Morgunblaðið - 22.11.1998, Page 48
V48 SUNNUDAGUR 22. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Grettir
Ferdinand
Snati, mér fínnst gott að vita að ég get alltaf talað Auðvitað er það kannski aðeins vegna þess, að hundar
við þig um „graskerið stóra“. trúa öllu sem maður segir þeim ... Flestir hundar
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
Er nám vinna?
Frá Pétri Vilhjálmssyni:
LYÐRÆÐI er fyrirbæri sem ég
kann ekki að skilgreina fræðilega í
fljótu bragði en veit þó að hér á
landi er lýðræði lögskipað ástand ef
svo má segja! Öll erum við, íslend-
ingar, jöfn fyrir lögum og jafn rétt-
há til allra hluta. Þetta er einhvers
staðar til á blaði undirritað af ýms-
um snillingum. En hversu sorglega
sem það kann að hljóma þá er sann-
leikurinn annar.
I umræðu síðustu missera varð-
andi óeðlilega byggðaþróun hafa
misgáfaðir menn sett fram kenning-
ar varðandi ástæður flutninga fólks
af landsbyggðinni til höfuðborgar-
innar. Margar þeirra kenninga eru
góðar og gildar og eiga sannanlega
rétt á sér, en eitt er það þó sem mér
fínnst hafa gleymst í þeirri umræðu.
Nefnilega námsmenn!
Eitt af kjörorðum núverandi
menntamálaráðherra er jafn réttur
til náms. Þessi frasi hefur oft og tíð-
um sést á kosningaplöggum hinna
ýmsu stjórnmálasamtaka og að
sumu leyti á þessi frasi við rök að
styðjast. En ekki algjörlega. Fram-
haldsskólanemar á Isiandi sitja ekki
við sama borð varðandi rétt til
náms. Munurinn á möguleikum
ungmenna á höfuðborgarsvæðinu
og af landsbyggðinni er gífurlegur
og skólaganga þeirra ræðst oft af
fjárhagsstöðu foreldra þeirra og
varla getur það talist jafnrétti til
náms. Vissulega hafa stjórnvöld
lagt sitt af mörkum undanfarin ár
til að jafna þennan gífurlega mun en
hann er enn slíkur að tölulegar
staðreyndir þess efnis eru hreinlega
sláandi! Því miður hafa landsbyggð-
arþingmenn allra flokka sýnt okkur
framhaldsskólanemum lítinn skiln-
ing í gegnum tíðina og jafnvel þótt
þeir hafi verið í meirihluta eða jafn-
vel ráðherrastólum hefur lítið þok-
ast í réttlætisátt.
Siggi er nemi búsettur hjá for-
eldrum í Reykjavík. Jón er nemi ut-
an af landi í námi í Reykjavík.
Siggi Jón
Húsnæði 0 162.000
Fæði 0 135.000
Skólagjöld 16.000 16.000
Bækur/ritf. 24.000 24.000
Strætó 31.500 31.500
Heimferðir 0 24.000
Annað 45.000 45.000
Alls 116.500 437.500
Dreifb.styrkur 0 78.000
Samtals 116.500 359.500
Laun á mán. 38.833 119.833
Eins og þessar tölur bera með sér
verður Jón að hafa útborgaðar 120
þúsund krónur á mánuði yfir sum-
arið til að ná saman endum yfir vet-
urinn. Sessunautur hans í skólan-
um, Siggi, þarf hins vegar ekki að
afla nema 40 þúsund króna á mán-
uði yfir sumartímann til að búa við
sömu kjör. Það er því nokkuð al-
gengt að við af landsbyggðinni
heyrum sögur af Kanaríeyjaferðum
skólafélaga okkar þegar við mætum
í skólann á haustin.
En aftur að kjörum Sigga og
Jóns. Séu þeir félagar í 20 eininga
námi, sem er algengt í mínum skóla,
reiknast það 40 stundir á viku sem
telst fullur vinnudagur. Heimanám
tekur allt að 3 stundir á dag ef vel á
að vera og í vikulok eru það því 15
stundir eða 66 á mánuði. Þar með
reiknast mér svo til að þeir séu í
137% vinnu.
Algeng laun á mánuði í sumar-
vinnu eru 80 þúsund krónur útborg-
aðar. Samtals eru það því um 240
þúsund í sumarlok sé hver einasta
ki’óna lögð til hliðar. Miðað við töfl-
una hér að ofan vantar 120 þúsund
til að Jóni séu tryggðir peningar all-
an veturinn. Til að hafa í sig og á
þarf hann því að afla 13.300 kr. á
mánuði yfir veturinn. Algengur
tímataxti fólks á aldrinum 16-20 ára
er um 600 kr. í yfirvinnu/jafnaðar-
taxta og því þarf Jón að vinna 23
stundir á mánuði ef vel á að vera.
Og 23 stundir á mánuði reiknast um
13% af fullri vinnu og því í heildina
um 150% af fullum vinnudegi. Og nú
spyr ég; er þetta eðlilegt? Er nám
vinna? Eg persónulega hef ekki átt
lengra frí en tvær vikur samfleytt
frá því ég lauk 10. bekk fyrir þrem-
ur og hálfu ári. Og nú eru uppi hug-
myndir varðandi enn frekari leng-
ingu skólaársins og sumai*vinnan
yrði samkvæmt þeim aldrei meiri
en tveir mánuðir.
Heildartekjur Jóns eru um 360
þúsund, en til að fullnýta persónuaf-
slátt sinn þarf einstaklingur að hafa
um tvöfalda þá upphæð í árslaun.
Uppsafnaður persónuafsláttur Jóns
í árslok er því um 140 þúsund krón-
ur. Niðurlægingin sem framhalds-
skólanemar af landsbyggðinni hafa
þurft að þola af hálfu stjórnvalda í
gegnum tíðina er slík að ég á ekki til
þau orð sem helst hæfa henni! 78
þúsund krónur í dreifbýlisstyrk er
alltof lágt. Mín krafa er einföld. Ég
fer þess hér með á leit við stjórn-
völd að dreifbýlisstyrkurinn verði
hækkaður um 100 þúsund krónur
og að uppsafnaður persónuafsláttur
verði hér eftir greiddur út hvert ár
til framhaldsskólanema með einum
eða öðrum hætti, hvort heldur sem
er úr Reykjavík eða af landsbyggð-
inni. I Reykjavík fínnast nefnilega
nemendur sem hafa hreinlega ekki
efni á framhaldsskólanámi vegna
efnaleysis foreldra og/eða annarra
erfiðleika.
Jafn réttur til náms - við eigum
það svo sannarlega skilið!
PÉTUR VILHJÁLMSSON,
nemi í Fjölbrautaskólanum
við Ái-múla.
Gott úrval af
skóm frá
LUCIANO
skóIHUi^kuji
REVKJAVlKURVEGI BO SlMI 56B 4275
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt tii að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
tii birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
%