Morgunblaðið - 14.09.1999, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 14. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Skelfíng í Moskvu þar sem hátt á annað hundrað manns hafa látið lífíð í sprengitilræðum

jfJfWMff
i'tíhUtiffíA
mmíjvwá

Reuters
Þar sem áður stóð átla hæða hátt fjölbýlishús er nú aðeins stór sprengigígur. I sprengingunni létu tugir manna lífið.
Bera tsjetsjenskir skæru-
liðar ábyrgð á ódæðinu?
mestu skipaður Rússum eða Slöv-
um. Sagði þar, að tsjetsjensku
stríðsherrarnir hefðu ákveðið að
grípa til hryðjuverka vegna ófar-
anna fyrir rússneska hernum í Da-
gestan.
I forsíðufrétt undir stórri fyrir-
sögn, „Við vitum hverjir unnu
ódæðisverkin", segir, að fyrrnefnd-
ur Khattab, félagi Basajev, hafi
svarið við Kóraninn, hina helgu bók
múslima, að greiða hverjum manni í
hryðjuverkahópnum allt að fjórar
millj. ísl. kr. Hélt höfundur greinar-
innar, Vjatsjeslav Izmaílov, því
sama fram í viðtali við rússnesku
sjónvarpsstöðina NTV á sunnudag.
Enginn „bónus“ fyrir sprenging-
una í verslanamiðstöðinni
Ízmaílov sagði, að þeir Khattab
og Basajev hefðu fengið til liðs við
Slava vegna þess, að þeir vektu
minni grunsemdir en fólk frá
Kákasuslöndum, sem fylgst væri
með. Væru um 30 menn í hópnum
og þar á meðal fyrrverandi her-
menn. Izmaílov segir, að flokknum
hefði verið skipt upp í smærri hópa,
sem síðan hefðu verið sendir til
Moskvu, Pétursborgar, Rostov og
Dagestans. Hefði Moskvuhópurinn
komið til borgarinnar viku áður en
sprenging varð í verslanamiðstöð
þar 31. ágúst sl. Slösuðust þá marg-
ir en aðeins einn maður lést.
„Vegna þess hve manntjónið var
lítið í sprengingunni var hópurinn
áminntur mjög alvarlega og fékk
engan bónus,“ segir Izmaílov.
Vantar lagalegan grundvöll fyr-
ir yfirlýsingu um neyðarástand
Vegna hryðjuverkanna í Moskvu
hafa margir búist við, að ríkis-
stjórnin lýsti yfir neyðarástandi í
landinu og frestaði jafnvel þing-
kosningunum í desember. Sannleik-
urinn er hins vegar sá, að það skort-
ir enn lagalegan grundvöll fyrir
slíkri ákvörðun. Alexander Koten-
kov, fulltrúi Borís Jeltsín, forseta
AP
Rússneskir öryggislögreglumenn að taka myndir af látnu fólki
i rústum fjölbýlishússins.
Moskvu, Grosní. Reulers, AFP.
SPRENGINGIN í fjölbýlishúsi í
Moskvu í gærmorgun hefur valdið
mikilli skelfingu meðal borgarbúa
enda voru þá ekki liðnir nema fjórir
sólarhringar frá því hluti annars
fjölbýlishúss var jafnaður við jörðu í
mikilli sprengingu. Þá fórust 94
manns og mannfallið í gær leikur
vafalaust á nokkrum tugum. Rúss-
nesk yfirvöld virðast hafa litlar vís-
bendingar um það hverjir standi að
baki þessum hryðjuverkum en al-
menningur velkist ekki í neinum
vafa um, að tsjetsjenskir skæruliðar
hafi verið að verki. Með sprenging-
unum vilji þeir hefna ófaranna fyrir
rússneska hemum í Dagestan. Var
því raunar haldið fram í rússnesku
tímariti í gær.
„Eg á orðið erfitt með að sofna,
ég er svo hræddur," sagði Sasha,
íbúi í Moskvu, og það lýsir vel
ástandinu í borginni þar sem hátt á
annað hundrað manns hafa týnt lífi í
sprengjutilræðum að undanförnu.
Sasha og Rússar almennt efast ekki
um, að tsjetsjenskir skæruliðar beri
ábyrgð á hermdarverkunum.
„Auðvitað eru það Tsjetsjenar.
Þeir hétu að sprengja 10 sprengjur
í Moskvu og hver veit hvar sú næsta
springur," sagði Marína, rúmlega
sextug kona, og lögregluþjónn full-
yrti, að sprengingamar yrðu fleiri.
„Þær virðast tengjast leiðakerfi
neðanjarðarlestarinnar. Sú næsta
verður í suðvesturhluta borgarinn-
ar,“ sagði hann.
Neita allri sök
Sumir rússneskir stjómmála-
menn hafa ýmist kennt ráðamönn-
um í Tsjetsjníju eða tsjetsjensku
skæmliðunum, sem réðust inn í Da-
gestan, um hryðjuverkin en hvor-
irtveggju neita allri sök. Hussein
Akhmadov, innanríkisráðherra
Tsjetsjníju, sagði í gær, að stjóm-
völd þar hefðu hvergi komið nærri
þessum voðaverkum og Sirazhdin
Ramazanov, sjálfskipaður forsætis-
ráðherra tsjetsjensku skæmlið-
anna, sem réðust inn í Dagestan,
vísaði á bug allri ábyrgð. Hélt hann
því fram, að sprengingamar væm
liður í valdabaráttunni í Moskvu.
Tsjetsjenski stríðsherrann
Shamil Basajev, sem stjómaði inn-
rásinni í Dagestan, neitaði líka allri
ábyrgð í viðtali við frönsku frétta-
stofuna AFP.
Fjármagnið frá bin Laden?
„Hvorki ég né Khattab eða ís-
lömsku stríðsmennirnir í Dagestan
komum nærri sprengingunum í
Moskvu og Búínaksk," sagði Basa-
jev en Khattab er Jórdaníumaður,
sem berst með tsjetsjensku skæm-
liðunum. Basajev neitaði einnig
þeim fullyrðingum Moskvustjórnar-
innar, að sádi-arabíski milljóna-
mæringurinn Osama bin Laden
hefði fjármagnað herförina inn í
Dagestan. Bin Laden, sem nú er í
AP
Alexandra Gijaznova grátandi í rústunum með sonum sínum tveimur.
Hún missti tendadóttur sína í sprengingunni.
Afganistan, er sagður hafa skipu-
legt sprengingamar við bandarísku
sendiráðin í Kenía og Tansaníu fyr-
ir rúmu ári en þá týndu 220 manns
lífi. Er hann efstur á lista yfir eftir-
lýsta menn í Bandaríkjunum og
hugsanlegt er, að Rússar og Banda-
ríkjamenn muni hafa samvinnu um
hafa hendur í hári honum.
Khattab sagði 3. sept. sl., að ís-
lömsku skæmliðarnir væm tilbúnir
til „hefndaraðgerða á rússnesku
landi“ og eftir Basajev er haft, að
„frelsisstríð múslima" í Kákasus
muni taka 20 til 25 ár.
Aslan Maskhadov, forseti Tsjet-
sjníju, sagði í gær, að ljóst væri, að
Rússar væru að finna sér tilefni til
að ráðast inn í landið að nýju. Skor-
aði hann á landsmenn að búa sig
undir stríð og koma upp vamar-
virkjum.
30 manna hryðjuverkahópur
í grein í rússneska vikuritinu
Novaja Gazeta, sem kom út í gær,
sama dag og sprengingin varð í fjöl-
býlishúsinu, er því haldið fram, að
hryðjuverkahópurinn, sem beri
ábyrgð á ódæðisverkunum, lúti
stjóm Tsjetsjena en sé annars að
Rússlands, gagnvart Dúmunni
sagði í gær, að hún hefði hafnað
framvarpi um neyðarástandslög á
þeirri forsendu, að þau yrðu hugs-
anlega notuð til að skerða almenn
borgararéttindi. Þær ráðstafanir,
sem nú hefur verið gripið til í því
skyni að herða eftirlit og öryggis-
gæslu, era byggðar á alríkislögum
um baráttu gegn hryðjuverkum.
Hefur gæsla verið aukin í helstu
borgum landsins, við lq'arnorkuver,
olíustöðvar og önnur mikilvæg
mannvirki.
Stundarsigur í Dagestan?
Svo virðist sem rússneski herinn
hafi unnið sigur í Dagestan, í svip-
inn a.m.k., og skæruliðarnir hafa
flúið aftur inn í Tsjetsjníju, „af her-
fræðilegum ástæðum“ svo vitnað sé
í yfirlýsingu Basajevs um undan-
haldið. Talið er, að Rússar hafi
misst um 240 hermenn í þessu stríði
hingað til og mannfall meðal skæra-
liða er sagt skipta mörgum hund-
raðum. Þótt þeir hafi látið undan
síga að sinni þykir þó ólíklegt, að
þeir séu búnir að segja sitt síðasta
orð í baráttunni fyrir „íslömsku lýð-
veldi í Dagestan".