Morgunblaðið - 29.12.1998, Blaðsíða 50

50 ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
BJÖRG AÐALHEIÐ UR
JÓNSDÓTTIR
+ Björg Aðalheið-
ur Jónsdóttir
var fædd á ísafirði
24. maí 1915. Hún
lést á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Isa-
firði 21. desember
siðastliðinn. Björg
var dóttir Jóns P.
Andréssonar, f.
19.5. 1889 á Kleif-
um í Kaldbaksvík í
Strandasýslu, d. 3.2.
1970, og Þorgerðar
Kristjánsdóttur, f. í
Súðavík 17.8. 1888,
d. 5.4. 1935. Björg
var elst tíu systkina en þau eru:
Krislján Jón Markús, f. 28.6.
1916, d. 5.1. 1918; Kristján Jón
Magnús, f. 20.7. 1918; Tryggvi
Andrés, f. 18.1. 1920; Guðbjörg
Rósa, f. 27.5. 1921; Þorgerður
Sigríður, f. 19.7. 1922; Lovísa
Guðrún, f. 19.4. 1924; Margrét
Anna, f. 20.7. 1925; Sigurbjörg
Ásta, f. 1.11. 1926, og Valdimar
Sigurbjörn, f. 31.10. 1928. Hinn
26. september 1939 giftist
Björg Einari Ingibergi Guð-
mundssyni frá Selakirkjubóli í
Önundarfírði, f. 22.8. 1907, d.
24.6. 1991, en foreldrar hans
voru Guðmundur Mikael Ein-
arsson og Theodóra
Jakobsdóttir. Björg
og Einar bjuggu
alla tíð _ á Hlíðar-
enda á Isafirði þar
sem Björg var hús-
freyja þangað til
hún veiktist fyrir
nokkrum vikum.
Þau eignuðust fiinm
börn: 1) Garðar
Sævar, f. 24.2. 1938.
2) Þorgerður Sig-
rún, f. 6.1. 1940, gift
Guðmundi Marinós-
syni, þeirra börn
Ingibjörg og Guð-
rún. 3) Ingibjörg Steinunn, f.
22.5. 1942, gift Jóni Kr. Krist-
jánssyni en hann lést 2.7. 1994,
þeirra börn Björg Aðalheiður
og Kristján. 4) Guðmundur Sig-
urbjörn, f. 3.4. 1945, kvæntur
Ingibjörgu Daníelsdóttur,
þeirra börn Einar Kári og Olga
Sif, börn Ingibjargar af fyrra
hjónabandi Kristín og Sigurður
Páll Ólafsbörn. 5) Tryggvi Sæ-
berg, f. 5.4. 1949. Barnabarna-
börnin eru sex.
Útför Bjargar Aðalheiðar
Jónsdóttur fer fram frá ísa-
fjarðarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
Aldrei hafa kynslóðaskipti verið
jafn tengd breyttum tímum og
einmitt á þessari öld. Það fólk sem
nú hverfur af sjónarsviðinu fætt
fyrir 1920 hefur lifað stærstu
breytingar sem mannkynið hefur
nokkurn tíma gengið í gegnum á
einum mannsaldri. Kynni okkar
sem yngri erum af þessu reynslu-
mikla fólki eru mun dýrmætari en
við gerum okkur grein fyrir dags
daglega.
Bogga á Hlíðarenda var svip-
mikill fulltrúi þeirrar kynslóðar
sem skólaðist í harðneskjulegu
hversdagslífi snemma á öldinni. I
þá daga voru menn ekki að deyja
úr vorkunnsemi þótt unglingur
gengi til útiverka frá klukkan sex
á morgnana til tíu á kvöldin, með
lítilfjörlegt nesti og ekkert afdrep.
Og ekki var hlaupið frá verki að
ástæðulausu. Mikið langaði krakk-
ana að hlaupa frá saltfiskreitunum
á Torfnesinu út að sjúkrahúsinu
nýja, þegar það var vígt 17. júní
1925, - það var nú ekki langur
spölur. En það var ekki við það
komandi.
Þegar Bogga var tvítug fór hún í
sfld til Ingólfsfjarðar. Það var sfld-
arlausa sumarið og löngu fyrir
tíma kauptryggingar. Stúlkumar
áttu ekki fyrir mat, það þurfti ekk-
ert að spekúlera hvaða mat ætti að
hafa í dag og annan á morgun. En
það var til gott fólk sem færði
þeim af og til eitthvað í soðið.
Um haustið hafði hún ætlað suð-
ur til Hafnarfjarðar, þar sem hún
hafði fengið loforð fyrir að læra að
sauma. En þegar hún kom heim
auralaus eftir sumarið, selflutt
heim á einum Samvinnubátanna,
var mamma hennar orðin svo léleg
og veik að hún fór ekki neitt.
„Björg mín, passa þú börnin
mín,“ bað móðirin skömmu áður en
hún dó. „Ja, ég get nú lítið passað
þau,“ sagði stúlkan, „því ég kann
ekki neitt, en ég skal vera hjá þeim
þar til þau eru öll fermd.“
Nú gæti einhver haldið að það
hafí ekki verið gaman að vera uppi
við þessar aðstæður en systkinin
níu voru samrýnd og gleði og
söngur er það sem lifír í minning-
unni. Lifandi trú var líka sjálfsagð-
ur þáttur daglegs lífs, og bænir og
sálmar tungunni tamari en „love
me tonight“-óður nútímans.
Um það leyti sem Bogga stofnar
til sinnar eigin fjölskyldu var
mannmargt á Hlíðarenda. Jón
Andrésson faðir hennar giftist
Guðrúnu systur Þorgerðar fyrri
konu sinnar, sem reyndar hafði
alla tíð verið á heimilinu, og systk-
inin voru enn öll heima. Bjarni
Andrésson, bróðir Jóns, bjó líka í
húsinu með sína fjölskyldu sem
var allt upp í ellefu manns. Það er
ekki fyrr en þriðja barn þeirra
Einars er orðið tveggja ára sem
Bjarni flutti annað, og hún fékk
eldhús fyrir sig.
Einar var á landróðrabátum á
þeim tíma sem menn höfðu með
sér kassafæði. Oft var nóttunum
varið í að bera kol og spýtur úr
kjallaranum upp í eldhús á annam
hæð, og halda heitum mat þar til
báturinn kæmi að, sem ekki var að
vita hvenær yrði.
Nei, það voru ekki þægindin
sem mótuðu þessa kynslóð, enda
væru þau sjálfsagt ekki líkleg til
að byggja upp þá harðgeru og
margbrotnu persónu sem ég fékk
að kynnast í tengdamóður minni.
Hún var ekki eintak af fjöldafram-
leiddri manngerð. Hún var einstök
með sitt eigið sérhannaða málfar
sem kom vel til skila skarpri
greind og sterkum skoðunum, að
ekki sé talað um eilítið kersknis-
legan húmorinn og útsjónarsama
alúð.
Bogga bjó alla ævi í Hlíðinni.
Fram á þennan dag hefur Hlíðar-
endi verið miðdepill stórfjölskyld-
unnar sem þangað rekur uppruna
sinn, og raunar laðað að miklu
fleiri en þá sem teljast til vensla-
fólks. A tímum fólksflutninga er
eftirtektarvert að ekkert Hlíðar-
endasystkinanna fímm hefur flutt
frá Isafirði.
Það er ekki síst að þakka Garð-
ari, elsta syninum, sem haldið hef-
ur heimili með móður sinni og
Andrési bróður hennar, að Bogga
gat búið til æviloka á Hlíðarenda
sem hafði verið heimili hennar allt
frá æsku.
„Guð veri með þér,“ var það síð-
asta sem hún sagði við mig þegar
við kvöddumst, en ég þurfti að
bregða mér bæjarleið helgina áður
en hún dó. Víst er það frómust ósk
allra óska. Sömuleiðis Bogga, -
sömuleiðis.
Inga Dan.
Einhvern veginn hélt ég að þessi
dagur kæmi aldrei, dagurinn sem
ég ætti enga ömmu. En nú er kom-
ið að skilnaðarstund og hún er sár.
Það er sárt að sjá á eftir ömmu, sjá
á eftir öllu sem var.
„Fáir sem faðir, engin sem móð-
ir.“ Það má segja að þetta hafi ver-
ið kjörorð hennar í lífinu, viska
fengin með biturri reynslu. Ung
missti hún móður sína og eftir lifðu
níu systkini, hún elst. Faðirinn
vann myrkranna á milli og ábyrgð-
in sem hvfldi á henni var mikil,
ekki brást hún systkinum sínum.
Hún var fyrst og fremst móðir.
Móðir barnanna sinna, húsmóðir á
sínu heimili, ættmóðirin sem fylgd-
ist með vexti og viðgangi allrar
stórfjölskyldunnar. Ekkert var
henni óviðkomandi, ekkert var svo
ómerkilegt að hún reyndi ekki að
sjá til þess að það færi á besta veg.
I tæp 30 ár hefur amma verið
fastur punktur í mínu lífi. Það síð-
asta sem ég gerði er ég fór í ferða-
lög var að koma við á Hlíðarenda
og kveðja ömmu, og það fyrsta við
heimkomu var að koma við eða slá
á til ömmu til að láta vita af mér.
Minningarnar eru óteljandi og
samofnar öllu mínu lífi: Eg hjá
ömmu 5-6 ára, við að fara í bæinn,
fyrst stoppuðum við við hliðið og
fórum með morgunbænir:
Leiddu mína litlu hendi
ljúfi Jesú þér ég sendi
bæn frá mínu brjósti sjáðu,
blíði Jesú að mér gáðu.
Viðkomustaðirnir voru hinar
ýmsu matvörubúðir. Stoppuðum í
Félags hjá Luvu, amma fékk kaffi
og tók púlsinn á tilverunni, ég fékk
Míranda og snúð, lífið gat ekki
verið betra. Amma á jólum, að elda
og stússast, enginn tími til að setj-
ast, ekki fyrr en búið var að vaska
upp og ganga frá. Amma að elda
mat, ógleymanlegar fiskibollur.
Fermingardagurinn, amma á upp-
hlut. Eg fékk bílpróf, amma sá til
þess. Við að fara í föstudagsinn-
kaupinn, amma að velja læris-
sneiðar, sérviska sagði ég, „hvað
heldurðu að þú hafir vit á því
stelpa?“ Stúdentspróf, amma á
upphlut. Frumburðurinn fæddur,
amma búin að taka ungu móðurina
á teppið til að ganga úr skugga um
að dregngurinn fengi „rétt nafn“.
Skírn frumburðarins, amma á upp-
hlut í síðasta sinn. Brúðkaup,
amma tók þátt í gleðinni. Nýtt
barn væntanlegt, amma verður
ekki þar.
Við amma vorum ekki alltaf
sammála. Ég sakaði hana um að
vera gamaldags, vildi að hún hætti
að elda heita máltíð tvisvar á dag
og færi að hugsa meira um sjálfa
sig og minna um aðra. Þá var við-
kvæðið hjá henni „þið þetta unga
fólk“. En ég skildi það ekki þá að
það var óhugsandi, það var eitt-
hvað sem hún hafði aldrei gert.
Hlutimir vora svona og því varð
ekki breytt, regla á öllu, allt í fóst-
um skorðum. Að lokum vil ég
þakka elsku ömmu fyrir samfylgd-
ina, fyrir leiðsögnina, fyrir um-
hyggjuna, fyrir að vera alltaf til
staðar þegar ég þurfti á að halda.
Far þú í friði.
Legg ég nú bæði líf og önd
minn ljúfi Jesú í þína hönd.
Síðast þegar ég sofna fer
sitji Guðs englar yfir mér.
Björg Aðalheiður Jónsdóttir.
Hún amma mín er dáin.
Okkar sameiginlega saga spann-
ar 38 ár. Hún var hin sínálæga
hversdagshetja bernsku minnar,
heim á Hlíðarenda til hennar gat
ég ætíð leitað. Hennar heimili var
líka mitt heimili, ég kom og ég fór,
þar átti ég skjól.
Ég man ömmu mína standa við
ofninn og kyrja stöku til mín,
bamsins:
Hún Gunna mín er svo góð við mig,
getur hún stundum liðið mig,
eltir mig eins og folald grátt
faðmar mig og kyssir dátt.
Minningabrotin ná yfir allt litróf
tilfinninganna, myndirnar margar
og fjölþættar, ofur hversdagslegar
KARLB.
JÓNSSON
+ Karl B. Jónsson
var fæddur á
Siglufirði 15. sept-
ember 1919. Hann
lést á Landspítalan-
um 17. desember
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Jón Sturlaugsson,
sjómaður og
verkam., f. 22. maí
1896, d. 2. mars
1933 og Stefanía S.
Vormsdóttir, f. 17.
ágúst 1892, d. 13.
apríl 1952. Karl var
einkabarn þeirra
hjóna. Karl giftist Helgu Mar-
teinsdóttur 11. september 1948,
f. 11. sept. 1918, d. 24. ágúst
1984. Foreldrar hennar voru
Svanborg Jónsdóttir og Mar-
teinn Eyjólfsson bóndi á Þurá í
Olfusi. Helga og Karl eignuðust
Qögur börn: 1) Erna, bankaftr.,
f. 4 júlí 1948, maki Bjarni Jóns-
son. Börn þeirra eru Helgi Már
og Brynja Sif. 2)
Jón Stefán, kaup-
maður, f. 25. aprfl
1950, maki Hafdís
Olafsdóttir. Börn
þeirra eru Ólafur
Axel og Thelma
Marín. Börn Jóns
Stefáns, Karl Stef-
án, bús. í Banda-
ríkjunum og Anna
Lísa. 3) Marteinn,
vélvirki f. 2. júní
1952, maki Sigur-
björg A. Jónsdóttir,
dætur þeirra eru
Stella, Auður og
Dóra. 4) Birgir, húsgagna-
bólstrari, f. 26. september 1953,
maki Halldóra Sveinsdóttir.
Börn þeirra eru Helga María,
bús. í Noregi, Sveinn og Tinna.
Afkomendur Karls og Helgu
eru 15.
Karl verður jarðsunginn frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 10.30.
Það er skammt stórra högga á
milli heiðursfélaganna í Meistara-
félagi Bólstrara. I ágúst sl. lézt As-
gn'mur P. Lúðvíksson og nú er
Karl Jónsson allur. Þeir vora báðir
góðir fulltrúar hinna gullnu fræða í
húsgagnabólstran og margir sem
töldu að fáir eða engir stæðu Karli
framar í gamla handverkinu. Karl
var ekki íyrirferðarmikill í sögu
Meistarafélagsins, en hann var
samt svo sannarlega betri en eng-
inn í þeim störfum sem hann
gegndi íyrir bólstrara. I því trún-
aðarstarfi sem hann gegndi fyrir
Meistarafélagið sem prófnefndar-
maður, vora ekki bornar brigður á
að þar var réttur maður á réttum
stað. Hann vissi nákvæmlega
hvernig átti að bera sig að við
bólstrun á húsgagni, hvert atriði
var þaulhugsað og útfært á réttan
hátt. Við, hinir yngri í faginu, átt-
um hauk í homi þegar upp komu
erfið viðfangsefni, þá var gott að
geta leitað til Karls um úrlausn.
Karl hóf störf hjá Erlingi Jóns-
syni húsgagnabólstrarameistara
sem sendisveinn árið 1933, þá að-
eins 14 ára. Þá tíðkaðist að hús-
gögn væra flutt frá framleiðslu-
stað til viðskiptavinar á reiðhjól-
um eða handvögnum, sennilega
eitthvað sem engum dytti í hug að
gera nú á dögum.
Árið 1937 hóf hann nám í hús-
gagnabólstrun hjá Erlingi og lauk
því 1941. Næstu 10 árin vann hann
áfram hjá meistara sínum. A þess-
um áram ráku þeir saman verk-
stæðið Erlingur og Konráð Gísla-
son á Baldursgötu 30 og voru þar
starfandi ásamt þeim nokkrir
bólstrarasveinar og lærlingar,
að því er virðist í endursköpun
minni:
Hún amma mín stendur við eld-
húsvaskinn uppi og úti belja veðrin
og hún kennir mér að muna smá-
fuglana sem setjast á fjölina við
gluggann.
Hún amma mín kennir mér
bænirnar sem börnum er hollt og
gott að kunna og fara með fyrir
svefninn.
Hún amma mín gætir mín og
leyfir litlum kroppum að pissa í
vask, uss, enginn má vita! Alltof
langt og kalt fyrir litla fætur að
fara alla leiðina niður á síðkvöld-
um.
Hún amma mín umber gikks-
hátt minn og eldar mér steinbít
eins og henni einni er lagið og býð-
ur til veislu.
Hún amma mín, ættmóðirin, hjá
henni jól, áramót, sólarkaffi, vor-
verk, heyskapur á Fossum, slátur-
tíð, smákökubakstur, lagköku-
bakstur, kaffi og kringlur úr Fé-
lags, rauðar pylsur, kók til spari,
tíkall... Þetta og margt fleira sem
mun alltaf verða þýðingarmikið
og mikilvægt, atburðir hversdags-
ins.
Því hún amma mín var stór í
mínu lífi, hún hvunndagshetjan.
Nú er hún öll, hjá guði og englum
sem voru ljóslifandi fyrir barninu í
fólskvalausri trú þess. Góðar
minningar um sögu okkar mun ég
geyma með mér áfram og miðla til
barna minna sem hafa notið
langömmu sinnar í brotabrotum í
örfá ár. Þannig tengjumst við öll
stærra samhengi í gegnum bæn-
irnar sem amma mín kenndi mér:
Vertu nú yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni,
sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónss. frá Presthólum.)
Guðrún.
enda var þetta eitt öflugasta bólst-
urverkstæðið á sínum tíma.
Árið 1951 hóf Karl störf hjá Ás-
grími P. Lúðvíkssyni og var þar til
1958, er hann flutti sig yfir til
Magnúsar Jóhannssonar sem rak
húsgagnaverkstæðið Skeifuna. Þar
var fjölmennur vinnustaður bólstr-
ara og þar var Karl verkstjóri í
þrjú ár til 1961. í tvö ár til 1963
störfuðu þeir saman með eigið
verkstæði í Stangarholti 20, Guð-
mundur Þorbjörnsson og Knútur
Gunnarsson ásamt Karli. Það
þætti nokkuð gott í dag ef þrír
bólstrarar gætu starfað saman í 25
fm húsnæði eins og þeir félagar
gerðu með góðum árangri. Frá
1963 og til dauðadags var vinnu-
staður Karls að Langholtsvegi 82.
Á þeim 35 áram sem hann starfaði
þar, hafa mörg úr sér gengin hús-
gögnin orðið að dýrgripum eftir
meðhöndlum Karls, það geta þeir
fjölmörgu sem leituðu til hans,
margir aftur og aftur, vitnað um.
Þrátt fyrir frábæra verkkunnáttu
tók Karl aðeins einn lærling, en
það var sonur hans Birgir Þór sem
hefur rekið verkstæði þeirra feðga
frá árinu 1986. Þannig var Karl, að
hann vildi ekki hafa neitt vesen í
kringum sig, vildi hafa hlutina í
fóstum skorðum og helzt að fara
ekki of hratt í breytingar. Gamla
handverkið var honum hugleikið
og honum fannst ekki allt merki-
legt sem hann sá af því nýja.
Karl gekk í Meistarafélag Hús-
gagnabólstrara árið 1961. Áður
hafði hann gegnt ritarastöðu í
Sveinafélaginu um 12 ára skeið.
Hann tók sæti í prófnefnd í hús-
gagnabólstrun 1973 og var þar
samfleytt til 1988. Á 65 ára afmæli
Meistarafélagsins árið 1993 var
hann gerður að heiðursfélaga
ásamt þeim Ásgrími P. Lúðvíks-
syni heitnum og Olafi Daðasyni,
þeir voru þeir fyi'stu sem sýndur
var sá heiður. Bólstrarar sjá á bak
góðum félaga og fyrirmyndar fag-
manni. Hafi hann þökk fyrir allt og
allt.
Stjórn Meistarafélags
bólstrara.