Morgunblaðið - 11.12.1998, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 1998
UR VERINU
MORGUNBLAÐIÐ
L
Skiptar skoðanir um frumvarp rrkisstjórnarimiar um breytt fískveiðistjórnunarlög
Oæskileg
stækkun flotans
er áhyggjuefni
SKIPTAR skoðanir eru um
frumvarp ríkisstjórnarinnar til
breyttra laga um fiskveiðistjórn.
Flestir eru þó sammála um að
frumvarpið hafi ekki veruleg
áhrif á greinina í heild nái það
fram að ganga í óbreyttri mynd.
Fleiri virðast þó á þeirri skoðun
að óheftur aðgangur að veiði-
leyfum leiði til óæskilegrar
stækkunar fiskiskipaflotans og
þar af leiðandi aukinnar óhag-
kvæmni í greininni. Pétur Páls-
son, framkvæmdastjóri Vísis hf.
í Grindavík telur þannig að
óheft sókn í fiskitegundir sem
eru utan kvóta fari með þessu
móti úr böndunum en afkoma
fjölmargra sjávarútvegsfyrir-
tækja byggir að nokkrum hluta
á sókn í þessar tegundir. Þá tel-
ur Benedikt Sveinsson, stjórnar-
formaður SR-mjöls hf., að
stjórnvöld hljóti að vera bóta-
skyld þeim sein byggt hafa við-
skipti sín á reglum um úreldingu
fiskiskipa sem nú hafa verið
afnumdar.
Finnbogi Jónsson
Stórt skref
aftur á bak
„ÉG ER fyrst og fremst ánægður
með skjót viðbrögð ríkisstjórnar-
innar með að reyna að losa um þá
óvissu sem skap-
ast hefur síðustu
daga í kjölfar
Hæstaréttar-
dómsins. Ég hins-
vegar treysti mér
ekki til að fullyrða
um hvort þetta
séu fullnægjandi
breytingar á kerf-
inu,“ segir Finn-
bogi Jónsson,
framkvæmdastjóri Síldarvinnsl-
unnar hf. í Neskaupstað. Hann seg-
ir það þannig vera stórt skref aftur
á bak að heimila frjálsan innflutn-
ing á fiskiskipum. „Þó menn kaupi
sér aflahlutdeild þá eru alltaf ein-
hverjir stofnar vannýttir, vegna of
mikillar sóknar eða kvótaúthlutun-
ar. Nærtækasta dæmið er rækju-
stofninn. Það kæmi mér ekki á
óvart að nú verði margir „Hágang-
ar“ á sjó dregnir og þeir færu að
stunda rækjuveiðar. Það er þvert á
það sem við þurfum nú á að halda.
Það þarf að minnka bæði kvóta og
sókn í rækju þannig að kvótinn
aukist á þá sem eftir eru. Frjáls
innflutningur á skipum er því að
mínu mati mikil afturför, enda
hvergi leyft í heiminum.“
Finnbogi telur frumvarpið ekki
breyta miklu fyrir greinina í heild
nái það fram að ganga í óbreyttri
mynd. „Hættan felst í þvi að flotinn
stækki meira en æskilegt er og þá
verður dýrara að sækja fiskinn í
sjónum. Þá verður heildarafkoma
greinarinnar lakari og þar með
versna lífskjörin í landinu," segir
Finnbogi.
Benedikt Sveinsson
Stjórnvöld
eru skaða-
bótaskyld
BENEDIKT Sveinsson, stjórnar-
formaður SR-mjöls hf., segir frum-
varpið einkum taka á úreldingar-
reglum fiskiskipa
og gefa nánast
frjálsan innflutn-
ing á skipum.
„Stjómvöld virð-
ast hafa sett upp
hindranir sem síð-
an kemur í ljós að
ekki standast
stj ómarskrárlög.
Aður þurftu menn
að úrelda rúmmetra á móti þeim
sem fluttir voru inn. Margir reikn-
uðu með að það væri viðvarandi
ástand og ég sé fyrir mér að ein-
hveijir sem hafa gert viðskipti á
þessum grunni verði mjög ósáttir
við þessa breytingu. Þeir vilja
væntanlega fá bætt það tjón sem
hefur orðið á grundvelli þeirra. I
fljótu bragði sýnast mér stjómvöld
vera skaðabótaskyld."
SR-mjöl hf. og Jökull hf. á Rauf-
arhöfn hafa síðustu vikur unnið að
sameiningu fyrirtækjanna og segir
Benedikt að þar hafi meðal annars
verið stefnt að úreldingu fyrir nýju
skipi. „Þetta tmflar vitaskuld sam-
einingarferlið. Nú verðum við að
átta okkur á því hvað frumvarpið
þýðir fyrir sameininguna. Það ligg-
ur ekki fyrir skýrt svar við því eins
og staðan er nú. Þetta skapar
óvissu og það er ákaflega erfítt að
búa við óvissu í viðskiptum. Það er
óþolandi ástand að búa við óljósar
réttarreglur í aðalatvinnuvegi þjóð-
arinnar,“ segir Benedikt.
Sigurður Einarsson
Skaðar
hagsmuni
heildar-
innar
SIGURÐUR Einarsson, fram-
kvæmdastjóri Isfélags Vestmanna-
eyja hf., segist ekki sjá að fmm-
varpið feli í sér
mildar breytingar.
Hættan sé hins
vegar að fjölgun í
fískiskipaflotan-
um leiði til óhag-
kvæmni í grein-
inni og lakari lífs-
kjara. „Þó að um
margt megi deila í
fiskveiðistj órnun-
arkerfinu held ég
að flestir séu sammála um að físki-
skipafloti Islendinga sé nógu stór.
Ég hef verið þeirrar skoðunar að
halda eigi uppi stífum úreldingar-
reglum til að halda stærð flotans í
skefjum. Kvótakerfið hefur leitt til
þess að við höfum reynt að laga
stærð flotans að þeim aflaheimild-
um sem við höfum úr að moða.
Stækkun flotans kemur aðeins nið-
ur á hagsmunum heildarinnar.
Breytingarnar sem felast í fmm-
varpinu taka á þeirri grein físk-
veiðistjórnunarlaganna sem Hæsti-
réttur fjallaði um. í sjálfu sér fagna
ég því að búið sé að eyða þeirri
óvissu. En ég vara við breytingum
af þessu tagi því þær leiða aðeins til
óhagkvæmni. Sjávarútvegurinn
skuldar nú um 125 milljarða og
reksturinn hefur ekki verið upp á
marga físka undanfarin ár. Breyt-
ingarnar munu því aðeins rýra lífs-
kjör fiskverkafólks, sjómanna og
reyndar þjóðarinnar allrar. En þeir
sem fínna þessu kerfí allt til foráttu
bera ekki hagsmuni heildarinnar
fyrir brjósti,“ segir Sigurður.
Kristján Ragnarsson
Rétt við
brugðizt
„ÉG TEL að rétt sé bmgðizt við
hjá stjórnvöldum í þessu máli. Mér
finnst að tekið sé á þeim þætti, sem
Hæstiréttur
dæmdi um, að 5.
greinin í lögunum
um stjórn fisk-
veiða samræmdist
ekki stjómar-
kránni," segir
Kristján Ragnars-
sop, formaður
LÍU, um fmm-
varp rflrisstjóm-
arinnar til breyt-
inga á lögum um stjórn fiskveiða.
„Það er opnað fyrir skráningu
skipa, sem ekki hefur verið. Við
þekkjum það víða um heim að þar
er fiskveiðum stjómað með því að
ná niður flotastærðinni. Samkvæmt
þessu verður það ekki gert hér,
heldur verður aflahlutdeildarkerfið
áfram nýtt. Það hefur reynzt okkur
mjög vel og er að verða fyrirmynd
annarra í þessum efnum.
Almenningur blekktur
Ég undrast hins vegar hvernig
menn hafa komizt upp með að
blekkja almenning í kringum þetta
mál. Það hefur verið reynt að telja
fólki trú um að það séu einhver 300
milljarða verðmæti á ferðinni á ári,
sem þýði milljón á hvert manns-
barn. Staðreyndin er sú að verð-
mæti sjávaraflans upp úr sjó er 45
til 50 milljarðar króna. Þar af em
laun sjómanna á milli 35 og 40% og
til viðbótar er útgerðarkostnaður-
inn og allt sem honum tilheyrir. Þá
ætti fólki að vera ljóst hvaða blekk-
ingaleikur er hér á ferðinni.
Fólk er hvatt til að sækja um
veiðiheimildir án þess að hafa yfir
skipi að ráða. Nú skýrist þessi
mynd þannig að þetta er ekki lok-
aður hópur lengur. Smábátunum er
nú bjargað fyrir horn, úr innbyrðis
samkeppniskerfi, sem nú myndi
fjölga í, væri því ekki lokað þeirra
vegna. Það finnst mér sanngjarnt,
því atvinnuréttindi þeirra em jafn-
gild atvinnuréttindum annarra út-
vegsmanna. Ég vona þess vegna að
málið fái eðlilega framgöngu og það
róist á ný.
Stöðugleikinn raskist ekki
Vissulega hefur þetta valdið miklu
umróti og ég ætla ekki eitt augnablik
að halda annað en þetta sé í full-
komnu samræmi við stjómarskrá og
réttláta stjómun veiðanna, sem muni
skila íslenzku þjóðfélagi fram á við í
efnahagslegu tilliti. Kerfið hefur
stuðlað að stórkostlegum framfómm
í sjávarútvegi og þar með fyrir alla
þjóðina. Það er helzt þess valdandi
að við búum hér við þann stöðug-
leika, sem hefur verið hér undanfar-
in ár og raskast vonandi ekki,“ segir
Kristján Ragnarsson.
Pétur Pálsson
Leiðir til
tekjutaps
PÉTUR Pálsson, framkvæmda-
stjóri Vísis hf. í Grindavík, segir
breytingarnar í frumvarpinu ekki
hafa mikil bein
áhrif á rekstur út-
gerðarinnar. Sér
sýnist hins vegar
að nái frumvarpið
fram að ganga í
óbreyttri mynd
verði óheft sókn í
þær tegundir sem
enn era utan
kvóta. Slík sókn
færi fljótlega úr
böndunum. „Ef fmmvarpið heimil-
ar óhefta fjölgun í fiskiskipaflotan-
um, þá stækkar ekki flotinn nema
út á utankvótategundir. Við höfum,
eins og aðrir, byggt afkomu okkar
að hluta til á utankvótafiski. Ef
þetta verður raunin myndi það
vissulega þýða skaða fyrir okkur og
höggva veralega í þær tekjur sem
við höfum haft af tegundum sem
enn em utan kvóta,“ segir Pétur.
Jón Árnason
Frumvarpið
er aðeins
yfírklór
JÓN Ámason, formaður Landssam-
bands útgerða kvótah'tilla skipa, seg-
ir frumvarp rfldsstjómaiánnar að-
eins yfirklór og
ekki í neinu sam-
ræmi við dóm
Hæstaréttar.
Hann segir að
heimila óheftan að-
gang að veiðileyf-
um gagnist ekki
nokkmm. „Sá sem
hefur aðeins veiði-
leyfí getur ekki
farið á sjó því til þess þarf hann að
hafa aflaheimildir. Veiðileyfið er því
einskis nýtt. Þegar ríkisstjómin seg-
ir að menn geti veitt utankvótateg-
undir, án þess að hafa aflaheimildir,
er það einfaldlega ekkert annað en
ósannindi. Sá sem hefur veiðileyfi en
ekki kvóta má ekki halda til veiða,
hvað þá dýfa veiðarfæri í sjó. í 3.
grein laga um umgengni við nytja-
stofna sjávar segir að óheimilt sé að
hefja veiðiferð skips sem leyfi hefur
til veiða í atvinnuskyni nema skipið
hafi aflaheimildir, sem telja má lík-
legt að dugi fyrir afla í ferðinni með
hliðsjón af þeim veiðarfæmm sem
notuð em. Lágmarksrefsing fyiir
fyrsta brot er 400 þúsund króna sekt
og það er ömggt að kvótalaus maður
hefiir þverbrotið lögin bara með því
að halda til veiða.“
Barið á vilja þjóðaiánnar
Jón segir frumvarpið því ganga
þvert gegn málstað umbjóðenda
sinna. „Af hverju þurfum við að búa
við að horft sé til aflareynslunnar á
árunum 1980 til 1983? Það er ekki
tekið á þessum málum í framvarp-
inu, heldur er aðeins verið að
styrkja kvótaeigendur frekar í
sessi. Ríkisstjórnin gefur þannig
landvinnslunni og þar með lands-
byggðinni langt nef. Mestu verð-
mæti umbjóðenda minna em veiði-
leyfin eða rúmmetrafjöldinn sem
felst í skipum þeirra. Samkvæmt
framvarpinu em þessi verðmæti nú
einskis virði. Kvótaeigendur hafa til
þessa leigt hluta aflaheimilda sinna
til strandveiðiflotans, sem hefur
lagt gmnninn að saltfiskvinnslunni
í landi. Nú gefst þeim kostur á að
stækka togaraflotann. Langþráðu
takmarki kvótaeigenda er náð með
því að snúa út úr dómi Hæstaréttar
og berja á augljósum vilja þjóðar-
innar. Staðreyndin virðist vera sú
að ríkisstjórnin vilji ekki sanngirni,
réttlæti eða mannréttindi. Hún vill
aðeins standa vörð um eignarrétt
sem bannað er að sé til,“ segir Jón.
Ottar Yngvason
Breytir ekki
miklu
ÓTTAR Yngvason, framkvæmda-
stjóri íslensku útflutningsmiðstöðv-
arinnar, var til skamms tíma tengd-
ur útgerð tveggja
skipa ú svokallaðri
B-skráningu, þ.e.
skipin höfðu veiði-
leyfi en ekki innan
íslenskrar lög-
sögu. Eigendur
skipanna hafa nú
selt annað og leigt
hitt og sigla þau óttar
nú undir erlendum Yngvason
fánum. Óttar segir
að þótt frumvarpið nái fram að
ganga í óbreyttri mynd gefi það
ekki tilefni til að flagga skipunum
inn í íslenska lögsögu. „Ég tel ekki
ástæðu til þess á meðan ekki fást
aflaheimildir á skipin. Að mínu mati
breytir fmmvarpið að öðru leyti
ekki miklu fyrir fiskiskipaflotann,
nema endurnýjunarreglur skipa eru
nú úr sögunni. Það tel ég hins vegar
vera af hinu góða á meðan aflaheim-
ildakerfið er enn við lýði. Menn hafa
nú frjálsar hendur við að skipu-
leggja stærð skipa og reyndar
fjölda þeirra líka. Úrelding hefur
verið mjög dýr en ég tel að flestir
hafi reiknað með því að úreldingar-
reglunum yrði breytt í þessa veru
innan fárra ára. Ég verð því að
fagna þessum áfanga," segir ðttar.
Benedikt
Sveinsson
Sigurður
Einarsson
Pétur
Pálsson
|
;
I
I
I
r
j