gerð alvond spennumynd
með Sharon Stone. Einnig skrifaði
Levin á sínum tíma ágæta spennu-
sögu um djöflatrú og kallaði Barn
Rosemary eða „Rosemary’s Baby“.
Pólski leikstjórinn Roman Polanski
kvikmyndaði hana með fínum árangri
og hafði Miu Farrow í aðalhlutverki
móður sem djöfladýrkendur nota til
þess að ala af sér son Satans. Levin
hefur nú þremur áratugum síðar eða
svo skrifað framhaldið og kallar það
Son Rosemary eða „Son of Rose-
mary“ og tileinkar það Farrow. Hann
er ekki að gera henni neinn greiða
með því.
Sagan hefst á því að Rosemary
vaknar upp af 27 ára dásvefni og er
þá komið árið 1999 og aldaskiptin í
nánd. Hún er orðin 58 ára gömul og
tekur eftir því að allir í heiminum
ganga með lítið brjóstmerki sem á
stendur. Ég elska Andy. Kemur fljótt
í ljós að Andy þessi er sonur hennar
getinn af djöflinum og hefur að því er
virðist sigrað heiminn með góð-
mennsku sinni. Hann er svo þéttset-
inn að hvorki páfínn né forseti
Bandaríkjanna ná í hann í símann.
Hann er frelsishetja mannkyns og
hefur skipulagt einhverja þá um-
fangsmestu kertafleytingu sem hægt
er að ímynda sér, eða í það minnsta
ígildi hennar. Allt mannkyn á að
kveikja á kertum á sama tíma, á mið-
nætti 1999, og sýna með því ást og
frið og sameiningu.
Að skemmta skrattanum
Rosemary, vitandi allt um getnað
sonar síns og framtíðarplön djöfla-
dýrkendanna sem hún átti við í fyrri
sögunni, hefur í fyrstu sínar grun-
semdir varðandi kertafleytinguna,
en Andy sonur hennar fullvissar
hana um að hann hafi snúið af braut
djöfulsins og gabbað hann: Guðstrú-
in sé hans eina raunverulega trú.
Rosemary, hafandi dormað í 27 ár,
lætur gott heita, einnig það að hann
skuli girnast hana, að augun í Andy
verða gul þegar hann æsist og það
myndast horn upp úr höfðinu á hon-
um og hann virðist reglulega stjórna
orgíum á níundu hæðinni í skrif-
stofubyggingunni sinni.
Óþarfí er að gefa upp hvoru meg-
in Ándy raunverulega stendur og
það skiptir heldur ekki máli því
endirinn er svo vitlaust að hann
minnir helst á það þegar Pamela
Ewing steig útúr sturtunni forðum
daga í Dallas! I þessu tilfelli var bet-
ur heima setið en af stað farið.
Levin tekst jafnvel að eyðileggja
ágæta minningu um fyrri söguna
með sögulokum sínum. Ekki einu
sinni meistara Polanski tækist að
gera neitt nema gamanmynd úr
þessum framhaldsgraut og þá að-
eins til þess að skemmta skrattan-
um.
Arnaldur Indriðason.
er eftir Gylfa Gíslason.
Mokka í
40 ár
RANNVEIG Anna Jónsdóttir og
Þorvaldur Halldór Gunnarsson, eru
að ljúka mastersnámi í menningar-
fræðum frá Árósaháskóla. Þau hafa
valið sér sögu Mokka sem lokaverk-
efni og opna sýningu í Mokkakaffi
fóstudaginn 2. október sem ber yfír-
skriftina „Um þessar mundir“.
I kynningu segir að sýningin
dragi fram liðna tíð og minni með
pinnum á veggjum Mokka á öll þau
myndverk sem hangið hafa á veggj-
um kaffihússins sl. 40 ár.
Sýningin stendur til 29. október.
Mokka er opið alla daga frá kl.
9.30-23.30, nema sunnudaga frá kl.
14-23.30.
----------------
Gamansami
harmleikurinn
aftur á Litla
sviðinu
SÝNINGAR á einleiknum Gaman-
sama harmleiknum, sem frumsýnd-
ur var á Litla svið-
inu á liðnu vori,
eru að hefjast að
nýju og verður
fyrsta sýningin
föstudaginn 2.
október.
Höfundar verks-
ins eru Eve Bon-
fanti og Yves Hun-
stad Ijeikari en
Om Árnason fer
með eina hlutverk leikritsins. Leik-
stjóri er Sigurður Sigurjónsson.
Örn
Árnason
♦ ♦♦------
Skyggnst undir
fötin í Galleríi
Sævars Karls
í GALLERÍI Sævars Karls í
Bankastræti verður opnuð sýning á
nýjum verkum Haraldar Jónssonar
laugardaginn 3. október kl. 16.
Yfírskrift sýningarinnar er SVIMI
en listamaðurinn hefur unnið verkin
með umhverfi verslunarinnar
sérstaklega í huga, segir í
fréttatilkynningu.
Ennfremur segir: „Á þessari
sýningu Haraldar skyggnumst við
undir það sem býr undir efni og
munsturgerðum fatanna sem við
klæðumst. Á sýningunni getum við
sömuleiðis horfst í augu við það sem
gjarnan er hulið sjónum okkar allt
frá því að við vöknum á morgnana
og þar til við lognumst út af að
kvöldi. Á sýningunni gefur m.a. að
líta óregluleg sjávarföll hins rauða
hafs líkama okkar en þar má einnig
verða vitni að því stöðuga myrkri
sem líkami okkar bæði hverfíst um
og speglast i en við getum hins
vegar einungis ímyndað okkur það
án þess að sjá það nokkurn tímann
með berum augum.“
Sýningunni lýkur miðvikudaginn
28. október.