Morgunblaðið - 20.12.1998, Qupperneq 4

4 SUNNUDAGUR 20. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 13/12 -19/12
►ÓFORMLEGUM viðræðum
Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna og íslenskra sjávar-
afurða hefur verið hætt.
Jafnframt hefur Benedikt
Sveinsson, sem verið hefur
forstjóri IS, verið ráðinn for-
stjóri Iceland Seafood Corp.
Ekki hefur verið ákveðið
hver verður eftirmaður hans
hjá ÍS.
►ORN Arnarson varð um
helgina Evrópumeistari í 200
metra baksundi og fjórði í
100 metra baksundi. Örn var
útnefndur efnilegasti sund-
maður Evrópu.
►UPP úr viðræðum Alþýðu-
flokks, Alþýðubandalags og
Kvennalista um sameiginlegt
framboð í Reykjavík slitnaði
þegar fulltrúar Kvennalist-
ans gengu af fundi flokkanna
og skiluðu umboði sínu til
samninga. Óljóst er hvort
Kvennalistinn verður með í
samfylkingu flokkanna, en
samstaða hefur tekist. milli
A-flokkanna í Reykjavík um
prófkjör.
►HEILBRIGÐISRÁÐHERRA
ætlar að leggja fram frum-
varp sem hefur í för með sér
að bætur almannatrygginga
hækki um 4% um áramót.
Ennfremur verður dregið úr
skeröingu bóta vegna tekna
maka. Kostnaður við þetta er
samtals 1,5 milljarður. Full-
trúar öryrkja og aldraðra
gagnrýna frumvarpið harð-
lega og telja of skammt
gengið.
►HÆSTIRÉTTUR hefur
dæmt ákvörðun umhverfis-
ráðherra að flytja Landmæl-
ingar ríkisins til Akraness
ólögmæta. I dóminum segir
að kveða verði á um flutning-
inn í almennum lögum. Um-
hverfisráðherra segir að
frumvarp þessa efnis verði
lagt fram á Alþingi.
Lög um gagnagruim
samþykkt
FRUMVARP um gagnagrunn á heil-
brigðissviði hefur verið samþykkt sem
lög frá Alþingi. 37 þingmenn studdu
frumvarpið við lokaafgreiðslu en 20
voru á móti. Einn stjórnarþingmaður,
Einar Oddur Kristjánsson, greiddi at-
kvæði gegn frumvarpinu, en að öðru
leyti studdu stjórnarþingmenn frum-
varpið og stjórnarandstaðan greiddi at-
kvæði gegn því. Hörð orð féllu við af-
greiðsluna. Stjórnarandstæðingar töl-
uðu um mannréttindabrot og siðlaus og
gerræðisleg vinnubrögð, en stjómarlið-
ar sögðu að verið væri að leggja horn-
stein að miklum framfómm á sviði heil-
brigðismála.
Eldgos í Grímsvötnum
ELDGOS er hafið í Grímsvötnum í
Vatnajökli, á sama stað og gaus 1983 og
1934. Gosmökkurinn náði um 10 km
hæð nokkram klukkutímum eftir að
gosið hófst og sást hann víða um land.
Ekki er talið að mannvirki séu í hættu.
Ekki er mjög mikið vatn í Grímsvötnum
og auk þess er staðsetning gossins með
þeim hætti að ekki bætist mikið vatn við
það sem fyrir er í Grímsvötnum. Vega-
gerðarmenn era engu að síður með vakt
við Skeiðarársand. Vísindamenn telja
ekki miklar líkur á stórhlaupi í líkingu
við það sem varð í nóvember 1996.
Ríkið yfirtekur
rekstur SHR
RÍKIÐ yfrrtekur rekstur Sjúkrahúss
Reykjavíkur um næstu áramót. Samn-
ingur þessa efnis var undirritaður af
heilbrigðisráðherra, fjármálaráðherra
og borgarstjóranum í Reykjavík. Jafn-
framt hefur verið ákveðið að Magnús
Pétursson, ráðuneytisstjóri í fjármála-
ráðuneytinu, verði forstjóri yfir báðum
stóra sjúkrahúsunum í Reykjavík. Þá
hefur verið ákveðið að sjúkrahúsin fái
hálfan milljarð í aukafjárveitingu til að
rétta af rekstrarhalla síðustu ára. Heil-
brigðisráðherra segir að þetta þýði að
fjárhagsstaða spítalanna sé betri en hún
hafi verið síðustu 10 ár.
Árásir á Irak
BANDARÍKJAMENN í samvinnu við
Breta hófu á miðvikudagskvöld flug-
skeytaárásir á skotmörk í Bagdad eftir
að Richard Butler, yfirmaður vopnaeft-
irlitsnefndar Sameinuðu þjóðanna
(UNSCOM) í írak, hafði tilkynnt í
skýrslu sinni að írakar hefðu ekld veitt
UNSCOM þá aðstoð sem þeir hafa ít-
rekað lofað. Viðbrögð við árásunum
þykja blendin og hafa Rússar lýst
megnri óánægju sinni, ekki síst með að
leyfis skyldi ekki fyrst hafa verið leitað í
öryggisráði Sameinuðu þjóðanna og að
þeim skyldi ekki hafa verið sagt frá
árásunum fyrirfram. Kölluðu þeír heim
sendiherra sína í Washington og
London. Bretar og Bandaríkjamenn
segja árásirnar hafa gengið vel eftir at-
vikum en Saddam Hussein, forseti
Iraks, var hins vegar vígreifur í sjón-
varpsávarpi í gær og hafa írösk stjórn-
völd sakað Breta og Bandaríkjamenn
um lygar til að finna sér tylliástæðu til
að ráðast á þá.
Clinton stendur
í ströngu
BILL Clinton Banda-
ríkjaforseti stóð í
ströngu í vikunni og
háði hildi á fleiri víg-
stöðvum en í írak. Á
meðan á heimsókn
hans í ísrael og Pa-
lestínu stóð um síð-
ustu helgi skipuðust
veður í iofti heima
fyrir og nánast ör-
uggt var í gær talið að fúlltrúadeild
Bandaríkjaþings myndi samþykkja að
efnt verði til réttarhalda yfir forsetanum í
öldungardeildinni vegna meintra lyga
hans fyrir rannsóknarkviðdómi Kenneths
Starrs. Ætlaði fulltrúadeildin að hefja
umræður um málið á fimmtudag en þeim
var frestað eftir að Clinton hafði látið það
verða sitt fyrsta verk á bandarískri
grandu, eftir heimsóknina til Mið-Aust-
urlanda, að fyrirskipa árás á Irak. Hófust
umræður í staðinn í gær, fóstudag.
►HEIMSÓKN Bills Clintons
Ban d aríkj aforse ta til Mið-
Austurlanda lauk á þriðjudag
en forsetanum túkst ekki að
leysa þau vandkvæði sem nú
eru uppi í friðarumleitunum
milli Israela og Palestínu-
manna. Afhentu Israelar Pa-
lestúiumönnum ekki land á
Vesturbakkanum á föstudag
eins og ákvæði Wye-samkomu-
lagsins kveða á um vegna þess
að þeir segja að Palestínu-
menn hafi svikið loforð um að
bregðast við hryðjuverkum
gegn íbúum ísraels. Clinton
vígði formlega flugvöll Palest-
ínumanna í Gaza á mánudag
og varð vitni að þvf þegar um-
deilt ákvæði í stofnskrá Frels-
issamtaka Palestínu (PLO),
sem kallar á gereyðingu Isra-
elsríkis, var fellt úr gildi.
►LÁ V ARÐ ADEILD breska
þingsins ákvað á fimmtudag
að fella úr gildi úrskurð sér-
staks áfrýjunardómstóls lá-
varðadeildarinnar, sem er
efsta dómstig í Bretlandi, þess
efnis að Augusto Pinochet,
fyrrverandi einræðisherra í
Chile, nyti ekki friðhelgi.
Verður rnálið tekið fyrir að
nýju þar sem einn dómaranna,
Hoffmann lávarður, var
dæmdur hafa verið vanhæfur
til setu í dómnum, vegna um-
fangsmikilla tengsla sinna við
mannréttindasamtökin Am-
ncsty Intemational.
►STJÓRNMÁLAFLOKKAR á
N-írlandi náðu á föstudag
langþráðu samkomulagi um
fjölda og skipun ráðuneyta í
heimasfjóm, og hversu marg-
ar samráðsnefndir írskra og n-
írskra stjórnvalda munu
verða. Sama dag afhenti öfga-
hópur sambandsinna, LVF,
hluta vopnabúrs síns, fyrstur
öfgahópa.
GOSIÐ í GRÍMSVÖTNUM
Morgunblaðið/RAX
ASKAN dreifðist í austurátt í gær. Skálar Jöklarannsóknafélagsins eru á bungunni fyrir miöri mynd.
Eldtungur sjáanleg-
ar í skamma stund
ELDTUNGUR vora sjáanlegar í
skamma stund vestan til í
gossprangunni í Grímsvötnum um
kl. 11 í gærmorgun, þegar Morgun-
blaðsmenn flugu yfir svæðið. Gosið
virtist heldur minna þá en í fyrradag
þegar það hófst. Vindáttin hafði
breyst nokkuð; í fyraadag lagði ösk-
una í suðaustur en í austur í gær-
morgun, yfir svæðið þar sem þrir
skálar Jöklarannsóknafélagsins
standa á Grímsfjalli, skammt frá
þeim stað þar sem gýs.
Gosmökkurinn sást vel í gær-
morgun um leið og tekið var á loft
frá Reykjavíkui-flugvelli, þrátt fyrir
myrkur; sýndist ljós og liðast hægt
og rólega til lofts. Það var ekki fyrr
en komið var alveg að Grímsvötnum
að sást hversu krafturinn var mikill;
talsverðar öskusprengingar voru úr
tveimur af fimm gígum sem mynd-
uðust í fyrradag; þeim stærsta í
miðjunni og næsta vestan við, en í
tveimur þeim austustu var allt með
kyrrum kjörum og sömu sögu er að
segja af þeim vestasta.
Þó krafturinn sé talinn nokkru
minni en í fyrradag var hann greini-
lega enn mikill; tignailegt var að sjá
gráan, þykkan mökk stíga upp úr
vatnsyfirborðinu - einna helst mætti
líkja því við að þykkum loðfeldi væri
vöðlað saman hratt ogju'öftuglega.
Morgunblaðsmenn komu á svæðið
um klukkan hálf ellefu, sólin var að
koma upp fyrir sjóndeildarhringinn í
suðri og fallegt var um að litast á
svæðinu. Engu var líkara en hvítir
ullarlagðar hefðu verið lagðir sem
vamargarðar austan við gossvæðið,
en þeir vörnuðu engu; askan dreifð-
ist í austurátt. Snjórinn var ijósgrár
talsvert austur, en þegar vestar dró
dökknaði og Grímsfjallið var orðið
kolsvart en engin aska féll á norð-
austurhluta þess í fyrradag. Þrír
skálar Jöklarannsóknafélagsins, á
bungunni austur af gossvæðinu, voru
eins og sykurmolar að sjá úr lofti,
hvítii- með gi-áiTÍ slikju ofan á, nokk-
ur aska hafði sest á þá, en í kring var
allt svart.
Þegai’ flogið vai’ norðan við gosið
var mökkurinn eins og fortjald að
sólarlaginu í suðri; reyndar eins og
þunnt og gegnsætt gluggatjald vest-
ast en líktist heldur þykku fortjaldi í
einhverju leikhúsanna þegar austai’
dró - þar sést ekki í gegn til sólar.
Eftir að sveimað hafði verið yfir
svæðinu dágóða stund var eins og
gosvirknin færðist ofurlítið í vestur,
og skyndilega skutust eldtungur í
loft upp - við hlið aðalgossins fram
að því. Hraunmolar þeyttust á loft
en ekki sáust margir og þeir fóru
ekki langt. Þetta minnti einna helst á
tívolíbombu eins og gjarnan er
sprengd á gamlárskvöld; eldtung-
urnar skutust á loft eins og rákir
sem slíkar bombur framkalla. Rauð-
ur strókur stóð beint í loft upp, en
það sjónarspil stóð stutt yfir. I mesta
lagi hálfa mínútu.