Morgunblaðið - 14.09.1999, Page 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 14. SEPTEMBER 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Andstæður
MYNDLIST
KloniluA lækni
Makoto Aida og
III > ii n i- II a 11 s s o n
LISTASAFNIÐ Á
AKUREYRI
Til 26. september. Opið þriðjudaga
til sunnudaga frá kl. 14-18.
MEIRI andstæður er vart hægt
að hugsa sér en Hlyn Hallsson og
Makoto Aida. Reyndar verður að
segjast eins og er að sýningar
beggja í Listasafninu á Akureyri
eru ekkert annað en tvær aðskildar
sýningar. En vegna þess hvernig
safnið er byggt myndast svæði við
innganginn þar sem sýningamar
renna saman, eða rekast öllu held-
ur saman. Það er því meira en
freistandi að gera samanburð á
þessum ólíku listamönnum úr því
svona efnilegt tækifæri býðst.
Hlynur er listamaður af þeim
toga sem vill breyta heiminum og
bæta með list sinni. A allra síðustu
árum hafa lokist upp óvæntar dyr
fyrir slíkum listamönnum með
hjálp nýrra miðla. Ljósmynda- og
myndbandatæknin hafa gert mönn-
um kleift að leita eftir mannlegum
tengslum á miðum samfélagslegra
skoðanaskipta. Vissulega var slík
nálgun möguleg áður fyrr, en ekki
með þeirri mýkt og óhlutdrægni
sem hátæknin býður samferða-
mönnum sínum.
Listamenn urðu að færa sig í
pólitísk föt krossfarans ef þeir ætl-
uðu að gera áhorfendur að þátttak-
endum í list sinni. Það bitnaði
gjaman á útfærslunni sem glataði
Iistrænu inntaki sínu en eftir stóð
einungis klunnaleg yfirlýsing.
Margmiðlunartækni nútímans ger-
ir listamönnum hins vegar kleift að
vinna mun næmar úr samfélagsleg-
um efniviði sínum. Utkoman verður
líkust því að listamaðurinn kæmi
hvergi nærri athugunum sínum
heldur léti manninum á götunni eft-
ir að leika aðalhlutverkið eftir eigin
höfði.
Með tækni skoðanakönnuðarins
gerir Hlynur sér að leik að virkja
álit fólks sem listrænan efnivið og
koma okkur á óvart með niður-
stöðunum. List hans þekkir engin
landamæri, ekki einu sinni þegar
hann notar landamæri og landa-
mæravörslu sem efnivið í einu af
verkum sínum. A sýningunni í
Listasafninu á Akureyri - en hún er
eins konar yfirlitssýning - má sjá
hvemig Hlynur verður æ vissari í
sinni sök. A meðan fyrri verk ein-
kenndust stundum af óöryggi hins
leitandi listamanns geisla þau nýrri
af vissu hins vogaða.
List Makoto Aida er allt öðruvísi.
Eins og svo margir samlandar hans
leitar listamaðurinn japanski í
barokkska hefð munaðarfullrar
tjáningar, sem kemur okkur vest-
rænum mönnum fyrir sjónir sem
argasta öfugstreymi. Líkt og sam-
landi hans Yasumasa Morimura, er
Aida afar upptekinn af hnignunar-
straumum aldamótanna síðustu, og
reynir að endurvekja homoerótíska
kvenfyrirlitningu gamla symbólis-
mans líkt og þess háttar tjáning
hefði eitthvað nýtt fram að færa.
En ef mönnum þykir pre-rafaelísk
eftiröpunarlist Morimura þreytt þá
drepast þeir úr leiðindum frammi
fyrir ný-viktoríönskum mynd-
skreytingum Aida.
Rússneska skáldkonan Sjínaída
Hippíus sagði eitt sinn um landa
sinn, Alexander Blok, að honum
gengi seint að vaxa úr grasi. Ur sér
sprottin list Aida hangir endalaust í
gelgjuskeiðinu þar sem „mennta-
skólastúlkur" og Manga-dúkkur
eru teknar við hlutverki nornanna
og dísanna frá öldinni sem leið.
Vandinn er sá að fyrirrennarar
Aida af symbólistaskólanum
þekktu ekki Freud. Þar af leiðandi
voru þeir dæmdir til að herma öf-
uguggahátt sinn upp á saklausan
kvenpeninginn kringum sig líkt og
sértækar kenndir þeirra væru kon-
um að kenna.
Aida og aðrir japanskir ný-sym-
bólistar ættu að þekkja til verka
Freud, en þeir láta sem ekkert hafi
breyst í heila öld. Það er slíkur
bamaskapur sem gerir þessa teg-
und af japanskri list svo óendan-
lega þreytta og klisjukennda. Ekki
bætir úr skák að hún skuli snúast
um aldamótin síðustu þegar áhrif
japanskrar listar á evrópska list
var í hámarki. Það lýsir ekki bara
vanþroska, heldur einnig vand-
ræðalegri sjálfumgleði. Verst er þó
að Aida virðist fullkomlega normal.
Það er engu líkara en perversjónir
hans séu tilbúnar; fengnar ókeypis
úr hasarblöðum og tölvuleikjum
Manga-menningarinnar. Svo virð-
ist sem Listasafninu á Akureyri
hafi í þetta sinn ekki tekist að fínna
nægilega áhugaverðan flöt á jap-
anskri samtímalist.
Þetta verður auðvitað ekki skrif-
að á reikning hins nýráðna safn-
stjóra, Hannes Sigurðssonar. Ak-
ureyringar mega prísa sig sæla að
hafa fengið jafnágætan og drífandi
listfræðing til starfa fyrir norðan.
Til hamingju Akureyringar, og til
hamingju, Hannes. Það verður
spennandi að fylgjast með nýjum
hræringum fyrir botni Eyjafjarðar
eftir að hann er sestur í safnstjóra-
stólinn.
Halldór Björn Runólfsson
STEIIMIIXIGARLIM Margir litir
FLOTMÚR 5 tegundir
ÚTIPÚSSIMIIMG Margir litir - 3 tegundir
INIMIPÚSSIMIIMG - RAPPLÖGUIM uti og inni
Síðan 1972
LETTIÐ vinnuna og
ii/IARGFALDIÐ afköstin með notkun
ELGO múrdælunnar!
Leitið tilboða!
■I steinprýði
Stangarhyl 7 - P.O. Box 12072 - 132 Reykjavík
Sími 567 2777 - Fax 567 2718
List inúíta
MYNDLIST
l> j ó ð a r b ó k h I a ð a n
MYNDVERK
LIST INIJÍTA
Opið á tíma Þjóðarbókhlöðunnar.
Til 1. október. Aðgangur ókeypis.
GANGUR Þjóðarbókhlöðunnar
sem vísar að veitingabúð er um
þessar mundir vettvangur kynning-
ar á sýnishorni á list inúíta, sem
hingað er komin í tengslum við
námskeið vísindamanna og stúd-
enta við háskólann í Guelph,
Bandaríkjunum, Bændaskólans á
Hólum og Háskóla Islands. Sýning-
in hefur verið sett upp víða um
Kanada, síðast í Iqaluit í
Nunavut, og er hingað
komin með þá frómu ósk í
farteskinu, að hún verði til
að vekja athygli á lista-
mönnunum og menningu
inúíta um leið. Hún veitir
innsýn í sögu og menningu
kanadíski-a inúíta og er
um leið (og réttilega] vitn-
isburður um einstaka
tjáningarhæfileika lista-
mannanna. Ennfremur
segir, að í safni
Macdonald
Stewart-lista-
miðstöðvarinn-
ar við háskól-
ann í Guelph,
Ontario í Kan-
ada, sé að finna
eitt stærsta
samsafn teikn-
inga inúíta á
pappír í N-Am-
eríku. I þessu
sýnishorai úr
safni listamið-
stöðvarinnar
má finna teikningar eftir marga af
þekktustu listamönnum inúíta í
Kanada. Qamanittuaq-teikningarn-
ar í anddyrinu eru fjórtán, eftir
jafnmarga listamenn, svonefnda
Baker Lake Artists, sem eru full-
trúar 35 ára sögu inúíta frá Baker-
vatni, Nunavut. Sýningin var opnuð
með viðhöfn 12. ágúst, og samdæg-
urs flutti forstöðumaður fyrr-
nefndrar listamiðstöðvar, MSAC,
fyrirlestur um list inúíta og sýndi
litskyggnur, en af því missti rýnir-
inn illu heilli.
Hér er næsta óþarft að rekja
sögu heimskautsfólksins, sem sagt
er að eigi uppruna sinn í Mið-Sí-
beríu. Hafi komið þaðan yfir
heimskautið fyrir nokkrum þús-
undum ára, sest að beggja vegna
Beringssunds, á Alútaeyjum á Ber-
ingshafí við strendur N-Ameríku,
strandlengju Labrador og meðfram
ströndum Grænlands. Munu þann-
ig hinir sönnu frumbyggjar lands-
væðanna, og vafalítið fyrstir á
heimsskautið, hvað sem Leifi
heppna, Kólumbusi og pólförunum
líður, en trúlega voru skrælingjar
þar fyrir sunnan, en hvorugur þjóð-
flokkurinn var jafn frumstæður og
hvíti maðurinn vill láta liggja að.
Það útheimtir vissa tegund menn-
ingar að lifa af fimbulkulda Síberíu
og heimskautsins, ekki síður en að
lifa í friði við náttúruna eins og in-
úítai- og indíánar hafa gert um þús-
undir ára. Öllu vitrænni menningu
en að vera í stríði við vistkerfið og
rústa umhverfi sitt með skeytingar-
leysi og hömlulausri ágirnd eftir
stundarhagsæld, sjálfhyggju nús-
ins er virðir hvorki fortíð né fram-
tíð.
Einfaldur lífsmáti þessa fólks bar
vott um næmi fýrir lífinu allt um
kring, ásamt ómældri virðingu fyrir
náttúrunni og náttúruöflunum. Það
er einmitt þetta sem er kjarninn,
rauði þráðurinn í listsköpun þeirra,
sem kemur glögglega fram á sýn-
ingunni. Viðfangsefnin þannig eins
jarðbundin og háð umhverfinu og
verða má, jafnframt er í sköpunar-
ferlinu sú upprunans æð sem sið-
menningin svonefnda hefur fjar-
lægst, og listamenn hennar eru að
rembast við að nálgast í skapandi
athöfnum sínum. Einfaldleiki út-
færslunnar er sláandi, línuteikning-
in næm og lifandi ásamt því að
myndbyggingin fylgir eðlilega og
áreynslulaust lögmálum myndflat-
arins. Afar falleg sýning sem vert
er að vekja athygli á, en hún nýtur
sín naumast á staðnum og speglanir
í gleri gera myndatökur nær óger-
legar, og svo var um allar þær sem
ég helst vildi að fylgdu skrifinu. Þá
er það ljóður á framkvæmdinni að
ekki er hægt að festa sér né nálgast
neinar bækur um list inúíta frá
þessu landsvæði, sem hefði verið
mikilsverð og kærkomin viðbót...
Bragi Ásgeirsson
WiIIiam Noah (f. 1944): Male Artic Char Climbing
up a River“, krít, 1993.
Snuðra og
Tuðra á
Austurlandi
MÖGULEIKHÚSIÐ er á ferðinni
um Austurland með barnaleikritið
Snuðra og Tuðra dagana 13.-24.
september. Sýnt verður fyrir börn
í leik- og grunnskólum á Vík,
Kirkjubæjarklaustri, Hofgarði,
Höfn, Djúpavogi, Breiðdalsvík,
Stöðvarfirði, Fáskrúðsfirði, Nes-
kaupstað, Eskifirði, Egilsstöðum,
Vopnafirði, Bakkafirði, Raufar-
höfn og víðar. Aimenn sýning
verður í Safnaðarheimili Hafnar-
kirkju í dag, miðvikudag kl. 17.
Snuðra og Tuðra era leiknar af
þeim Drífu Arnþórsdóttur og
Helgu Völu Helgadóttur, leik-
stjóri og höfundur leikmyndar er
Bjarai Ingvarsson, leikgerðin er
eftir Pétur Eggerz, tónlist eftir
Vilhjálm Guðjónsson og Katrín
Þorvaldsdóttir sá um búninga og
brúðugerð.
Fyrirlestur
og námskeið
í LHÍ
KANADÍSKI myndlistarmaður-
inn David Alexander flytur fyrir-
lestur um list sína og kanadíska
nútímamyndlist miðvikudaginn
22. september. Fyrirlesturinn fer
fram í Listaháskóla Islands, Skip-
holti 1, stofu 113, kl.12.30. David
Alexander er kunnur málari og
fyrirlesari sem dvelur um þessar
mundir í Listamiðstöðinni í
Straumi.
Á námskeiðinu Lifandi letur -
Letrun eru kennd grunnform há-
stafa, lágstafa og skáleturs
(Italic). Námskeiðið hefst 27.
september. Kennarar verða Soffía
Amadóttir, grafískur hönnuður,
og Torfi Jónsson myndlistarmað-
ur. Kennsla fer fram í húsnæði
Listaháskóla Islands, Skipholti 1,
stofu 112.