Morgunblaðið - 02.10.1998, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1998 33
LISTIR
Verkefni hvers-
dagsmannsins
Aðalsteinn Svanur Sigfússon
BÆKUR
Ljóð
KVEIKISTEINAR
eftir Aðalstein Svan Sigfússon.
Prentvinnsla: Prentsmiðjan Grafík
hf. Mál og menning 1998. 47 bls.
ÉG HEF ekki rannsakað það sér-
staklega en ég hef það á tilfmning-
unni að hversdagsleikinn hafi rutt
sér æ meir inn í íslenska ljóðlist síð-
ustu ár. Með því á ég ekki aðeins við
að skáld hafi í auknum mæli ort um
hið daglega líf og það sem því til-
heyrir heldur einnig að þau geri það
á hversdagslegri máta, með hvers-
dagslegri orðum, hversdagslegri
hugsun (ekki endilega í neikvæðri
merkingu). Kannski er þetta hluti af
þeim flótta frá hugmyndastefnum
sem einkennt hefur líðandi áratug.
Kannski menn hafi fengið nóg af því
að dansa á mörkunum þar sem
veruleikinn leysist alltaf upp í
draum þegar minnst varir og öfugt.
Kannski eru menn bara búnir að
uppgötva að lífið er skáldlegt, eins
og Jóhann Hjálmarsson benti á í
samnefndri bók fyrir tuttugu árum.
Hversdagsleikinn er meginum-
fjöllunarefni nýrrar ljóðabókar Að-
alsteins Svans Sigfússonar, Kveiki-
steinar. Bókin skiptist í tvo hluta. í
fyrri hlutanum eru minningaljóð
sem flest eru eins konar augna-
bliksmyndir, leiftur frá liðinni tíð,
enda er minnið gluggalaus lager,
eins og lýst er í fyrsta ljóði bókar-
innar, Lager:
Pjófalyklar torfengnir að geymslunura
og skrár stirðar.
í skúffunum hafa myndir fdlnað
og fókusinn var aldrei góður
milli fingra molna þær í ryk.
I gluggalausa veggi
er múraóm' ómur af söng.
Aðalsteinn reynir að endurvekja
liðinn tíma þrátt íyrir þessa mein-
bugi; endurskapa hann úr fólnuðum
fókuslitlum myndum, molnuðum
myndum og hálfkæfðum óm en þar
koma kveikisteinar vissulega að góð-
um notum. Slík endursköpun fortíð-
ar hefur verið algengt viðfangsefni í
íslenskum bókmenntum síðustu ára-
tuga, einkum karlskálda. Hér er
bemskan sem slík þó ekki aðalum-
fjöllunarefnið heldm' glötuð fortíð,
full af einhverju sem ekki verður aft-
ur, þetta er endursköpun tíma sem
hefur „gi'óið yfir fyrir löngu“. Ljóðið
Lýsing segir frá breyttum tímum:
Nú er svo komið
að brim hefur mulið bryggjuna
naustið fallið og gaddavír
er ég fyrrum þandi sem fiðlustreng
ryðgai' bitlaus í sinu.
Símalínur úr túnum og bikuð trén.
Ur sölnuðum vallhumli
á skurðbakka hafa risið aðrir
teinréttir flúorljósastaurar
meðfram heimreiðinni mjóu
zinkhúðað stál, kapall plægður í jörð.
Hjarnið kastar nýju ljósi.
Seinni hluti bókarinnar hefur að
geyma ljóð um göngu okkar í gegn-
um tilbreytingarlitla dagana. I bók-
inni er að finna djúpan efa um að líf-
ið sé eitthvað annað en hinar dag-
legu skyldur: „Þuirka reglulega af
sjónvarpinu / hlúi að limgerðinu og í
skápnum / dökk föt fyrir jarðarfarir
/ ræð krossgátur um helgar“. Það
þarf hins vegar ekki mikið til þess
að brjóta upp þessa hugsun: „en
þegar hún leggur handleggina mjóu
/ um háls mér í þessu algera trúnað-
artrausti / segir: Pabbi, stundum
finnst mér ég sé ekki til / - er það
eitt af þessum augnablikum þegar
einnig ég / er ekki viss“ (Að vera).
Kannski má tala um að í síðari
hluta bókarinnar sé reynt að end-
urskapa hversdagsleikann og þá til
að Ijá honum merkingu, upphefja
hann með því að vekja athygli á
honum. Þetta er verkefni hvers-
dagsmannsins: Að finna merkingu,
að finna tilgang. Hér er iðulega
leitað fanga í ákveðnum samslætti
við náttúruna, hún er athvarf, veit-
ir fróun í deyfðinni. Ljóðið Sumar-
auki hljómar svo:
Skömmu fyrir fréttir
nær fjallskugginn flæðannáli
á gulum túnum
skelfurgi-asaflóum
í garðinum kvikna stjörnur
í krónum reynis og aspar
og enn um stund
má uppvaskið bíða.
Ljóðstíll Aðalsteins markast
nokkuð af þessum samslætti hvers-
dagsumhverfis og náttúru, kannski
má segja borgar og náttúra. Tiltölu-
lega einfalt og látlaust orðfæri fær
svolítið ábúðarmikinn hljóm þegar
náttúran ljær því rödd sína. Gott
dæmi er ljóðið Vetur:
Urgar við ístennt þakskegg
héluð björk
á fallaskiptum brestur í svellum
og straumþung
bræða holræsi snjó af hlemmum
hrekk upp við skerandi són
og slekk á stillimyndinni.
Auðvitað hefur hvunndagsleikinn
alltaf verið hluti af skáldskapnum
en þegar stillimyndin hefur ratað
inn í hann hefur hversdagsmaður-
inn unnið verk sitt til nokkurs. Lífið
hlýtur að vera skáldlegt.
Þröstur Helgason
MAYIAG
'j Margargerðir
Fáanlegir í hvítu,
svörtu og til klæðnii

"
;;f/ ; f
\\

■ 1 .................... <
365 L. kælir - 194 L. frystir 4
Stór og sterkur skápur
Einnig fáanlegir með klakavél
(klaki, kurl eða rennandi vatn)
Sambyggð þvottavél
og þurrkari - Tekur 7,1 kg.
Sterkt og öflugt tæki á frábæru
verði.
Tekur 10,1 kq.
Sterkur og öflugur þurrkari fyrir
stór heimili eða húsfélög.
k/ð erum i
- ANNO 1 929 -
Skútuvogur 1 • Sími 568 8660 • Fax 568 0776
á íslandi
Stærsta heimilis-og raltækjaverslunarkeöja I Evrópu
VERIÐ VELKOMIN I VERSLUN OKKAR
LAT 1000 þvottavél
Tekur 10,1 kg.
Topphlaðning
Hraðvirk, traust og
öflug vél.
Kælir með frysti
LDE 1000 þurrkari
þurrkari
AIVIERÍ ÍSKCÆÐI og Gl ■ m m
w \, **